Wyrok WSA w Bydgoszczy z dnia 29 grudnia 2009 r., sygn. II SA/Bd 611/09

29 grudnia 2009r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy w składzie następującym: Przewodniczący: Sędzia WSA Elżbieta Piechowiak Sędziowie WSA: Sędzia WSA Grzegorz Saniewski Sędzia WSA Małgorzata Włodarska (spr.) Protokolant Rafał Opioła po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 8 grudnia 2009r. sprawy ze skargi D.P. na decyzję Wojewody [...] z dnia [...] maja 2009r. nr [...] w przedmiocie zwrotu nieruchomości oddala skargę.

Uzasadnienie

II SA/Bd 611/09

Uzasadnienie

Decyzją z dnia [...] r. Starosta T. odmówił D. U. P. - skarżącej zwrotu gruntów stanowiących własność Gminy T., położonych w T., oznaczonych jako działki: nr [...] o powierzchni 1,0580 ha i nr [...] o powierzchni 0,3269 ha, zapisanych w księdze wieczystej [...]. Jako podstawę prawną decyzji wskazał art. 5, art. 9, art. 9a, art. 136 ust. 1 i 3, art. 137 ust. 2 i art. 140 ust. 1, 2 i 3 oraz art. 216 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (tj. Dz. U. z 2000 r., Nr 46, poz. 543, ze zm.), dalej powoływanej jako: "ustawa o g.n."

W uzasadnieniu decyzji wskazano, że nieruchomość będąca przedmiotem postępowania została nabyta od Pani Z. K. N. aktem notarialnym z dnia [...] (Repertorium A nr [...]) na rzecz Skarbu Państwa. Umowa sprzedaży dokonana została stosownie do dyspozycji ustawy z dnia 12 marca 1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości (Dz. U. Nr 10 z 1974 r., poz. 64), powoływanej dalej jako: "ustawa z 1958 r. o wywłaszczeniu", i zgodnie z decyzją Wojewódzkiego Biura Planowania Przestrzennego w T. z dnia [...] sygn. [...] nieruchomość ta została przeznaczona pod budowę magistrali cieplnej, o czym dokonano wzmianki w akcie notarialnym. Pani D. U. P. - skarżąca, jako spadkobierca poprzedniego właściciela wystąpiła o zwrot tej części nieruchomości, na której w jej ocenie cel wywłaszczenia nie został zrealizowany. We wniosku wskazała, że cel faktycznie został osiągnięty jedynie na części nieruchomości, a działka nr [...] do dnia dzisiejszego nie jest w ogóle użytkowana. Działka ta w międzyczasie uległa kolejnym podziałom. W toku postępowania skarżąca sprecyzowała żądanie zwrotu w odniesieniu do działki nr [...] i [...]. Rezygnując z żądania zwrotu pozostałych działek wydzielonych z działki [...]. Ustalono, iż na części nieruchomości /działka nr [...]/ znajduje się kolektor sanitarny. Analizując materiał w sprawie, wątpliwości organu wzbudził fakt nabycia przez Skarb Państwa od poprzedniego właściciela nieruchomości o pow. 1,9305 ha dla realizacji celu na 1/4 części jej powierzchni. Organ podjął więc starania o uzyskanie decyzji lokalizacyjnej lub decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, mniemając, iż na tej nieruchomości mogła być planowana jeszcze jakaś inna inwestycja, lecz bezskutecznie. Uznając żądania wnioskodawców za słuszne Starosta T. trzykrotnie wydawał decyzje o zwrocie wywłaszczonej nieruchomości. Decyzje te zostały zaskarżone przez Gminę Miasto T. Wojewoda uchylał zaskarżone decyzje starosty z powodu niepełnego materiału dowodowego przesadzającego o tym, iż nieruchomość podlega zwrotowi. Ostatnie odwołanie Gminy Miasta T. także spowodowało uchylenie przez wojewodę decyzji starosty. Wojewoda wskazał m.in. na konieczność podjęcia niezbędnych czynności zmierzających do ustalenia rozmiaru wywłaszczenia. Decyzję wojewody zaskarżyła strona domagając się zwrotu nieruchomości. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy uchylił zaskarżoną decyzję i przekazał sprawę do ponownego rozpatrzenia. W uzasadnieniu wyroku sąd administracyjny zarzucił organowi wydającemu decyzję, iż nie odniósł się do treści aktu notarialnego z dnia [..], w którym mowa wyłącznie o ustawie z 1958 r. o wywłaszczeniu jako podstawie prawnej umowy sprzedaży. Czyniąc zadość tej wskazówce teraz Starosta wskazał, iż przepisy dotyczące zwrotu wywłaszczonej nieruchomości stosuje się odpowiednio do nieruchomości przejętych na podstawie art. 6 powołanej wyżej ustawy. W trakcie ponownego badania sprawy starosta stwierdził, iż zbycie nieruchomości na podstawie aktu notarialnego miało charakter czynności cywilno-prawnej. Zapisy zawarte w akcie notarialnym, a w szczególności sformułowanie, iż strony: ,,stosownie do dyspozycji ustawy z dnia 12 marca 1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości zawarły umowę następującej treści" nie przesądzają o tym, iż przeniesienie praw do nieruchomości miało charakter przymusowy. Z cytowanego zapisu wynika, iż umowa ta została zawarta w następstwie zastosowania przepisów wymienionej wyżej ustawy. Nie precyzuje jednak jakie przepisy tej ustawy były podstawą zawarcia umowy w formie aktu notarialnego. Dotychczas organ zakładał, iż jest to przepis art. 6 cytowanej ustawy. Nie wynika to jednak bezpośrednio z aktu notarialnego i nie znajduje żadnego potwierdzenia w zgromadzonej dokumentacji. Pomimo ograniczeń w zakresie dotarcia, do niektórych dokumentów nie można wykluczyć, a wręcz należy uwzględnić możliwość, iż przynajmniej niezagospodarowana część przejętej nieruchomości została zbyta z pominięciem trybu wywłaszczeniowego. Zacytowane sformułowanie "stosownie do dyspozycji ustawy z dnia 12 marca 1958 r." nie przekreśla dobrowolności zawarcia cywilno-prawnej umowy sprzedaży. Starosta wskazał, że problematykę zwrotu nieruchomości regulują przepisy rozdziału 6 działu III ustawy o g.n. Z racji odesłania zamieszczonego w art. 216 ustawy przepisy tegoż rozdziału mają zastosowanie odpowiednio m.in. do nieruchomości przejętych lub nabytych na rzecz Skarbu Państwa na podstawie art. 6 ustawy z dnia 12 marca 1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości (Dz. U. z 1974 r., Nr 10, poz. 64 ze zm.). Treść tego przepisu w sposób wyraźny wskazuje, zdaniem starosty, iż nie każda umowa cywilno-prawna przenosząca własność, choćby wydana w następstwie lub poprzedzająca wszczęcie postępowania wywłaszczeniowego rodzi skutki prawne w postaci prawa żądania zwrotu nieruchomości w trybie administracyjno-prawnym. Przepis ten nakładał na ubiegającego się o wywłaszczenie obowiązek wystąpienia do właściciela jeszcze przed wszczęciem postępowania o dobrowolne odstąpienie nieruchomości i w razie porozumienia obowiązek zawarcia w formie prawem przepisanej umowy nabycia nieruchomości za cenę nie wyższą od ustalonej według zasad odszkodowania przewidzianych w tej ustawie lub umowę zamiany nieruchomości według zasad tej ustawy. Umowa taka mogła być zawarta również w razie porozumienia stron w toku postępowania wywłaszczeniowego. Mogła przenosić własność na rzecz podmiotu ubiegającego się o wywłaszczenie, jeżeli podmiot ten mógł nabyć na własność nieruchomość, lub też na rzecz Skarbu Państwa. Tylko umowa zawarta w trybie art. 6 ustawy z dnia 12 marca 1958 r., na podstawie której następowało nabycie własności dla Państwa rodziła takie skutki jak wywłaszczenie, w przypadku gdy nie została użyta na cel określony w umowie. Sformułowanie zawarte zaś w akcie notarialnym nie daje, zdaniem organu podstawy do wysunięcia tak daleko idących wniosków. Przyjęcie założenia, iż nabycie nieruchomości nastąpiło na podstawie umowy zawartej w trybie art. 6 ustawy z dnia 12 marca 1958 r. jest więc błędne i nie przesądza o możliwości ubiegania się o zwrot nieruchomości. W czasie obowiązywania ustawy o g.n. Skarb Państwa nabywał również w drodze umowy nieruchomości na przykład na podstawie art. 5 ust. 3 tejże ustawy. W przypadku spornych nieruchomości brakuje jednak przesłanek, aby jednoznacznie stwierdzić, iż nabycie miało charakter przymusowy, gdyż z zapisów aktu notarialnego to nie wynika. Mogło ono nastąpić na wniosek poprzednich właścicieli. Organ podniósł, że ustawa o g.n. /art. 216/ nakazuje stosować do nieruchomości nabytych w trybie art. 6 przepisy ustawy o g.n. dotyczące zwrotu wywłaszczonej nieruchomości, ale treść zapisów w akcie notarialnym wskazuje, że nabycie nieruchomości zgodnie z obowiązującymi wtedy przepisami mogło nastąpić tylko na wniosek poprzednich właścicieli. Żaden z organów rozpoznających sprawę nie przedstawił jednoznacznych dowodów, iż nieruchomość przejęto na podstawie art. 6 cyt. ustawy, reprezentujący wnioskodawców pełnomocnik również nie przedłożył dokumentów wskazujących na przymusowy charakter zbycia nieruchomości, a we wniosku wskazuje jedynie, iż nastąpiło ono "stosownie do dyspozycji ustawy", co w ocenie organu nie daje wystarczającej podstawy do żądania zwrotu nieruchomości.