Wyrok WSA w Poznaniu z dnia 12 kwietnia 2006 r., sygn. I SA/Po 1772/04

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Włodzimierz Zygmont Sędziowie NSA Janusz Ruszyński as.sąd. WSA Maciej Jaśniewicz /spr./ Protokolant: st. sekr.sąd. Laura Szukała po rozpoznaniu w dniu 12 kwietnia 2006 r. sprawy ze skargi G.W. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej z dnia [...] r. Nr [...], [...] w przedmiocie podatku od spadków i darowizn I. uchyla zaskarżone decyzje; II. zasądza od Dyrektora Izby Skarbowej na rzecz skarżącej kwotę 200 zł (dwieście złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego; III. wstrzymuje wykonanie zaskarżonych decyzji do chwili uprawomocnienia się niniejszego wyroku. /-/ M.Jaśniewicz /-/ W.Zygmont /-/ J.Ruszyński

Uzasadnienie

Naczelnik Urzędu Skarbowego decyzjami z dnia [...] .2004 r. o nr [...] na podstawie art.21 § 1 pkt 2 i art. 207 ustawy z dnia 29.08.1997 r. - Ordynacja podatkowa ( Dz. U. Nr 137 poz.926 ze zm.; dalej Ordynacja podatkowa), art.1 ust. 1, art.5, art.8 ust. 1 i 3, art.9 ust. 1 pkt.1 i ust.2 ustawy z dnia 28.07. 1983r. o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. z 1997 r. nr 16 poz.89 z późn. zm.; dalej ustawy) ustalił dla G. W. wysokość zobowiązania podatkowego w podatku od spadków i darowizn w kwocie [...] zł od darowizny na rzecz syna T. W. oraz o nr [...] na tej samej podstawie ustalił dla G. W. wysokość zobowiązania podatkowego w podatku od spadków i darowizn w kwocie [...] zł od darowizny na rzecz synowej A. W.. W uzasadnieniach decyzji wskazano , że w dniu [...].2000 r. G. W. przekazała w drodze darowizny spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego położonego w P. przy [...] [...] o powierzchni użytkowej [...]m2- synowi T. W. i jego żonie A. W. do majątku objętego ustrojem wspólności majątkowej małżeńskiej. Wartość darowizny strony powyższej umowy ustaliły na kwotę [...]zł i oświadczyły, że jest ona pierwszą, dokonaną między nimi. Notariusz spisujący umowę darowizny wobec złożonego oświadczenia obdarowanych, że nie są właścicielem innego domu mieszkalnego lub lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość, że nie przysługuje im spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu ani nie są najemcami lokalu na podstawie decyzji administracyjnej oraz że w nabytym przez nich lokalu mieszkalnym będą mieszkać przez pięć lat licząc od dnia umowy - zastosował ulgę z art. 16 ustawy i nie pobrał podatku od darowizny mieszkania. Prócz tego G. W. w dniu [...].2000 r. darowała synowi samochód osobowy o wartości [...]zł, który poinformował, że jest to pierwsza darowizna w okresie ostatnich 5 lat. T.W. z żoną A. W. w dniu [...].2003r. nabyli spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego położonego w P. przy [...]. Zgodnie z zapisem § 2 Aktu Notarialnego spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego małżonkowie A. I T. W. kupili za pieniądze pochodzące z dorobku do majątku objętego ustrojem ustawowej wspólności majątkowej małżeńskiej. Cena lokalu została ustalona przez strony na kwotę [...]zł, a jego wydanie w posiadanie nastąpiło w dniu [...].2003r. W dniu [...].2003 r. T i A. W. zbyli w drodze umowy sprzedaży spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego (stanowiącego wspólność majątkową małżeńską) położone w P. przy [...] . W dziale IV księgi wieczystej tego mieszkania były wpisane hipoteki: zwykła w kwocie [...]zł na rzecz Banku Przemysłowo-Handlowego PBK S.A. i kaucyjna w kwocie [...] zł na rzecz Banku Przemysłowo-Handlowego PBK S.A. Wydanie w posiadanie przedmiotu sprzedaży nastąpiło w dniu [...].2003 r. T i A. W. w dniu [...].2003r. złożyli w Urzędzie Skarbowym w P. pismo informujące o zmianie mieszkania nabytego z ulgą mieszkaniową z art. 16 ustawy. Wyjaśniono w nim, że mieszkanie położone w P. przy [...] otrzymali w prezencie ślubnym w drodze darowizny w dniu [...] .2000 r. i skorzystali z ulgi w podatku od spadków i darowizn w myśl art. 16 ustawy, która przysługuje osobom, gdy łącznie spełniają wymienione w ustawie warunki, w tym czas zamieszkiwania w nabytym lokalu przez okres 5 lat od dnia jego nabycia (zamieszkania). Podatnicy poinformowali, że z powodu częstych wypadków dziecka byli zmuszeni zmienić warunki mieszkaniowe, ponieważ darowane mieszkanie było dwupoziomowe i z powodu braku możliwości konstrukcyjnych nie byli w stanie przebudować w takim zakresie, aby spełniało wymogi bezpieczeństwa. Dlatego podjęli decyzję o zakupie innego mieszkania. Jak wynika z przepisu w art. 16 ust. 1 ustawy nabywcy lokalu mieszkalnego w drodze darowizny przysługuje prawo odliczenia od podstawy opodatkowania wartości do łącznej wysokości 110 m 2 powierzchni użytkowej tego mieszkania o ile spełni łącznie warunki określone w art. 16 ust. 2 ustawy w tym warunek pięcioletniego zamieszkania w mieszkaniu. W przypadku zbycia mieszkania przed upływem 5 lat następuje utrata prawa do ulgi. Od tak wyrażonej zasady w art. 16 ust.7 ustawy ustawodawca przewiduje wyjątek, a mianowicie nie stanowi podstawy wygaśnięcia decyzji zbycie lokalu, jeżeli zostaną łącznie spełnione dwie przesłanki : zbycie jest uzasadnione koniecznością zmiany warunków mieszkaniowych i nastąpi nabycie innego lokalu nie później niż w ciągu 6 miesięcy od dnia zbycia. T. i A. W. zakupili spółdzielcze własnościowe mieszkanie o powierzchni w dniu [...].2003 r. na kilka miesięcy wcześniej zanim dokonali sprzedaży spółdzielczego mieszkania własnościowego z zastosowaną ulgą mieszkaniową z art. 16 ustawy, która miała miejsce w dniu [...]2003 r. W oparciu o wyjaśnienia stron organ podatkowy ustalił, iż zakupione mieszkanie własnościowe spółdzielcze w dniu [...].2003 r. za kwotę [...] zł w P. przy [...] było sfinansowane w kwocie [...]zł ze środków otrzymanych z pożyczki hipotecznej obciążającej mieszkanie, na które przysługiwała ulga położone w P. przy [...] z wpisem do księgi wieczystej, zaś kwotę [...] zł byli zobowiązani zapłacić do dnia [...].2003r. Zdaniem podatników przy pierwszym nabyciu mieszkania w darowiźnie jak i w drugim przypadku zakupu mieszkania są zwolnieni z podatku od darowizny, dlatego iż okoliczności sprzedaży spełniają wymogi ustawy. Ponadto zakup mieszkania w P. przy [...] nastąpił z kredytu hipotecznego, który będą musieli spłacić ze środków uzyskanych ze sprzedaży mieszkania będącego przedmiotem darowizny z zastosowaną ulgą mieszkaniową. Mając na uwadze literalną wykładnię przepisu art. 16 ust.7, właściwą ze względu na wyjątkowy, bo dotyczący ulgi charakter przepisu ustawy o spadkach i darowiznach organ podatkowy zauważył, iż dla zachowania ulgi mieszkaniowej niezbędnym jest najpierw zbycie przedmiotu darowizny a następnie nabycie nowego mieszkania i to w terminie 6 miesięcy od dnia zbycia. Za początek terminu ustalonego do nabycia innego lokalu bez utraty prawa do ulgi ustawodawca uznał moment zbycia lokalu nabytego w drodze darowizny. Dla skorzystania z ulgi mieszkaniowej w podatku od spadków i darowizn istotna jest okoliczność, że darowany lokal służyć ma zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych obdarowanego. W sytuacji, gdy potrzeby te zaspokojone zostały z innego źródła niż sprzedaż lokalu nabytego w drodze darowizny nie można twierdzić, iż sprzedaż lokalu nabytego w darowiźnie służyć miała realizacji potrzeb mieszkaniowych obdarowanych. Odnośnie pierwszej przesłanki dotyczącej zachowania prawa do ulgi podatkowej stwierdzić należy, że ulgę można zachować, jeśli wcześniejsze wyzbycie się lokum było uzasadnione koniecznością zmiany warunków. Konieczność ta powinna mieć charakter imperatywny wskazujący na sytuację wyjątkową, że chodzi o kwalifikowaną potrzebę takiej zmiany uzasadniające odstępstwo ze strony ustawodawcy od wymogu spełnienia przesłanki z art. 16 ust.2 pkt.5. Unormowania w art. 16 ustawy mają niewątpliwie charakter norm celu społecznego nakierowanych na politykę państwa w zakresie zapewnienia obywatelom godziwych warunków mieszkaniowych. Zasadniczy cel to uwolnienie bliskich spadkodawcy czy darczyńcy od znacznych obciążeń podatkowych, gdy nie dysponują mieszkaniem czy domem i będą mieszkać w uzyskanym lokum przez 5 lat. Ustawa nie odbiera ulgi również, gdy osoby te znajdują się w życiowej sytuacji powodującej konieczność zmiany warunków mieszkaniowych pociągającej za sobą konieczność zbycia tych dóbr przed upływem 5 lat. Użyty w art. 16 ust. 7 ustawy zwrot "uzasadniona konieczność" stwierdza, że dla spełnienia tej przesłanki nie wystarcza zwykła potrzeba zmiany warunków mieszkaniowych, lecz kwalifikowaną potrzebę dokonania takiej zmiany. Organ podatkowy stwierdził, że okoliczności podniesione przez podatnika w tej sprawie nie stanowią przesłanki wymuszającej zmianę warunków mieszkaniowych. Podatnicy wnosząc o utrzymanie ulgi z art. 16 ustawy i na podstawie przedstawionej dokumentacji stanu zdrowia córki (będącej na całkowitym utrzymaniu podatników) uważali, że spełniają warunki określone w art. 16 pkt 8 ustawy. Organ podatkowy uznał, że zmiana mieszkania nie wynikała z istotnej okoliczności mającej na celu zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych obdarowanych i godziwych warunków mieszkaniowych. Przeprowadzona zmiana warunków mieszkaniowych nie wskazywała wyjątkowej sytuacji życiowej obdarowanych wymuszającej zmianę warunków mieszkaniowych, ale miała na celu polepszenie warunków mieszkaniowych, co potwierdzają parametry zakupionego mieszkania i jego wcześniejsze nabycie. Dla zachowania ulgi mieszkaniowej niezbędnym jest najpierw zbycie przedmiotu darowizny a następnie nabycie nowego mieszkania i to w terminie 6 miesięcy od dnia zbycia - jeżeli było ono uzasadnione koniecznością zmiany warunków mieszkaniowych. Za początek terminu ustalonego do nabycia innego lokalu bez utraty prawa do ulgi ustawodawca uznał moment zbycia lokalu nabytego w drodze darowizny. Ustosunkowując się do argumentu dotyczącego stanu zdrowia córki obdarowanych stwierdzono, że ustawodawca traktując ulgę jako wyjątkową przesłankę związaną ściśle z osobą podatnika uzasadnia konieczność zmiany tym, że stan ten dotyczyć ma wyłącznie osoby, której ulga przysługuje tj. podatnikowi. Za taką okoliczność uznać by można wyłącznie sytuację, gdy niepełnosprawność dotyczy samego podatnika, ale już nie najbliższej rodziny (w tym przypadku córki).