Rozdział 1

Przepisy ogólne

§ 1. Zarządzenie określa metody i formy wykonywania działań specjalnych przez funkcjonariuszy Straży Granicznej.

§ 2. Użyte w zarządzeniu określenia oznaczają:

1) działania specjalne - zespół czynności podejmowanych jako działania zespołowe wymagające specjalistycznych umiejętności i wiedzy, pozwalające na zastosowanie odpowiedniej taktyki, techniki oraz specjalistycznego wyposażenia i uzbrojenia;

2) działania bojowe - forma wykonywania działań specjalnych zakładająca możliwość użycia lub wykorzystania siły fizycznej i uzbrojenia na zasadach i w przypadkach określonych w odrębnych przepisach;

3) oddział - oddział Straży Granicznej;

4) jednostka organizacyjna - Komendę Główną Straży Granicznej, Biuro Spraw Wewnętrznych Straży Granicznej, oddział Straży Granicznej, ośrodek Straży Granicznej, ośrodek szkolenia Straży Granicznej, placówkę Straży Granicznej i dywizjon Straży Granicznej;

5) komórka organizacyjna - komórkę organizacyjną Komendy Głównej Straży Granicznej;

6) WZD - komórkę wewnętrzną komendy oddziału Straży Granicznej właściwą w zakresie zabezpieczenia działań;

7) kierownik komórki wewnętrznej - naczelnika: WZD, wydziału operacyjno-śledczego, wydziału do spraw cudzoziemców i wydziału granicznego w komendzie oddziału oraz naczelnika wydziału zamiejscowego Biura Spraw Wewnętrznych Straży Granicznej;

8) kierujący działaniami - funkcjonariusza wyznaczonego w decyzji lub zgodzie na prowadzenie działań specjalnych, odpowiedzialnego za przygotowanie i kierowanie działaniami specjalnymi;

9) ZG KGSG - Zarząd Graniczny Komendy Głównej Straży Granicznej;

10) VIP - (Very Important Person) osobę uprzywilejowaną i szczególnie traktowaną ze względu na status dyplomatyczny lub pełnioną funkcję;

11) zabezpieczenie logistyczne - zaopatrzenie w sprzęt specjalistyczny, środki techniczne, zakwaterowanie funkcjonariuszy wykonujących działania specjalne oraz zapewnienie transportu i łączności;

12) zabezpieczenie medyczne - pomoc medyczną zapewnianą przez odpowiednio wyszkolone i wyposażone w sprzęt medyczny osoby, posiadające wymagane kwalifikacje do udzielenia niezbędnej pierwszej pomocy ewentualnym poszkodowanym w trakcie działań specjalnych.

Rozdział 2

Wykonywanie działań specjalnych

§ 3. Działania specjalne realizuje się w formie działań bojowych w celu:

1) zapewnienia bezpieczeństwa funkcjonariuszom, osobom postronnym oraz osobom, które są objęte działaniami specjalnymi:

a) przy zatrzymywaniu osób w trybie i przypadkach określonych w przepisach Kodeksu postępowania karnego i innych ustaw, w przypadku uzasadnionego podejrzenia posiadania przez te osoby broni, amunicji, materiałów wybuchowych lub innych niebezpiecznych narzędzi,

b) podczas realizacji zadań związanych z bezpośrednim zagrożeniem dla życia lub zdrowia ludzkiego, a także mienia znacznej wartości,

c) podczas wykonywania czynności operacyjno-rozpoznawczych lub dochodzeniowo-śledczych oraz czynności związanych z prowadzeniem kontroli legalności pobytu lub zatrudnienia cudzoziemców na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;

2) zapewnienia bezpieczeństwa funkcjonariuszy grup kontrolnych z jednostek pływających Straży Granicznej, w przypadku możliwości wystąpienia agresji, oporu, groźby użycia broni lub innych niebezpiecznych narzędzi ze strony osób przebywających na pokładzie kontrolowanych statków;

3) zabezpieczenia uroczystości i przedsięwzięć państwowych o znaczeniu krajowym i międzynarodowym, w tym zabezpieczenia osób z kategorii VIP, a także osób objętych szczególnym poziomem bezpieczeństwa na wniosek uprawnionych podmiotów;

4) przeciwdziałania zagrożeniom terrorystycznym, o których mowa w art. 1 ust. 2 pkt 5d ustawy z dnia 12 października 1990 r. o Straży Granicznej oraz udziału w działaniach kontrterrorystycznych, o których mowa w art. 2 pkt 2 ustawy z dnia 10 czerwca 2016 r. o działaniach antyterrorystycznych (Dz. U. z 2019 r. poz. 796);

5) przeciwdziałania bezprawnym zamachom na obiekty Straży Granicznej oraz obiekty służące obronności państwa, ochronie granicy państwowej lub ważne dla gospodarki narodowej oraz udziału w działaniach przeciwdywersyjnych, a także w realizacji działań związanych z użyciem oddziałów i pododdziałów Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej lub żołnierzy Żandarmerii Wojskowej do pomocy Straży Granicznej;

6) prowadzenia rozpoznania minersko-pirotechnicznego w ramach realizowanych działań specjalnych;

7) realizacji innych czynności wymagających umiejętności i wiedzy specjalistycznej funkcjonariuszy pełniących służbę w WZD, przy użyciu sprzętu specjalistycznego i środków technicznych.

§ 4. 1. Działania specjalne realizują funkcjonariusze pełniący służbę w WZD z wykorzystaniem środków technicznych, w umundurowaniu specjalistycznym, polowym lub w ubiorze cywilnym.

2. Dopuszcza się realizację działań specjalnych przez innych funkcjonariuszy posiadających odpowiednie przygotowanie do ich realizacji oraz odpowiedni sprzęt specjalistyczny i techniczny, wyznaczonych odpowiednio przez Komendanta Głównego Straży Granicznej lub właściwego kierownika innej jednostki organizacyjnej.

3. Funkcjonariusze wykonujący działania specjalne powinni posiadać przygotowanie uzyskane w ramach doskonalenia zawodowego, w szczególności z zakresu:

1) taktyki specjalnej;

2) wyszkolenia strzeleckiego;

3) użycia lub wykorzystania środków przymusu bezpośredniego;

4) rozpoznania minersko-pirotechnicznego;

5) technik wysokościowych;

6) płetwonurkowania i prac podwodnych (dotyczy funkcjonariuszy pełniących służbę w Morskim Oddziale Straży Granicznej).

§ 5. Działania specjalne podejmowane są w trybie działań:

1) planowych - wykonywanych na podstawie decyzji, o której mowa w § 7 ust. 1 pkt 1 i 2 lub zatwierdzonego wniosku, o którym mowa w § 7 ust. 1 pkt 3, złożonego nie później niż 3 dni robocze przed terminem planowanych działań;

2) alarmowych - wykonywanych w przypadku zdarzeń wymagających użycia sił i środków bez możliwości wcześniejszego ich zaplanowania.

§ 6. 1. Działania specjalne planuje się i podejmuje na rzecz jednostek organizacyjnych i komórek organizacyjnych oraz innych uprawnionych podmiotów.

2. Działania specjalne na rzecz:

1) jednostek organizacyjnych i komórek organizacyjnych, podejmowane są na podstawie pisemnego lub ustnego wniosku o podjęcie działań specjalnych podmiotu, o którym mowa w § 7 ust. 1 pkt 1 i 3, albo

2) innych uprawnionych podmiotów podejmowane są na ich pisemny wniosek na podstawie obowiązujących przepisów lub porozumień.

3. Wzór wniosku o podjęcie działań specjalnych, o którym mowa w ust. 2 pkt 1, określa załącznik do zarządzenia. Wniosek o podjęcie działań specjalnych opracowuje się w egzemplarzu pojedynczym.

§ 7. 1. Podstawą podjęcia działań w trybie działań planowych, o których mowa w § 5 pkt 1, jest:

1) pisemna decyzja Komendanta Głównego Straży Granicznej, wydana z własnej inicjatywy lub na podstawie pisemnego wniosku o podjęcie działań specjalnych skierowanego przez Komendanta Biura Spraw Wewnętrznych Straży Granicznej, komendanta oddziału lub jego zastępcę, komendanta ośrodka Straży Granicznej, komendanta ośrodka szkolenia Straży Granicznej, kierownika komórki organizacyjnej lub innego upoważnionego przez nich funkcjonariusza, albo wniosku podmiotów, o których mowa w § 6 ust. 2 pkt 2;

2) pisemna decyzja komendanta oddziału lub jego zastępcy, wydana z własnej inicjatywy;

3) zatwierdzony przez komendanta oddziału lub jego zastępcę, w stosunku do podległych mu funkcjonariuszy, pisemny wniosek o podjęcie działań specjalnych skierowany przez komendanta placówki lub dywizjonu Straży Granicznej, Komendanta Biura Spraw Wewnętrznych Straży Granicznej, kierownika komórki wewnętrznej lub innego upoważnionego przez nich funkcjonariusza, albo wniosek podmiotów, o których mowa w § 6 ust. 2 pkt 2.

2. Decyzję na podstawie pisemnego wniosku, o której mowa w ust. 1 pkt 1, może wydać w imieniu Komendanta Głównego Straży Granicznej upoważniony przez niego funkcjonariusz.

3. Działania specjalne, podjęte na podstawie ust. 1 pkt 1, w zakresie dotyczącym ośrodka szkolenia Straży Granicznej, koordynowane są przez dyrektora ZG KGSG lub innego funkcjonariusza upoważnionego przez Komendanta Głównego Straży Granicznej.

4. W przypadku potrzeby wsparcia działań specjalnych wykonywanych przez oddział siłami innego oddziału, komendant oddziału lub jego zastępca realizujący działania specjalne występuje z pisemnym wnioskiem o udzielenie wsparcia do komendanta innego oddziału, który po wyrażeniu zgody, kieruje niezbędne siły i środki do dyspozycji wnioskującego komendanta oddziału.

5. Decyzja, o której mowa w ust. 1 pkt 1 i 2, określa w szczególności:

1) cel prowadzenia działań specjalnych;

2) kierującego działaniami specjalnymi;

3) termin rozpoczęcia i przewidywany termin zakończenia działań specjalnych;

4) zabezpieczenie medyczne i logistyczne;

5) termin przedłożenia pisemnego sprawozdania z przeprowadzonych działań specjalnych.

6. W przypadku realizacji działań specjalnych na pisemny wniosek podmiotów, o których mowa w § 6 ust. 2 pkt 2, pisemną decyzję w sprawie podjęcia działań specjalnych sporządza się na podstawie informacji przekazanych przez wnioskodawcę.

§ 8. W przypadku konieczności podjęcia działań specjalnych na obszarze należącym do terytorialnego zasięgu działania innego oddziału, działania specjalne wykonywane są po uprzednim poinformowaniu komendanta tego oddziału przez wykonującego działania specjalne komendanta oddziału lub jego zastępcę, z wykorzystaniem systemu służb dyżurnych operacyjnych.

§ 9. 1. W sytuacji podjęcia działań specjalnych w trybie działań alarmowych zgodę w formie ustnej na ich realizację wydaje odpowiednio Komendant Główny Straży Granicznej lub upoważniony przez niego funkcjonariusz, komendant oddziału lub jego zastępca. Wydający zgodę wyznacza kierującego działaniami.

2. Przed przystąpieniem do realizacji działań specjalnych, w przypadku o którym mowa w ust. 1, wnioskujący o ich podjęcie zobowiązany jest przekazać kierującemu działaniami możliwie pełne informacje, które powinny zostać zawarte w pisemnym wniosku o podjęcie działań specjalnych.

3. Podmiot wydający zgodę, o której mowa w ust. 1, potwierdza niezwłocznie jej wydanie na pisemnym wniosku o podjęciu działań specjalnych sporządzonym i przesłanym przez wnioskodawcę, nie później jednak niż w terminie do 7 dni od daty podjęcia działań specjalnych w trybie działań alarmowych.

§ 10. 1. Kierujący działaniami ma prawo wydawania poleceń służbowych wszystkim funkcjonariuszom skierowanym do realizacji działań specjalnych.

2. Kierujący działaniami, po otrzymaniu decyzji lub zatwierdzonego wniosku o podjęcie działań specjalnych, o których mowa w § 7 ust. 1 i 2, opracowuje plan działań specjalnych, w którym zawiera informacje o:

1) aktualnej sytuacji operacyjnej;

2) podstawie prawnej prowadzenia działań specjalnych;

3) celu prowadzenia działań specjalnych;

4) terminie rozpoczęcia i przewidywanym terminie zakończenia działań specjalnych;

5) ilości przewidzianych do użycia sił i środków własnych, jak i innych wynikających z przyjętego współdziałania;

6) zadaniach do realizacji;

7) organizacji działań obejmującej w szczególności stanowisko kierowania i system łączności;

8) wyznaczeniu w miarę potrzeby funkcjonariuszy kierujących grupami lub zespołami bojowymi wydzielonymi do udziału w działaniach specjalnych;

9) ustalonych sygnałach kierowania i współdziałania;

10) zabezpieczeniu logistycznym i medycznym działań specjalnych;

11) czasie w jakim osiągnięta zostanie pełna gotowość do realizacji działań specjalnych;

12) ogólnych warunkach bezpieczeństwa przy realizacji działań specjalnych;

13) wyznaczeniu:

a) miejsca stałej lub tymczasowej dyslokacji,

b) pierścienia zewnętrznego,

c) ostatniego bezpiecznego punktu,

d) punktu wyjścia do szturmu,

e) zapasowego punktu wyjścia do szturmu,

f) punktu wejścia,

g) zapasowego punktu wejścia,

h) punktu zbiórki po szturmie,

i) punktu ewakuacji rannych;

14) określeniu:

a) sytuacji awaryjnych,

b) przesłanek załamania szturmu.

3. Kierujący działaniami opracowując plan działań specjalnych, oprócz informacji wymienionych w ust. 2, może zawrzeć w nim również informacje określające, w szczególności:

1) wariantowy sposób działań specjalnych;

2) wariantowy sposób podejścia do punktu wyjścia do ataku;

3) dodatkowe zapotrzebowanie sił i środków w przypadku przedłużających się działań specjalnych;

4) punkty obserwacyjno-strzeleckie;

5) drogę podejścia z ostatniego bezpiecznego punktu do punktu wyjścia do szturmu;

6) strefę odpowiedzialności;

7) sektor odpowiedzialności.

4. Plan działań specjalnych sporządza się w formie pisemnej i przedkłada do zatwierdzenia wydającemu decyzję lub zatwierdzającemu wniosek o podjęcie działań specjalnych. Plan, sporządzony na podstawie decyzji Komendanta Głównego Straży Granicznej zatwierdza dyrektor ZG KGSG.

5. Planu działań specjalnych nie sporządza się w przypadku podjęcia działań specjalnych w trybie działań alarmowych.

§ 11. 1. Kierujący działaniami po zatwierdzeniu planu działań specjalnych, przystępuje do jego wykonania poprzez:

1) dokonanie w miarę możliwości rozpoznania miejsca działań specjalnych;

2) zorganizowanie odprawy, podczas której:

a) ustala składy zespołów i ich wyposażenie w sprzęt specjalistyczny, środki techniczne, środki transportu i łączności,

b) zapoznaje kierujących zespołami z planem działań specjalnych,

c) określa warunki użycia i wykorzystania broni palnej i środków przymusu bezpośredniego oraz sposób postępowania po zakończeniu działań specjalnych z bronią palną, w przypadku jej użycia, określając miejsce jej zdeponowania,

d) określa zadania dla kierujących zespołami oraz zasady współdziałania, stosownie do charakteru działań specjalnych,

e) ustala system łączności,

f) określa dodatkowy sprzęt specjalistyczny, środki techniczne i łączności,

g) określa środki transportu i ustala trasy dotarcia na miejsce prowadzenia działań specjalnych,

h) określa zasady współdziałania z innymi służbami,

i) wskazuje czas w jakim musi być osiągnięta pełna gotowość do realizacji działań specjalnych oraz określa termin rozpoczęcia i przewidywany termin zakończenia tych działań,

j) określa formy lub rodzaj zabezpieczenia medycznego,

k) wydaje polecenia przystąpienia do realizacji działań specjalnych.

2. W przypadku nie wydzielenia zespołów i nie wyznaczenia kierujących tymi zespołami, kierujący wykonuje działania, o których mowa w ust. 1 pkt 1, oraz organizuje odprawę funkcjonariuszy, wyznaczonych do udziału w działaniach specjalnych podczas której:

1) ustala ich wyposażenie w niezbędny sprzęt specjalistyczny, środki techniczne, środki transportu i łączności;

2) zapoznaje ich z planem działań specjalnych;

3) określa warunki użycia broni palnej i środków przymusu bezpośredniego oraz sposobu postępowania po zakończeniu działań specjalnych z bronią palną, w przypadku jej użycia określając miejsce jej zdeponowania;

4) określa dla nich zadania oraz zasady współdziałania, stosownie do charakteru działań specjalnych.

3. Informacja o przeprowadzonych działaniach specjalnych jest ewidencjonowana w Centralnej Bazie Danych Straży Granicznej System Wspierania Kierowania.

§ 12. 1. W przypadku podjęcia działań specjalnych w trybie działań alarmowych, kierujący działaniami przedstawia ustnie informacje, o których mowa w § 10 ust. 2, odpowiednio komendantowi oddziału lub jego zastępcy, oraz przeprowadza odprawę.

2. Odprawa, o której mowa w ust. 1, przeprowadzana jest na zasadach określonych w § 11 ust. 1 pkt 2 lub ust. 2.

3. W przypadku, gdy zgodę na podjęcie działań specjalnych w trybie działań alarmowych, wydaje Komendant Główny Straży Granicznej lub upoważniony przez niego funkcjonariusz, kierujący działaniami przedstawia ustnie dyrektorowi ZG KGSG informacje, o których mowa w § 10 ust. 2.

§ 13. 1. Do zadań kierującego zespołem biorącym udział w działaniach specjalnych należy:

1) po otrzymaniu zadania:

a) ustne określenie zadań poszczególnym funkcjonariuszom,

b) ustne określenie niezbędnego sprzętu specjalistycznego i środków technicznych oraz środków transportu i łączności do działań specjalnych,

c) omówienie ogólnych warunków bezpieczeństwa;

2) sprawdzenie przed wyjazdem wyposażenia w sprzęt specjalistyczny, środki techniczne, środków transportu i łączności do wykonania działań specjalnych;

3) w trakcie działań specjalnych:

a) przystąpienie do realizacji po otrzymaniu sygnału do rozpoczęcia działań specjalnych,

b) bieżące koordynowanie zleconych zadań wykonywanych przez podległych funkcjonariuszy,

c) meldowanie kierującemu działaniami o wynikach poszczególnych faz działań specjalnych;

4) po zakończeniu realizacji działań specjalnych:

a) wykonanie poleceń kierującego działaniami dotyczących zabezpieczenia obiektu, osób i mienia,

b) wycofanie funkcjonariuszy z bezpośrednich działań,

c) sprawdzenie wyposażenia funkcjonariuszy w sprzęt specjalistyczny i środki techniczne oraz środków transportu i łączności, pod względem zużycia, uszkodzenia a także ewentualnej utraty,

d) złożenie meldunku kierującemu działaniami z przebiegu realizacji postawionych zadań oraz ich efektach.

2. W przypadku prowadzenia działań specjalnych nie wymagających wyznaczenia kierujących zespołami, zadania określone w ust. 1 realizuje kierujący działaniami, z wyłączeniem zadań określonych w ust. 1 pkt 4 lit. a i d.

§ 14. Kierujący działaniami po zakończeniu działań specjalnych:

1) nakazuje funkcjonariuszom:

a) zabezpieczenie mienia, obiektu i znajdujących się w nim osób zatrzymanych,

b) przekazanie obiektu, mienia i osób zatrzymanych właściwym służbom lub organom,

c) wycofanie zespołów lub funkcjonariuszy biorących udział w działaniach specjalnych;

2) przyjmuje od kierujących zespołami meldunki o sprawdzeniu pod kątem ilości i ewentualnego zużycia wyposażenia w sprzęt specjalistyczny, środki techniczne, środków transportu i łączności funkcjonariuszy biorących udział w działaniach specjalnych;

3) przeprowadza odprawę końcową podczas której dokonuje analizy przeprowadzonych działań specjalnych i formułuje wnioski na przyszłość;

4) sporządza dokumentację z przebiegu działań specjalnych.

§ 15. 1. Po zakończeniu działań specjalnych kierujący działaniami sporządza i przedkłada pisemne sprawozdanie podmiotowi wydającemu decyzję o podjęciu działań specjalnych lub zatwierdzającemu wniosek o podjęcie działań specjalnych, o których mowa w § 7 ust. 1.

2. Pisemne sprawozdanie z działań specjalnych podjętych na podstawie decyzji Komendanta Głównego Straży Granicznej lub innego upoważnionego przez niego funkcjonariusza, kierujący działaniami specjalnymi przedkłada Komendantowi Głównemu Straży Granicznej za pośrednictwem dyrektora ZG KGSG.

Rozdział 3

Przepisy końcowe

§ 16. Traci moc zarządzenie nr 35 Komendanta Głównego Straży Granicznej z dnia 4 marca 2014 r. w sprawie wykonywania działań specjalnych przez funkcjonariuszy Straży Granicznej (Dz. Urz. KGSG poz. 52, z 2015 r. poz. 50, z 2016 r. poz. 57 i 91 oraz z 2017 r. poz. 51).

§ 17. Zarządzenie wchodzi w życie z dniem 16 września 2019 r.