§ 1.

Obsługa ciężkiej maszyny budowlanej lub drogowej może być powierzona tylko maszyniście posiadającemu uprawnienia, określone zarządzeniem.

§ 2.

1. Maszynistów ciężkich maszyn budowlanych i drogowych, zwanych dalej „maszynistami”, zalicza się do klas: III, II, I.

2. Uprawnienia maszynistów według klas w zależności od rodzajów i wielkości maszyn określa załącznik nr 1 do zarządzenia.

3. Upoważnia się Dyrektora Instytutu Mechanizacji Budownictwa do aktualizowania załącznika, o którym mowa w ust. 2, w związku z wprowadzeniem do użytku nowych rodzajów ciężkich maszyn budowlanych i drogowych.

4. Wzór uprawnienia maszynisty stanowi załącznik nr 2 do zarządzenia.

§ 3.

1. Uprawnienia maszynisty klasy III mogą otrzymać absolwenci:

1) zasadniczych szkól zawodowych w zawodzie mechanik maszyn budowlanych, po odbytej co najmniej 3 miesięcznej praktycznej nauki obsługi ciężkich maszyn budowlanych określonego rodzaju,

2) zasadniczych i średnich szkół zawodowych w zawodach o kierunkach pokrewnych z rodzajami maszyn wymienionych w załączniku nr 1 do zarządzenia, po odbyciu co najmniej 3 miesięcznej praktycznej nauki obsługi maszyn określonego rodzaju i po ukończeniu szkolenia kursowego, o którym mowa w § 6 ust 3,

3) szkół zawodowych w zawodach nie wymienionych w pkt. 1 i 2 lub średnich szkół ogólnokształcących, po przepracowaniu co najmniej 6 miesięcy w charakterze pomocnika maszynisty i po ukończeniu szkolenia kursowego, o którym mowa w § 6 ust. 3,

4) szkół podstawowych po przepracowaniu co najmniej 10 miesięcy w charakterze pomocnika maszynisty i po ukończeniu szkolenia „kursowego, o którym mowa w § 6 ust. 3,

którzy zdadzą egzamin przed Komisją Egzaminacyjno-Kwalifikacyjną.

2. Uprawnienia maszynisty klasy II mogą otrzymać maszyniści posiadający uprawnienia klasy III, jeżeli przepracowali w swoim zawodzie co najmniej 2 lata od czasu uzyskania klasy III i ukończyli kurs, o którym mowa w § 6 ust. 4 oraz zdali egzamin przed Komisją Egzaminacyjno-Kwalifikacyjną.

Do obsługi maszyn budowlanych samojezdnych kołowych oraz wszelkich rodzajów żurawi wymagane jest, aby kandydat posiadał ukończoną szkołę ponadpodstawową.

3. Uprawnienia maszynisty klasy I mogą otrzymać maszyniści posiadający uprawnienia klasy II, jeżeli przepracowali w swoim zawodzie co najmniej 3 lata od czasu uzyskania klasy II i posiadają ukończoną szkolę ponadpodstawową oraz zdali egzamin przed Komisją Egzaminacyjno-Kwalifikacyjną.

4. Uprawnienia maszynisty mogą otrzymać, po zdaniu egzaminu przed Komisją Egzaminacyjno-Kwalifikacyjną, pracownicy inżynieryjni zatrudnieni bezpośrednio przy produkcji, naprawach, próbach i badaniach maszyn budowlanych i drogowych.

§ 4.

Przewodniczący Komisji Egzaminacyjno-Kwalifikacyjnej może w uzasadnionych przypadkach zezwolić na przystąpienie do egzaminu maszyniście nie spełniającemu wymogów w zakresie stażu pracy i wykształcenia, o których mowa w § 3.

§ 5.

1. Warunkiem ubiegania się o uprawnienia maszynisty jest ukończenie 18 lat.

2. Do obsługi samojezdnych maszyn budowlanych i drogowych poruszających się po drogach publicznych wymagane jest, poza warunkiem o którym mowa w ust. 1, posiadanie prawa jazdy zgodnie z przepisami Kodeksu drogowego.

3. Warunkiem przyjęcia na szkolenie kursowe, o którym mowa w § 6 i dopuszczenie do egzaminu jest przedłożenie skierowania wystawionego przez zakład zatrudniający, według wzoru stanowiącego załącznik nr 3 do zarządzenia oraz przedłożenie wyników badań psychotechnicznych i aktualnego zaświadczenia lekarskiego o zdolności wykonywania zawodu maszynisty określonej grupy maszyn.

§ 6.

1. Przedsiębiorstwa, które użytkują ciężkie maszyny budowlane i drogowe, powinny stosownie do swoich potrzeb zapewnić warunki umożliwiające uzyskiwanie przez pracowników kwalifikacji w zawodzie maszynisty.

2. Szkolenie kursowe dla kandydatów na maszynistów należy organizować w oparciu o jednolite programy nauczania zatwierdzone przez Ministerstwo Budownictwa i Przemysłu materiałów Budowlanych.

3. Szkolenie kursowe, o którym mowa w ust. 1 organizowane jest w ośrodkach centralnego szkolenia maszynistów, zwanych dalej „OCSM”, w ośrodkach szkolenia zawodowego resortu budownictwa i przemysłu materiałów budowlanych oraz w ośrodkach innych resortów, uprawnionych przez Dyrektora Instytutu Mechanizacji Budownictwa do szkolenia maszynistów.

Na tych samych zasadach może być prowadzone szkolenie kursowe przez przedsiębiorstwa, które zapewnią odpowiednie warunki realizacji programu nauczania.

4. Kursy podwyższania kwalifikacji zawodowych z klasy I na klasę II oraz kursy związane z uzyskaniem drugiej specjalności, powinny być prowadzone przez zakłady pracy na podstawie ramowych programów nauczania ustalonych przez Instytut Mechanizacji Budownictwa oraz udzielonego przez ten Instytut uprawnienia.

§ 7.

1. Maszyniście powinien być przydzielony do pomocy pracownik w przypadku przewidzianym instrukcją o eksploatacji maszyn wydaną przez producenta lub wyjątkowo w przypadku uzasadnionym specyfiką robót (np. melioracji, pracy ciągłej w odległym terenie i inne).

2. Maszyniście może być przydzielony pomocnik w celu szkoleniowym.

§ 8

1. Instytut Mechanizacji Budownictwa koordynuje szkolenia i doskonalenie zawodowe maszynistów.

2. Do zadań Instytutu Mechanizacji Budownictwa należy w szczególności:

1) bilansowanie zapotrzebowania na maszynistów i planowanie szkolenia,

2) organizowanie szkolenia kursowego maszynistów OCSM dla potrzeb resortu budownictwa i przemysłu materiałów budowlanych oraz innych resortów,

3) prowadzenie nadzoru i ewidencji kursów maszynistów organizowanych w OCSM i innych ośrodkach szkolenia zawodowego,

4) opracowywanie planów i programów nauczania dla kursowego szkolenia maszynistów,

5) opracowywanie poradników zawodowych dla maszynistów,

6) wyposażenie OCSM w nowoczesne ciężkie maszyny budowlane,

7) organizowanie kontroli w zakresie posiadania przez maszynistów odpowiednich uprawnień do obsługi maszyn.

§ 9.

1. Komisja Egzaminacyjno-Kwalifikacyjna, zwana dalej „Komisją”, działa przy Instytucie Mechanizacji Budownictwa.

2. W skład Komisji wchodzą:

1) przewodniczący – powołany przez Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych na wniosek Dyrektora Instytutu Mechanizacji Budownictwa,

2) członkowie zgłoszeni przez Ministerstwa:

– Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych,

– Administracji i Gospodarki Przestrzennej,

– Komunikacji,

– Górnictwa i Energetyki,

– Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej,

– Obrony Narodowej.

3. Obsługę biurową Komisja zapewni Instytut Mechanizacji Budownictwa.

4. Do zadań Komisji należy:

1) egzaminowanie i kwalifikowanie maszynistów do odpowiednich klas,

2) wydawanie uprawnień maszynistom,

3) pozbawianie maszynistów uprawnień,

4) decydowanie o wymianie uprawnień uzyskanych przez maszynistów w krajach socjalistycznych,

5) opracowywanie wymagań i kryteriów egzaminacyjnych.

Za udział w posiedzeniu Komisji odbytym w godzinach pozasłużbowych przysługuje wynagrodzenie zgodnie z obowiązującymi w tym zakresie przepisami w sprawie zasad wynagradzania za udział w posiedzeniach komisji resortowych.

§ 10.

Zasady i tryb egzaminowania oraz kwalifikowania maszynistów określa instrukcja, stanowiąca załącznik nr 4 do zarządzenia.

Komisja przeprowadza egzaminy maszynistów w zespołach egzaminacyjno-kwalifikacyjnych.

Przewodniczący Komisji powołuje zespoły egzaminacyjno-kwalifikacyjne spośród członków Komisji oraz wyznacza przewodniczących zespołów.

Członkowie zespołów egzaminacyjno-kwalifikacyjnych powinni posiadać wyższe wykształcenie techniczne (inżynier mechanik) oraz co najmniej 6 lat stażu pracy przy eksploatacji i naprawach maszyn budowlanych i drogowych.

Przewodniczący zespołu może w wyjątkowych przypadkach powołać do składu zespołu osobę, nie wchodzącą w skład Komisji.

Przewodniczący Komisji może uczestniczyć w pracach zespołów egzaminacyjno-kwalifikacyjnych jako przewodniczący zespołu.

§ 11.

W skład zespołu egzaminacyjno-kwalifikacyjnego wchodzą:

1) przewodniczący,

2) 4 członków zespołu,

3) sekretarz zespołu.

Za udział w pracach zespołu egzaminacyjno-kwalifikacyjnego przysługuje wynagrodzenie w wysokości stawek ustalonych przez Ministra Oświaty i Wychowania za udział w pracach zespołu egzaminacyjnego przyznającego robotnikom tytuły kwalifikacyjne.

Członkom zespołu egzaminującym kandydatów na maszynistów:

1) klasy III – przysługuje wynagrodzenie według stawek jak za egzamin na tytuł robotnika wykwalifikowanego,

2) klasy II i klasy I – przysługuje wynagrodzenie według stawek jak za egzamin na tytuł mistrza w zawodzie.

§ 12.

Instytut Mechanizacji Budownictwa prowadzi Centralny Rejestr Maszynistów.

Do zadań Centralnego Rejestru Maszynistów należy:

1) przyjmowanie i przechowywanie akt po przeprowadzeniu egzaminów,

2) prowadzenie rejestru wydanych maszynistom uprawnień,

3) przyjmowanie wniosków o wymianę zniszczonego, uszkodzonego lub zagubionego uprawnienia,

4) sporządzanie list płac członków Komisji i dokonywanie wypłat.

§ 13.

Wydatki związane z koordynacją szkolenia i doskonalenia zawodowego maszynistów, działalnością Komisji i prowadzeniem Centralnego Rejestru Maszynistów stanowią koszty Instytutu Mechanizacji Budownictwa.

§ 14.

Zakłady pracy składają wnioski o przeprowadzenie egzaminów osób ubiegających się. o uprawnienia:

1) maszynistów klasy III i klasy II – do ośrodków lub zakładów pracy szkolących maszynistów,

2) maszynisty klasy I – do przewodniczącego Komisji lub wskazanego zespołu egzaminacyjno-kwalifikacyjnego.

Egzaminy prowadzone są według terminarza ustalonego przez przewodniczącego Komisji.

Zakład pracy, w którym Komisja przeprowadza egzaminy, powinien zapewnić odpowiednie warunki do przeprowadzenia egzaminów.

§ 15.

1. Kandydat ubiegający się o uzyskanie uprawnienia w określonej klasie do obsługi ciężkich maszyn budowlanych i drogowych wnosi opłatę za egzamin w wysokości ustalonej przez Ministra Oświaty i Wychowania dla kandydata ubiegającego się o tytuł kwalifikacyjny w określonym zawodzie:

1) w zakresie uprawnień klasy III kandydat wnosi opłatę w wysokości ustalonej dla ubiegającego się o tytuł robotnika wykwalifikowanego,

2) w zakresie uprawnień klasy II i klasy I kandydat wnosi opłatę w wysokości ustalonej dla ubiegającego się o tytuł mistrza w zawodzie.

2. Opłata za wymianę zniszczonego lub uszkodzonego uprawnienia oraz za wydanie duplikatu uprawnienia zagubionego wynosi 50% opłaty za egzamin.

3. Kandydaci odbywający zasadniczą służbę wojskową wnoszą opłatę za egzamin w wysokości ustalonej przez Ministra Oświaty i Wychowania dla kandydatów ubiegających się o tytuł kwalifikacyjny w określonym zawodzie.

4. Opłaty, o których mowa w ust. 1, 2 i 3 przekazuje się na wskazane kandydatowi w zawiadomieniu konto bankowe Instytutu Mechanizacji Budownictwa.

6. Przystępujący do egzaminu, obowiązany jest przedłożyć przewodniczącemu zespołu egzaminacyjno-kwalifikacyjnego dowód uiszczenia opłaty egzaminacyjnej.

§ 16.

Wpływy z opłat egzaminacyjnych oraz z odpłatnego dostarczania programów nauczania i innych materiałów związanych z kursowym szkoleniem maszynistów, stanowią dochody Instytutu Mechanizacji Budownictwa.

§ 17.

1. Komisja pozbawia maszynistę uprawnienia na czas określony w przypadkach:

1) dokonania uzupełnień, skreśleń i zmian w uprawnieniu maszynisty przez osoby nieuprawnione,

2) spowodowanie awarii maszyny, jeżeli komisja powołana do ustalenia przyczyn i skutków awarii stwierdzi winę maszynisty,

3) otrzymania trzykrotnego upomnienia na piśmie w okresie 2 lat za niewłaściwą obsługę i brak konserwacji maszyny,

4) stwierdzenie przez organa kontrolne niszczenia maszyn, marnotrawstwa paliwa i smarów, obsługiwania maszyn w stanie wskazującym na spożycie alkoholu, spowodowania wypadku lub uszkodzeń itp.

2. Wnioski o pozbawienie maszynisty uprawnień składają do Komisji w przypadku przewidzianym:

1) w ust. 1 pkt 1 – zakład pracy, organ kontrolny lub przewodniczący zespołu egzaminacyjno-kwalifikacyjnego,

2) w ust. 1 pkt 2 – zakład pracy, załączając równocześnie protokół awarii,

3) w ust. 1 pkt 3 – zakład pracy, załączając odpisy upomnień,

4) w ust. 1 pkt 4 – organa kontrolne, załączając protokół.

3. Do wniosków, o których mowa w ust. 2 należy dołączyć uprawnienia maszynisty.

4. Maszynista pozbawiony uprawnienia może starać się o ponowne dopuszczenie do egzaminu po upływie okresu cofnięcia uprawnień.

§ 18.

Zarządzenie nie dotyczy maszynistów zatrudnionych przy maszynach eksploatowanych na kolejach użytku publicznego i maszynistów parowozów oraz spalinowych i elektrycznych pojazdów trakcyjnych, zatrudnionych na kolejach użytku publicznego.

§ 19.

Uprawnienia wydane przed wejściem w życie zarządzenia zachowują ważność.

§ 20.

Traci moc zarządzenie nr 41 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 14 października 1974 r. w sprawie szkolenia i kwalifikacji maszynistów ciężkich maszyn budowlanych i drogowych (Dziennik Budownictwa nr (treść nieczytelna) poz. 25).

§ 21.

Zarządzenie wchodzi w życie z dniem ogłoszenia, z mocą obowiązującą od dnia 1 stycznia 1984 roku.