Wyrok WSA w Łodzi z dnia 25 kwietnia 2012 r., sygn. III SA/Łd 186/12

Dnia 25 kwietnia 2012 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi, Wydział III w składzie następującym: Przewodnicząca sędzia NSA Irena Krzemieniewska (spr.) Sędziowie sędzia NSA Teresa Rutkowska sędzia WSA Małgorzata Łuczyńska Protokolant asystent sędziego Adrian Król po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 12 kwietnia 2012 roku sprawy ze skargi A. Spółki Akcyjnej z siedzibą w Ł. na postanowienie Dyrektora Izby Skarbowej w Ł. z dnia [...] nr [...] w przedmiocie odmowy umorzenia kosztów egzekucyjnych 1. uchyla zaskarżone postanowienie oraz poprzedzające je postanowienie Dyrektora Izby Celnej w Ł. z dnia [...] roku, nr [...]; 2. zasądza od Dyrektora Izby Skarbowej w Ł. na rzecz A. Spółki Akcyjnej z siedzibą w Ł. kwotę 357 (trzysta pięćdziesiąt siedem) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.

Uzasadnienie

Postanowieniem z dnia [...] Dyrektor Izby Celnej w Ł. odmówił A Spółce Akcyjnej z siedzibą w Ł. umorzenia kosztów egzekucyjnych w łącznej wysokości 92.484,30 zł powstałych w trakcie postępowania egzekucyjnego prowadzonego na podstawie tytułu wykonawczego z dnia [...].

W uzasadnieniu Dyrektor Izby Celnej w Ł. podniósł, iż w dniu [...] wystawił tytuł wykonawczy obejmujący zaległość z tytułu podatku akcyzowego za luty 2009r. w kwocie 1.772.882,00 zł. Zawiadomieniem z dnia 15 kwietnia 2009r. organ egzekucyjny dokonał zajęcia wierzytelności z rachunku bankowego spółki w B S.A. z siedzibą w Ł. Zawiadomienie oraz tytuł wykonawczy doręczono zobowiązanej spółce w dniu 20 kwietnia 2009r. W dniu 16 kwietnia 2009r. na konto wierzyciela wpłynęła kwota 250.000,00 zł. Kwotę tę wierzyciel zaliczył na należność główną, odsetki oraz koszty upomnienia. W związku z tym, niezwłocznie pismem z dnia 17 kwietnia 2009r. Dyrektor Izby Celnej w Ł. zaktualizował zajęcie rachunku bankowego pomniejszając odpowiednio dochodzoną należności o wpłaconą kwotę. Aktualizacji uległy także koszty egzekucyjne do kwoty 92.484,30 zł. W związku z tym, iż wpłata miała miejsce przed wszczęciem egzekucji, dokonanie wpłaty zostało uwzględnione na stronie trzeciej tytułu wykonawczego w polu J. "Zmiany w stanie wymagalności należności" poz. od 81 do 98. W dniu 22 kwietnia 2009r. na konto wierzyciela wpłynęła kwota 150.000,00 zł, którą zaliczono na należność główną i odsetki. W dniach 29 kwietnia i 6 maja 2009r. na konto wierzyciela wpłynęły kolejne kwoty wpłacone przez spółkę w wysokości 700.000,00 zł oraz 790.454,10 zł, które odpowiednio zaliczono zgodnie z opisem na przelewie na należność główną odsetki oraz koszty egzekucyjne powstałe w sprawie w związku z zajęciem rachunku bankowego w kwocie 92.484,30 zł. Wymienione kwoty w całości pokryły należności dochodzone na podstawie tytułu wykonawczego z dnia [...]. W piśmie z dnia 21 kwietnia 2009r. spółka wniosła o "umorzenie ewentualnych kosztów egzekucyjnych". W piśmie tym spółka przedstawiła tryb swojej działalności oraz wskazała na spadek sprzedaży detalicznej wytwarzanych produktów, powołując się na pesymistyczne prognozy ekonomistów i analityków dotyczących spadku produkcji przemysłowej oraz wzrost liczby bezrobotnych. Jednocześnie spółka podkreśliła, iż odnotowuje wzrost produkcji, co pokazują przedstawione w piśmie z dnia 21 kwietnia 2009r., dane o wielkości należnego podatku akcyzowego oraz perspektywa wzrostu zatrudnienia w okresie najbliższych kwartałów. Dyrektor Izby Celnej w Ł. pismami z dnia 20 maja 2009r. oraz 9 kwietnia 2010r. wezwał spółkę do złożenia dokumentów i wniosków dowodowych uzasadniających wniosek pod rygorem wydania rozstrzygnięcia w oparciu o dane, którymi dysponuje organ. Zwrócił się również o wskazanie dokładnej treści ustaleń, na które powołuje się spółka, jakie zapadły, co do terminów spłaty i kwot zaległości w podatku akcyzowym w rozmowach prowadzonych, między B. B. zatrudnioną w spółce na stanowisku Samodzielnego Księgowego a pracownikami Izby Celnej w Ł. oraz podania dat dokonywania takich ustaleń oraz okoliczności, w których miały miejsce. Spółka nie przesłała żadnych dokumentów. B. B. oświadczyła, iż jako samodzielną księgową sporządzającą deklaracje dotyczącą podatku akcyzowego obowiązywało ją polecenie informowania Izby Celnej w Ł. o zrealizowanych przelewach dotyczących podatku akcyzowego oraz harmonogramie spłat w przypadku braku na koncie środków pieniężnych umożliwiających jednorazową zapłatę podatku akcyzowego. Polecenie to wykonywała w drodze rozmów telefonicznych prowadzonych z A. P. lub B. S. Kierownikiem Referatu ds. Wierzycielskich Izby Celnej w Ł. w dniu realizacji polecenia przelewu lub dnia następnego. Taka forma informowania dotyczyła podatku akcyzowego za miesiąc luty 2009. Organ egzekucyjny zwrócił się również do pracowników wymienionych w piśmie spółki o złożenie pisemnych wyjaśnień w kwestii podanej przez dłużnika informacji o ustaleniu terminów spłat zadłużenia. Z odpowiedzi przekazanej przez Referat ds. Wierzycielskich Izby Celnej w Ł. z dnia 13 kwietnia 2010r. wynika, że nie było żadnych ustaleń, co do terminów spłat zadłużenia, a jedynie z inicjatywy samego dłużnika telefonicznie były przekazywane informacje przez jego pracownika o dokonaniu wpłaty, nie mające żadnego znaczenia, ani wpływu na bieg prowadzonego postępowania. Uchylanie się spółki od współpracy w kwestii zgromadzenia dokumentów potwierdzających istnienie ważnego interesu publicznego przy ocenie zasadności umorzenia kosztów egzekucyjnych znacznie utrudniło ocenę tego zagadnienia. Nieudostępnienie podstawowych dokumentów, jakimi są: bilans, rachunek wyników za lata 2006 - 2008, zeznania podatkowe oraz inne, do których przedstawienia wzywana była spółka, znacznie wydłużyło przeprowadzenie rzetelnej i wnikliwej analizy jej sytuacji finansowej i ekonomicznej. Stwierdzenia, iż, "S.A. A jest podmiotem o wyłącznie polskim kapitale, powstałym na bazie majątku zlikwidowanego przedsiębiorstwa państwowego a jej akcjonariuszami zostali wyłącznie pracownicy spółki oraz to, że utrzymując pracowniczy charakter akcjonariatu w okresie 7 lat wykonywała zobowiązania wobec Skarbu Państwa na łączną kwotę 34.179.070,75 zł, i nigdy nie korzystała z pomocy Skarbu Państwa czy Gminy, a jej sytuacja jest niekonkurencyjna w porównaniu z podmiotami o obcym kapitale, funkcjonującymi na [...] rynku nie będącymi trwale z nim związane a posiadającymi różnego rodzaju ulgi i zwolnienia przez co wniosła o zapewnienie warunków konkurencyjności w imię realizacji ważnego interesu publicznego", nie zostały potwierdzone żadnymi dokumentami, przez co nie są wiarygodne i nie mogą przesądzić o umorzeniu powstałych kosztów egzekucyjnych. Spółka jest w istocie firmą prywatną, której celem jest prowadzenie działalności na własny rachunek i podejmowanie działań nakierowanych na zysk. Firma ta nie realizuje jednak ważnych z punktu widzenia społecznego usług, a nawet firmy prowadzące istotne z tego punktu widzenia usługi, nie zostały przez ustawodawcę postawione w uprzywilejowanej sytuacji w stosunku do innych podmiotów prowadzących działalność gospodarczą. Mimo, że sytuacja finansowa spółki jest płynna, przedsiębiorca notorycznie płaci swoje zobowiązania z tytułu podatku akcyzowego po terminie. Uiszczenie przez spółkę kosztów egzekucyjnych nie doprowadziło do zachwiania prowadzonej działalności, zmniejszenia zatrudnienia (np. w 2008r. liczba zatrudnionych oscylowała na tym samym poziomie, tj. ok. 104 - 113 osób) oraz nie spowodowało nieodwracalnych skutków ekonomicznych. Funkcje społeczne związane z działalnością gospodarczą spełniane przez spółkę nie są wyjątkowo istotne z uwagi na dobro i interes ogółu społeczeństwa (produkcja piwa, głównie na zlecenie dużych sieci supermarketów i dyskontów). Obowiązek zapłaty kosztów egzekucyjnych, których umorzenia domaga się spółka nie godzi w podstawowe i wspólne dla całego społeczeństwa wartości takie jak poczucie sprawiedliwości, bezpieczeństwo, zaufanie do organów państwa. Niezapłacenie kosztów godziłoby w wymienione wartości, gdyż przejawiają się one w równym traktowaniu wszystkich zobowiązanych. Umorzenie kosztów egzekucyjnych stworzyłoby uprzywilejowaną sytuację ewentualnych wierzycieli zobowiązanej spółki, albowiem zrealizowanie ich należności odbyłoby się kosztem należności Skarbu Państwa. Przy ocenie interesu publicznego należy uwzględnić ponadto zasadność obciążenia państwa, a w rezultacie całego społeczeństwa kosztami udzielonej w ten sposób pomocy. Skarb Państwa, do którego obowiązków należy przymusowe ściąganie nieregulowanych w terminie należności, m.in. podatkowych, winien zapewnić sprawne działanie swoich organów w tym zakresie, co pociąga za sobą znaczne wydatki. Idea wydatkowania uzyskanych kosztów egzekucyjnych sprowadza się do samofinansowania się organów egzekucyjnych, a co za tym idzie odciążeniu w tym zakresie Skarbu Państwa. Dlatego, również w interesie publicznym, jest uzyskanie powstałych w toku egzekucji administracyjnej kosztów. Wystąpienie ważnego interesu publicznego należy, zatem rozpatrywać nie tylko w kontekście sytuacji spółki, ale także w kontekście wpływu uzyskanych kosztów na wzrost skuteczności egzekucji administracyjnej, co niewątpliwie leży w interesie społecznym. W postępowaniu w przedmiocie umorzenia kosztów egzekucyjnych zasada spoczywania na organie ciężaru dowodzenia faktów istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy z oczywistych względów jest ograniczona, bowiem to na wnioskodawcy spoczywa obowiązek wykazania, że jego sytuacja wyczerpuje przesłanki przewidziane w art. 64 ustawy z dnia 17 czerwca 1966r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (tekst jedn. - Dz.U. z 2005r., nr 229, poz. 1954 ze zm.), zwanej dalej u.p.e.a., czego spółka nie uczyniła, odmawiając przesłania żądanych przez Dyrektora Izby Celnej w Ł. dokumentów, potrzebnych do przeprowadzenia w sprawie postępowania dowodowego. Nie stwierdzono także, aby ściągniecie kosztów egzekucyjnych spowodowało niewspółmierne wydatki egzekucyjne (art. 64e § 2 pkt 3). Spółka nie wykazała również, iż nie jest w stanie ponieść kosztów egzekucyjnych bez znacznego uszczerbku dla swojej sytuacji finansowej (art. 64e § 2 pkt 1). W dalszej części uzasadnienia Dyrektor Izby Celnej w Ł., wskazując na dokumentację znajdującą się w posiadaniu organów podatkowych, obszernie przedstawił analizę finansową spółki za lata 2006 - 2009. Na jej podstawie stwierdził, że spółka nie poniosła znacznego uszczerbku dla swojej sytuacji finansowej, ponosząc nałożone koszty egzekucyjne. Kwota kosztów egzekucyjnych w wysokości 92 484,30 zł stanowi znikomy procent całości zadłużenia. Spłata tych kosztów pociągała za sobą pewien uszczerbek w sytuacji finansowej przedsiębiorstwa, jednak nie doprowadziła i nie doprowadzi do radykalnego pogorszenia się sytuacji ekonomicznej.