Wyrok WSA w Warszawie z dnia 11 marca 2014 r., sygn. I SA/Wa 2877/13

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący: Sędzia WSA Tomasz Szmydt (spr.) Sędziowie: Sędzia WSA Przemysław Żmich Sędzia WSA Iwona Maciejuk Protokolant referent stażysta Małgorzata Sieczkowska po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 11 marca 2014 r. sprawy ze skargi B. S. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w O. z dnia [...] września 2013 r. nr [...] w przedmiocie odmowy umorzenia nienależnie pobranych świadczeń rodzinnych 1. uchyla zaskarżoną decyzję oraz decyzję Prezydenta Miasta O. z dnia [...] lipca 2013 r. nr [...]; 2. stwierdza, że zaskarżona decyzja nie podlega wykonaniu.

Uzasadnienie

Decyzją z dnia [...] września 2013 r. znak [...] Samorządowe Kolegium Odwoławcze w O. utrzymało w mocy decyzję Prezydenta Miasta O. z dnia [...] lipca 2013 r. nr [...] w przedmiocie odmowy umorzenia nienależnie pobranych świadczeń rodzinnych określonych w decyzji z dnia [...] kwietnia 2013 r. z tytułu samotnego wychowywania dziecka.

Powyższa decyzja zapadła w następującym stanie faktycznym i prawnym:

Decyzją z dnia [...] kwietnia 2013 r. nr [...] Prezydent Miasta O. orzekł o zwrocie świadczenia - dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu samotnego wychowywania dziecka - przyznanego na W.S. w okresie od 1 listopada 2010 r. do 31 października 2011 r. określając wysokość należności w kwocie [...] zł wraz odsetkami od tej kwoty w wysokości [...] zł. Powyższa decyzja była jedną z 3 wydanych w tym dniu pod tym samym numerem decyzji orzekających o zwrocie świadczenia przyznanego na W.S.

Wnioskiem z dnia 17 maja 2013 r. B.S. wniosła o umorzenie nienależnie pobranych świadczeń ze względu na wyjątkowo trudną sytuację życiową, materialną i zdrowotną.

Decyzją z dnia [...] lipca 2013 r. nr [...] Prezydent Miasta O. odmówił umorzenia kwoty nienależnie pobranych świadczeń rodzinnych tj. dodatku do zasiłku rodzinnego wynikającego z ww. decyzji. W uzasadnieniu organ I instancji wskazał na treść zapadłego wyroku Sądu Rejonowego w O. II Wydział Karny z dnia [...] grudnia 2012 r. w sprawie o sygn. akt [...]. Na mocy tego wyroku uznano B.S. winną zarzucanego jej czyny polegającego na tym, że działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej wprowadziła w błąd pracowników Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie w O. w ten sposób, że będąc zobowiązaną do zgłoszenia zmian mających wpływ na prawo przyznanych świadczeń nie poinformowała o fakcie uznania ojcostwa W.S. zgodnie z postanowieniem Sądu Rejonowego w O. z dnia [...] października 2008 r. oraz o przyznaniu alimentów na mocy wyroku tego sądu z dnia [...] kwietnia 2009 r. i na podstawie art. 286 § 1 k.k., art. 33 § 2 i 3 k.k. wymierzył karę 6 miesięcy pozbawienia wolności oraz karę 20 stawek dziennych grzywny, zaś na podstawie art. 69 § 1 i 2 k.k., art. 70 § 1 pkt 1 k.k. zawiesił wykonanie orzeczonej kary na okres 2 lat próby. Prezydent stwierdził, że wyrok ten jest jednoznaczny, zaś wnioskodawczyni odmiennie wskazuje wersję zaistniałych zdarzeń co nie znajduje odzwierciedlenia w zebranym materiale dowodowym odnośnie złożenia stosownego wyroku, jak i jej niewiedzy. Organ wskazał, że nie przyczynił się do zaistniałej sytuacji, co potwierdza powołany wyrok karny, a składane wyjaśnienia nie zmienią ustalonego stanu faktycznego. Fakt zasądzenia alimentów na W.S. ma bowiem znaczenie drugorzędne dla prawa do dodatku z tytułu samotnego wychowywania dziecka, ponieważ istotne znaczenie dla sprawy miało uznanie ojcostwa. Powołując się na okoliczność korzystania przez B.S. z różnego rodzaju wsparcia w jednostce pomocy społecznej oraz prowadzonych rozmów Prezydent Miasta O. podniósł, że wnioskująca jest bardzo dobrze zorientowana w sprawach toczących się w Miejskim Ośrodku Pomocy Rodzinie i nie ma, zdaniem pracowników tej jednostki, problemu z właściwym rozumieniem składanych wniosków. Prezydent wskazał, że z dniem uznania dziecka przez ojca B.S. utraciła prawo do świadczenia z tytułu samotnego wychowywania dziecka. Nadto wskazał, iż z zebranej dokumentacji wynika, że jest opiekunem prawnym wnuczki W.S., zaś z rodzinnego wywiadu środowiskowego wynika, że dochodem rodziny są świadczenia pielęgnacyjne w wysokości 520 zł, których od lipca 2013 r. nie otrzymuje, zasiłek pielęgnacyjny w wysokości 153 złote miesięcznie, zasiłek rodzinny w wysokości [...] zł miesięcznie, dodatek do zasiłku rodzinnego z tytułu kształcenia i rehabilitacji w wysokości [...] zł miesięcznie oraz dodatek mieszkaniowy w wysokości [...] zł. Organ wskazał, że na dziecko zostały zasądzone alimenty w wysokości [...] zł miesięcznie, przy czym z oświadczenia wynika, że ostatnie alimenty zostały zapłacone w maju. Jednocześnie wskazano, iż opłaty związane z eksploatacją mieszkania ustalono na [...] zł miesięcznie, zaś ostatnio poniesione wydatki na leki i leczenie wynosiły [...] zł. Organ I instancji podkreślił wielokrotnie, że powstanie nienależnie pobranych świadczeń było zawinione przez świadczeniobiorcę co potwierdza zapadły wyrok karny. Jednocześnie podkreślono, iż po ustaleniu sytuacji faktycznej to organ I instancji złożył zawiadomienie do Prokuratury Rejonowej w O. o możliwości popełnienia przestępstwa za złożenie fałszywych zeznań i wyłudzenie świadczeń. Organ odnosząc się do treści art. 30 ust. 9 ustawy o świadczeniach rodzinnych wskazał, że materiał dowodowy zgromadzony w sprawie nie daje podstaw do wyciagnięcia tezy, iż zachodzą szczególne okoliczności dotyczące wnioskodawczyni, które uzasadniałyby umorzenie należności z tytułu nienależnie pobranego dodatku wraz z odsetkami, chociażby w części. Ze złożonych podań, a także wywiadu środowiskowego wynika, iż W.S. wymaga stałej rehabilitacji, leków, środków pielęgnacyjnych. Załączone zaświadczenie potwierdza, że wymaga także dojazdu do placówek służby zdrowia, zabiegów medyczno-rehabilitayjnych. Prezydent Miasta O. podniósł, że pomimo wskazywania przez B.S., że jest osobą przewlekle chorą, wymagającą specjalnej diety i dojazdów do placówek służby zdrowia nie legitymuje się ona orzeczeniem o stopniu niepełnosprawności. Organ stwierdził, iż osiągane dochody nie pozwalają na zwrot nienależnie pobranych świadczeń. Jednocześnie wskazano, że B.S. podała, iż na dochód rodziny składają się otrzymywane świadczenia rodzinne, dodatek mieszkaniowy oraz alimenty otrzymywane nieregularnie, przy czym z informacji nie wynika, by wnioskodawczyni starała się o świadczenia z funduszu alimentacyjnego. Łączny dochód rodziny wynosi zatem [...] zł. Organ I instancji wskazał, że wnioskodawczyni nie podała, iż korzysta z różnego rodzaju wsparcia. Powołując się na ogólne wiadomości wskazano, iż zarówno leki, jak i środki pielęgnacyjne, zabiegi rehabilitacyjne są refundowane z NFZ. Z dokumentacji zaś wynika, że rodzina od lat korzysta z dofinansowania środków pomocniczych - pieluchomajtek, zaś poniesione wydatki są w całości refundowane. Wskazano również, że rodzina od kilku lat korzysta corocznie z dofinansowania do turnusów rehabilitacyjnych oraz że B.S. korzysta ze wsparcia finansowego fundacji. Prezydent Miasta O. stwierdził również, iż powszechnie wiadomo, że dzieci niepełnosprawne oraz ich opiekunowie na podstawie obowiązujących przepisów mają prawo do ulgowych przejazdów, w tym komunikacji miejskiej bezpłatnie. Przyznawanie i wypłacanie świadczeń rodzinnych oraz prowadzenie postępowania mającego na celu wyegzekwowanie pobranych świadczeń rodzinnych jest zadaniem zleconym z zakresu administracji rządowej, a tym samym Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie jest zobowiązany do odzyskiwania na rzecz Skarbu Państwa kwot zaległości z tytułu nienależnych świadczeń. Umorzenie nienależnie pobranych świadczeń jest zdaniem organu instytucją wyjątkową, albowiem normą winno być spłacanie zadłużenia. Tym samym w sytuacji świadomego i zamierzonego działania na szkodę budżetu umorzenie zaległości byłoby sprzeczne z interesem społecznym, albowiem wszyscy podatnicy zostaliby obciążeni kwotą nienależnie pobranych świadczeń, natomiast pobieranie nienależnych świadczeń nie może być sposobem na kredytowanie wydatków. Organ stwierdził, że z zebranego materiału wynika, że dochód rodziny wynosi [...] zł, zaś B.S. wykazała ponoszone wydatki, w tym koszty leczenia w wys. [...] zł. Wskazano, że każda rodzina zmuszona jest do ponoszenia licznych wydatków, w tym wydatków na utrzymanie, pielęgnację dziecka i niejednokrotnie musi ograniczać swoje wydatki. Sytuacja finansowa rodziny wnioskodawczyni nie jest szczególna na tle innych rodzin uprawnionych do świadczeń rodzinnych, w tym mających na utrzymaniu niepełnosprawne dziecko. Ostatecznie poinformowano, że w przypadku złożenia wniosku o rozłożenie na raty, organ I stopnia może ustalić ich wysokości adekwatnie do stanu zadłużenia i możliwości finansowych rodziny.