Wyrok WSA w Warszawie z dnia 3 grudnia 2004 r., sygn. IV SA/Wa 17/04

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący sędzia NSA Tadeusz Cysek, Sędziowie sędzia WSA Małgorzata Miron (spr.), asesor WSA Tomasz Wykowski, Protokolant referendarz sądowy Ewa Oleksiak, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 3 grudnia 2004 r. sprawy ze skargi A.F. na decyzję Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia [...] grudnia 2003 r. nr [...] w przedmiocie przejęcia nieruchomości ziemskiej na własność Skarbu Państwa 1. stwierdza nieważność zaskarżonej decyzji i poprzedzającej jej decyzji organu I instancji; 2. zasądza od Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi na rzecz A.F. kwotę 200,- (dwieście) zł tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.

Uzasadnienie

Decyzją z dnia [...] grudnia 2003 r. Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi utrzymał w mocy decyzję Wojewody [...] z dnia [...] września 1999 r. stwierdzającą, że nieruchomość ziemska pod nazwą [...] o ogólnej powierzchni 115,20 ha wraz z zespołem parkowo - pałacowym położona w gminie C. powiatu [...] stanowiąca własność S.O. podlega w całości przepisom art. 2 ust. 1 lit. e dekretu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej (Dz.U. z 1945 r. nr 3 poz. 13).

W uzasadnieniu organ odwoławczy wskazał, zgodnie z art. 2 ust. 1 lit. e dekretu z dnia 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej pod jego działanie podpadały nieruchomości ziemskie stanowiące własność albo współwłasność osób fizycznych lub prawnych jeżeli ich rozmiar łączny przekraczał bądź 100 ha powierzchni ogólnej bądź 50 ha użytków rolnych a na terenie województwa pomorskiego, poznańskiego i śląskiego jeżeli ich rozmiar łączny przekraczał 100 ha powierzchni ogólnej niezależnie od wielkości użytków rolnych tej powierzchni. Kluczowym zagadnieniem w niniejszej sprawie jest ocena materiału dowodowego pod kątem istnienia w przedmiotowej sprawie możliwości wykorzystania pałacu wraz z otaczającym go parkiem na cele reformy rolnej wskazane w ww. dekrecie. W art. 1 dekretu o przeprowadzeniu reformy rolnej wyliczone zostały różne cele reformy rolnej, których realizacji służyć miały przejmowane majątki ziemskie. Wymienione "cele" wskazują, że pojęcie nieruchomości ziemskiej znacjonalizowanej jest szersze od pojęcia nieruchomości "parcelowanej" na rzecz rolników i może obejmować m.in. tereny przeznaczone dla szkół oraz poddane zarządowi państwowemu lub samorządowemu dla podniesienia kultury rolnej, wytwórczości nasiennej, hodowlanej oraz przemysłu rolnego. Dla tworzenia takich ośrodków przejmowane były również zabudowania w tym dwory i pałace z reguły położone w parku stanowiące przed przejęciem na własność państwa tzw. ośrodek majątku będący siedzibą jego właściciela. Dodatkowo organ odwoławczy wskazał w uzasadnieniu, że § 44 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Reform Rolnych z dnia 1 marca 1945 r. w sprawie wykonania dekretu PKWN z dnia 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej stanowi, iż podziałowi pomiędzy beneficjentów reformy rolnej nie podlegały parki ( § 44 pkt 2), zabudowania dworskie lub przemysłowe (§44pkt. 3) oraz zabytki architektoniczne (§ 44 pkt 4). Oznacza to więc, że przejęciu na cele reformy podlegały także w/w składniki mienia, choć nie mogły podlegać podziałowi. Żaden przepis dekretu nie wskazuje jakoby pałac z otaczającym go parkiem podlegały wyłączeniu spod działania przepisów dekretu a wręcz przeciwnie zarówno z art. 2 ust. 1 dekretu jak i rozporządzeń wykonawczych wynika, że przejęciu podlegały całe nieruchomości bez wyłączeń powierzchniowych w tym wszystkie budynki posadowione na znacjonalizowanej nieruchomości. §11 rozporządzenia wykonawczego szczegółowo wylicza te składniki mienia, które nie podlegały przejęciu przez skarb państwa przy nacjonalizacji majątków ziemskich. Wśród tych składników nie wymienia pałacu, dworu ani willi. Jeżeli zatem zespoły pałacowo- parkowe wchodziły w skład majątku ziemskiego o charakterze rolnym o powierzchni powyżej 100 ha lub 50 ha użytków rolnych i stanowiły własność tego samego podmiotu co przejmowany majątek to podlegały również pod działanie przepisów dekretu o przeprowadzeniu reformy rolnej.