Działając na podstawie art. 105 § 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jednolity: Dz. U. z 2018 r. poz. 2096 z późn. zm.), zwanej dalej "k.p.a.", w związku z art. 13a ust. 1 ustawy z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym (tekst jednolity: Dz. U. z 2019 r. poz. 710 z późn. zm.), zwanej dalej "ustawą o transporcie kolejowym" lub "Ustawą", po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego wszczętego z urzędu wobec PKP Szybka Kolej Miejska w Trójmieście sp. z o.o., zwanej dalej "SKM", "Spółką" lub "Stroną", w przedmiocie niespełniania przez Regulamin dostępu do obiektów infrastruktury usługowej zarządzanych przez PKP Szybka Kolej Miejska w Trójmieście sp. z o.o., wymagań określonych w art. 36f ust. 1 pkt 2 i 5 ustawy o transporcie kolejowym,

umarzam ww. postępowanie administracyjne w całości.

Stan faktyczny:

W piśmie z 26 sierpnia 2019 r., znak: DRR-WRRR.714.15.2019.1.AKK Prezes Urzędu Transportu Kolejowego, zwany dalej "Prezesem UTK", zawiadomił Stronę o wszczęciu z urzędu postępowania administracyjnego w przedmiocie niespełniania przez Regulamin dostępu do obiektów infrastruktury usługowej zarządzanych przez PKP Szybka Kolej Miejska w Trójmieście Sp. z o.o., zwany dalej "Regulaminem", wymagań określonych w art. 36f ust. 1 pkt 2 i 5 ustawy o transporcie kolejowym. Prezes UTK, wskazał, że wszczęcie niniejszego postępowania związane jest z wyrokiem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 10 lipca 2019 r., w sprawie C-210/18, w którym stwierdzono m.in., że perony stanowią część infrastruktury kolejowej. W związku z powyższym Prezes UTK uznał za zasadne przeprowadzenie postępowania administracyjnego celem zweryfikowania czy zapisy Regulaminu są zgodne z tezami zaprezentowanymi w ww. wyroku. Ponadto Prezes UTK poinformował Spółkę, że do materiału dowodowego zostały dołączone poniższe dokumenty:

1. Regulamin, opracowany przez SKM;

2. Cennik usług świadczonych na rzecz przewoźników oraz opłaty za dostęp do obiektów infrastruktury usługowej (OIU) zarządzanych przez SKM, opracowany przez SKM;

3. kopia wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawie C-210/18 z 10 lipca 2019 r.

W tym samym piśmie, Prezes UTK wezwał Stronę do przedstawienia stanowiska w niniejszej sprawie w terminie 14 dni od dnia otrzymania zawiadomienia.

Strona pismem z 5 września 2019 r. (data wpływu do Urzędu Transportu Kolejowego, zwanego dalej "UTK": 13 września 2019 r.), poinformowała, że SKM podjęła stosowne kroki prowadzące do doprowadzenia Regulaminu do stanu zgodnego z obowiązującymi przepisami.

Następnie pismem z 13 września 2019 r. (data wpływu do UTK: 17 września 2019 r.) SKM odniosła się do interpretacji rozstrzygnięcia Wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, zwanego dalej ,,Trybunałem", w sprawie C-210/18, który zapadł 10 lipca 2019 r. w następstwie pytania złożonego przez Schienen Control Kommission (organ administracyjny przy austriackim organie regulacyjnym ds. kolei), zwanego dalej "Wyrokiem TSUE". Zdaniem Strony należy stwierdzić, iż wyrok TSUE nie przesądził, iż perony kolejowe nie mogą być elementem obiektu infrastruktury usługowej - stacji pasażerskiej. Ponadto, przedmiotem wyroku TSUE nie była zgodność z dyrektywą wprowadzenia przez Państwo członkowskie przepisu o treści takiej, jak przepis art. 35a ust. 1 pkt 2 ustawy o transporcie kolejowym. Spółka stanęła na stanowisku, że powołując się na art. 35a ust. 1 ustawy o transporcie kolejowym, do zarządzanej stacji pasażerskiej może nie stosować przepisów dotyczących opłat za dostęp do infrastruktury usługowej określonych w Ustawie.

Prezes UTK pismem z 8 października 2019 r., znak: DRR-WRRR.714.15.2019.4.EM poinformował Stronę, że wyznaczył nowy termin zakończenia postępowania na 18 listopada 2019 r. Ponadto Prezes UTK wezwał SKM do przedstawiania metodologii kalkulacji stawek opłat pobieranych od przewoźników kolejowych z tytułu dostępu do udostępnianych stacji pasażerskich oraz peronów wraz z opisem, wyjaśnieniem podstawy kosztowej oraz stosownych kalkulacji.

W odpowiedzi na ww. wezwanie Prezesa UTK, Strona pismem z 21 października 2019 r. (data wpływu do UTK: 24 października 2019 r.) przedstawiła pogłębioną analizę dotyczącą Wyroku TSUE. Jednocześnie Spółka wyjaśniła, że podział pomiędzy infrastrukturą kolejową i obiektem infrastruktury usługowej winien być traktowany, jako podział funkcjonalny, a nie fizyczny. Następnie SKM przesłała do Prezesa UTK pismo z 25 października 2019 r. (data wpływu do UTK: 30 października 2019 r.) zawierające metodologię kalkulacji stawek opłat pobieranych od przewoźników kolejowych z tytułu udostępnienia stacji pasażerskich: powierzchni dworca oraz peronów wraz z opisem.

Pismem z 19 listopada 2019 r., znak: DRR-WRRR.714.15.2019.7.EM Prezes UTK, poinformował Stronę, że został wyznaczony nowy termin załatwienia sprawy na 31 grudnia 2019 r. Ponadto Prezes UTK poinformował, że do materiału dowodowego w sprawie dołączono dokumenty:

1. Pismo od SKM z 5 września 2019 r., znak: SKMDI1a.075.15.19;

2. Pismo od SKM z 13 września 2019 r., znak: SKMDI1.070.07.19;

3. Pismo od SKM z 21 października 2019 r., znak: SKMDI1.070.07.6.19;

4. Pismo od SKM z 25 października 2019 r., znak: SKMDI1.070.7.6.19.

Strona została również poinformowania o możliwości złożenia ostatecznego oświadczenia i stanowiska w sprawie oraz wypowiedzieć się, co do zebranych dowodów i materiałów, w terminie 7 dni od dnia otrzymania powyższego pisma.

Pismem z 4 grudnia 2019 r. (data wpływu do UTK: 10 grudnia 2019 r.) SKM poinformowała Prezesa UTK o wprowadzonych w Regulaminie zmianach, wchodzących w życie 15 grudnia 2019 r. Zgodnie z tym stanowiskiem, Strona rezygnuje z pobierania od przewoźników opłat za udostępnianie peronów. Do ww. pisma został załączony zmieniony Regulamin i cennik usług świadczonych na rzecz przewoźników obowiązujące od 15 grudnia 2019 r.

Następnie Prezes UTK pismem z 3 stycznia 2020 r., znak: DRR-WRRR.714.15.2019.10.EM poinformował Stronę o wyznaczeniu nowego terminu załatwienia sprawy na 31 stycznia 2020 r. Ponadto Prezes UTK zawiadomił Spółkę, że do materiału dowodowego w sprawie dołączono pismo od SKM z 4 grudnia 2019 r., znak: SKMDI1.070.07.8.19 wraz z załącznikami zawierającymi zaktualizowany regulamin dostępu do obiektów infrastruktury usługowej zarządzanych przez SKM wraz z cennikiem. Strona została również poinformowana o możliwości złożenia ostatecznego oświadczenia i stanowiska w sprawie oraz wypowiedzenia się, co do zebranych dowodów i materiałów, w terminie 3 dni od dnia otrzymania powyższego pisma.

Pismem z 16 stycznia 2020 r. (data wpływu do UTK: 20 stycznia 2020 r.) Strona skorzystała z przysługujących jej uprawnień. SKM podtrzymała swoje dotychczasowe stanowisko oraz podkreśliła, iż od wejścia w życie rozkładu jazdy na rok 2019/2020 zaprzestaliśmy pobierania opłat od przewoźników za jedną z usług związanych z korzystaniem z obiektów infrastruktury usługowej - stacji pasażerskich tj. za udostępnianie peronów.

Mając na względzie powyższy stan faktyczny, Prezes UTK zważył, co następuje.

Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 1 ustawy o transporcie kolejowym, Prezes UTK jest centralnym organem administracji rządowej będącym krajowym regulatorem transportu kolejowego w rozumieniu przepisów Unii Europejskiej m.in. z zakresu regulacji transportu kolejowego.

Stosownie do art. 13a ust. 1 ustawy o transporcie kolejowym, Do postępowania przed Prezesem UTK stosuje się, z zastrzeżeniem art. 13b ust. 2 i 3, przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego.

Zgodnie z treścią art. 104 § 1 k.p.a., organ administracji publicznej załatwia sprawę przez wydanie decyzji, chyba że przepisy kodeksu stanowią inaczej. Natomiast stosownie do art. 104 § 2 k.p.a.: Decyzje rozstrzygają sprawę co do jej istoty w całości lub w części albo w inny sposób kończą sprawę w danej instancji.

Natomiast stosownie do art. 13 ust. 1 pkt 2 lit. a i c ustawy o transporcie kolejowym, do zadań Prezesa UTK, w zakresie regulacji transportu kolejowego, należy nadzór nad sprawiedliwym i niedyskryminującym traktowaniem przez operatorów obiektu infrastruktury usługowej wszystkich przewoźników kolejowych w zakresie dostępu do obiektu infrastruktury usługowej przez kontrolę poprawności opracowania oraz stosowania regulaminu, o którym mowa w art. 36f oraz nadzór nad poprawnością ustalania i pobierania przez operatora obiektu infrastruktury usługowej opłat za korzystanie z obiektu infrastruktury usługowej.

W myśl art. 36f ust. 1 pkt 2 i 5 ustawy o transporcie kolejowym, operator opracowuje regulamin dostępu do obiektu, w którym określa w szczególności: zakres udostępniania obiektów, za który operator jest odpowiedzialny oraz wysokość opłat, o których mowa w art. 36e ust. 1 ustawy o transporcie kolejowym.

Konkretyzacją ww. kompetencji Prezesa UTK jest art. 36f ust. 4 ustawy o transporcie kolejowym, zgodnie, z którym Prezes UTK, uwzględniając konieczność zapewnienia niedyskryminującego i równego traktowania przewoźników kolejowych ubiegających się o dostęp do obiektu, z urzędu lub na wniosek przewoźnika kolejowego, w drodze decyzji, nakazuje operatorowi wprowadzenie zmian w opublikowanym regulaminie obiektu, jeżeli regulamin obiektu nie spełnia wymagań określonych w przepisach rozdziału 6a ustawy o transporcie kolejowym.

Ponadto na podstawie art. 36f ust. 5 ustawy o transporcie kolejowym w decyzji, o której mowa w ust. 4 powyższego przepisu, Prezes UTK może w szczególności nakazać zmianę:

1) wysokości opłat, o których mowa w art. 36e ust. 1, uwzględniając zasady kalkulacji opłaty, o których mowa w art. 36e ust. 2, oraz wysokość opłat pobieranych przez innych operatorów za udostępnianie i świadczenie usług w takich samych obiektach;

2) terminów składania wniosków, o których mowa w art. 36b ust. 1, uwzględniając zdolność przepustową drogi kolejowej wchodzącej w skład obiektu, rodzaj usług w nim świadczonych oraz uzasadnione potrzeby przewoźników kolejowych.

Przedmiotem niniejszego postępowania administracyjnego jest określenie czy Regulamin, opracowany przez SKM, spełnia wymagania określone w art. 36f ust. 1 pkt 2 i 5 ustawy o transporcie kolejowym. Należy zwrócić uwagę, że Regulamin obowiązujący do 15 grudnia 2019 r. przewidywał udostępnianie peronów, jako obiekty infrastruktury usługowej - stacje pasażerskie. W związku z tym opłaty za korzystanie z OIU obejmowały również udostępnianie peronów pasażerskich. We wspomnianym powyżej wyroku z 10 lipca 2019 r. Trybunał orzekł, że załącznik II do Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/34/UE z dnia 21 listopada 2012 r. w sprawie utworzenia jednolitego europejskiego obszaru kolejowego (Dz. Urz. UE L 343 z 14 grudnia 2012 r., s. 32) powinien być interpretowany w ten sposób, że "perony pasażerskie", o których mowa w załączniku I do ww. dyrektywy, są elementem infrastruktury kolejowej, którego użytkowanie wchodzi w zakres minimalnego pakietu dostępu zgodnie z pkt 1 lit. c wspomnianego załącznika II. Mając na uwadze jedno z zadań Trybunału, jakim jest zapewnienie jednolitej wykładni prawa w Unii Europejskiej, Prezes UTK jest zobligowany do stosowania prounijnej wykładni przepisów, tak, aby przepisy te były zgodne z kierunkiem interpretacyjnym zaproponowanym przez Trybunał w ww. wyroku, co w konsekwencji było powodem wszczęcia niniejszego postępowania administracyjnego.

Zgodnie z art. 4 pkt 54 ustawy o transporcie kolejowym, operator stacji pasażerskiej to podmiot zarządzający dworcem kolejowym lub peronem.

Postępowanie zostało wszczęte 26 sierpnia 2019 r. stroną postępowania jest SKM, która opublikowała na swojej stronie internetowej Regulamin (http://www.skm.pkp.pl/infrastruktura/warunki-udostepniania/). Nie ulega wątpliwości, że w świetle ww. definicji SKM jest operatorem stacji pasażerskich. W sporządzonym Regulaminie (stan na 23 sierpnia 2019 r.) SKM wykazała, że elementami udostępnianych stacji pasażerskich są zarówno powierzchnie dworca kolejowego, jak i perony udostępniane, jako obiekty infrastruktury usługowej. Taki sposób udostępniania peronów był zatem odmienny od interpretacji przedstawionej w Wyroku TSUE.

W piśmie z 4 grudnia 2019 r. znak: SKMD11.070.07.8.19, Strona przesłała Prezesowi UTK wyjaśnienia dotyczące zmian w Regulaminie wchodzących w życie 15 grudnia 2019 r., a także w załączeniu do tego pisma, SKM przesłała Prezesowi UTK zmieniony Regulamin.

Ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynika, że SKM dokonała zmian w Regulaminie w zakresie powierzchni przeznaczonej do odprawy podróżnych usuwając perony z powierzchni udostępnianej w ramach OIU. Prezes UTK wnikliwie przeanalizował zmieniony Regulamin. W wyniku przeprowadzonej analizy tego dokumentu, Prezes UTK stwierdził, co następuje.

Strona dokonała zmiany Regulaminu i prawidłowo dostosowała go do postanowień Wyroku TSUE, zgodnie, z którym udostępnianie peronów wchodzi w zakres minimalnego pakietu dostępu. Zmiana Regulaminu polegająca na wyłączeniu peronów z zakresu powierzchni przeznaczonej do odprawy podróżnych (a co za tym idzie z cennika usług świadczonych na rzecz przewoźników obowiązującego od 15 grudnia 2019 r.), spowodowała, że Regulamin opracowany przez SKM jest zgodny z art. 36f ust. 1 pkt 1 i 5 Ustawy.

Zgodnie z art. 105 § 1 k.p.a. gdy postępowanie z jakiejkolwiek przyczyny stało się bezprzedmiotowe w całości albo w części, organ administracji publicznej wydaje decyzję o umorzeniu postępowania odpowiednio w całości albo w części.

Wyżej wymieniony przepis, poprzez użycie przez ustawodawcę sformułowania "wydaje", stanowi normę bezwzględnie obowiązującą, co oznacza, że Prezes UTK jest zobowiązany do umorzenia postępowania w sytuacji gdy brak jest przedmiotu sprawy, który podlegałby rozpatrzeniu.

Odnosząc się do zagadnienia bezprzedmiotowości postępowania wskazać należy, że zgodnie z poglądem Naczelnego Sądu Administracyjnego, zwanego dalej "NSA", zawartym w wyroku z 29 czerwca 2009 r. (sygn. akt II OSK1055/08): bezprzedmiotowość postępowania zachodzi jedynie w sytuacjach, gdy w świetle prawa materialnego i ustalonego stanu faktycznego brak jest sprawy administracyjnej mogącej być przedmiotem postępowania. Tym przedmiotem jest zaś konkretna sprawa, w której organ administracji państwowej jest władny i jednocześnie zobowiązany rozstrzygnąć na podstawie przepisów prawa materialnego o uprawnieniach lub obowiązkach indywidualnego podmiotu. Natomiast Wojewódzki Sąd Administracyjny, zwany dalej "WSA", w Szczecinie w wyroku z 13 marca 2013 r. (sygn. Akt II SA/Sz 356/12) stwierdził, że: Bezprzedmiotowość postępowania administracyjnego, o której stanowi art. 105 § 1 k.p.a. zachodzi, gdy brak jest jednego z elementów stosunku materialnoprawnego, wobec czego nie można wydać decyzji załatwiającej sprawę przez rozstrzygnięcie jej co do istoty. Może mieć ona charakter podmiotowy lub przedmiotowy. Pierwszy z przypadków zachodzi wtedy, gdy z żądaniem występuje podmiot, któremu nie służy przymiot strony w postępowaniu, drugi - gdy sprawa nie ma charakteru administracyjnego, albo gdy nastąpiło przedawnienie żądania lub gdy brak jest przedmiotu żądania. (...).

Z powyższego wynika, że zawsze w przypadku stwierdzenia przez organ administracji publicznej obiektywnych przesłanek bezprzedmiotowości postępowania, organ zobowiązany jest to postępowanie umorzyć w oparciu o art. 105 § 1 k.p.a. Jak podkreśla się w doktrynie i orzecznictwie nie ma wówczas podstaw do rozstrzygnięcia sprawy, co do istoty, a dalsze prowadzenie postępowania w takim przypadku stanowiłoby o jego wadliwości, mającej istotny wpływ na wynik sprawy.

Umorzenie postępowania administracyjnego jest wyjątkiem od stanu funkcjonowania prawa związanego z możliwością kształtowania w oparciu o normy administracyjnego prawa materialnego przez organ administracji publicznej, sytuacji podmiotów administrowanych. Umorzenie postępowania administracyjnego powinno więc być traktowane jako środek ostateczny, mający zastosowanie tylko w tych sytuacjach, kiedy nie ma możliwości podjęcia merytorycznego rozstrzygnięcia sprawy (wyrok NSA z 9 października 1998 r., sygn. akt IV SA 1634/96, niepubl.), co wynika z wystąpienia trwałej przeszkody uniemożliwiającej wydanie rozstrzygnięcia co do istoty sprawy (wyrok WSA w Warszawie z 22 maja 2007 r., sygn. akt III SA/Wa 689/07, Legalis).

W orzecznictwie sądów administracyjnych wskazuje się, że: bezprzedmiotowość postępowania oznacza brak któregoś z elementów stosunku materialnoprawnego, skutkującego tym, iż nie można załatwić sprawy przez rozstrzygnięcie jej co do istoty. Jest to orzeczenie formalne, kończące postępowanie bez jego merytorycznego rozstrzygnięcia (tak: NSA w wyroku z 24 kwietnia 2003 r., sygn. akt III SA 2225/01).

Na stosunek materialno-prawny składają się cztery elementy:

1) podmiot stosunku,

2) przedmiot stosunku,

3) sfera faktów mających znaczenie dla możliwości konkretyzacji stosunku,

4) sfera prawna, z której wywodzi się określony stosunek prawny (interes prawny),

przesądzający o możliwości i kształcie konkretyzacji tego stosunku.

W świetle ugruntowanego w orzecznictwie poglądu brak któregokolwiek z wymienionych powyżej elementów stosunku materialnoprawnego oznaczać będzie, że postępowanie administracyjne stało się bezprzedmiotowe.

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy, Prezes UTK stwierdza, że przedmiotem postępowania w niniejszej sprawie jest rozstrzygnięcie w zakresie ustalenia braku spełniania wymagania określonego w art. 36f ust. 1 pkt 2 i 5 ustawy o transporcie kolejowym przez Regulamin opracowany przez SKM (w kontekście Wyroku TSUE). W obecnym brzmieniu Regulaminu przygotowanego przez Stronę, Prezes UTK nie stwierdza naruszenia ww. przepisów. Wyłączenie peronów, stanowiących infrastrukturę kolejową, z zakresu udostępniania OIU czyni zadość przepisom ustawy o transporcie kolejowym, a także interpretacji przedstawionej w Wyroku TSUE. W związku z powyższym, z powodu braku przedmiotu sprawy, niniejsze postępowanie stało się bezprzedmiotowe.

W konsekwencji Prezes UTK, zgodnie z art. 105 § 1 k.p.a., zobowiązany był umorzyć niniejsze postępowanie w całości.

Mając na uwadze powyższe, orzeczono jak w sentencji.

POUCZENIE

Od decyzji nie służy odwołanie. Strona niezadowolona z decyzji może jednak zwrócić się do Prezesa UTK z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy w terminie 14 dni od dnia doręczenia jej decyzji. Jeżeli strona nie chce skorzystać z prawa do zwrócenia się z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy, może wnieść do WSA w Warszawie skargę na decyzję w terminie 30 dni od dnia doręczenia decyzji stronie. Skargę wnosi się za pośrednictwem Prezesa UTK. Wpis od skargi wynosi 200 zł, zgodnie z art. 15 w zw. z art. 127 § 3 w zw. z art. 129 § 2 k.p.a. w związku z art. 3 § 2 pkt 1 oraz art. 13 § 2, art. 52 § 1 i § 3, art. 53 § 1 i art. 54 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jednolity: Dz. U. z 2019 r. poz. 2325), zwanej dalej "p.p.s.a.", w związku z § 2 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 16 grudnia 2003 r. w sprawie wysokości oraz szczegółowych zasad pobierania wpisu w postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2003 r. Nr 221, poz. 2193 z późn. zm.). Stronie przysługuje możliwość ubiegania się o prawo pomocy, obejmujące zwolnienie strony od kosztów sądowych oraz bezpłatne ustanowienie profesjonalnego pełnomocnika, na zasadach określonych w art. 239-262 p.p.s.a.

Strona zadowolona z decyzji może złożyć oświadczenie o zrzeczeniu się uprawnienia do wniesienia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy, skutkujące prawomocnością decyzji. Złożenie oświadczenia następuje na zasadach ogólnych przewidzianych dla wniesienia podania, określonych w art. 63 § 1 k.p.a.