Wyrok WSA w Warszawie z dnia 3 listopada 2010 r., sygn. I SA/Wa 675/10

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Iwona Kosińska (spr.) Sędziowie: Sędzia WSA Małgorzata Boniecka - Płaczkowska Sędzia WSA Przemysław Żmich Protokolant Katarzyna Krynicka po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 3 listopada 2010 r. sprawy ze skargi S. R., Z. R. na decyzję Ministra Skarbu Państwa z dnia [...] marca 2010 r. nr [...] w przedmiocie odmowy potwierdzenia prawa do rekompensaty z tytułu pozostawienia nieruchomości poza obecnymi granicami RP 1. uchyla zaskarżoną decyzję oraz decyzję Wojewody [...] z dnia [...] listopada 2009 r., nr [...]; 2. stwierdza, że zaskarżona decyzja nie podlega wykonaniu; 3. zasądza od Ministra Skarbu Państwa na rzecz skarżących S. R., Z. R. solidarnie kwotę [...] ([...]) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego

Uzasadnienie

Naczelny Sąd Administracyjny wyrokiem z dnia 11 lipca 2008 r. sygn. akt I OSK 1087/07 uchylił wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 19 lutego 2007 r. sygn. akt I SA/Wa 1948/06 w sprawie ze skargi S. R. na decyzję Ministra Skarbu Państwa z dnia [...] października 2006 r. nr [...] w przedmiocie odmowy potwierdzenia prawa do rekompensaty z tytułu pozostawienia nieruchomości poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Warszawie.

W uzasadnieniu wyroku Naczelny Sąd Administracyjny wskazał, że z dokumentów zebranych przez organy administracyjne wynika, że M. R. była właścicielką nieruchomości położonych w D., gmina A., powiat K., a miejscowość ta w dniu 1 września 1939 r. znajdowała się poza terytorium II Rzeczpospolitej. W toku postępowania administracyjnego ustalono także, że właścicielka w dniu 1 września 1939 r. wraz z mężem T. i dziećmi zamieszkiwała w miejscowości D. Takie ustalenia pozwoliły organom na uznanie, że nie została spełniona przesłanka, o której mowa w art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 8 lipca 2005 r. o realizacji prawa do rekompensaty z tytułu pozostawienia nieruchomości poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. Nr 169, poz. 1418, ze zm.), bowiem właściciel nieruchomości nie zamieszkiwał na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 1 września 1939 r. W związku z tym decyzją Wojewody [...] z dnia [... września 2006 r. i utrzymującą ją w mocy decyzją Ministra Skarbu Państwa z dnia [...] października 2006 r. odmówiono S. R. prawa do rekompensaty z tytułu pozostawienia przez M. R. (matkę wnioskodawcy) przedmiotowej nieruchomości poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej. Wojewódzki Sąd Administracyjnego w Warszawie wyrokiem z dnia 19 lutego 2007 r. sygn. akt I SA/Wa 1948/06 oddalił skargę S. R. Sąd ten podzielił stanowisko organów administracyjnych co do braku przesłanki określonej w art. 1 ustawy z dnia 8 lipca 2005 r. Od tego wyroku Sądu I instancji skargę kasacyjną wniósł S. R. Po jej rozpatrzeniu Naczelny Sąd Administracyjny wyrokiem z dnia 11 lipca 2008 r. sygn. akt I OSK 1087/07 uchylił wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 19 lutego 2007 r. sygn. akt I SA/Wa 1948/06. W uzasadnieniu Naczelny Sąd Administracyjny zajął stanowisko, że przepis art. 1 ustawy z dnia 8 lipca 2005 r. o realizacji prawa do rekompensaty z tytułu pozostawienia nieruchomości poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej zakreśla jej zasięg przedmiotowy i podmiotowy, zaś art. 2 zawiera przesłanki jakie podmiot określony w art. 1 musi spełniać, aby otrzymać prawo do rekompensaty. Przepis ten stanowi, że ustawa określa zasady realizacji prawa do rekompensaty z tytułu pozostawienia nieruchomości poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej w wyniku wypędzenia z byłego terytorium Rzeczypospolitej lub jego opuszczenia w związku z wojną rozpoczętą w 1939 r. dokonanego na podstawie układów zwanych "republikańskimi", wymienionych w art. 1, a także układu wymienionego w ust. 1a w związku z zamianą terytoriów dokonaną 15 lutego 1951 r. jak również innych okoliczności związanych z wojną rozpoczętą w 1939 r. (ust. 2). Naczelny Sąd Administracyjny wskazał, że z tego przepisu Wojewódzki Sąd Administracyjny wyciągnął wniosek, że nieruchomości, o których wyżej mowa musiały być położone w granicach II Rzeczypospolitej. W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego, o ile na tle art. 1 ust. 1a można uznać ten pogląd za słuszny, gdyż wymiana odcinków terytoriów dokonana 15 lutego 1951 r. na podstawie umów zawartych pomiędzy PRL a ZSRR dotyczyła terenów położonych na terytorium II Rzeczypospolitej, o tyle Naczelny Sąd Administracyjny nie zgodził się, że pogląd ten ma podstawy w treści art. 1 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 8 lipca 2005 r. o realizacji prawa do rekompensaty z tytułu pozostawienia nieruchomości poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej. Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego w przepisach tych mówi się o nieruchomościach pozostawionych poza obecnymi granicami RP i przyczynach ich pozostawienia. Sąd ten podkreślił, że chodzi wyraźnie o nieruchomości poza obecnymi granicami RP, a nie poza terytorium II RP. Naczelny Sąd Administracyjny uznał również, że Wojewódzki Sąd Administracyjny stosując w rozpatrywanej sprawie wykładnię inną niż gramatyczną, do czego przepis ten nie zmuszał, wywiódł normę prawną, której w art. 1 ustawy z dnia 8 lipca 2005 r. o realizacji prawa do rekompensaty z tytułu pozostawienia nieruchomości poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej nie zawiera, zastępując tym samym ustawodawcę. Wskazał także, że Sąd I instancji ustanowił inne, niewynikające z ustawy kryterium, od którego miałoby zależeć prawo do rekompensaty. Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego przepisy art. 1 nie wymagają sięgnięcia do wykładni innej aniżeli gramatyczna, gdyż nie są niejasne. Jednak sięgnięcie do innych wykładni właśnie tylko potwierdza, że interpretacja tego przepisu przez Wojewódzki Sąd Administracyjny jest błędna. Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego przepisy obowiązujące w sprawie rekompensat, poczynając od art. 212 ustawy o gospodarce nieruchomościami, poprzez uprzednio obowiązującą ustawę z dnia 12 grudnia 2003 r. o zaliczaniu na poczet ceny sprzedaży albo opłat z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomości Skarbu Państwa wartości nieruchomości pozostawionych poza obecnymi granicami państwa polskiego zawsze posługiwały się kryterium nieruchomości pozostawionych poza granicami RP, a nie II RP. Stan faktyczny niniejszej sprawy wskazuje, że cel ustawy był taki, tj. prawo do rekompensaty za nieruchomości pozostawione poza granicami obecnej Rzeczypospolitej, z których właściciele mogli swobodnie korzystać, a czego zostali pozbawieni w związku z II wojną światową. Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że w rozpatrywanej sprawie matka skarżącego, mimo że jej majątek nie był położony w granicach II RP przebywała w nim z rodziną, korzystała z niego, a także mieszkała poza majątkiem, w granicach II RP i gdyby nie wojna rozpoczęta w 1939 r. nie musiałaby pozostawić swojej nieruchomości z przyczyn od niej niezależnych.