Wyrok WSA w Gliwicach z dnia 15 lutego 2017 r., sygn. IV SA/Gl 1071/16

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Bożena Miliczek-Ciszewska, Sędziowie Sędzia WSA Beata Kalaga-Gajewska (spr.), Sędzia WSA Edyta Żarkiewicz, Protokolant Katarzyna Lisiecka-Mitula, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 15 lutego 2017 r. sprawy ze skargi Z. N. na decyzję [...] Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w K. z dnia [...] r. nr [...] w przedmiocie choroby zawodowej uchyla zaskarżoną decyzję.

Uzasadnienie

Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w G. decyzją z dnia [...] r., nr [...], odmówił stwierdzenia u Z. N. (dalej: "skarżącej") choroby zawodowej - astma oskrzelowa, wymienionej w poz. 6 wykazu chorób zawodowych, określonego w przepisach rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób zawodowych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1367, w skrócie: "rozporządzenie w sprawie chorób zawodowych"), w oparciu o przeprowadzone postępowanie wyjaśniające narażenie zawodowe na czynniki o działaniu drażniącym i alergizującym oraz orzeczenia lekarskie Poradni Chorób Zawodowych w S. Wojewódzkiego Ośrodka Medycyny Pracy w K. (PChZ WOMP) z dnia [...] r., nr [...], oraz Instytutu Medycyny Pracy i Zdrowia Środowiskowego (IMPiZŚ) w S. z dnia [...] r., nr [...].

Odwołanie od powyższej decyzji złożyła skarżąca nie zgadzając się z jej rozstrzygnięciem, bowiem jej zdaniem, to czynniki szkodliwe występujące w pracy, jak też staż pracy zniszczyły jej zdrowie.

[...] Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny decyzją z dnia [...] r., nr [...], utrzymał w mocy decyzję Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w G. z dnia [...] r. Za podstawę rozstrzygnięcia w przedmiocie podejrzenia choroby zawodowej organ odwoławczy przyjął warunki jakie powinny być spełnione do uznania zawodowej etiologii rozpoznanego schorzenia, biorąc pod uwagę definicję choroby zawodowej, określoną w art. 235¹ ustawy z dnia 26.06.1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. z 2016 r. poz. 1666 z późn. zm., dalej w skrócie: "k.p."), która stanowi, iż "za chorobą zawodową uważa się chorobą, wymienioną w wykazie chorób zawodowych, jeżeli w wyniku oceny warunków pracy można stwierdzić bezspornie lub z wysokim prawdopodobieństwem, że została ona spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy albo w związku ze sposobem wykonywania pracy, zwanych "narażeniem zawodowym". W sprawie zostało przeprowadzone dochodzenie epidemiologiczne, które wykazało, że skarżąca pracowała w narażeniu na substancje chemiczne w latach 1983-1986 i 1988-2005 w "A" w Z., pobierając próbki produktów mleczarskich i oznaczając w nich parametry tłuszczu i wody miała kontakt z stężonym kwasem siarkowym i podchlorynem; w latach 2006-2013 w "B" Sp. z o.o. w G. na stanowiskach laboranta chemicznego i specjalisty ds. jakości miała kontakt z butylohydroksycyjanianem, dimetylopolisiloksanem, kwasem octowym lodowatym, chloroformem, alkoholem etylowym i eterem. Była badana w PChZ WOMP (orzeczenie lekarskie z dnia [...] r.), gdzie lekarze specjaliści na podstawie przepisów rozporządzenia w sprawie chorób zawodowych, orzekli o braku podstaw do rozpoznania choroby zawodowej - astmy oskrzelowej. Z uwagi na konieczność przeprowadzenia szczegółowej diagnostyki alergologicznej lekarze specjaliści PChZ WOMP w S. skierowali skarżącą do IMPiZŚ. W trakcie hospitalizacji stwierdzono osłuchowo nad polami płucnymi furczenia i świsty oraz dyskretne trzeszczenia z przewagą zmian osłuchowych po stronie prawej, oraz nie obserwowano napadów duszności typu astmatycznego. Wykonane badania czynności układu oddechowego wykazały obturację w stopniu ciężkim i bardzo ciężkim, w kolejnych badaniach spirometrycznych uzyskano następujące wartości FEV1: 34,06%, 34%, 42%, 34%, 37%, 41% wartości należnej. Przeprowadzona diagnostyka alergologiczna wykazała w punktowych testach skórnych dodatnie odczyny z roztoczami kurzu domowego, słabo dodatnie z mieszanka pleśni II i pyłkami drzew I, pozostałe wyniki wypadły ujemnie. Dodatnio wypadł test śródskómy z pyralginą. Z uwagi na ciężką obturację nie wykonano testów prowokacyjnych. Biorąc pod uwagę analizę narażenia zawodowego, wyniki badania podmiotowego i przedmiotowego, dokumentacje medyczną oraz całokształt obserwacji klinicznej, a szczególnie istnienie u skarżącej nadwrażliwości na kwas acetylosalicylowey i inne niesteroidowe leki przeciwzapalne oraz uczulenie na pospolite alergeny wziewne lekarze orzecznicy uznali, iż brak jest podstaw do stwierdzenia u skarżącej astmy oskrzelowej pochodzenia zawodowego. Następnie skarżąca była badana w IMPiZŚ (orzeczenie lekarskie z dnia [...] r.), gdzie lekarze specjaliści również nie rozpoznali astmy oskrzelowej pochodzenia zawodowego. W wywiadzie skarżąca podaje okresowy suchy, męczący kaszel od około 2003 r. Kaszel występował samoistnie oraz po różnych środkach leczniczych stosowanych przez nią w celu jego opanowania m.in. aspirynie, pectosolu, imbirze i innych. Od około 2008 r. okresowo, a od 2009 r. stale występowało uczucie zatkania nosa, bez kataru. Od 2009 r. występowały stopniowo narastające duszności wysiłkowe. Pierwszy w życiu napad duszności typu astmatycznego połączony z katarem i łzawieniem miał miejsce [...] r. po zażyciu tabletki polopiryny z powodu kaszlu. W trakcie obserwacji klinicznej stwierdzono nad całymi polami płucnymi osłuchowo furczenia i świsty oraz dyskretne trzeszczenia z przewagą zmian osłuchowych po stronie prawej. Skarżąca nie zgłaszała napadów duszności typu astmatycznego. W badaniu spirometrycznym stwierdzono obturację w stopniu ciężkim, w badaniu bodypletyzmograficznym nie ujawniono restrykcji. Wykonano próby rozkurczowe - próba z salbutamolem wypada dodatnio (odnotowano rozkurcz oskrzeli jednak bez odwrócenia obturacji), próba z bromkiem ipratropium wypadała ujemnie. Badanie gazów krwi kapilarnej arterializowanej w spoczynku nie ujawniło cech niewydolności oddechowej. Prawidłowa była zdolność dyfuzji gazów w płucach. Utrzymuje się w surowicy podwyższony poziom IgE całkowitej. Przeprowadzana w poprzedniej hospitalizacji diagnostyka alergologiczna wykazała w punktowych testach skórnych dodatnie odczyny z roztoczami kurzu domowego, słabo dodatnie - z mieszanka pleśni II i pyłkami drzew I, pozostałe wyniki wypadły ujemnie, wykonany wtedy test śródskórny z pyralginą wypadł dodatnio. W surowicy krwi potwierdzono obecność alergenowoswoistej IgE dla roztoczy. Ocena narażenia zawodowego, dane odnośnie przebiegu choroby ustalone w oparciu m.in. o wywiad chorobowy, a w szczególności - nadwrażliwość na kwas acetylosalicylowy i inne niesteroidowe leki przeciwzapalne, pojawienie się pierwszych objawów astmy oskrzelowej (pierwszy w życiu napad duszności) po zażyciu tabletki kwasu acetylosalicylowego, sezonowość nasilania się objawów, bez korelacji z narażeniem zawodowym, uczulenie na pospolite alergeny wziewne środowiska pozazawodowego, zdaniem lekarzy orzeczników, nie dają podstaw do przyjęcia bezspornie lub z wysokim prawdopodobieństwem zawodowej etiologii astmy oskrzelowej rozpoznawanej u skarżącej. Ze względu na całokształt obrazu klinicznego rozpoznaje się zespół nakładania przewlekłej obturacyjnej choroby płuc i astmy oskrzelowej o podłożu mieszanym (astma atopowa i aspirynowa). Lekarze orzecznicy podtrzymali w całości ustalenia dokonane podczas poprzedniej hospitalizacji w IMPiZŚ. Ich zdaniem, nadwrażliwość na kwas acetylosalicylowy rozpoczyna się zazwyczaj nieżytem nosa i zapaleniem zatok. Po kilku lub kilkunastu miesiącach dochodzi do rozwoju astmy oskrzelowej o ciężkim przebiegu, której objawy często nie ustępują pomimo wyeliminowania salicylanów z diety. U skarżącej choroba przebiegała dokładnie tak jak opisano powyżej. Po pierwszym ataku duszności unikała ona salicylanów i zamiany zapalne w zatokach uległy w ciągu kilku lat prawie całkowitej regresji. Dodatkowo u skarżącej stwierdza się obecność puszkowej małżowiny nosowej po stronie lewej (w ostatnim TK zatok również po prawej), które sprzyja nawracającym i przewlekłym zapaleniom zatok. Objawy astmy utrzymywały się, obecnie obturacja jest utrwalona, co przy istnieniu wieloletnich objawów zespołu zatokowo-oskrzelowego upoważnia do rozpoznania zespołu nakładania się astmy i przewlekłej obturacyjnej choroby płuc. Czynniki chemiczne występujące w środowisku pracy mogły jedynie nasilać objawy chorobowe, których pierwotne przyczyny nie są związane z warunkami pracy zawodowej. Biorąc pod uwagę powyższe, lekarze IMPiZŚ podtrzymali opinię o braku podstaw do rozpoznania u astmy oskrzelowej pochodzenia zawodowego.