Wyrok WSA w Lublinie z dnia 9 maja 2019 r., sygn. II SA/Lu 189/19

Pomoc społeczna

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Jacek Czaja Sędziowie Asesor sądowy Jerzy Parchomiuk, Sędzia WSA Bogusław Wiśniewski (sprawozdawca) Protokolant Referent Jacek Zięba po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 9 maja 2019 r. sprawy ze skargi M. K. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia [...] r., nr [...] w przedmiocie ustalenia świadczeń nienależnie pobranych i ich zwrotu uchyla zaskarżoną decyzję.

Uzasadnienie

Decyzją z dnia [...]. Prezydent Miasta L. ustalił M. K. wysokość nienależnie pobranego świadczenia w postaci zasiłku okresowego za okres od dnia 1 września 2012 r. do 31 marca 2013 r. w łącznej wysokości [...] zł oraz wskazał terminu zwrotu świadczenia. Organ wyjaśnił, że po rozpoznaniu wniosku strony z 2 sierpnia 2012r. i na podstawie złożonych przez nią dokumentacji ustalono dochód rodziny wnioskodawczyni i decyzją z dnia [...]. przyznano jej pomoc w formie zasiłku okresowego na okres od 1 sierpnia 2012r. do dnia 30 września 2012r. w kwocie [...]zł miesięcznie. Po rozpoznaniu kolejnego wniosku z dnia 2 października 2012r. decyzją z dnia [...]. przyznano jej zasiłek okresowy na październik w wysokości [...] zł, a następnie decyzją z dnia [...]. zasiłek okresowy w kwocie [...]zł miesięcznie na okres od 1 grudnia 2012r. do 31 marca 2013r. Każda z decyzji zawierała pouczenie o obowiązku niezwłocznego informowania organu który przyznał świadczenie o każdej zmianie sytuacji osobistej, dochodowej i majątkowej, stanowiącej podstawę do przyznania świadczenia. W toku podjętych czynności okazało się jednak, że oprócz udokumentowanych i ujawnionych dochodów od 1 sierpnia 2012 r. M. K. jako przedstawiciel ustawowy małoletnich dzieci P. K., W. K. i W. K. pobiera świadczenia z funduszu alimentacyjnego w łącznej kwocie [...]zł miesięcznie, przyznane decyzją z dnia [...] r. Podczas przeprowadzonych w dniach 6 sierpnia 2012r., 2 października 2012r. i 20 grudnia 2012r. rodzinnych wywiadów środowiskowych wnioskodawczyni nie poinformowała organu o uzyskiwanych dochodach z tytułu świadczeń z funduszu alimentacyjnego. Po zweryfikowaniu dochodu rodziny organ ponownie wyliczył wysokość należnego zasiłku okresowego, wskazując, że po uwzględnieniu dochodu z tytułu świadczeń z funduszu alimentacyjnego dochód rodziny w miesiącu sierpniu 2012r. r. wyniósł [...] zł i przekroczył kryterium dochodowe wynoszące zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 29 lipca 2009r. w sprawie zweryfikowanych kryteriów dochodowych oraz kwot świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej ( Dz. U z 2009r. Nr 127. poz. 1055 ) [...] zł tj. [...] zł na osobę w rodzinie. Wypłacony zasiłek za miesiąc wrzesień w wysokości [...] zł organ uznał zatem za świadczenie nienależnie pobrane. Za takie stosownie do art. 6 pkt 16 ustawy o pomocy społecznej rozumie się bowiem świadczenie pieniężne uzyskane na podstawie przedstawionych nieprawdziwych informacji lub niepoinformowania o zmianie sytuacji materialnej lub osobistej. Dokonując weryfikacji dochodu za wrzesień 2012 r. w związku z wnioskiem z 2 października 2012r. ustalono, że wyniósł on [...] zł. Zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 17 lipca 2012r. w sprawie zweryfikowanych kryteriów dochodowych oraz kwot świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej ( Dz. U z 2012r. poz. 823) obowiązującym od 1 października 2012r. do 30 września 2015r. kryterium dochodowe rodziny strony wynosiło [...] zł tj. [...] zł na osobę w rodzinie. W związku z tym wysokość zasiłku okresowego przyznanego w październiku 2012 r. winna wynosić [...] zł, a nie [...] zł jak uprzednio ustalił organ ([...] zł - [...] zł x 50 %). Różnica pomiędzy wypłaconą wysokością zasiłku okresowego w październiku 2012 r., a obecnie ustaloną stanowi świadczenie nienależnie pobrane w kwocie [...]zł ([...] zł - [...] zł). Z kolei zweryfikowany dochód rodziny w oparciu o który przyznano zasiłek okresowy od dnia 1 grudnia 2012 r. do 31 marca 2013r. po uwzględnieniu kwoty [...]zł świadczeń z funduszu alimentacyjnego wyniósł [...] zł. Ustalona wysokość zasiłku okresowego winna wynosić [...] zł, a nie [...] zł. Również w tym przypadku różnicę wynikającą z wypłaconej, a obecnie ustalonej wysokości zasiłku okresowego od 1 grudnia 2012 r. do 31 marca 2013 r. w wysokości [...] zł ([...] zł - [...] zł x 4 miesiące) uznano za świadczenie nienależnie pobrane. Łącznie w okresie od września 2012 r. do 31 marca 2013r. za nienależnie pobrane świadczenie organ uznał kwotę [...]zł ( [...] zł +[...] zł + [...] zł ). Organ wyjaśnił ponadto, że w sprawie nie znajduje zastosowania art. 104 ust. 4 ustawy o pomocy społecznej, według którego w przypadkach szczególnie uzasadnionych, zwłaszcza, jeżeli żądanie zwrotu wydatków na udzielone świadczenie, z tytułu opłat określonych w ustawie oraz z tytułu nienależnie pobranych świadczeń w całości lub w części stanowiłoby dla osoby zobowiązanej nadmierne obciążenie lub też niweczyłoby skutki udzielanej pomocy, właściwy organ, który wydał decyzję w sprawie zwrotu należności, o których mowa w ust. 1, na wniosek pracownika socjalnego lub osoby zainteresowanej, może odstąpić od żądania takiego zwrotu, umorzyć kwotę nienależnie pobranych świadczeń w całości lub w części, odroczyć termin płatności albo rozłożyć na raty. Na podstawie przeprowadzonej w dniu 16 października 2018 r. aktualizacji wywiadu środowiskowego ustalono, że wnioskodawczyni prowadzi gospodarstwo domowe wspólnie z mężem, dorosłym synem, który kontynuuje naukę na studiach oraz dwójką młodszych dzieci. Rodzina zajmuje trzypokojowe, lokatorskie mieszkanie spółdzielcze. Zarówno ona jak i mąż nie pracują. Od 2016r. zawiesiła działalność gospodarczą, nie podejmuje innych działań w kierunku zmiany sytuacji dochodowej. A. K. został zaliczony do osób o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, leczy się psychiatrycznie. Wnioskodawczyni ponosi opłaty za mieszkanie, pomaga mężowi, zawozi go do lekarza. Dochód rodziny stanowi zasiłek stały w wysokości [...] zł, zasiłek rodzinny w kwocie [...]zł, świadczenia alimentacyjne w kwocie [...]zł, dodatek mieszkaniowy w wysokości [...] zł , dodatek energetyczny w wysokości [...] zł i świadczenie wychowawcze w kwocie [...]zł , nie wliczane do dochodu. Łącznie jest to kwota [...]zł, a zatem na osobę w rodzinie [...] zł. Zdaniem organu nie występują zatem przesłanki szczególne uzasadniające odstąpienie od zadania zwrotu świadczenia nienależnie pobranego. Organ zaznaczył, że każda rodzina ma swój indywidualny swoisty dla siebie styl, sposób życia wewnątrzrodzinnego, sposób wyrażania uczuć , wyobrażeń, okazywanie sobie wzajemnego zrozumienia i zaangażowanie w sprawy jej członków. Jest więc rzeczą naturalną, aby członkowie rodziny wzajemnie się wspierali w celu przezwyciężenia trudności życiowych. Zaznaczył, że nie ujawnienie w trakcie korzystania z pomocy ważnych i istotnych informacji na temat sytuacji rodzinnej i dochodowej było działaniem ukierunkowanym na osiągnięcie korzyści finansowych. Na stronie ciążył obowiązek ujawnienia wszystkich źródeł dochodu i poinformowania o zmianach w sytuacji dochodowej rodziny, o czym traktowały pouczenia zawarte w decyzjach.