Wyrok WSA w Warszawie z dnia 29 maja 2012 r., sygn. I SA/Wa 2273/11

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Iwona Kosińska (spr.) Sędziowie: WSA Agnieszka Jędrzejewska-Jaroszewicz WSA Elżbieta Sobielarska Protokolant referent-stażysta Agnieszka Chustecka po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 29 maja 2012 r. sprawy ze skargi M. C. na decyzję Ministra Skarbu Państwa z dnia [...] października 2011 r. nr [...] w przedmiocie odmowy potwierdzenia prawa do rekompensaty oddala skargę.

Uzasadnienie

Minister Skarbu Państwa decyzją z dnia [...] października 2011 r. nr [...], po rozpoznaniu odwołania M. C., utrzymał w mocy decyzję Wojewody [...] z dnia [...] maja 2011 r. nr [...] odmawiającą potwierdzenia M. C. prawa do rekompensaty z tytułu pozostawienia przez K. C. i J. C. nieruchomości położonej w Z.

Z uzasadnienia zaskarżonej decyzji oraz akt sprawy wynika, że pismem, które wpłynęło do [...] Urzędu Wojewódzkiego w dniu [...] grudnia 2009 r., M. C. złożyła wniosek o wydanie decyzji potwierdzającej prawo do rekompensaty z tytułu pozostawienia nieruchomości poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej. Z karty przesiedleńczej nr [...] z dnia [...] maja 1947 r. wynika, że J. C., mieszkaniec Z., wraz z żoną K. C. i dziećmi zostali przesiedleni, w ramach tzw. akcji [...], na nowe miejsce zamieszkania. W tej sytuacji Wojewoda [...] decyzją z dnia [...] maja 2011 r. odmówił M. C. prawa do rekompensaty z tytułu pozostawienia przez K. C. i J. C. nieruchomości położonej w Z. w trybie przepisów ustawy z dnia 8 lipca 2005 r. o realizacji prawa do rekompensaty z tytułu pozostawienia nieruchomości poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. Nr 169, poz. 1418, ze zm.).

Nie zgadzając się z tym rozstrzygnięciem M. C. złożyła odwołanie. Po jego rozpatrzeniu Minister Skarbu Państwa stwierdził, że nie może ono zostać uwzględnione. W uzasadnieniu zajętego stanowiska organ II instancji wyjaśnił, że kwestie rekompensat za tzw. mienie zabużańskie reguluje obecnie ustawa z dnia 8 lipca 2005 r. o realizacji prawa do rekompensaty z tytułu pozostawienia nieruchomości poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej. Art. 1 powołanej ustawy określa zasady realizacji prawa do rekompensaty z tytułu pozostawienia nieruchomości poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej w wyniku wypędzenia z byłego terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub jego opuszczenia w związku z wojną rozpoczętą w 1939 r. dokonanego na podstawie układów wymienionych w ust. 1 tego przepisu oraz umowy wskazanej w ust. 1a. Ponadto art. 1 ust. 2 stanowi, że przepisy ust. 1 stosuje się także do osób, które na skutek innych okoliczności związanych z wojną rozpoczętą w 1939 r. były zmuszone opuścić byłe terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Jednocześnie stosownie do art. 2 ustawy prawo do rekompensaty przysługuje właścicielowi nieruchomości pozostawionych poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli spełnia on łącznie następujące wymogi: był w dniu 1 września 1939 r. obywatelem polskim, zamieszkiwał w tym dniu na byłym terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz opuścił je z przyczyn, o których mowa w art. 1 i posiada obywatelstwo polskie. Minister wyjaśnił, że ze zgromadzonego materiału dowodowego przede wszystkim wynika, iż złożony przez M. C. wniosek o rekompensatę, który wpłynął do [...] Urzędu Wojewódzkiego w dniu [...] grudnia 2009 r., został złożony po terminie wskazanym w ustawie z dnia 8 lipca 2005 r., czyli po dniu 31 grudnia 2008 r. Już z tej przyczyny wniosek ten nie mógł być skuteczny. Określony bowiem w powołanej ustawie termin jest terminem prawa materialnego i nie można go przywrócić w trybie art. 58 § 1 kpa, który to tryb odnosi się do terminów prawa procesowego. Zatem w przypadku uchybienia wskazanemu terminowi organ I instancji jest zobowiązany, zgodnie z art. 7 ust. 2 ustawy z dnia 8 lipca 2005 r., do wydania decyzji o odmowie potwierdzenia prawa do rekompensaty. Dodatkowo Minister Skarbu Państwa wyjaśnił także, że nawet w przypadku złożenia przez M. C. wniosku o potwierdzenie prawa do rekompensaty w terminie i tak nie można byłoby potwierdzić prawa do rekompensaty, ponieważ zgodnie z treścią art. 1 ustawy z dnia 8 lipca 2005 r. wolą ustawodawcy było, ażeby uprawnienie do rekompensaty z tytułu pozostawienia nieruchomości poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej przysługiwało wyłącznie osobom, które opuściły byłe terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie jednej z pięciu wymienionych w tym przepisie umów międzynarodowych lub były zmuszone opuścić to terytorium wskutek innych okoliczności związanych z wojną rozpoczętą w 1939 r. i które jednocześnie spełniają pozostałe warunki wskazane przepisami powołanej ustawy. Prawo do rekompensaty na podstawie wskazanej ustawy nie służy wszystkim osobom, które utraciły prawo własności nieruchomości w związku z wybuchem II wojny światowej, a wyłącznie osobom, które zostawiły nieruchomości na skutek okoliczności wymienionych w art. 1 powołanej ustawy. Organ odwoławczy wyjaśnił, że z karty przesiedleńczej nr [...] z dnia [...] maja 1947 r. wynika, że J. C., mieszkaniec Z., wraz z żoną K. C. i dziećmi zostali przesiedleni na nowe miejsce zamieszkania. Dowód ten świadczy o tym, że J. C. i K. C. zostali przesiedleni w ramach akcji [...]. Ten rodzaj przesiedlenia nie jest objęty dyspozycją art. 1 ust. 1 ani ust. 2 ustawy z dnia 8 lipca 2005 r., nadto w rozpatrywanej sprawie nie została również spełniona przesłanka położenia pozostawionej nieruchomości poza obecnym terytorium Rzeczypospolitej, gdyż miejscowość Z. była położona na obecnym terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w granicach obecnego województwa podkarpackiego. Równocześnie Minister wyjaśnił, że kwestie dotyczące nieruchomości pozostawionych przez obywateli polskich w związku z tzw. akcją [...] były uregulowane dekretem z dnia 27 lipca 1949 r. o przejęciu na własność Państwa nie pozostających w faktycznym władaniu właścicieli nieruchomości ziemskich, położonych w niektórych powiatach województwa [...] (Dz. U Nr [...], poz. [...] ze zm. Dz. U. z [...]r. Nr [...], poz. [...]). Zgodnie z tym dekretem władza państwowa przejmowała nieruchomości ziemskie na własność, jeżeli nie pozostawały one w faktycznym władaniu właścicieli. Wymieniony dekret stanowił także podstawę do przydzielania gospodarstw, działek, mienia nierolniczego na terenie [...] właścicielom utraconych nieruchomości. Stosownie do art. 5 ust. 1 dekretu byłym właścicielom i współwłaścicielom nieruchomości, przejętych na własność Państwa z mocy niniejszego dekretu, służyło wyłącznie prawo do otrzymania na własność gospodarstw (działek) z innych gruntów w myśl przepisów dekretu z dnia 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej (Dz. U. R. P. z 1945 r. Nr 3, poz. 13) oraz dekretu z dnia 6 września 1946 r. o ustroju rolnym i osadnictwie na obszarze Ziem Odzyskanych i byłego Wolnego Miasta Gdańsk (Dz. U. R. P. Nr 49, poz. 279), z pierwszeństwem przed innymi osobami, z wyjątkiem osób wymienionych w art. 10 ust. 2 dekretu z dnia 6 września 1944 r., w art. 18 ust. 1 pkt 1-4 i ust. 2 dekretu z dnia 6 września 1946 r. oraz w art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 16 czerwca 1948 r. o uprawnieniach osób, które przed dniem 13 września 1944 r. otrzymały we władanie grunty, wchodzące w skład nieruchomości ziemskich, przeznaczonych na cele reformy rolnej (Dz. U. R. P. Nr 33, poz. 222), bądź też nabycia mienia nierolniczego w myśl przepisów dekretu z dnia 6 grudnia 1946 r. o przekazywaniu przez Państwo mienia nierolniczego na obszarze Ziem Odzyskanych i byłego Wolnego Miasta Gdańsk (Dz. U. R. P. Nr 71, poz. 389) z pierwszeństwem przed innymi osobami z wyjątkiem osób wymienionych w art. 7 tego dekretu. Taka możliwość istniała do czasu zmiany powołanego dekretu, tj. do dnia [...] kwietnia 1958 r., gdyż z tą datą wygasły uprawnienia osób przesiedlonych w ramach akcji [...] do uzyskania ekwiwalentu za pozostawione nieruchomości.