Na podstawie art. 13 ust. 3 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 roku o ochronie przyrody (t.j. Dz. U. z 2013 r., poz. 627 ze zm. [2] ) ) zarządza się, co następuje:

§ 1. Uznaje się za rezerwat przyrody pod nazwą "Opalenie", zwany dalej "rezerwatem", obszar o powierzchni 8,61 ha, położony w województwie pomorskim, w powiecie tczewskim, w gminie Gniew.

§ 2. 1. W skład rezerwatu wchodzą następujące grunty Skarbu Państwa:

1) obszar o powierzchni 8,19 ha obejmujący tereny leśne będące w zarządzie Nadleśnictwa Starogard;

2) fragment cieku Młyńska Struga o powierzchni 0,42 ha będący w zarządzie Marszałka Województwa Pomorskiego.

2. Wykaz gruntów wchodzących w skład rezerwatu, w tym: wydzieleń leśnych Nadleśnictwa Starogard, obrębu Pelplin [3] ) oraz działek ewidencyjnych gminy Gniew, obrębu Rakowiec, zawiera załącznik nr 1 do zarządzenia.

§ 3. 1. Celem ochrony w rezerwacie jest zachowanie fragmentu grądu subkontynentalnego

Tilio-Carpinetum, stanowiska cennych gatunków roślin, w szczególności groszku wielkoprzylistkowego Lathyrus pisiformis .

2. Określa się:

1) rodzaj rezerwatu: leśny L;

2) typ: leśny i borowy EL, podtyp: lasów nizinnych lni - ze względu na główny typ ekosystemu;

3) typ: fitocenotyczny PFi, podtyp: zbiorowisk leśnych zl - ze względu na dominujący przedmiot ochrony.

3. 1) Przebieg granicy rezerwatu przedstawiono na mapie Nadleśnictwa Starogard obrębu Pelplin,

wg stanu na dzień 1 stycznia 2010 r. stanowiącej załącznik nr 2 do zarządzenia oraz na mapie ewidencyjnej gminy Gniew obrębu Rakowiec stanowiącej załącznik nr 3 do zarządzenia;

2) wykaz współrzędnych punktów załamania granicy rezerwatu wykonanych w układzie współrzędnych PUWG 1992 przedstawia załącznik nr 4 do zarządzenia.

§ 4. Nadzór nad rezerwatem przyrody sprawuje Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Gdańsku.

§ 5. Zarządzenie wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia w Dzienniku Urzędowym Województwa Pomorskiego.

Załączniki do Zarządzenia Nr 23/2013
Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Gdańsku
z dnia 17 czerwca 2013 r.

Załącznik nr 1

Wykaz gruntów wchodzących w skład rezerwatu.

Załącznik Nr 2

Przebieg granicy rezerwatu na mapie Nadleśnictwa Starogard obrębu Pelplin.

Załącznik Nr 3

Przebieg granicy rezerwatu na mapie ewidencyjnej gminy Gniew obrębu Rakowiec.

Załącznik nr 4

Wykaz współrzędnych punktów załamania granicy rezerwatu wykonanych w układzie współrzędnych PUWG 1992.

Uzasadnienie

Zgodnie z art. 13 ust. 3 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (t.j. Dz. U. z 2013 r., poz. 627 ze zm.) uznanie za rezerwat przyrody następuje w formie aktu prawa miejscowego jako zarządzenie regionalnego dyrektora ochrony środowiska. Zarządzenie określa nazwę rezerwatu, jego położenie lub przebieg granicy i otulinę, jeżeli została wyznaczona, cele ochrony oraz rodzaj, typ i podtyp rezerwatu przyrody, a także sprawującego nadzór nad rezerwatem.

Rezerwat "Opalenie" położony jest w województwie pomorskim, powiecie tczewskim, na terenie gminy Gniew, około 3 km na zachód od miejscowości Opalenie, w obrębie Nadwiślańskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu.

Rezerwat, o łącznej powierzchni 8,61 ha, obejmuje obszar rezerwatu "Opalenie Dolne" (powierzchnia
1,75 ha) ustanowionego na mocy Zarządzenia Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 1 czerwca 1965 roku w sprawie uznania za rezerwat przyrody (MP Nr 35 poz. 200), obszar rezerwatu "Opalenie Górne" (powierzchnia 1,62 ha) uznanego za rezerwat na mocy Zarządzenia Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 1 czerwca 1965 roku w sprawie uznania za rezerwat przyrody (MP Nr 34 poz. 194), a także teren położony pomiędzy tymi rezerwatami. Do rezerwatu "Opalenie" włączono również fragment cieku Młyńska Struga , który przepływa przez rezerwat i dzieli jego obszar na część północną i południową.

W skład rezerwatu wchodzą grunty będące własnością Skarbu Państwa: leśne w zarządzie Nadleśnictwa Starogard oraz fragment Młyńskiej Strugi , w stosunku do której prawa właścicielskie wykonuje Marszałek Województwa Pomorskiego.

Rezerwaty "Opalenie Dolne" i "Opalenie Górne" zostały powołane w celu zachowania "zespołu roślinności leśno-stepowej". Od chwili utworzenia ww. rezerwatów (1965 r.) zaszły dosyć istotne zmiany w szacie roślinnej. Na skutek zwierania pierwotnie luźnego drzewostanu oraz rozwoju bujnego podszytu, najcenniejsze, światłożądne ("stepowe") gatunki roślin utraciły swoje stanowiska wewnątrz rezerwatu, a zachowały się jedynie na jego południowych obrzeżach, w szczególności w bezpośrednim sąsiedztwie drogi krajowej nr 90. Sytuacja ta dotyczy również najcenniejszego gatunku chronionego w rezerwacie - groszku wielkoprzylistkowego Lathyrus pisiformis . Gatunek ten występuje w Polsce na kilku stanowiskach, z których jedyne w województwie pomorskim - w rezerwacie "Opalenie", zlokalizowane jest na skrajnym północno-zachodnim stanowisku. Populacja ta jest również uznawana za jedną z liczniejszych w Polsce. Groszek występuje wzdłuż południowych granic dotychczasowych rezerwatów "Opalenie Dolne" i "Opalenie Górne" oraz pomiędzy nimi, w znacznej części populacji tuż poza granicą rezerwatu - na styku z pasem drogowym drogi krajowej nr 90. Kondycja groszku jest dobra, jednak ulega on systematycznemu niszczeniu w trakcie niezbędnych prac służących utrzymaniu drogi.

Utworzenie nowego rezerwatu "Opalenie" ma na celu objęcie ochroną najcenniejszych fragmentów grądu subkontynentalnego Tilio-Carpinetum , w którym występują jeszcze wartościowe, ciepłolubne gatunki roślin, a przede wszystkim potencjalnego stanowiska dla całej populacji Latyrus pisiformis . Utrzymanie stanowiska tego gatunku w województwie pomorskim jest uzależnione przede wszystkim od eliminacji dwóch najbardziej istotnych zagrożeń - mechanicznego niszczenia w trakcie prac drogowych oraz nadmiernego zacienienia w zbyt zwartym drzewostanie grądowym. W rezerwacie "Opalenie" niezbędne i pilne będzie przerzedzenie drzew i krzewów w stopniu umożliwiającym rozwój światłożądnych i kserotermicznych gatunków runa, a następnie stopniowe przesadzenie wszystkich osobników groszku rosnących w pasie drogowym do rezerwatu. Częściowo prace powyższe zostały już wykonane - w granicach rezerwatów: "Opalenie Dolne" i "Opalenie Górne", będą one kontynuowane na całym terenie rezerwatu "Opalenie".

Młyńska Struga stanowi integralną część rezerwatu "Opalenie", przepływa przez cały jego obszar oraz kształtuje mikroklimat w dolinie cieku stwarzając odpowiednie warunki dla gatunków o większych wymaganiach wilgotnościowych, a tym samym zwiększając bioróżnorodność rezerwatu.

Utworzenie rezerwatu "Opalenie" jest wypełnieniem postulatów zarządcy terenu - Nadleśnictwa Starogard oraz ustaleń Nadleśnictwa i Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Gdańsku, a także wskazań zawartych w "Dokumentacji powiększenia i połączenia rezerwatów Opalenie Górne i Opalenie Dolne" (J. Herbich, 2006). Zakres przestrzenny rezerwatu został uzgodniony z Nadleśnictwem Starogard (pismo nr ZG-732-36/12 z dnia 23.07.2012 r.). Pozytywną opinię na temat rezerwatu wyraziła również Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Gdańsku (pismo nr ZO-732-3-12/12 z dnia 24.07.2012 r.) oraz Marszałek Województwa Pomorskiego (pismo nr DROŚ-PR.7120.2.2012 z dnia 22.08.2012).

Zarządzenie uzyskało pozytywną opinię Regionalnej Rady Ochrony Przyrody w Gdańsku (uchwała z dnia 27.08.2012 r.) oraz zostało uzgodnione z Wojewodą Pomorskim (pismo nr NK.II.0041.21.2012.MM z dnia
22 listopada 2012 r.).