Wyrok WSA w Bydgoszczy z dnia 5 stycznia 2012 r., sygn. II SA/Bd 1263/11

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy w składzie następującym: Przewodniczący: Sędzia WSA Renata Owczarzak Sędziowie: Sędzia WSA Elżbieta Piechowiak Sędzia WSA Małgorzata Włodarska (spr.) Protokolant Elżbieta Brandt po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 5 stycznia 2012 r. sprawy ze skargi M. R. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w [...] z dnia [...] września 2011 r. nr [...] w przedmiocie zwrotu świadczenia nienależnie pobranego 1. uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Burmistrza Miasta [...] z dnia [...] sierpnia 2011 r., nr [...], 2. stwierdza, że zaskarżona decyzja nie podlega wykonaniu.

Uzasadnienie

Decyzją z dnia [...] nr [...] Burmistrz Miasta A., po ponownym rozpatrzeniu sprawy, na podstawie art. 1, art. 2 pkt 2, art. 3 pkt 11, art. 16 ust. 2 i 6, art. 8, art. 20, art. 30 i art. 32 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (t.j. Dz.U. z 2006 r., Nr 139, poz. 992 ze zm., dalej powoływanej jako ustawa o świadczeniach rodzinnych) oraz art. 104 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz. U. z 2000 r., Nr 98, poz. 1071 ze zm., dalej powoływanej jako kpa), określił w stosunku do M. R. wysokość nienależnie pobranych świadczeń rodzinnych na kwotę 3.978,00 zł oraz wysokości odsetek ustawowych od nienależnie pobranych świadczeń, wskazując że na dzień wydania decyzji wynoszą one 716,64 zł. Jednocześnie organ zaznaczył, że nienależnie pobrane świadczenia wraz z odsetkami naliczonymi do dnia spłaty włącznie należy zwrócić do dnia [...] w kasie Urzędu Miejskiego w A. lub przelewem na wskazany rachunek bankowy.

W uzasadnieniu rozstrzygnięcia organ wskazał, iż zgodnie z art. 30 ust. 1 ustawa o świadczeniach rodzinnych osoba, która pobrała nienależnie świadczenia rodzinne, jest obowiązana do ich zwrotu. Wyjaśnił, iż za nienależnie pobrane świadczenia rodzinne uważa się świadczenia określone w przepisach art. 30 ust.2 pkt 1-3 w/w ustawy. Podkreślił, że w orzecznictwie sądów administracyjnych powszechnie przyjęto pogląd, iż dla zastosowania przepisu art. 30 ust.2 pkt 1 w/w ustawy, a więc przepisu stanowiącego w przedmiotowej sprawie podstawę prawną uznania pobranego przez stronę zasiłku pielęgnacyjnego za świadczenie nienależnie, niezbędne jest po pierwsze ustalenie zaistnienia okoliczności powodujących ustanie prawa do świadczenia, a po drugie ustalenie, że osoba pobierająca świadczenie była pouczona o braku prawa do ich pobierania. Wskazując, że stronie został przyznany zasiłek pielęgnacyjny decyzją z dnia [...] nr [...], że strona nabyła uprawnienia do dodatku pielęgnacyjnego od [...] oraz że z uwagi na treść art. 16 ust. 2 w/w ustawy - zgodnie z którym zasiłek pielęgnacyjny nie przysługuje osobie uprawnionej do dodatku pielęgnacyjnego - decyzją z dnia [...] nr [...] odmówiono stronie prawa do zasiłku pielęgnacyjnego od dnia [...], organ stwierdził, że pierwsza z w/w przesłanek uznania świadczeń rodzinnych za nienależnie pobranych w przypadku określonym w art. 30 ust. 2 pkt 1 w/w ustawy (zaistnienie okoliczności powodujących ustanie prawa do świadczenia) została przesądzona w niniejszej sprawie ostateczną decyzją z dnia [...] o odmowie przyznania zasiłku pielęgnacyjnego. Druga natomiast ze w/w przesłanek tj. wymóg pouczenia o braku prawa do pobierania świadczeń, mająca zastosowanie tylko wówczas, gdy osoba uprawniona została poinformowana jakie okoliczności powodują ustanie prawa do świadczeń (a więc ma świadomość, w jakich sytuacjach traci się prawo do świadczeń) i jednocześnie ma realną wiedzę, iż takie właśnie zdarzenie ma miejsce, a pomimo tego nie powiadamia o tym organu administracyjnego, dalej pobierając świadczenie, wystąpiła w niniejszej sprawie, jak wskazał organ, w dacie złożenia przez stronę wniosku o zasiłek pielęgnacyjny tj. w dniu [...], kiedy to strona została pouczona o okolicznościach nabycia i pobierania zasiłku pielęgnacyjnego, co potwierdziła strona własnoręcznym podpisem. Stosowne pouczenie strony miało także miejsce, jak zaznaczył organ, w doręczonej osobiście M. R. decyzji przyznającej jej zasiłek pielęgnacyjny, w której to organ ponownie pouczył stronę, iż zasiłek pielęgnacyjny nie przysługuje osobie uprawnionej do dodatku pielęgnacyjnego. Zdaniem organu pouczenie to odnosiło się do konkretnego świadczenia i było zrozumiałe, strona winna więc była uwzględnić je w ocenie własnej sytuacji w momencie uzyskania uprawnień do pobierania dodatku pielęgnacyjnego. Jednocześnie organ podkreślił, że strona w momencie składania wniosku o ustalenie prawa do zasiłku pielęgnacyjnego, jak i po otrzymaniu decyzji przyznającej świadczenie, nie zwróciła się do organu z prośbą o wyjaśnienie pouczeń zawartych w oświadczeniach, które zostały przez nią osobiście podpisane. Zaznaczył także, że przepisy ustawy o świadczeniach rodzinnych nie nakładają na organy obowiązku wstrzymania z urzędu wypłaty zasiłku pielęgnacyjnego osobie, która ukończyła 75 rok życia, gdyż nie każda osoba powyżej 75 roku życia otrzymuje dodatek pielęgnacyjny określony w ustawie o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz, że to na stronę ustawodawca nałożył obowiązek informowania organu o każdej zmianie mającej wpływ na prawo do świadczeń rodzinnych. W świetle powyższego organ stwierdził, że w okolicznościach niniejszej sprawy niewątpliwym jest, iż M. R. była pouczona o tym, iż zasiłek pielęgnacyjny nie przysługuje osobie uprawnionej do dodatku pielęgnacyjnego oraz o konieczności informowania organu o każdej zmianie sytuacji powodującej zmianę prawa do świadczeń, jako że pouczenie o tym, jak i o braku prawa do ich pobierania, zostało przekazane stronie w dacie składania przez nią wniosku o świadczenie, a następnie w decyzji ustalającej prawo do zasiłku pielęgnacyjnego. Pomimo tych okoliczności strona nie zgłosiła do organu faktu ustalenia decyzją z dnia [...] prawa do dodatku pielęgnacyjnego, i pobierała w dalszym ciągu przyznany wcześnie zasiłek pielęgnacyjny. Dlatego też, zdaniem organu, świadczenia wypłacone za okres od [...] do [...] należało uznać za świadczenia nienależnie pobrane i podlegające zwrotowi. Wysokość nienależnie pobranych świadczeń wyniosła więc w przedmiotowej sprawie 3.978 zł, jako że zasiłek w wysokości 153 zł pobierany był w okresie od [..] do [...] (153 zł x 26 miesięcy = 3.978,00 zł). Jednocześnie organ zaznaczył, że w myśl art. 30 ust. 8 w/w ustawy, kwoty nienależnie pobranych świadczeń rodzinnych podlegają zwrotowi wraz z ustawowymi odsetkami oraz wyjaśnił, że odsetki naliczane są od pierwszego dnia miesiąca następującego po dniu wypłaty świadczeń do dnia spłaty i, że wysokość odsetek ustawowych od dnia [...] wynosi, zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 4 grudnia 2008 r. w sprawie określenia wysokości odsetek ustawowych, 13 % w skali rocznej.