Przepisy wstępne

§ 1. Zarządzenie określa podstawowe warunki techniczne, którym powinny odpowiadać obiekty budowlane budownictwa powszechnego ze względu na bezpieczeństwo dla ludzi i mienia, potrzeby użytkowe i kulturalne oraz ekonomikę budowy i użytkowania.

§ 2. 1. Ilekroć w zarządzeniu została wymieniona liczba kondygnacji, należy rozumieć przez to kondygnacje nadziemne bez piwnic, suteren i poddaszy – niezależnie od sposobu ich użytkowania. Pomieszczenia związane z produkcją przemysłową lub z produkcją artykułów spożywczych oraz pomieszczenia magazynowe – poprzedzielane ażurowymi stropami albo stropami posiadającymi otwory dla urządzeń technologicznych (z wyjątkiem otworów na dźwigi i na komunikację wewnętrzną) technologicznie ze sobą powiązanych – uważać należy za pomieszczenia jednokondygnacyjne.

2. Sutereną w rozumieniu zarządzenia jest każde pomieszczenie użytkowe, w którym poziom podłogi ze wszystkich stron znajduje się poniżej powierzchni przyległego terenu na głębokości nie większej niż 0,90 m.

3. Przez wysokość budynku należy rozumieć wysokość od poziomu terenu do wierzchu stropu lub stropodachu nad najwyższą kondygnacją użytkową, łącznie z ociepleniem lub pokryciem dachu. Przy spadkach terenu należy przyjmować średnią arytmetyczną wysokości, mierzonych w narożach.

4. Przez wymiar w świetle należy rozumieć wymiar zawarty między zewnętrznymi powierzchniami wykończonych elementów budowlanych łącznie z ewentualną osłoną w postaci np. tynków, okładzin, ościeżnic itp.

5. Pomieszczeniami przeznaczonymi na pobyt ludzi w rozumieniu zarządzenia są: izby mieszkalne, pomieszczenia do pracy i wypoczynku oraz pomieszczenia służące celom zdrowotnym, socjalnym, kulturalnym, rozrywkowym, naukowym, wychowawczym, sportowym, komunikacyjnym i kultu religijnego.

6. Pomieszczenia, o których mowa w ust. 5, dzielą się na:

1) pomieszczenia przeznaczone na stały pobyt ludzi, złożone z czterech grup:

a) pierwszej – obejmującej izby mieszkalne oraz pokoje hotelowe jedno- i dwuosobowe,

b) drugiej – obejmującej pomieszczenia do pracy i wypoczynku, w których pracują lub przebywają najwyżej 4 osoby oraz w których wykonywane prace lub czynności nie powodują wydzielania do powietrza w pomieszczeniu szkodliwych gazów, pyłów, wyziewów, wilgoci, dźwięków, drgań albo powstawania szkodliwych temperatur,

c) trzeciej – obejmującej wszelkie pomieszczenia, nie objęte grupą pierwszą i drugą, z wyjątkiem pomieszczeń przemysłowych,

d) czwartej – obejmującej pomieszczenia przemysłowe,

2) pomieszczenia przeznaczone na czasowy pobyt ludzi, tj. pomieszczenia, w których te same osoby w ciągu doby lub w ciągu jednej zmiany pracy przebywają nieprzerwanie najwyżej cztery godziny.

7. Jeżeli łączny czas przebywania ludzi w pomieszczeniu jest krótszy niż 2 godziny w ciągu jednej zmiany pracy lub w ciągu doby, a wykonywane tam czynności mają charakter pracy dorywczej bądź też praca polega na krótkim, okresowym obsługiwaniu urządzeń, lub tylko na utrzymywaniu porządku i czystości – to pomieszczenia takiego nie uważa się za pomieszczenie przeznaczone na pobyt ludzi.

8. Ilekroć w zarządzeniu jest mowa o „pomieszczeniach przemysłowych”, należy przez to rozumieć pomieszczenia w przemysłowych zakładach pracy, przeznaczone na stały pobyt ludzi, celem wykonywania czynności związanych z produkcją albo ze śledzeniem lub badaniem procesów produkcyjnych.

9. Przez pojęcie drogi ewakuacyjnej należy rozumieć: schody, pochylnie, drabiny ewakuacyjne, halle, korytarze, galerie i przejazdy, które stanowią najkrótsze dla celów ewakuacyjnych połączenie pomieszczeń z terenem i przestrzenią otwartą. Wewnętrznych schodów i pochylni w mieszkaniach dwukondygnacyjnych nie należy uważać za drogę ewakuacyjną.

10. Za ciecze łatwo zapalne należy uważać w rozumieniu zarządzenia wszelkie ciecze mające temperaturę zapłonu poniżej 21°C, stanowiące I klasę niebezpieczeństwa pożarowego, ciecze mające temperaturę zapłonu w granicach od 21°C do 55°C włącznie, stanowiące II klasę niebezpieczeństwa pożarowego oraz ciecze mające temperaturę zapłonu w granicach od 55°C do 100°C, stanowiące III klasę niebezpieczeństwa pożarowego.

§ 3. 1. Ustanawia się podział materiałów budowlanych na:

1) niepalne (sztuczne i naturalne nieorganiczne materiały, np.: kamień, ceramika, beton, stal itp.),

2) palne – tj. materiały, które nie spełniają warunków, określonych w pkt 1.

2. Palne materiały budowlane dzieli się na:

1) trudno zapalne (materiały jednorodne oraz złożone z różnych materiałów niepalnych i palnych w dowolnym układzie połączeń, np.: gips lub beton z wypełnieniem organicznym, glina ze słomą o ciężarze objętościowym nie mniejszym niż 900 kG/m³, płyty wiórkowo-cementowe, drewno poddane odpowiedniej impregnacji środkami ognioochronnymi, ugliniony wojłok itp.),

2) łatwo zapalne (materiały organiczne, np.: drewno, torf, korek, słoma, trzcina itp.).

3. Klasyfikację materiałów budowlanych odpowiednio do ustaleń ust. 1 i 2 określają odrębne przepisy.

4. Właściwość elementów konstrukcji budowlanej pod względem wymagań przeciwpożarowych należy określać odpornością ogniową oraz zapalnością materiałów, z jakich dany element wykonano.

5. Odporność ogniową poszczególnych elementów konstrukcji budowlanej określają Polskie Normy, normy branżowe i karty katalogowe typowych projektów elementów; do czasu ich ustanowienia odporność ogniową poszczególnych elementów konstrukcji budowlanej należy określać według przepisów wydanych na podstawie art. 9 ustawy z dnia 31 stycznia 1961 r. – prawo budowlane (Dz. U. z 1961 r. nr 7, poz. 46 i z 1965 r. nr 13, poz. 91), a w stosunku do elementów nie ujętych tymi przepisami lub wykonanych w inny sposób – na podstawie atestów instytutów naukowo-badawczych bądź zakładów naukowych.

6. Ilekroć w zarządzeniu jest mowa o klasie A, B, C, D, E i F odporności ogniowej elementów konstrukcji budowlanej należy przez to rozumieć dla:

1) klasy A – odporność ogniową elementu nie mniejszą niż 3 godziny,

2) klasy B – odporność ogniową elementu nie mniejszą niż 2 godziny,

3) klasy C – odporność ogniową elementu nie mniejszą niż 1 godzina,

4) klasy D – odporność ogniową elementu nie mniejszą niż 0,75 godziny (45 minut),

5) klasy E – odporność ogniową elementu nie mniejszą niż 0,40 godziny (24 minuty),

6) klasy F – odporność ogniową elementu nie mniejszą niż 0,25 godziny (15 minut).

CZĘŚĆ I.

WARUNKI OGÓLNE, JAKIM POWINNY ODPOWIADAĆ OBIEKTY BUDOWLANE

Rozdział 1.

Przepisy ogólne

§ 4. 1. Budowa obiektów budowlanych powinna być oparta na znajomości lokalnych warunków geologiczno-inżynierskich i hydrogeologicznych.

2. Opracowanie dokumentacji geologiczno-inżynierskiej jest wymagane w przypadkach, gdy sporządzenie takiej dokumentacji zostało zastrzeżone w obowiązujących przepisach, w decyzji o lokalizacji szczegółowej lub w warunkach uzgodnienia realizacji obiektu budowlanego z właściwym terytorialnie okręgowym urzędem górniczym.

3. Warunki techniczne, obowiązujące przy wznoszeniu obiektów budowlanych w obrębie obszarów górniczych, regulują odrębne przepisy.

§ 5. W razie korzystania przy budowie z istniejących w obiekcie budowlanym elementów budowlanych lub w razie użycia do budowy materiałów i elementów budowlanych z rozbiórki, należy zbadać ich stan i wytrzymałość oraz zastosować odpowiednio od potrzeby właściwe środki grzybobójcze i uodporniające na szkodliwe działanie ognia, wilgoci i owadów, a także odpowiednio uwzględnić ich zmniejszoną wytrzymałość.

§ 6. Bruzdy, przebicia, wnęki, kanały i przewody instalacyjne powinny być wykonywane w sposób nie powodujący naruszenia wytrzymałości konstrukcyjnej: fundamentów, ścian i filarów nośnych, stropów, sklepień, pomostów i innych elementów konstrukcyjnych obiektu budowlanego w stopniu zagrażającym bezpieczeństwu dla ludzi i mienia.

Rozdział 2.

Fundamenty

§ 7. 1. Obiekty budowlane powinny być wznoszone na fundamentach, zabezpieczających obiekt przed szkodliwymi skutkami osiadania, obsuwania i przed wstrząsami, odpornych na niszczące działanie fizyczne i chemiczne wody gruntowej lub gruntu oraz założonych na głębokości ustalonej normą państwową.

2. Przepis ust. 1 nie dotyczy obiektów budowlanych tymczasowych oraz przypadków, gdzie warunki lokalne pozwalają na przeniesienie ciężaru na grunt za pomocą płytszych fundamentów, podwalin lub w inny sposób, nie powodujący w obiekcie zmian konstrukcyjnych, zagrażających bezpieczeństwu dla ludzi i mienia.

§ 8. 1. Fundamenty należy wykonywać z kamienia, cegły, betonu, żelbetu itp. materiałów trwałych. Zastosowanie drewna jest dopuszczalne tylko w przypadkach szkodliwego działania wody gruntowej na materiały trwałe i pod warunkiem, że drewno będzie spoczywało stale poniżej najniższego, znanego poziomu wody gruntowej.

2. Założenie lub rozbiórka fundamentów w bezpośrednim sąsiedztwie istniejącego obiektu budowlanego nie powinny powodować trwałych zmian konstrukcyjnych w tym obiekcie, zagrażających bezpieczeństwu dla ludzi i mienia.

Rozdział 3.

Ściany i filary

§ 9. 1. Ściany i filary obiektów budowlanych powinny odpowiadać wymaganiom konstrukcyjnym i przepisom przeciwpożarowym, a ściany i filary zewnętrzne pomieszczeń, przeznaczonych na pobyt ludzi dla inwentarza żywego, powinny stanowić osłonę przed szkodliwymi wpływami atmosferycznymi, a także powinny być zabezpieczone przed niszczącym działaniem czynników powstających w czasie użytkowania pomieszczeń.

2. Ściany i filary obiektów budowlanych powinny posiadać konstrukcję nie dopuszczającą do skraplania się pary wodnej wewnątrz konstrukcji i na jej powierzchni wewnętrznej, w stopniu wpływającym szkodliwie na trwałość i wytrzymałość konstrukcji albo na bezpieczeństwo dla ludzi i mienia.

3. Przepis ust. 1 o zabezpieczeniu pomieszczeń przed szkodliwymi wpływami atmosferycznymi oraz przepis ust. 2 nie mają zastosowania do budynków inwentarskich dla chowu wolnowybiegowego.

§ 10. 1. Ściany zewnętrzne i nośne powinny być wykonywane z materiałów niepalnych lub trudno zapalnych.

2. Zastosowanie drewna i innych materiałów palnych do ścian i słupów jest dopuszczalne tylko w przypadkach określonych w § 73.

3. W gospodarstwach rolnych i hodowlanych:

1) istniejące budynki gospodarskie i inwentarskie, znajdujące się w odległości mniejszej niż 25 m od istniejących szop i stodół drewnianych, lecz nie mniejszej niż 12 m, mogą być odbudowywane, przebudowywane i remontowane,

2) istniejące szopy i stodoły drewniane, znajdujące się w odległości mniejszej niż 25 m, lecz nie mniejszej niż 12 m, od innych budynków gospodarskich i inwentarskich mogą być tylko remontowane, jeżeli będą miały pokrycie wykonane z materiałów co najmniej trudno zapalnych,

3) istniejące budynki gospodarskie, inwentarskie oraz szopy i stodoły drewniane, znajdujące się od innych budynków w odległościach równych lub większych od odległości określonych w § 20, mogą być remontowane bez ograniczeń oraz odbudowywane lub przebudowywane na warunkach ogólnie obowiązujących.

4. W uzasadnionych przypadkach w odniesieniu do istniejących budynków wojewódzki organ państwowego nadzoru budowlanego w porozumieniu z wojewódzkim organem ochrony przeciwpożarowej może wyrazić zgodę na odstępstwo od przepisu ust. 3.

§ 11. 1. Jeżeli w budynku przeznaczonym na pobyt ludzi lub dla inwentarza żywego znajdują się pomieszczenia z otwartymi paleniskami, albo w których wytwarza się, przerabia lub przechowuje materiały palne, należy pomieszczenia te oddzielić od części budynku przeznaczonej na pobyt ludzi lub inwentarza żywego ścianą o odporności ogniowej co najmniej klasy C, z dopuszczalnością wykonania między pomieszczeniami a daną częścią budynku drzwi o odporności ogniowej co najmniej klasy E.

2. Przez paleniska otwarte rozumieć należy nie służące do celów ogrzewania lub przygotowywania posiłków paleniska, w których płomienie występują poza jego obudowę, jak np. paleniska w kuźniach, warsztatach mechanicznych, suszarniach, wędzarniach itp. pomieszczeniach.

3. Określony w ust. 1 obowiązek wydzielenia ścianą o odporności ogniowej klasy C pomieszczeń z paszą nie dotyczy zasobników paszy w parterze, przystosowanych do niekontrolowanego karmienia inwentarza w budynkach inwentarskich.

§ 12. Pomieszczenia przemysłowe, pracownie lub składy, w których powstają szkodliwe lub w nadmiernym stopniu uciążliwe wyziewy, temperatury, dźwięki i drgania, albo szkodliwe ilości pyłów i gazów niepalnych, oraz pomieszczenia dla inwentarza żywego – powinny być oddzielone od części budynku, w której znajdują się inne pomieszczenia przeznaczone na pobyt ludzi, ścianą szczelną, nieprzenikliwą i – w razie potrzeby – odpowiednią pod względem termicznym i akustycznym.

Rozdział 4.

Stropy, sklepienia, pomosty

§ 13. 1. Stropy, sklepienia i pomosty powinny odpowiadać wymaganiom konstrukcyjnym, a ich elementy konstrukcyjne powinny być wykonane z materiałów niepalnych.

2. W obiektach, w których stropy, sklepienia i pomosty są przeznaczone do przenoszenia specjalnych obciążeń, np. w magazynach, składach, bibliotekach itp. pomieszczeniach, należy w miejscu dobrze widocznym umieścić trwały napis, podający wielkość dopuszczalnego obciążenia użytkowego oraz sposób składowania.

3. W uzasadnionych technologicznie przypadkach dopuszcza się za zgodą organów ochrony przeciwpożarowej stosowanie pomostów z materiałów palnych.

§ 14. 1. Pod pomieszczeniami I i II kategorii niebezpieczeństwa pożarowego wbudowanymi w budynki oraz nad tymi pomieszczeniami, jeżeli nad nimi nie założono lekkich dachów – powinny być założone stropy lub sklepienia klasy B odporności ogniowej, uszczelnione materiałem niepalnym i zabezpieczające przed przenikaniem gazów lub spalin i zapachów w stopniu uciążliwym dla otoczenia.

2. Nad garażami na samochody osobowe, nad kotłowniami niskiego ciśnienia oraz nad pomieszczeniami z transformatorami – jeżeli nad nimi są pomieszczenia przeznaczone na pobyt ludzi – powinny być założone stropy lub sklepienia klasy C odporności ogniowej, uszczelnione materiałem niepalnym i zabezpieczającym przed przenikaniem spalin i zapachów w stopniu uciążliwym dla otoczenia.

3. Stropy i sklepienia nad ostatnią kondygnacją w budynkach posiadających więcej niż 3 kondygnacje i dach o konstrukcji z materiałów palnych, a także stropy i sklepienia nad lokalami obrotu towarowego i innymi użytku publicznego – wbudowanymi w budynki mieszkalne i administracyjne, powinny posiadać odporność ogniową co najmniej klasy C.

4. Niezależnie od wymagań ust. 2 – stropy nad wbudowanymi transformatorami powinny posiadać konstrukcję wytrzymałą na ciśnienie działające od dołu o wielkości 1.000 kG/m² powierzchni, jeżeli przepisy szczególne nie stanowią inaczej.

§ 15. 1. Stosowanie do konstrukcji stropów drewna oraz innych materiałów łatwo zapalnych jest dopuszczalne tylko w przypadkach określonych w § 73.

2. Przepisów ust. 1 nie stosuje się do stropów:

1) nad piwnicami, z wyłączeniem piwniczki gospodarczej dostępnej bezpośrednio z pomieszczenia w jednorodzinnym budynku mieszkalnym,

2) pod pralniami, kuchniami zbiorowego żywienia, ustępami spłukiwanymi, łazienkami, natryskami, loggiami i innymi pomieszczeniami wilgotnymi lub których podłoga podlega stałemu zmywaniu.

3. W drewnianych stropach budynków przeznaczonych na pobyt ludzi powinna być ułożona warstwa izolacyjna, sucha, niepalna, dźwiękochłonna, pozbawiona zanieczyszczeń organicznych lub działających szkodliwie na drewno oraz w miarę możności lekka.

4. Dopuszcza się stosowanie jako warstwy izolacyjnej polep wapiennych, gipsowych lub glinianych, zmieszanych z trocinami, sieczką lub plewami.

5. Przepisu ust. 3 nie stosuje się do budynków tymczasowych i budynków przemysłowych, w których względy technologiczne wymagają innej konstrukcji stropu.

6. Stropy z drewnianym pułapem należy od dołu osłonić tynkiem, grubości co najmniej 0,02 m, na siatce lub trzcinie albo inną równorzędną okładziną.

7. Przepisu ust. 6 nie stosuje się do budynków określonych w ust. 1, których charakter zabytkowy lub sposób użytkowania wymaga pułapu nietynkowanego oraz w przypadkach, gdy strop posiada cechy budownictwa regionalnego, stanowi wyraz architektoniczny wnętrza lub spełnia zadanie akustyczne.

Rozdział 5.

Dachy, stropodachy i tarasy

§ 16. 1. Dachy, stropodachy i tarasy powinny odpowiadać wymaganiom konstrukcyjnym i przeciwpożarowym, zabezpieczać obiekt budowlany przed szkodliwymi wpływami atmosferycznymi i umożliwiać odprowadzenie wód opadowych poza obręb obiektu.

2. Dachy, stropodachy i tarasy żelbetowe powinny być zabezpieczone przed ujemnym wpływem sił, wywołanych przez skurcz betonu i zmiany temperatury oraz nie powinny powodować szkodliwych odkształceń w innych elementach konstrukcyjnych budynku.

3. Stropodachy i tarasy otwarte lub w loggiach, a znajdujące się nad pomieszczeniami przeznaczonymi na pobyt ludzi, powinny być wykonane w sposób zabezpieczający przed skraplaniem się pary wodnej wewnątrz konstrukcji i na jej powierzchni wewnętrznej w stopniu wpływającym szkodliwie na trwałość i wytrzymałość konstrukcji albo na bezpieczeństwo dla ludzi i mienia.

4. Dopuszcza się stropodach z elementami konstrukcyjnymi z materiałów palnych w przypadkach określonych w § 73, jeżeli:

1) występuje nad pomieszczeniami nieogrzewanymi, lub

2) wymagają tego warunki technologiczne, albo

3) stropodach jest niewentylowany, a wilgotność względna powietrza wewnątrz pomieszczenia w okresach ogrzewczych nie przekroczy 45%, bądź

4) stropodach jest wentylowany (przewietrzany).

5. Za stropodach uważać należy przekrycie najwyższej kondygnacji lub poddasza ustrojem budowlanym, w którym elementy nośne stropu i dachu:

1) są wspólne, lub

2) są od siebie konstrukcyjnie zależne albo niezależne, lecz przestrzeń między nimi zawarta jest przeznaczona wyłącznie do przewietrzania konstrukcji stropu i dachu.

§ 17. 1. Nachylenie dachu lub stropodachu powinno być dostosowane do rodzaju pokrycia.

2. Ukształtowanie, barwa i materiał pokrycia dachowego powinny być zharmonizowane z wyglądem ulicy, miejscowości lub krajobrazu.

3. Organy państwowego nadzoru budowlanego mogą zabronić układania kolorowych lub glazurowanych materiałów pokrycia dachowego w rysunki figuralne, napisy albo cyfry i określić wymagania w tym zakresie, wynikające z lokalnych warunków.

4. Przepisy ust. 1, 2 i 3 nie mają zastosowania do budynków zabytkowych, jeżeli przemawiają za tym względy historyczne.

§ 18. 1. Za pokrycie niepalne należy uważać dachówkę ceramiczną lub cementową, płyty azbestowo-cementowe, płyty cementowe, łupek naturalny lub sztuczny, blachę, szkło oraz papę asfaltową ułożoną na podłożu betonowym i inne materiały o podobnych własnościach.

2. Za pokrycie trudno zapalne należy uważać papę smołową oraz słomę, trzcinę i sitowie, uodpornione gliną lub innymi odpowiednimi środkami na działanie ognia i wysokich temperatur do granicy określonej dla materiałów trudno zapalnych.

3. Za pokrycie łatwo zapalne należy uważać pokrycie słomą, trzciną, sitowiem, gontem, dranicami lub innymi materiałami drewnianymi.

§ 19. Zabrania się wykonywania z drewna nowych konstrukcji dachowych o nachyleniu połaci mniejszym niż 8% oraz pokrywania nowych i istniejących połaci dachowych materiałem łatwo zapalnym, z wyjątkiem budynków tymczasowych, zabytkowych lub posiadających cechy budownictwa regionalnego, a także budynków przemysłowych, gdy wymagają tego względy technologiczne.

§ 20. 1. Dla szop i stodół oraz baraków (tymczasowych budynków) ze ścianami z drewna lub innych materiałów palnych, odległości od innych budynków, nie osłoniętych ścianą przeciwpożarową, powinny wynosić co najmniej:

2. Dla budynków zaliczonych do III, IV i V kategorii niebezpieczeństwa pożarowego i o wysokości do 5 kondygnacji w budynkach mieszkalnych o wysokości do 15 m w innych budynkach – odległości pomiędzy budynkami wolnostojącymi, nie osłoniętymi ścianą przeciwpożarową, powinny w zależności od średniego obciążenia ogniowego tych budynków wynosić co najmniej:

3. Odległość wolnostojącego budynku, zwróconego do sąsiedniego budynku ścianą przeciwpożarową, nie może być mniejsza niż 3 m.

4. Za średnie obciążenie ogniowe budynku obejmującego pomieszczenia o różnym obciążeniu ogniowym przyjmuje się średnie obciążenie ogniowe tej kondygnacji, dla której jest ono największe.

Średnie obciążenie ogniowe ustala się przy założeniu, że wszystkie materiały palne, składowane, wytwarzane, przerabiane lub transportowane w sposób ciągły oraz występujące w elementach konstrukcji budowlanej, rozmieszczone są równomiernie na powierzchni danej kondygnacji.

5. Budynki o ścianach lub stropach wykonanych z materiałów palnych należy zaliczać do budynków o średnim obciążeniu ogniowym powyżej 175 kG/m², niezależnie od ich faktycznego obciążenia ogniowego.

6. Odległość budynków o pokryciu łatwo zapalnym należy zwiększyć o 50% w stosunku od odległości podanych w ust. 2.

7. Dla wolnostojących budynków, o których mowa w ust. 2 z pokryciem co najmniej trudno zapalnym, zwróconym do sąsiedniego budynku ścianą szczytową bez otworów, wykonaną z materiałów niepalnych, odległość pomiędzy nimi może być zmniejszona do 3 m.

8. Jeżeli w ścianie jednego budynku zwróconego do sąsiedniego budynku znajdują się:

1) wyłącznie płaszczyzny z luksferów lub cegły szklanej o odporności ogniowej co najmniej klasy C, lecz o powierzchni nie przekraczającej 10% całkowitej powierzchni ściany, albo tylko drzwi o odporności ogniowej co najmniej klasy E – odległość tego budynku od budynku sąsiedniego można zmniejszyć o 50% w stosunku do odległości podanych w ust. 2, lecz odległość ta nie może być mniejsza niż 3 m,

2) wyłącznie płaszczyzny szklone szkłem zbrojonym, lecz o powierzchni nie przekraczającej 10% całkowitej powierzchni ściany – odległość tego budynku od budynku sąsiedniego można zmniejszyć o 15% w stosunku do odległości podanych w ust. 2,

3) płaszczyzny szklone szkłem zwykłym, o powierzchni łącznej obejmującej 35–70% powierzchni ściany – odległość tego budynku od budynku sąsiedniego należy zwiększyć o 50% w stosunku do odległości podanych w ust. 2,

4) płaszczyzny szklone szkłem zwykłym, o powierzchni łącznej przekraczającej 70% powierzchni ściany – odległość tego budynku od budynku sąsiedniego należy zwiększyć o 100% w stosunku do odległości podanych w ust. 2.

9. Z wyjątkiem przypadków, określonych w ust. 3 i 7 oraz w ust. 8 pkt 1 i 2, odległości pomiędzy budynkami, o których mowa w ust. 2, nie mogą być mniejsze od średniej arytmetycznej wysokości dwóch sąsiednich budynków.

10. Jeżeli wystające części budynku, np. ganki, werandy, balkony, wykusze, przybudówki, posiadają większe obciążenie ogniowe niż budynek właściwy – odległość tych części od innego budynku powinna odpowiadać temu obciążeniu ogniowemu.

11. Zabrania się łączenia sąsiednich budynków gankami lub przejazdami z obciążeniem ogniowym większym niż średnie obciążenie ogniowe budynku o mniejszym obciążeniu ogniowym, a także z pokryciem palnym, jeżeli ganki te lub przejazdy są niższe od łączonych budynków; przepis ten nie dotyczy budynków wznoszonych dla utrzymania cech budownictwa regionalnego.

12. Przepisy o odległościach między budynkami wolnostojącymi stosuje się odpowiednio do skrzydeł i innych części tego samego budynku, zwróconych do siebie pod kątem mniejszym niż 60° lub położonych równolegle.

13. W razie braku ustalenia zabudowy na sąsiedniej nieruchomości, odległość budynku w zabudowie wolnostojącej od granicy tej nieruchomości powinna wynosić co najmniej połowę odległości wymaganych dla dwóch budynków identycznych.

14. W razie gdy wymaga tego prawidłowa zabudowa sąsiadujących ze sobą nieruchomości i zachowane zostaną obowiązujące odległości pomiędzy budynkami, właściwy organ państwowego nadzoru budowlanego może zezwolić na usytuowanie budynków wymienionych w ust. 1 i 2 na granicy nieruchomości albo w odległości co najmniej 1 m od granicy.

15. Przepisy ust. 1 i 2 nie mają zastosowania:

– do budynków, związanych z produkcją przemysłową i artykułów spożywczych oraz z magazynowaniem surowców, półfabrykatów i wyrobów dla potrzeb przemysłu i handlu,

– do budynków zabytkowych, gdy przemawiają za tym względy historyczne, a bezpieczeństwo przeciwpożarowe zostało zapewnione w innych sposób.

16. Przepisy ust. 1, 2, 3 i 7, ust. 8 pkt 1, 2 i 3, ust. 11, 12 i 13 nie mają zastosowania do budynków, dla których przepisy szczególne wymagają większych odległości.

§ 21. 1. Dachy szklane, z wyjątkiem szklarni tymczasowych powinny być wykonane w całości z materiałów niepalnych.

2. Do oszklenia dachów należy stosować dachówkę szklaną, szkło zbrojone lub inne tworzywa o podobnych właściwościach.

3. W razie zastosowania innych materiałów niż wymienione w ust. 2, pod pokryciem należy założyć siatkę metalową o oczkach nie przekraczających wymiarów 0,04 m × 0,04 m. Wyjątek stanowią hale w szklarniach, kryte szkłem niezbrojonym.

4. Zabrania się stosowania dachów oszklonych do oświetlenia pomieszczeń, w których wytwarza się, przerabia lub przechowuje materiały wybuchowe.

5. W szklarniach stałych, przeznaczonych do przyspieszonej produkcji warzyw, dopuszcza się pokrywanie połaci dachowych oszklonymi ramami (oknami) drewnianymi, opartymi na niepalnej konstrukcji.

§ 22. 1. Nad pomieszczeniami z transformatorami na oleje izolacyjne palne, z wysokoprężnymi kotłami oraz nad pomieszczeniami I i II kategorii niebezpieczeństwa pożarowego – powinny być zakładane lekkie dachy, swobodnie ułożone na konstrukcji nośnej, wykonane z materiałów niepalnych lub trudno zapalnych, o ciężarze nie przekraczającym 120 kG/m² rzutu, licząc bez ciężaru konstrukcji nośnej dachu, tj. bez podciągów, wiązarów i belek.

2. Przepis ust. 1 nie dotyczy:

1) pomieszczeń, w których łączna powierzchnia odciążających (przeciwwybuchowych) przepon, klap oraz otworów oszklonych szkłem zwykłym (zewnętrznych okien, świetlików, drzwi itp.) osiąga wskaźnik o wartości co najmniej 0,065 m²/m³ kubatury pomieszczenia,

2) pomieszczeń i budynków, dla których odpowiednie zabezpieczenia zostały objęte przepisami szczególnymi.

3. Lekki dach powinien być wykonany nad źródłem ewentualnego wybuchu, a powierzchnia jego może być ograniczona do powierzchni, stanowiącej uzupełnienie powierzchni odciążających przepon, klap i otworów do wartości wskaźnika, określonego w ust. 2.

4. Odciążające przepony, klapy i otwory w ścianach nie mogą być skierowane na przejścia i drogi, służące do stałej komunikacji, jeżeli:

1) nie zastosowano rozwiązań, pozwalających na łatwe samoczynne otwarcie zamknięć otworów odciążających pod działaniem ciśnienia nie większego niż 120 kG/m², bez powstania odprysków mogących razić przechodnia, lub

2) nie wykonano przed otworami odciążającymi odpowiednich ścian parawanowych osłaniających przejścia lub drogi przed odpryskami, albo

3) odległość otworów odciążających od przejść i dróg jest mniejsza niż dopuszczalna minimalna odległość danego budynku od innych budynków.

§ 23. 1. W budynkach z pomieszczeniami przeznaczonymi na stały pobyt ludzi:

1) konstrukcja drewniana stropu powinna być zabezpieczona na poddaszu warstwą materiału niepalnego, np. cegłą ułożoną na płask, polepą itp.,

2) łączna szerokość nadbudówek dachu drewnianego wzdłuż lica budynku nie powinna przekraczać 1/3 jego długości.

2. Przepisu ust. 1 pkt 2 nie stosuje się do jednorodzinnych budynków wolnostojących, bliźniaczych, grupowych lub szeregowych oraz do budynków zabytkowych, jeżeli przemawiają za tym względy historyczne.

§ 24. 1. Pomiędzy oddzielną konstrukcją dachu o nachyleniu nie przekraczającym 60% a stropem powinna pozostawać wolna przestrzeń o wysokości co najmniej 0,60 m w najniższym miejscu. Dostęp do tej przestrzeni dla skontrolowania uszkodzeń i dokonania remontu powinien być umożliwiony za pomocą klamer z włazu zamykanego nakrywą.

2. Do każdego strychu powinien być zapewniony, zamykany drzwiami lub nakrywą, dostęp z klatki schodowej, z pomieszczenia użytkowego lub komunikacyjnego, bądź za pomocą drabiny metalowej zewnętrznej z podestem przed wejściem drzwiowym na strych.

3. Przepis ust. 1 nie ma zastosowania do stropodachów.

4. W budynkach z klatkami schodowymi dostęp do strychu powinien być zapewniony z klatek schodowych.

5. W budynkach o wysokości do 5 kondygnacji włącznie dopuszcza się wykonanie wyjść z klatki schodowej na strych poprzez włazy i klamry zamocowane w ścianie.

6. W budownictwie rolniczym o wysokości do dwóch kondygnacji dopuszcza się wykonanie dostępu do strychu za pomocą stałych zewnętrznych drabin drewnianych i otworu w ścianie lub dachu o wymiarach nie mniejszych niż 0,6 m szerokości i 0,8 m wysokości w świetle otworu.

7. Strychy w obrębie każdej strefy pożarowej powinny być wyposażone co najmniej w dwa otwory (okna dachowe, szczeliny itp.), zapewniające wentylację.

§ 25. 1. Zewnętrzna powierzchnia dachu powinna być dostępna za pomocą umocowanych na stałe klamer, drabin zewnętrznych lub haków do zawieszania tych drabin albo za pomocą wewnętrznych klamer lub drabiny i wewnętrznego wyłazu na dach, wystającego co najmniej 0,15 m ponad pokrycie.

2. Wyłazy na dachy o nachyleniu przekraczającym 60% powinny być połączone z kominami za pomocą należycie umocowanych drabin i ław kominiarskich, o odpowiedniej wytrzymałości, jeżeli organy ochrony przeciwpożarowej nie wyraziły zgody na czyszczenie kominów z przestrzeni strychowej.

3. Budynki o wysokości większej niż 2 kondygnacje, ze stropodachami, powinny być wyposażone w bezpośrednie wyjścia z klatek schodowych na dach.

4. Wyłazy i włazy, o których mowa w ust. 1 i 2 oraz w § 24, powinny posiadać wymiary w świetle otworu nie mniejsze niż 0,6 × 0,8 m lub 0,75 × 0,75 m i powinny być zakładane w części środkowej budynku w ilości co najmniej jednego na budynek; w budynkach, posiadających więcej niż trzy klatki schodowe należy zakładać co najmniej po jednym wyłazie na każde trzy klatki schodowe.

5. Wyłazy na dach powinny być zamykane szczelną nakrywą, wykonaną z materiałów co najmniej trudno zapalnych.

§ 26. Świetliki dachowe, nie przeznaczone do oświetlania strychu, powinny być otoczone w przestrzeni strychowej ściankami wykonanymi z materiałów niepalnych, wyprowadzonymi 0,30 m ponad dach. Wyprowadzenia ponad dach nie wymaga się, gdy strop najwyższej kondygnacji i konstrukcja dachu są wykonane z materiałów niepalnych.

§ 27. 1. Okapy dachów, stropodachów i tarasów w budynkach mieszkalnych mających więcej niż 2 kondygnacje, a w innych budynkach, gdy znajdują się nad terenem na wysokości przekraczającej 6 m, powinny być zaopatrzone w szczelne, odpowiednio zabezpieczone przed mechanicznym uszkodzeniem, rynny i rury spustowe lub rzygacze, posiadające przekrój potrzebny do odprowadzenia opadu o natężeniu miarodajnym 160 litrów/sek/ha.

2. Jeżeli obiekt budowlany nie posiada rynien lub gdy nie przewiduje się połączenia rur spustowych z kanalizacją, pod okapami lub rurami spustowymi powinny być wykonane ścieki z materiałów trwałych, odprowadzające wody opadowe na odległość zapobiegającą podmyciu fundamentów.

3. Przepisy ust. 1 i 2 nie dotyczą budynków zabytkowych, budynków tymczasowych oraz innych obiektów budowlanych, których charakter lub przeznaczenie nie wymaga założenia urządzeń odwadniających.

4. Dopuszcza się odwodnienie dachów, stropodachów i tarasów wewnętrznymi rurami spustowymi, pod warunkiem wykonania wlotu szczelnego i nie podlegającego zamarzaniu oraz zastosowania rur spustowych, wytrzymałych na ciśnienie słupa wody, pod którym mogą pracować, otoczonych izolacją termiczną, a przy załamaniach również dźwiękochłonną.

Rozdział 6.

Szyby świetlikowe

§ 28. 1. Przy wznoszeniu budynków mieszkalnych zabrania się stosowania szybów świetlikowych, przy czym za szyb świetlikowy nie uważa się budowanego ze wszystkich lub z trzech stron podwórza, w którym wysokość okalających ścian nie przekracza półtorakrotnej ich odległości oraz świetlików dachowych, przeznaczonych do górnego oświetlenia pomieszczeń i klatek schodowych.

2. Organy państwowego nadzoru budowlanego mogą wyrazić zgodę na odstępstwa od przepisu ust. 1 w budynkach zabytkowych oraz w przypadkach gdy wymaga tego stan istniejącej zabudowy, a warunki bezpieczeństwa przeciwpożarowego i wymagania sanitarne zostały odpowiednio zapewnione.

§ 29. 1. Szyby świetlikowe, na które wyrażono zgodę, powinny posiadać:

1) wymiary poziome nie mniejsze niż 2 m × 2 m w świetle,

2) otwory tylko z pomieszczeń nie przeznaczonych na pobyt ludzi, a w razie umieszczenia na poddaszu – zamknięte cegłą szklaną lub innym materiałem niepalnym,

3) obudowę ścianami o odporności ogniowej klasy C, wyprowadzonymi co najmniej 0,30 m ponad pokrycie dachu, albo do pokrycia dachu, jeżeli strop najwyższej kondygnacji i konstrukcja dachu są wykonane z materiałów niepalnych,

4) zapewnione przewietrzanie,

5) dno szybu odwodnione i udostępnione dla czyszczenia.

2. Przekrój poziomy szybu, oświetlającego klatkę schodową, powinien posiadać co najmniej tyle metrów kwadratowych powierzchni, ile metrów bieżących wynosi wysokość szybu, licząc od pierwszego stopnia schodów klatki schodowej.

Rozdział 7.

Przewody dymowe i spalinowe oraz paleniska

§ 30. 1. Przewody dymowe i spalinowe powinny być prowadzone w ścianach kominowych lub w kominach wolnostojących w sposób zapewniający należyty ciąg powietrza z palenisk, połączonych z tymi przewodami i umożliwiający ich czyszczenie.

2. Przewody dymowe i spalinowe powinny być grupowane razem z ewentualnymi przewodami wentylacyjnymi w kominach i wyprowadzane ponad dach na wysokość zabezpieczającą przed zadmuchiwaniem, a ponadto co najmniej 0,60 m ponad kalenicę przy pokryciu łatwo zapalnym i co najmniej 0,30 m ponad niepalne lub trudno zapalne pokrycie dachu, przy czym odległość wylotu przewodu od powierzchni dachu, mierzona poziomo, powinna wynosić co najmniej 1 m. Przy dachach płaskich, o nachyleniu mniejszym niż 12°, wyloty tych przewodów powinny, niezależnie od rodzaju pokrycia znajdować się co najmniej 0,60 m nad poziomem kalenicy, jeżeli odległość wylotu od kalenicy nie przekracza 10 m.

3. Odchylenie przewodów dymowych i spalinowych od pionu nie powinno przekraczać 30° i wymaga na załamaniach założenia otworów do czyszczenia z hermetycznym zamknięciem niepalnym, zabezpieczonym przed nadmiernym rozgrzaniem się. O dopuszczalności ulg decydują organy państwowego nadzoru budowlanego.

§ 31. 1. Ściany kominowe i kominy powinny być wykonywane szczelnie, z materiałów trwałych i niepalnych. Odporność ogniowa ścianek przewodu dymowego powinna być równa co najmniej odporności ogniowej klasy B.

2. Ściany kominowe i kominy należy wznosić na fundamentach lub na innej niepalnej i odpowiednio wytrzymałej konstrukcji o odporności ogniowej klasy B.

3. Kominy wolnostojące lub wyprowadzone ponad dach więcej niż 1,50 m powinny być zakotwione albo wykonane w inny sposób, zapewniający ich stateczność.

4. Kominy prowadzone przy ścianie sąsiedniego, wyższego budynku powinny być połączone z tym budynkiem odpowiednimi kotwami.

5. Ściany kominowe nie mogą być obciążone stropami, jeżeli wytrzymałość tych ścian nie została statycznie udowodniona oraz jeżeli zachodzi naruszenie szczelności i drożności przewodu lub zmniejszenie wytrzymałości ściany nośnej albo stropu przez szkodliwe działanie gazów i temperatury.

6. Kominy z przewodami dymowymi o przekroju przekraczającym 0,075 m² powinny być wydzielone z konstrukcji budynku.

§ 32. 1. Przekrój przewodu dymowego oraz spalinowego powinien być dostosowany do wysokości przewodu oraz ilości spalin, przy czym średnica równoważna oraz najwęższy wymiar w świetle jego przekroju nie mogą być mniejsze niż 14 cm.

2. Do jednego przewodu dymowego mogą być włączone najwyżej trzy paleniska w odległości nie mniejszej niż 1,5 m w pionie, a do jednego przewodu spalinowego – dwa piecyki gazowe w odległości nie mniejszej niż wysokość kondygnacji. Oddzielne przewody należy stosować:

1) do wszystkich palenisk kuchennych,

2) do pieców ogrzewczych i piecyków kąpielowych na ostatniej kondygnacji.

3. Do czasu wydania przepisów szczegółowych oraz do czasu ustanowienia odpowiednich norm państwowych, o dopuszczalności stosowania przewodów zbiorczych decydują organy państwowego nadzoru budowlanego na podstawie atestu instytutów naukowo-badawczych.

4. Poniżej połączenia przewodu z najniżej położonym paleniskiem lub piecykiem kąpielowym powinien być umieszczony w miejscu łatwo dostępnym otwór do czyszczenia z hermetycznym zamknięciem niepalnym.

§ 33. 1. Połączenie przewodu dymowego lub spalinowego z paleniskiem należy wykonywać z elementów trwałych, niepalnych i szczelnych oraz w sposób umożliwiający ich czyszczenie.

2. Połączenie, o którym mowa w ust. 1, powinno być możliwie krótkie, bez ostrych załamań i przewężeń oraz nie powinno, w miejscu włączenia do przewodu, zmniejszać jego przekroju użytkowego.

3. Połączenie prowadzone przez pomieszczenie o niskiej temperaturze powinno być zabezpieczone przed oziębieniem.

§ 34. 1. Paleniska powinny być w całości wykonywane z materiałów trwałych i niepalnych, przy skutecznym zabezpieczeniu łatwo zapalnych podłóg, oraz zakładane na podłożu o odporności ogniowej klasy B grubym co najmniej 0,24 m, a przy piecach metalowych bez nóżek – 0,30 m.

2. Paleniska otwarte mogą być zakładane tylko w pomieszczeniach nie nasuwających zastrzeżeń z zakresu bezpieczeństwa przeciwpożarowego i w odległości co najmniej 0,60 m od łatwo zapalnych części budynku. W pomieszczeniach ze stropami drewnianymi paleniska otwarte powinny posiadać kominki lub kapy wystające co najmniej 0,30 m poza krawędzie paleniska.

§ 35. 1. Łatwo zapalne części konstrukcyjne obiektu budowlanego powinny być oddalone od wewnętrznego lica przewodów dymowych i spalinowych co najmniej o 0,30 m.

2. Piece metalowe lub w ramach metalowych, rury dymowe i spalinowe oraz otwory do czyszczenia powinny być oddalone od łatwo zapalnych, nie osłoniętych części konstrukcyjnych obiektu budowlanego co najmniej 0,60 m, a od osłoniętych okładziną z tynku grubości 0,025 m na siatce lub trzcinie albo inną równorzędną okładziną co najmniej 0,30 m.

3. Piece z kamienia, cegły, kafli itp. materiałów niepalnych powinny być oddalone od łatwo zapalnych, nie osłoniętych części konstrukcyjnych obiektu budowlanego co najmniej 0,30 m, a od osłoniętych okładziną z tynku grubości 0,025 m na siatce lub trzcinie albo inną równorzędną okładziną – co najmniej 0,15 m.

4. W razie zastosowania cegły pełnej, wypalonej z gliny o wymiarach 0,25 × 0,12 × 0,065 m, wymiary podane w ust. 1–3 mogą ulec redukcji o 17%.

Rozdział 8.

Schody i pochylnie

§ 36. Każde pomieszczenie przeznaczone na pobyt ludzi, którego podłoga leży poniżej lub ponad powierzchnią otaczającego terenu, powinno mieć zapewniony dostęp z zewnątrz za pomocą schodów lub pochylni odpowiadających wymaganiom konstrukcyjnym, przepisom przeciwpożarowym i potrzebom komunikacji, a wykonanych w sposób zapewniający bezpieczeństwo ruchu.

§ 37. 1. Najmniejsza użytkowa szerokość biegów i spoczników lub pochylni na drogach służących do stałej komunikacji powinna wynosić w świetle co najmniej:

1) w domach jednorodzinnych i w mieszkaniach dwukondygnacyjnych – 0,70 m,

2) w zakładzie pracy prowadzących na przejścia nad urządzeniami, a także na podesty robocze, lub do urządzeń i maszyn – z pojedynczymi stanowiskami pracy jedno- lub kilkuosobowymi – 0,70 m,

3) prowadzących do piwnic i strychów, z wyjątkiem budynków wymienionych w pkt 1 – 0,90 m,

4) w zakładach pracy, przy ilości ludzi przypadającej na jedne schody lub pochylnię nie większej niż 50 osób – 0,90 m,

5) w zakładach przemysłowych, przy ilości ludzi przypadającej na jedne schody lub pochylnię powyżej 50 osób – 1,20 m,

6) przeznaczonych do ręcznego transportu ciężarów – 1,20 m,

7) w zakładach lecznictwa zamkniętego – 1,40, z tym że suma szerokości spocznika i szerokości biegu nie może być mniejsza niż 2,90 m, oraz

8) w przypadkach nie wymienionych w pkt 1 do 7 – 1,00 m.

2. Szerokość schodów przeznaczonych wyłącznie do obsługi dorywczej maszyn i urządzeń może być zmniejszona do 0,50 m w świetle.

3. Szerokość spoczników przed wejściami do dźwigów z drzwiami zawiasowymi nie powinna być mniejsza niż 1,60 m.

4. Szerokość biegów, spoczników i pochylni ustala się w zależności od ilości osób obsługiwanych przez dany element na poszczególnych kondygnacjach, przyjmując normę 0,60 m na każde 100 osób; wymiar ten nie może ulec zmniejszeniu w kierunku ewakuacji ludzi z danej kondygnacji.

5. Szerokość biegów i pochylni przeznaczonych do ewakuacji, nie powinna być większa niż 2,40 m w świetle pomiędzy ścianą i poręczą lub pomiędzy dwiema poręczami.

§ 38. 1. Nachylenie schodów wewnętrznych ustala się stosunkiem wysokości (h) do szerokości stopnia (s). Stosunek ten powinien opierać się na wzorze: 2h + s = 0,60 m do 0,65 m, z tym że wysokość stopnia nie powinna przekraczać:

1) 0,16 m w budynkach użyteczności publicznej dla schodów ewakuacyjnych i głównych klatek schodowych,

2) 0,19 w budynkach jednorodzinnych i mieszkaniach dwukondygnacyjnych,

3) 0,20 m w schodach prowadzących do piwnic i na strych lub służących do obsługi urządzeń przemysłowych,

4) 0,175 m w pozostałych przypadkach.

2. Szerokość stopnia schodów zabiegowych w swym najwęższym miejscu nie powinna być mniejsza niż:

1) 0,05 m w schodach, prowadzących do piwnicy, na strych lub przeznaczonych do dorywczej obsługi maszyn i urządzeń,

2) 0,10 m w budynkach jednorodzinnych i w mieszkaniach dwukondygnacyjnych,

3) 0,12 m w budynkach mieszkalnych dwu- i wielorodzinnych, oraz

4) 0,16 m w pozostałych obiektach budowlanych nie wymienionych w pkt 1, 2 i 3.

3. Dopuszczalne nachylenie schodów ruchomych nie powinno przekraczać 60% a nachylenie schodów drabinowych powinno mieścić się w granicach od 100% do 370%, z tym że przy użyciu ich do ręcznego przenoszenia ciężarów przez pracownika nachylenie schodów nie może przekroczyć 170%.

4. Odstępstwa od przepisów ust. 1–3 są dopuszczalne w budynkach zabytkowych, jeżeli to jest uzasadnione względami historycznymi.

5. W budynkach mieszkalnych właściwe organy państwowego nadzoru budowlanego mogą w uzasadnionych przypadkach wyrazić zgodę na odstępstwa od przepisu ust. 1.

6. Zabronione jest wykonywanie na drogach ewakuacyjnych schodów zabiegowych i spiralnych oraz spoczników ze stopniami.

7. W uzasadnionych przypadkach Minister Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych po zasięgnięciu opinii Komendy Głównej Straży Pożarnych może wyrazić zgodę na odstępstwo od przepisu ust. 6.

§ 39. 1. Schody służące stale do transportu ciężarów nie powinny posiadać biegów liczących więcej niż 14 stopni, a dopuszczalne ich obciążenie powinno być określone napisem przy wejściu na schody.

2. Schody w budynkach przeznaczonych na pobyt ludzi nie powinny posiadać biegów liczących więcej niż 18 stopni.

§ 40. 1. Schody do podziemia nie powinny łączyć się bezpośrednio ze schodami na drodze ewakuacyjnej, lecz powinny być obudowane w parterze (w poziomie terenu) ścianą o odporności ogniowej co najmniej klasy C i zamknięte szczelnymi drzwiami. Wymagane zamknięcie schodów ewakuacyjnych może być wykonane w uzasadnionych przypadkach w poziomie podziemia, pod warunkiem odgrodzenia zejścia do podziemia w poziomie terenu (parteru) zamykaną ruchomą balustradą.

2. Jeżeli w budynku znajdują się dwie lub więcej kondygnacje piwniczne, to – poza górną kondygnacją – wszystkie pozostałe, z wyjątkiem obiektów zabytkowych i skarbców bankowych, powinny posiadać dodatkowe bezpośrednie wyjście na zewnątrz.

3. W domach jednorodzinnych oraz parterowych budynkach mieszkalnych na wsi mieszkanie może być połączone z piwnicą za pomocą schodów drabiniastych, umieszczonych w otworze podłogi, nakrytym podnoszoną do góry klapą.

§ 41. 1. Pochylnie i schody wewnętrzne, posiadające więcej niż 5 stopni, powinny być zaopatrzone przynajmniej w jednostronny pochwyt, jeżeli szerokość biegu nie przekracza 1,50 m. Przy szerokości większej należy stosować pochwyt dwustronny.

2. Schody zewnętrzne, posiadające więcej niż 5 stopni, powinny być zaopatrzone w pochwyty, jeżeli nachylenie biegu przekracza 40% lub jeżeli szerokość stopnia jest mniejsza niż 0,35 m.

3. Od strony nie ograniczonej ścianą pochylnie, biegi schodów i spoczniki powinny posiadać balustradę z pochwytem. Szerokość otworów w polu balustrady nie powinna przekraczać 0,15 m, a w przedszkolach i żłobkach – 0,10 m i zakładach przemysłowych – 0,20 m.

4. Łączna wysokość balustrady z pochwytem w obiektach budowlanych powinna wynosić co najmniej:

1) 0,90 m gdy szerokość próżni lub duszy znajdującej się przy biegach lub spocznikach nie przekracza 0,20 m,

2) 1,10 m w przypadkach nie wymienionych w pkt 1 oraz we wszystkich budynkach szkolnych – niezależnie od szerokości wolnej przestrzeni między biegami schodów i pochylni, z zabezpieczeniem pochwytu przed zsuwaniem się dzieci oraz z warunkiem wykonania balustrady w sposób utrudniający wspinanie się po niej dzieci.

5. Wysokość balustrady liczy się w pionie od powierzchni podłogi lub podłużnej górnej krawędzi (noska) stopnia do wierzchu pochwytu.

6. Okna klatek schodowych, których parapety umieszczone są na wysokości mniejszej niż 0,80 m nad biegami lub podestami schodów lub pochylni, powinny być zabezpieczone balustradą do wysokości określonej w ust. 4.

7. Przepisy ust. 3–6 nie dotyczą budynków zabytkowych, jeżeli przemawiają za tym względy historyczne.

8. Dla masowego ruchu dwukierunkowego po schodach lub pochylniach organy państwowego nadzoru budowlanego mogą zażądać wprowadzenia podziału schodów na pasy komunikacyjne z odpowiednio umieszczonymi pochwytami.

9. W budynkach użytku publicznego szerokość stopni w schodach zewnętrznych powinna wynosić co najmniej 0,35 m.

§ 42. 1. Nachylenie pochylni powinno odpowiadać jej przeznaczeniu, a mierzone w linii środkowej nie może przekraczać:

1) 100% – przy przenoszeniu ręcznym przez jednego pracownika skrzyń, worków, beczek lub innych przedmiotów,

2) 55% – przy przetaczaniu ręcznym beczek,

3) 45% – gdy pochylnia przeznaczona jest do stałej komunikacji i zastosowano listwy poprzeczne,

4) 20% – gdy pochylnia z karbowaną nawierzchnią prowadzi do indywidualnego garażu,

5) 18% – gdy pochylnia jest przeznaczona do stałej komunikacji dla więcej niż 15 osób lub więcej niż 15 sztuk inwentarza żywego oraz zabezpieczona przed opadami atmosferycznymi, a 10% – gdy jest nie zabezpieczona,

6) 16% – dla samochodowej pochylni prostoliniowej w budynku i 14% – dla krzywoliniowej,

7) 10% – dla samochodowej pochylni zewnętrznej oraz dla przetaczania taczek,

8) 5% – przy wtaczaniu ręcznym wózków bez szyn na odległość do 200 m, a 3% – przy wtaczaniu na odległość większą niż 200 m,

9) 4% – przy przetaczaniu ręcznym wózków na szynach.

2. Nawierzchnie pochylni i pomostów nie mogą być śliskie.

§ 43. Wysokość przejścia w świetle, mierzona pionowo, pod biegami schodów i pochylni oraz pod spocznikami powinna wynosić co najmniej 2,00 m, a dla przejść prowadzących do piwnic bez pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi – co najmniej 1,90 m, do maszynowni – co najmniej 1,80 m oraz dla wejścia na strych – co najmniej 1,60 m.

Rozdział 9.

Ogrzewanie i wentylacja

§ 44. 1. Pomieszczenia przeznaczone na pobyt ludzi powinny być wykonane w sposób umożliwiający utrzymanie temperatury wnętrza odpowiednio do potrzeb użytkowych oraz w sposób zabezpieczający przed nadmiernym ochłodzeniem lub przegrzaniem tych pomieszczeń.

2. Temperatury obliczeniowe pomieszczeń ogrzewanych w budynkach określają Polskie Normy i normatywy techniczne projektowania, a w razie ich braku dane wyjściowe do projektowania.

§ 45. 1. Temperatura wewnętrznych powierzchni ścian i stropów w pomieszczeniach przeznaczonych na pobyt ludzi powinna być w najniekorzystniejszych warunkach (najniższej zewnętrznej temperatury obliczeniowej otoczenia, określonej dla odpowiednich stref klimatycznych) wyższa co najmniej o 2°C od temperatury punktu rosy powietrza wewnętrznego, odpowiadającej przeciętnym warunkom użytkowania pomieszczeń.

2. Przepis ust. 1 nie dotyczy ścian pomieszczeń o stałej wilgotności względnej powietrza wewnętrznego powyżej 70% oraz ścian pomieszczeń przemysłowych, w których ilości wydzielanego ciepła przewyższają znacznie straty ciepła w pomieszczeniach, a powierzchnie wewnętrzne ścian i stropów podlegają stałemu, intensywnemu działaniu promieniowania ciepła lub suchego, gorącego powietrza, a także przypadków dla których wymagania technologiczne produkcji albo ustalenia Polskich Norm lub normatywów technicznych projektowania stanowią inaczej.

3. Wewnętrzne powierzchnie ścian pomieszczeń, o stałej wilgotności względnej powietrza wewnętrznego powyżej 70%, powinny być pokryte materiałem lub powłoką nienasiąkliwą.

§ 46. 1. Temperatura podłogi w pomieszczeniach przeznaczonych na pobyt ludzi nie powinna być niższa od temperatury pomieszczenia więcej niż o 4°C.

2. Przepis ust. 1 nie dotyczy przypadków podyktowanych względami technologicznymi pod warunkiem, że wartość oporu przenikania ciepła przez podłogi powinna wynosić co najmniej 0,55 m²h°C/kcal.

§ 47. Wrażliwe na wilgoć elementy budowlane obiektu budowlanego, a w szczególności elementy strunobetonowe (z betonów sprężonych) oraz elementy, w skład których wchodzą materiały izolacji cieplnej, powinny być skutecznie zabezpieczone przed zawilgoceniem i skraplaniem się wewnątrz nich pary wodnej za pomocą przegród, otulin lub powłok ochronnych, wykonanych z materiałów o odpowiednio dużym oporze przenikania pary wodnej.

§ 48. 1. Pomieszczenia przeznaczone na pobyt ludzi lub dla inwentarza żywego oraz klatki schodowe, piwnice, strychy, magazyny i składy powinny być wykonywane w sposób umożliwiający odpowiednią do potrzeb użytkowych wymianę powietrza przez zastosowanie wentylacji naturalnej lub sztucznej albo łącznie jednej i drugiej.

2. Za naturalną wentylację, w rozumieniu zarządzenia, uważa się wymianę powietrza, spowodowaną przez różnicę temperatur wewnątrz i zewnątrz pomieszczenia lub przez różnicę ciśnień, wywołaną działaniem wiatru, a za wentylację sztuczną – wymianę powietrza uzyskiwaną za pomocą urządzeń mechanicznych lub cieplnych.

§ 49. 1. Wentylację naturalną należy stosować w pomieszczeniach, w których zapewnia ona właściwą wymianę powietrza przy temperaturze zewnętrznej, niższej od temperatury wewnętrznej pomieszczenia wentylowanego, nie więcej niż o 8°C.

2. Przewody wentylacji naturalnej wyciągowej powinny być wyprowadzone ponad dach na wysokość zabezpieczającą przed zadmuchiwaniem i odpowiadać przepisom § 31 ust. 3–5 i § 32 ust. 3.

3. W pomieszczeniach, w których ze względu na wydzielające się ciepło, gazy, pary lub pyły nie może być osiągnięta wymagana wymiana powietrza w drodze wentylacji naturalnej lub w których konieczna jest stała, równomierna wymiana powietrza, niezależna od warunków atmosferycznych, należy stosować wentylację sztuczną.

4. Powietrze świeże, doprowadzone z zewnątrz za pomocą wentylacji, nie powinno powodować uciążliwych przeciągów oraz obniżenia temperatury wewnętrznej w pomieszczeniu, w strefie przebywania ludzi i zwierząt, poniżej temperatury właściwej dla danego pomieszczenia.

5. Wszystkie miejsca i urządzenia intensywnego wydzielania par, pyłów i gazów – tworzących w połączeniu z powietrzem mieszaniny wybuchowe, powinny być w pomieszczeniach wyposażone w odciągi miejscowe wentylacji mechanicznej, zaopatrzonej w urządzenia (filtry), oczyszczające powietrze z tych zanieczyszczeń przed odprowadzeniem na zewnątrz budynku w stopniu zabezpieczającym przed możliwością powstania mieszaniny wybuchowej albo z wyrzutniami odprowadzającymi te zanieczyszczenia, wykonanymi w odpowiedni sposób lub usytuowanymi w miejscu zabezpieczającym otoczenie przed niebezpieczeństwem wybuchu.

6. W urządzeniach wentylacji pomieszczeń I i II kategorii niebezpieczeństwa pożarowego:

1) wentylatory wyciągowe powinny być wykonane z materiałów i w sposób zabezpieczający przed możliwością powstawania iskrzenia,

2) wszelkie elementy, jak przewody, kratki, komory, filtry itp. oraz izolacje przewodów powinny być wykonane z materiałów niepalnych,

3) wyrzutnie wentylacji wyciągowej powinny być wyprowadzone ponad dach budynku na wysokość co najmniej 0,6 m ponad kalenicę dachu,

4) odległość czerpni powietrza świeżego od wyrzutni powietrza zanieczyszczonego nie może być mniejsza niż 10 m, licząc po linii prostej, a wyloty kominów dymowych, znajdujące się w promieniu 25 m od czerpni powietrza, powinny być zaopatrzone w iskrochrony.

7. W pomieszczeniach przeznaczonych na pobyt ludzi, z wentylacją sztuczną nie działającą przez całą dobę, obowiązuje zastosowanie dodatkowe wentylacji naturalnej, zapewniającej co najmniej 0,5-krotną wymianę powietrza na godzinę w każdym pomieszczeniu.

8. W pomieszczeniach kuchennych, kąpielowych (łazienkach, natryskach) i w ustępach obowiązuje wykonanie przewodów wentylacji wyciągowej naturalnej.

§ 50. 1. W pomieszczeniach, w których nie zachodzi konieczność stałej i równomiernej wymiany powietrza, niezależnie od warunków atmosferycznych, zapotrzebowanie ciepła dla pełnej wentylacji należy obliczać zgodnie z postanowieniami norm państwowych, a w razie ich braku – do temperatury wyższej o 10°–12°C od zewnętrznej, najniższej temperatury obliczeniowej otoczenia, określonej dla odpowiednich stref klimatycznych, ograniczając odpowiednio przy niższych temperaturach ilość doprowadzanego z zewnątrz powietrza świeżego.

2. W pomieszczeniach, w których w związku z charakterem ich użytkowania zachodzi bezwzględna potrzeba uniezależnienia stanu powietrza wewnętrznego od zmian stanu powietrza zewnętrznego, należy stosować urządzenia klimatyzacyjne.

§ 51. 1. W pomieszczeniach, w których możliwe jest niespodziewane wydzielanie się lub do których możliwe jest niespodziewane przedostawanie się szkodliwych ilości substancji trujących lub niebezpiecznych pod względem wybuchowym, powinna być zainstalowana awaryjna mechaniczna wentylacja wyciągowa, odpowiadająca wymaganiom bezpieczeństwa dla ludzi i mienia.

2. Wentylacja, o której mowa w ust. 1, powinna być łatwa do uruchomienia zarówno od wewnątrz, jak i z wewnątrz zagrożonego pomieszczenia oraz powinna zapewnić co najmniej dziesięciokrotną wymianę powietrza w ciągu godziny.

Rozdział 10.

Zaopatrzenie w wodę

§ 52. 1. Każda działka, na której znajdują się pomieszczenia, przeznaczone na pobyt ludzi lub dla inwentarza żywego, powinna posiadać warunki umożliwiające korzystanie z wody nadającej się do picia oraz do celów gospodarstwa domowego, produkcyjnych i przeciwpożarowych, na zasadach określonych przepisami szczególnymi.

2. W razie gdy połączenie z wodociągiem publicznym jest niemożliwe lub gdy właściciel nieruchomości został zwolniony z obowiązku połączenia, budynki przemysłowych zakładów pracy, budynki służby zdrowia oraz inne budynki z pomieszczeniami przeznaczonymi na pobyt ludzi, posiadające więcej niż trzy kondygnacje, a szkoły począwszy od pięciu izb powinny być zaopatrzone w lokalne urządzenia wodociągowe.

3. W przypadkach nie objętych przepisem ust. 2, nieruchomość, na której znajdują się pomieszczenia, przeznaczone na pobyt ludzi lub dla inwentarza żywego, powinna posiadać warunki umożliwiające korzystanie ze zdrojów publicznych, źródeł albo studzien, znajdujących się w odległości nie większej niż 150 m od budynku. Wybrane do tego celu warstwy wodonośne powinny zapewniać możliwość stałego poboru wody zdatnej do picia i dziennie w ilości nie mniejszej, niż przewidują odpowiednie normy państwowe lub przepisy szczególne.

4. W wyjątkowych przypadkach, a w szczególności, gdy wynika to z miejscowych warunków geologiczno-inżynierskich na terenach o niedostatecznych zasobach wodnych, właściwe organy państwowego nadzoru budowlanego mogą zezwolić na odstępstwa od przepisów ust. 3.

§ 53. 1. Studnia dostarczająca wodę zdatną do picia powinna być zaopatrzona w pompę do czerpania wody i powinna odpowiadać następującym warunkom:

1) ściany studni powinny być wykonane na całej wysokości z kręgów betonowych lub innego materiału nieprzepuszczalnego, nie wpływającego ujemnie na jakość wody, a ponadto obłożone z zewnątrz warstwą gliny, grubą co najmniej 0,15 m i do głębokości 1,5 m, a przy wyższym poziomie wody co najmniej 0,30 m poniżej zwierciadła wody,

2) powierzchnia terenu w promieniu 1 m dookoła studni powinna być wybrukowana lub utrwalona w inny sposób, ze spadkiem od ocembrowania studni,

3) dno studni powinno sięgać w głąb do wód gruntowych i powinno być pokryte warstwą co najmniej 0,10 m grubą ze żwirku lub gruboziarnistego piasku,

4) przekrycie studni powinno być wykonane z płyty betonowej lub innego materiału nieprzepuszczalnego, założonego szczelnie na ocembrowaniu, wystającym co najmniej 0,10 m ponad teren.

2. W okresie przejściowym, nie dłuższym jednak niż 10 lat od dnia wejścia w życie niniejszego zarządzenia, właściwe organy państwowego nadzoru budowlanego mogą zezwolić na zakładanie studni bez pompy, jeżeli:

1) zachowane będą warunki określone w ust. 1 pkt 1, 2 i 3,

2) wzniesienie ocembrowania studni będzie wynosić 1 m nad terenem i kończyć się higienicznym urządzeniem do czerpania wody, według jednego z systemów uznanych za właściwy przez organy służby sanitarnej,

3) studnia będzie zaopatrzona w szczelne i przylegające do ocembrowania przykrycie z betonu lub innego materiału nieprzepuszczalnego, zapobiegające ściekaniu wody do studni, otwór zaś do czerpania wody będzie zaopatrzony w pokrywę na zawiasach, przylegającą do pokrycia studni.

3. Odległość studni, dostarczających wodę do picia, powinna wynosić co najmniej:

1) od granicy nieruchomości – 7,50 m,

2) od dołów ustępowych, gnojowników, śmietników, budynków przeznaczonych dla inwentarza żywego itp. miejsc zanieczyszczonych – 15 m, przy zabezpieczeniu studni od zalania ściekami i wodami opadowymi,

3) od urządzeń rozsączania ścieków w gruncie (drenaży, itp.) – 70 m.

4. Na granicy dwóch sąsiednich nieruchomości można umieścić studnię wspólną.

5. Odstępstwa od przepisu ust. 3 pkt 2 i 3 są dopuszczalne po uzyskaniu ugody organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej w przypadkach, gdy miejscowe warunki geologiczno-inżynierskie zezwalają albo wymagają zastosowania mniejszych odległości dla uzyskania wody zdatnej do picia.

6. W razie gdy wymaga tego prawidłowa zabudowa sąsiadujących z sobą nieruchomości i zachowane zostaną odległości, określone w ust. 3 pkt 2 i 3 lub w ust. 5, właściwy organ państwowego nadzoru budowlanego może zezwolić na usytuowanie studni w odległości co najmniej 1 m od granicy nieruchomości.

7. Przepisy ust. 1–6 nie mają zastosowania do studni, dla których przepisy szczególne wymagają zachowania większych odległości.

Rozdział 11.

Usuwanie wód opadowych i zużytych oraz nieczystości

§ 54. 1. Każda nieruchomość w miastach i osiedlach, na której znajdują się pomieszczenia przeznaczone na pobyt ludzi lub dla inwentarza żywego, powinna posiadać urządzenia potrzebne do usuwania wód opadowych, zużytych i nieczystości. Dla stałych wydzielin pochodzenia zwierzęcego powinny być wykonane specjalne urządzenia.

2. Dachy, stropodachy i tarasy oraz w razie potrzeby również wszelkie nie nakryte części obiektów budowlanych, zagłębione w terenie, jak schody, pochylnie i studzienki piwniczne, powinny posiadać urządzenia do usuwania wód opadowych.

3. W razie gdy połączenie z kanałem publicznym jest niemożliwe lub gdy właściciel został zwolniony z obowiązku połączenia, budynki przemysłowych zakładów pracy, budynki służby zdrowia oraz inne budynki z pomieszczeniami przeznaczonymi na pobyt ludzi, posiadające więcej niż trzy kondygnacje, a szkoły począwszy od siedmiu pomieszczeń do nauki, powinny posiadać lokalne urządzenia kanalizacyjne dla wód zużytych i nieczystości, a w pozostałych przypadkach – co najmniej zbiorniki do gromadzenia nieczystości płynnych, jak np. doły ustępowe, gnojowniki itp. urządzenia, podlegające okresowemu opróżnianiu.

4. Zabrania się odprowadzania wód opadowych na teren sąsiada oraz wzdłuż granicy sąsiada w sposób nie zabezpieczający tego terenu lub obiektów przed zawilgoceniem.

§ 55. 1. Zabrania się odprowadzania wód zużytych, ścieków przemysłowych i nieczystości do otwartych kanalików przyulicznych i przydrożnych rowów albo do ziemi, jeżeli wody te, ścieki i nieczystości nie odpowiadają przepisom o wpuszczaniu ścieków do zbiorników wód powierzchniowych i do ziemi.

2. Ścieki, zanieczyszczone substancjami łatwo zapalnymi nie rozpuszczającymi się w wodzie, powinny być przed połączeniem ich z innymi ściekami oczyszczone z tych substancji za pomocą odpowiednich urządzeń w stopniu zabezpieczającym przed możliwością ich wybuchu lub zapalenia się.

§ 56. 1. Odległości zbiorników do gromadzenia nieczystości płynnych, jak np. dołów zbiorczych, dołów ustępowych, gnojowników, dołów kompostowych itp. zbiorników na ścieki, powinny wynosić co najmniej:

1) od studzien – 15 m, licząc od najbliższej krawędzi ścian zbiornika, przy zabezpieczeniu studzien przed zanieczyszczeniem ściekami i wodami opadowymi,

2) od drogi publicznej i od granicy nieruchomości – 7,5 m, licząc od najbliższej krawędzi ściany zbiornika,

3) od otworów z pomieszczeń przeznaczonych na stały pobyt ludzi lub do przechowywania albo przetwarzania artykułów spożywczych – 10 m, licząc od najbliższego otworu w zbiorniku, z wyjątkiem:

a) dołów ustępowych pojedynczych lub grupowych – o ilości oczek większej niż cztery, dla których obowiązuje odległość co najmniej 20 m,

b) dołów ustępowych, o czterech oczkach najwyżej, na terenach budownictwa domów jednorodzinnych w zabudowie wolnostojącej, bliźniaczej oraz w postaci małych domów mieszkalnych (4-rodzinnych); ustępy te mogą być budowane w dowolnej odległości w stosunku do pomieszczeń przeznaczonych na własny użytek budującego.

2. Doły zbiorcze, tj. zbiorniki, do których nieczystości płynne doprowadzane są za pomocą instalacji kanalizacyjnej, oraz doły ustępowe, tj. zbiorniki, na których ustawia się ustępy nie spłukiwane i do których nieczystości płynne są wlewane bezpośrednio, powinny posiadać ściany i dno nieprzepuszczalne oraz izolowane od ścian budynku, a także powinny być przesklepione lub przykryte szczelną płytą, zwentylowane z pozostawieniem otworu do czyszczenia zaopatrzonego w podwójne, szczelne zamknięcia.

3. Gnojowniki, doły kompostowe itp. zbiorniki na ścieki powinny posiadać nieprzepuszczalne dno i ściany.

4. Na terenie budownictwa domów jednorodzinnych oraz na terenach budowlanych na wsi dopuszczalne jest w przypadkach uzasadnionych zmniejszenie odległości dołów zbiorczych do 2 m od linii regulacyjnej drogi (ulicy) i do 5 m od otworów pomieszczeń przeznaczonych na stały pobyt ludzi w budynkach sąsiadów i bez ograniczeń w stosunku do pomieszczeń przeznaczonych na własny użytek budującego.

5. W przypadkach gdy urządzenia do okresowego opróżniania i wywożenia nieczystości płynnych zapewniają higieniczne i nie powodujące uciążliwości dla otoczenia usuwanie ścieków, organy państwowego nadzoru budowlanego w porozumieniu z organami państwowej inspekcji sanitarnej mogą zezwolić na odstępstwa od przepisu ust. 1 pkt 3 lit. a) oraz ust. 4.

6. W razie gdy wymaga tego prawidłowa zabudowa sąsiadujących ze sobą nieruchomości i zachowane zostaną odległości określone w ust. 1 pkt 1 i 3 lub odpowiednio w ust. 4 doły zbiorcze i doły ustępowe mogą być położone przy granicy nieruchomości, a gnojowniki, doły kompostowe itp. zbiorniki na ścieki – przy granicy nieruchomości, jeżeli będą przylegać do podobnych zbiorników po przeciwnej stronie granicy oraz co najmniej 1 m od granicy nieruchomości, jeśli mają być wolnostojące.

7. Odstępstwa od przepisu ust. 1 pkt 1 są dopuszczalne w przypadkach określonych w § 53 ust. 5.

8. Doły zbiorcze mogą być usytuowane w odległości co najmniej 2 m od linii regulacyjnej ulicy (drogi), jeżeli zachowane zostaną odległości, określone w ust. 1 pkt 1 i 3 lub odpowiednio w ust. 4, i zaprojektowany zostanie pas zieleni niskopiennej wokół zbiornika, a ponadto jeżeli przepisy szczególne nie wymagają zastosowania większych odległości.

§ 57. 1. Nieruchomości, na których znajdują się pomieszczenia przeznaczone na pobyt ludzi lub pomieszczenia zbiorowego żywienia, powinny posiadać zewnętrzne ogrodzone miejsca albo pomieszczenia na zbiorniki do gromadzenia nieczystości stałych.

2. Budynki z lokalami mieszkalnymi lub zbiorowego żywienia, których podłoga znajduje się powyżej piątej kondygnacji w budynkach mieszkalnych lub w innych budynkach na wysokości przekraczającej 15 m nad terenem, powinny być zaopatrzone w wewnętrzne zsypy i komory zsypowe lub spalarnie; urządzenia te powinny być wykonane w sposób zapewniający bezpieczeństwo przeciwpożarowe oraz całkowite, higieniczne i nie powodujące uciążliwości dla otoczenia usuwanie śmieci.

§ 58. 1. W miastach i osiedlach posiadających komunalne urządzenia do usuwania nieczystości stałych powinny być zakładane zbiorniki przenośne, szczelne i zamykane oraz wykonane z materiałów niepalnych i zabezpieczone przed korozją. W innych przypadkach dopuszcza się stosowanie stałych zbiorników zewnętrznych.

2. Zbiorniki stałe powinny posiadać szczelne, odwodnione dno oraz szczelne ściany, nadające się do zmywania, a także szczelne zamknięcia otworów do wsypywania i wybierania nieczystości oraz otwór wentylacyjny, zabezpieczony siatką.

3. Zbiorniki przenośne i stałe powinny być ustawiane na podłożu nieprzemakalnym i gładkim, nie podlegającym zalaniu gromadzącymi się wodami opadowymi oraz w odległościach co najmniej 10 m od otworów z pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi i do przechowywania lub przetwarzania artykułów żywnościowych. Odległość tych zbiorników od studzien, dróg i granic nieruchomości powinna odpowiadać przepisom § 56 ust. 1, ust. 6 i 7.

4. W razie gdy urządzenia zbiorników przenośnych do gromadzenia nieczystości stałych zapewniają higieniczne i nie powodujące uciążliwości dla otoczenia gromadzenie śmieci, a usuwanie ich zapewnione zostało przez komunalne urządzenia do usuwania nieczystości stałych, organy państwowego nadzoru budowlanego w porozumieniu z organami państwowej inspekcji sanitarnej mogą zezwolić na terenie budownictwa domów jednorodzinnych na zmniejszenie odległości takich zbiorników od drogi, granic nieruchomości i od otworów z pomieszczeń przeznaczonych na stały pobyt ludzi, z tym że odległość zbiorników od otworów z pomieszczeń przeznaczonych na stały pobyt ludzi w budynkach sąsiadów nie może być mniejsza niż 3.

§ 59. 1. Wewnętrzne zsypy do usuwania nieczystości stałych w budynkach powinny być położone poza pomieszczeniami mieszkalnymi, zabezpieczone przed zamarzaniem nieczystości oraz powinny posiadać rury zsypowe z otworami, których dolna krawędź powinna być wzniesiona co najmniej 0,60 m nad podłogą. Otwory te powinny być zaopatrzone w urządzenia pozwalające na wsypanie nieczystości do zsypu – przy przerwanym połączeniu rury zsypowej z pomieszczeniem – w sposób chroniący przed wydzielaniem się woni z rury zsypowej.

2. Rury zsypowe powinny być prowadzone pionowo bez załamań, zwentylowane – otoczone ścianą o odporności ogniowej co najmniej klasy C. Rury te powinny być gładkie wewnątrz, wykonane z materiałów niepalnych, trwałych, nienasiąkliwych i odpornych na niszczące działanie nieczystości oraz posiadać u góry nad najwyżej położonym otworem wsypowym komorę z urządzeniem do przemywania, przeczyszczania i dezynfekcji i z kanałem wentylacyjnym wyprowadzonym ponad dach budynku.

3. Jeżeli w piwnicy nie ma spalarni śmieci, komory zsypowe powinny być zakładane na poziomie terenu, a ponadto powinny posiadać ściany i posadzkę wykonaną z materiału nadającego się do zmywania i nienasiąkliwego, przewód wentylacyjny, urządzenie do spłukiwania wodą i odprowadzania jej, a także urządzenie do ogrzewania.

Rozdział 12.

Pomieszczenia sanitarne

§ 60. 1. W wielorodzinnych budynkach mieszkalnych, posiadających możliwość połączenia z wodociągiem i kanalizacją, każde mieszkanie powinno posiadać co najmniej niezbędne pomieszczenie dla zainstalowania urządzeń łazienki z wanną lub kabiny natryskowej z umywalką.

2. Umywalka, o której mowa w ust. 1, może być zastąpiona miską natryskową, zaopatrzoną w przelew i zamykany spust, umieszczoną na wysokości nie mniejszej niż 0,40 m nad podłogą oraz z zainstalowaną nad nią baterią czerpalną na zimną i ciepłą wodę.

3. W pensjonatach, hotelach, domach dla samotnych, bursach itp. budynkach dopuszczalne jest urządzenie łazienek do wspólnego użytku mieszkańców.

§ 61. 1. Kubatura łazienki powinna wynosić co najmniej 8 m³, a gdy urządzenie do ogrzewania wody jest urządzeniem elektrycznym lub znajduje się poza łazienką – 6,5 m³.

2. Kubatura pomieszczenia z kabiną natryskową, połączoną z przestrzenią powietrzną pomieszczenia, oraz kubatura kabiny natryskowej, stanowiącej zamknięte pomieszczenie – powinna wynosić co najmniej 6,5 m³, gdy urządzenie do ogrzewania wody znajduje się poza kabiną lub pomieszczeniem, a 8,3 m³ w innych przypadkach.

3. Kabiny natryskowe, połączone z przestrzenią powietrzną pomieszczenia, nie powinny być mniejsze niż 0,90 × 0,90 m w świetle i nie powinny mieć sitek natryskowych tak umieszczonych aby strumień wody spływał na głowę osoby kąpiącej się.

4. Sufit i ściany łazienki oraz kabiny natryskowej powinny posiadać powierzchnie wykończone i możliwie gładkie, a dolna część ścian powinna być pokryta do wysokości co najmniej 1,60 m, a w kabinie natryskowej lub przy natrysku stałym w łazience – do wysokości 2,00 m materiałem odpornym na działanie wilgoci i nienasiąkliwym, np. pomalowane farbą olejną albo wyłożone glazurą lub płytami z tworzyw sztucznych.

5. Podłoga łazienki i kabiny natryskowej powinna być nieprzepuszczalna i nienasiąkliwa, a pod natryskiem zaopatrzona ponadto w urządzenia odwadniające.

6. Piecyk gazowy jednoczerpalny do ogrzewania wody w łazience powinien znajdować się nad spustem wanny. Położenie piecyków gazowych wieloczerpalnych może być dowolne, pod warunkiem zastosowania baterii nad wanną.

7. Drzwi łazienki, kabiny natryskowej oraz pomieszczenia z kabiną natryskową powinny otwierać się na zewnątrz i posiadać w dolnej części otwory do dopływu powietrza o ogólnym przekroju nie mniejszym niż 0,02 m². Jeżeli łazienka ma niezależny dostęp z dwóch stron przez dwoje drzwi, jedne z tych drzwi mogą otwierać się do wewnątrz łazienki.

§ 62. 1. Każde samodzielne mieszkanie powinno posiadać własny ustęp; dopuszczalne są odstępstwa od tej zasady w budynkach z mieszkaniami jedno- i dwuosobowymi.

2. W budynkach przeznaczonych do użytku zbiorowego ilość ustępów powinna odpowiadać ustaleniom normatywnym, przy czym jeżeli liczba korzystających przekracza 15 osób, powinny być przewidziane oddzielne ustępy dla obu płci.

3. W zakładach pracy ilość ustępów powinna odpowiadać ustaleniom przepisów szczególnych lub normatywów technicznych projektowania.

§ 63. 1. Wewnątrz budynków przeznaczonych na pobyt ludzi mogą być umieszczone tylko ustępy spłukiwane. Ustępy nie spłukiwane mogą być połączone z tymi budynkami jedynie za pomocą otwartych ganków lub należycie zwentylowanych przedsionków.

2. Ustępy wewnętrzne powinny być oddzielone od pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi szczelnymi ścianami.

3. Wejścia do ustępów wewnętrznych nie powinny prowadzić bezpośrednio z klatek schodowych, z pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi oraz z lokali, w których są wyrabiane albo przechowywane produkty spożywcze. Przepis powyższy nie dotyczy ustępów w łazienkach przechodnich, pomieszczeń z szafą kuchenną w mieszkaniach jedno- i dwuosobowych oraz sal zajęć w przedszkolach.

4. Podłoga ustępu wewnętrznego powinna być gładka i wykonana z materiału nieprzepuszczalnego oraz nienasiąkliwego.

5. W mieszkaniach przeznaczonych najwyżej dla 6 osób ustęp może znajdować się w łazience.

6. Minimalne wymiary poziome kabin ustępowych w świetle powinny wynosić 0,80 m szerokości i 1,10 m głębokości.

7. Drzwi kabin ustępowych powinny być otwierane na zewnątrz, jeżeli organy państwowego nadzoru budowlanego nie wyraziły zgody na inne otwieranie.

8. W budynkach wielopiętrowych, przeznaczonych na pobyt ludzi, ustępy powinny być urządzone na każdej kondygnacji.

9. Jeżeli na danej kondygnacji pracuje mniej niż 10 osób, można odstąpić od przepisu ust. 8 pod warunkiem zapewnienia pracującym łatwego dostępu i korzystania z ustępu położonego o jedną kondygnację wyżej lub niżej.

§ 64. Ustępy przeznaczone do zbiorowego użytku powinny odpowiadać, poza wymaganiami określonymi w § 63, następującym dodatkowym wymaganiom:

1) posiadać wejściowe pomieszczenie izolujące (przedsionek) oraz umywalki w ilości 1 umywalka na 6 misek ustępowych lub pisuarów, lecz co najmniej jedną; umywalki mogą znajdować się w przedsionku,

2) wejścia do ustępów powinny prowadzić z pomieszczeń o charakterze komunikacji ogólnej, a drzwi prowadzące do przedsionka i z przedsionka do dalszej części ustępu posiadającego więcej niż 2 miski ustępowe powinny zamykać się samoczynnie,

3) miski ustępowe należy umieszczać w oddzielnych kabinach, ze ściankami do wysokości nie mniejszej niż 2 m od podłogi, jeżeli przepisy szczególne nie stanowią inaczej oraz z pozostawieniem pod ściankami wolnej otwartej przestrzeni nad podłogą o wysokości nie mniejszej niż 0,15 m,

4) sufit i ściany powinny posiadać powierzchnie wykończone i możliwie gładkie, a dolna część ścian pomieszczeń i kabin ustępowych powinna być pokryta do wysokości co najmniej 1,60 m materiałem odpornym na działanie wilgoci i nienasiąkliwym, np. pomalowane farbą olejną albo wyłożone glazurą lub płytami z tworzyw sztucznych,

5) w pomieszczeniu ustępu należy zainstalować kurek czerpalny ze złączką do węża w celu zmywania ścian i podłogi oraz urządzenia odwadniające,

6) w porze zimowej ustępy powinny być ogrzewane.

§ 65. 1. Ustępy i łazienki, przeznaczone do użytku zbiorowego oraz ustępy nie spłukiwane powinny być oświetlone światłem dziennym za pomocą okien wychodzących bezpośrednio na zewnątrz obiektu budowlanego.

2. Przepis ust. 1 nie dotyczy spłukiwanych ustępów przeznaczonych do użytku zbiorowego pojedynczych (z 1 oczkiem), a także większych (z dwoma i więcej oczkami) lecz usytuowanych w podziemiu oraz w obiektach, w których wynika to ze względów technologicznych, jednak pod warunkiem zapewnienia stałego oświetlenia sztucznego i odpowiedniej wentylacji.

3. W razie gdy to jest uzasadnione koniecznością rozwiązań technicznych lub funkcjonalnych całego obiektu budowlanego, przeznaczonego na pobyt ludzi, właściwe organy państwowego nadzoru budowlanego mogą pod warunkiem zapewnienia stałego oświetlenia sztucznego i odpowiedniej wentylacji zezwolić na oświetlenie wyłącznie światłem sztucznym ustępów spłukiwanych, przeznaczonych do użytku zbiorowego z wyjątkiem ustępów o dwóch i więcej oczkach w szkołach, bursach, internatach, przedszkolach, domach dziecka, w zakładach wychowawczych oraz w obiektach służby zdrowia.

§ 66. 1. W łazienkach i ustępach należy zapewnić wymianę powietrza w ilości nie mniejszej niż:

1) 40 m³/h – w pojedynczych ustępach i natryskach,

2) 50 m³/h – w ustępach z dwoma i więcej oczkami, licząc na każde oczko oraz w pojedynczych łazienkach (z ustępem lub bez),

3) 25 m³/h – na 1 pisuar.

2. W ustępach przeznaczonych do zbiorowego użytku, nie mających okien w ścianie zewnętrznej, powinna być stosowana wentylacja sztuczna, jeżeli w ustępie tym znajdują się więcej niż dwie miski ustępowe.

§ 67. 1. Ustępy niespłukiwane powinny posiadać bezpośrednie połączenie z dołem ustępowym za pomocą gładkiej, szczelnej rury założonej pionowo i nakrytej szczelną pokrywą.

2. Dół ustępowy powinien być zwentylowany za pomocą przewodu, którego otwór dolny powinien znajdować się u góry pod samym sklepieniem lub pokrywą dołu ustępowego, a otwór wylotowy powinien być wyprowadzany ponad dach możliwie w sąsiedztwie przewodu dymowego, lecz w odległości nie mniejszej niż 4 m od okien z pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi.

Rozdział 13.

Urządzenia gazowe

§ 68. 1. Na terenach, na których dostawca gazu zobowiązał się dostarczać gaz, należy stosować instalacje gazowe w kuchniach i łazienkach, a w razie potrzeby także do innych celów użytkowych.

2. Instalacje gazowe łazienek mogą być zastąpione instalacją centralną ciepłej wody.

3. Instalacje gazowe, o których mowa w ust. 1, powinny być wykonane w sposób zapewniający bezpieczeństwo dla ludzi i mienia.

Rozdział 14.

Urządzenia elektryczne i piorunochronne

§ 69. 1. Każda nieruchomość, na której znajdują się pomieszczenia przeznaczone na pobyt ludzi lub dla inwentarza żywego, posiadająca możliwość bezpośredniego połączenia z siecią elektryczną komunalną lub użytku publicznego, powinna być zaopatrzona w instalację oraz urządzenia zapewniające bezpieczne i racjonalne użycie energii elektrycznej.

2. W obrębie zelektryfikowanych nieruchomości powinny być zakładane:

1) w izbach mieszkalnych i przeznaczonych do pracy – co najmniej 1 wypust oświetleniowy i 1 gniazdo wtyczkowe albo co najmniej 2 gniazda wtyczkowe, gdy nie projektuje się wypustu oświetleniowego,

2) w pomieszczeniach użytkowych – co najmniej 1 wypust oświetleniowy, z wyjątkiem piwnic lokatorskich wystarczająco oświetlonych z korytarza.

3. Obiekty budowlane w pobliżu przewodów elektrycznych wysokiego napięcia powinny być budowane w odległościach zapewniających bezpieczeństwo dla ludzi i mienia.

4. Sztuczne oświetlenie w pomieszczeniach I i II kategorii niebezpieczeństwa pożarowego może być tylko elektryczne.

5. Instalacje i urządzenia elektryczne w pomieszczeniach I i II kategorii niebezpieczeństwa pożarowego powinny spełniać co najmniej następujące wymagania:

1) wszelkie instalacje i urządzenia elektryczne powinny być w wykonaniu przeciwwybuchowym, dostosowanym do rodzajów gazów, par i pyłów w danym pomieszczeniu oraz powinny być zabezpieczone przed możliwością powstawania wyładowań indukcyjnych i przed gromadzeniem się ładunków elektryczności statycznej,

2) w układach elektrycznych należy stosować wszelkiego rodzaju systemy uzależnień (blokady), zmniejszające zagrożenie pożarowe urządzeń, pomieszczeń i całego budynku,

3) cały układ zasilania w energię elektryczną, z wyjątkiem oświetlenia awaryjnego, powinien umożliwiać na wypadek pożaru szybkie centralne wyłączenie instalacji i urządzeń z miejsc łatwo dostępnych i znajdujących się w pobliżu wyjść ewakuacyjnych, poza pomieszczeniami I i II kategorii niebezpieczeństwa pożarowego.

§ 70. 1. Obiekty budowlane, zależnie od stopnia ich zagrożenia piorunowego określonego w normach państwowych, powinny być chronione od wyładowań elektryczności atmosferycznej za pomocą instalacji (urządzeń) piorunochronnych.

2. Przewody instalacji piorunochronnych powinny być założone tak, aby nie powodowały zagrożenia bezpieczeństwa dla ludzi i mienia.

Rozdział 15.

Dźwigi

§ 71. 1. Obiekty budowlane, z przeznaczonymi na stały pobyt ludzi pomieszczeniami, których podłoga znajduje się powyżej 5 kondygnacji w budynkach mieszkalnych lub w innych budynkach na wysokości przekraczającej 15 m nad terenem, powinny posiadać – niezależnie od schodów – wewnętrzne dźwigi osobowe w ilości odpowiadającej potrzebom w godzinach szczytowego nasilenia ruchu.

2. Przepisu ust. 1 nie należy stosować do obiektów budownictwa przemysłowego, gdy wymagają tego względy technologiczne oraz do obiektów zabytkowych, gdy przemawiają za tym względy historyczne.

3. W piętrowych budynkach zakładów leczniczych, gdzie zachodzi potrzeba przewożenia chorych wózkami, dźwigi lub szyby dźwigowe powinny być zakładane bez względu na ilość pięter i posiadać kabinę odpowiedniej wielkości.

4. Powierzchnia podłogi w kabinie dźwigu osobowego w budynkach mieszkalnych powinna wynosić przy pojedynczym dźwigu co najmniej 1 m², a przy obsłudze mieszkań przez dwa dźwigi – co najmniej 0,70 m² w dźwigu mniejszym.

§ 72. 1. Dźwigi, jeżeli są usytuowane przy pomieszczeniach przeznaczonych na pobyt ludzi i jeżeli tego wymagają warunki konstrukcyjne w innych przypadkach – powinny być urządzone wewnątrz klatek schodowych lub w szybach, obudowanych ze wszystkich stron, zwentylowanych oraz wydzielonych z konstrukcji budynku.

2. Ściany i strop szybu dźwigowego obudowanego powinny posiadać odporność ogniową co najmniej klasy C, a osłona dźwigu między biegami klatki schodowej powinna być wykonana z materiałów niepalnych w sposób zapewniający bezpieczeństwo ruchu.

3. Zabrania się umieszczania pod dźwigami pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi oraz wszelkich dróg ewakuacyjnych. W usprawiedliwionych przypadkach organy państwowego nadzoru budowlanego mogą zezwolić na odstępstwo od tego przepisu, określając jednocześnie konieczne warunki bezpieczeństwa w porozumieniu z wytwórcą dźwigu.

4. W szybach dźwigowych wolno umieszczać jedynie przewody i urządzenia, związane z pracą dźwigu.

5. Zabrania się urządzania dźwigów otwartych, a w budynkach mieszkalnych, w zakładach nauczania i wychowywania dzieci i młodzieży oraz w zakładach służby zdrowia i opieki społecznej – również dźwigów okrężnych.

6. Zabrania się umieszczenia maszynowni dźwigów bezpośrednio obok pomieszczeń mieszkalnych oraz innych pomieszczeń z miejscami do spania.

7. Dopuszcza się wykonywanie szybów i pomieszczeń urządzeń dźwigowych na zewnątrz budynku; w tych przypadkach wystarczy obudowa z materiałów niepalnych o odporności ogniowej co najmniej klasy E.

8. W razie zastosowania maszynowni górnej dopuszcza się doprowadzenie dźwigu tylko do półpodestu klatki schodowej przed najwyższą kondygnacją.

9. Przepis ust. 1 nie ma zastosowania do budynków przemysłowych, jeżeli przepisy szczególne tego nie wymagają.

Rozdział 16.

Zabezpieczenie przed działaniem ognia i wysokich temperatur

§ 73. 1. Ustanawia się 5 klas odporności ogniowej budynków, a mianowicie klasy A, B, C, D i E.

2. Budynki w poszczególnych klasach powinny spełniać co najmniej warunki, określone w poniższej tablicy:

Klasy odporności ogniowej budynków

^*) dopuszcza się stosowanie izolacji cieplnej trudno zapalnej pod warunkiem ochrony jej ze wszystkich stron niepalnymi materiałami.

^**) dopuszcza się stosowanie izolacji cieplnej łatwo zapalnej pod warunkiem ochrony jej ze wszystkich stron okładziną z tynku grubości co najmniej 1 cm lub inną równorzędną okładziną z materiałów niepalnych, jeżeli przepisy szczególne nie stanowią inaczej.

^***) dopuszcza się stosowanie łatwo zapalnych izolacji cieplnych na niepalnym podłożu pod warunkiem zastosowania podziału tej izolacji pasami przeciwpożarowymi szerokości 50 cm i z materiałów niepalnych, na pola o powierzchni nie większej niż 1.000 m², jeżeli przepisy szczególne nie stanowią inaczej; przy zastosowaniu izolacji z materiałów trudno zapalnych nie wymaga się stosowania pasów przeciwpożarowych.

3. Klasy odporności ogniowej elementów budowlanych oraz zapalność materiałów, z jakich te elementy są wykonane, przy określaniu klasy odporności ogniowej budynku powinny odpowiadać co najmniej wymaganiom, określonym w ust. 2 dla danej klasy odporności ogniowej budynku; zwiększenie odporności ogniowej jednego lub kilku elementów konstrukcji budynku nie stanowi podstawy do zaliczenia tego budynku do wyższej klasy odporności ogniowej.

4. W budynkach I i II kategorii niebezpieczeństwa pożarowego, elementy konstrukcji, wymienione w kolumnie 3–11 tablicy podanej w ust. 2, powinny być wykonane w każdej klasie odporności ogniowej budynku wyłącznie z materiałów niepalnych.

5. W stałych budynkach, związanych z produkcją przemysłową i artykułów spożywczych oraz z magazynowaniem surowców, półfabrykatów i wyrobów dla potrzeb przemysłu i handlu, a także w budynkach użytku publicznego elementy konstrukcji, wymienione w kolumnie 3–6, 9, 10 i 11 tablicy podanej w ust. 2, powinny być wykonane również w klasach C, D i E odporności ogniowej budynku z materiałów niepalnych, jeżeli wymagania użytkowe, wynikające z procesów technologicznych, nie powodują konieczności zastosowania materiałów palnych w określonych pomieszczeniach.

6. Budynek niższy wznoszony w pobliżu budynku wyższego, zwróconego do niego ścianą z otworami, powinien posiadać konstrukcję dachu i podłoża oraz stropodachu, wykonaną z materiałów niepalnych, bez względu na klasę odporności ogniowej budynku, jeżeli odległość pomiędzy tymi budynkami jest mniejsza niż:

1) 30 m, a budynek niższy posiada:

a) powierzchnię zabudowy powyżej 500 m² i średnie obciążenie ogniowe powyżej 175 kG/m², lub

b) powierzchnię zabudowy powyżej 1.000 m² i średnie obciążenie ogniowe do 175 kG/m²,

2) 20 m, a budynek niższy posiada:

a) powierzchnię zabudowy do 500 m² i średnie obciążenie ogniowe powyżej 175 kG/m², lub

b) powierzchnię zabudowy do 1.000 m² i średnie obciążenie ogniowe do 175 kG/m²,

3) 10 m, a budynek niższy posiada powierzchnię zabudowy do 500 m² i średnie obciążenie ogniowe do 25 kG/m².

7. Na budynkach znajdujących się w odległości mniejszej niż 30 m od suszarni ogniowych tytoniu, od pieców przemysłowych z otwartymi paleniskami oraz od toru kolejowego wymagane jest założenie w każdej klasie odporności ogniowej budynku pokrycia z materiałów niepalnych, jeżeli podłoże pod pokrycie jest wykonane z materiałów palnych.

8. W parterowych budynkach mieszkalnych wielorodzinnych na wsi oraz w budynkach jednorodzinnych dopuszcza się stosowanie drewna i innych materiałów łatwo zapalnych do konstrukcji stropu nad piwnicą gospodarczą, dostępną bezpośrednio z pomieszczenia, bez konieczności zachowania określonej w ust. 2 klasy odporności ogniowej przekrycia stropu.

9. Dopuszcza się stosowanie przegród podziału wewnętrznego z materiałów łatwo zapalnych:

1) w poszczególnych mieszkaniach, bez ograniczeń oraz

2) w poszczególnych mieszkaniach i lokalach z wyjątkiem pomieszczeń przemysłowych i magazynowych, jeżeli dolna część przegrody wykonana zostanie do wysokości nie większej niż 1, 2 m od poziomu podłogi z materiałów łatwo zapalnych, a część powyżej tej wysokości – ze szkła lub siatki metalowej w ramach z materiałów niepalnych.

10. Odstępstwo od określonych w ust. 2 w tablicy i w ust. 5 wymagań co do zapalności materiałów, z jakich elementy konstrukcji budynku powinny być wykonane oraz zastosowanie do konstrukcji tych elementów materiałów łatwo zapalnych – dopuszczalne jest wyłącznie w budynkach klasy D i E odporności ogniowej w następujących przypadkach:

1) w tymczasowych obiektach budowlanych III, IV i V kategorii niebezpieczeństwa pożarowego,

2) w stodołach i szopach – o powierzchni zabudowy do 600 m² i o kubaturze do 2.500 m³,

3) w budynkach dla inwentarza żywego, gdy tego wymagają względy technologiczne,

4) w budownictwie prywatnym w budynkach mieszkalnych oraz w budynkach gospodarczych, przeznaczonych dla zaspokojenia własnych potrzeb,

5) w budownictwie prywatnym w budynkach o kubaturze do 1.000 m³, przeznaczonych dla wykonywania zawodu lub działalności usługowej,

6) w budynkach parterowych obrotu towarowego o kubaturze do 1.000 m³ oraz o średnim obciążeniu ogniowym budynku do 50 kG drewna na m², nie licząc obciążenia ogniowego pochodzącego od elementów konstrukcji budynku,

7) w budynkach parterowych zakładów gastronomicznych o kubaturze do 1.500 m³,

8) w realizowanych poza granicami miast:

a) budynkach mieszkalnych, gospodarczych i administracyjnych państwowych gospodarstw leśnych,

b) budynkach mieszkalnych i administracyjnych o kubaturze do 1.000 m³,

c) budynkach o kubaturze do 1.000 m³ w ośrodkach turystyki i wczasów,

9) w przypadkach nie wymienionych w pkt 1–8 za specjalnym zezwoleniem wojewódzkiego organu państwowego nadzoru budowlanego, wydanym w porozumieniu z wojewódzkimi organami ochrony przeciwpożarowej.

11. Wszystkie elementy konstrukcji budynków, wymienionych w ust. 10 pkt 5, 6 i 7 oraz pkt 8 lit. b i c, wykonane z materiałów łatwo zapalnych powinny być uodpornione środkami ognioochronnymi, zgodnie z przepisem § 86 ust. 3.

12. Przepisy ust. 2 i 6 nie mają zastosowania:

1) przy remoncie istniejących budynków drewnianych i budynków z muru pruskiego,

2) przy odbudowie i remoncie obiektów zabytkowych, gdy przemawiają za tym względy historyczne a przeznaczenie budynku nie stoi temu na przeszkodzie, pod warunkiem uodpornienia środkami ognioochronnymi elementów konstrukcji, wykonanych z materiałów łatwo zapalnych,

3) przy budowie i remoncie drobnych obiektów architektury ogrodowej, jak estrady i muszle dla orkiestry, altanki, pergole itp.,

4) przy budowie i remoncie drobnych obiektów dla inwentarza żywego i ptactwa domowego, jak gołębniki, komórki dla królików, kurniki dla nie więcej niż 50 sztuk drobiu itp.,

5) przy budowie i remoncie kiosków i straganów,

6) przy budowie garaży motocyklowych i garaży dla samochodów osobowych.

13. Wymagania przeciwpożarowe, jakim powinny odpowiadać instalacje i urządzenia ogrzewcze, wentylacyjne oraz elektryczne w poszczególnych pomieszczeniach i budynkach, określają odrębne przepisy.

§ 74. 1. Każdy budynek powinien mieścić się w granicach dopuszczalnych dla danego budynku wielkościach strefy pożarowej, a gdy przekracza ją, składać się z części stanowiących odrębne strefy pożarowe.

2. Za „strefę pożarową” należy uważać przestrzeń znajdującą się w budynku:

1) oddzieloną od innych części budynku ścianami i stropami przeciwpożarowymi, lub

2) oddzieloną od innych obiektów budowlanych pasami terenu nie zarośniętymi krzewami i drzewami iglastymi oraz wolnymi od materiałów palnych, zabezpieczającymi przed rozprzestrzenianiem się pożarów, o szerokości nie mniejszej niż dopuszczalna minimalna odległość danego budynku od innych obiektów budowlanych i urządzeń, albo

3) oddzieloną od innych części budynku i innych obiektów budowlanych przegrodami przeciwpożarowymi i pasami terenu, o których mowa w pkt 1 i 2.

3. Maksymalne wymiary stref pożarowych w budynkach przeznaczonych na zamknięte składy zboża (omłóconego i niemłóconego), słomy, ściółki, siana, roślin oleistych oraz włókien roślinnych, jak np. konopi i lnu nie mogą przekraczać powierzchni 600 m² i kubatury 2.500 m³.

4. W razie zastosowania materiałów łatwo zapalnych w ścianach budynków, o których mowa w ust. 3, wysokość budynku nie może być wyższa, niż jedna kondygnacja, a wielkość jego nie może przekraczać powierzchni 600 m² i kubatury 2.500 m³.

5. Maksymalne wielkości stref pożarowych w budynkach inwentarskich i dla ptactwa domowego w zależności od klasy odporności ogniowej i ilości kondygnacji budynku należy przyjmować według poniższej tablicy:

^*) dwie kondygnacje dopuszcza się wyłącznie w budynkach dla ptactwa domowego,

^**) kubatura pomiędzy przegrodami przeciwpożarowymi pomieszczeń na strychach przy konstrukcji dachów i podłoża z materiałów łatwo zapalnych nie powinna być w budynkach jednokondygnacyjnych większa niż 1.500 m³, a w budynkach wielokondygnacyjnych – większa niż 1.000 m³, przegrody przeciwpożarowe powinny posiadać odporność ogniową co najmniej klasy B oraz powinny być powiązane z pasami stropu o szerokości co najmniej 6 m, wykonanymi z materiałów niepalnych.

6. Maksymalne wielkości stref pożarowych w budynkach, nie wymienionych w ust. 3–5, w zależności od kategorii niebezpieczeństwa pożarowego i klasy odporności ogniowej budynku określają Polskie Normy; do czasu ich ustanowienia maksymalne wielkości stref pożarowych należy ustalać według przepisów wydanych na podstawie art. 9 ustawy z dnia 31 stycznia 1961 r. – prawo budowlane (Dz. U. z 1961 r. nr 7, poz. 46 i z 1965 r. nr 13, poz. 91).

7. Przepis ust. 6 nie ma zastosowania do tymczasowych budynków (baraków), wykonanych z materiałów i elementów łatwo zapalnych.

8. Zasady zaliczania pomieszczeń w budynkach, budynków, obiektów budowlanych oraz całych zakładów do odpowiednich kategorii niebezpieczeństwa pożarowego określają odrębne przepisy.

§ 75. 1. Dla:

1) zaliczonych do I, II lub III kategorii niebezpieczeństwa pożarowego budynków, związanych z produkcją przemysłową i artykułów spożywczych lub z magazynowaniem surowców, półfabrykatów i wyrobów dla potrzeb przemysłu i handlu, oraz

2) zaliczonych do I i II kategorii niebezpieczeństwa pożarowego budynków, nie wymienionych w pkt 1,

– odległości ich od innych budynków wolnostojących, nie osłoniętych ścianą przeciwpożarową w zależności od średniego obciążenia ogniowego tych budynków powinny wynosić co najmniej:

2. Dla zaliczonych do IV lub V kategorii niebezpieczeństwa pożarowego budynków, związanych z produkcją przemysłową i artykułów spożywczych lub z magazynowaniem surowców, półfabrykatów i wyrobów dla potrzeb przemysłu i handlu – odległości ich od innych nie osłoniętych ścianą przeciwpożarową budynków wolnostojących, nie wymienionych w ust. 1, powinny w zależności od średniego obciążenia ogniowego tych budynków wynosić co najmniej:

3. Odległości pomiędzy wolnostojącymi budynkami średniowysokimi i wysokimi, nie osłoniętymi ścianą przeciwpożarową, niezależnie od ich przeznaczenia i od kategorii niebezpieczeństwa pożarowego, powinny wynosić co najmniej 20 m.

4. Odległości pomiędzy budynkami, o których mowa w ust. 1–3, nie mogą być mniejsze od średniej arytmetycznej wysokości dwóch sąsiednich budynków, z wyjątkiem przypadków określonych w § 20 ust. 3 i 7 oraz ust. 8 pkt 1 i 2.

5. Przepisy § 20 ust. 3, 4, 7, 8, 10, 11, 12 i 13 stosuje się odpowiednio do budynków, o których mowa w ust. 1–3.

6. Dla budynków, związanych z produkcją przemysłową i artykułów spożywczych, zamiast faktycznego średniego obciążenia ogniowego, dopuszcza się przyjmowanie do ustalania odległości od innych budynków wskaźnikowego obciążenia ogniowego, jeżeli:

1) budynki te zawierają urządzenia technologiczne w których przy produkcji wytwarza się, przetwarza lub stosuje palne ciecze lub gazy, a ponadto

2) łączna powierzchnia pomieszczeń mieszczących te urządzenia zajmuje co najmniej 30% użytkowej powierzchni budynku, lub

3) łączna kubatura pomieszczeń, mieszczących te urządzenia obejmuje co najmniej 10% kubatury całego budynku.

7. Wskaźnikowe obciążenie ogniowe w budynkach, o których mowa w ust. 6, przyjmuje się o wielkości:

1) do 25 kG/m² – jeżeli łączna ilość występujących w budynku cieczy i gazów palnych nie spowoduje średniego obciążenia ogniowego pomieszczeń większego niż 25 kG/m²,

2) 26–175 kG/m² – jeżeli łączna ilość występujących w budynku cieczy i gazów palnych powoduje średnie obciążenia ogniowe pomieszczeń w granicach od 25 kG/m² do 100 kG/m²,

3) powyżej 175 kG/m² – jeżeli łączna ilość występujących w budynku cieczy i gazów powoduje średnie obciążenie ogniowe pomieszczeń wyższe niż 100 kG/m².

8. Średnie obciążenie ogniowe pomieszczeń, o których mowa w ust. 7, ustala się w zależności od obciążenia ogniowego w kG drewna na m², jakie spowodować mogłaby łączna ilość występujących w budynku palnych cieczy i gazów, równomiernie rozłożona na całej powierzchni użytkowej wszystkich pomieszczeń, w których te ciecze i gazy występują.

9. Odległości pomiędzy budynkami, związanymi z produkcją przemysłową i artykułów spożywczych lub z magazynowaniem surowców, półfabrykatów i wyrobów dla potrzeb przemysłu i handlu, a budynkami mieszkalnymi należy zwiększyć:

1) o 100% w stosunku do odległości podanych w ust. 1, jeżeli budynki te zaliczone zostały do I lub II kategorii niebezpieczeństwa pożarowego, oraz

2) o 75% w stosunku do odległości podanych w ust. 1, jeżeli budynki te zaliczone zostały do III kategorii niebezpieczeństwa pożarowego.

10. Dla budynków, w których zastosowane zostały specjalne urządzenia gaśnicze, jak urządzenia tryskaczowe, zraszaczowe, zasłony wodne itp. dopuszczalne są za każdorazową zgodą organów ochrony przeciwpożarowej odstępstwa od przepisów ust. 1–5.

11. Przepisy ust. 1–5 nie mają zastosowania:

– do budynków zabytkowych, gdy przemawiają za tym względy historyczne, a bezpieczeństwo przeciwpożarowe zostało zapewnione w innych sposób,

– do budynków, dla których przepisy szczególne wymagają większych odległości.

§ 76. 1. Ustalenia dla danego budynku wymaganej klasy odporności ogniowej, o której mowa w § 73, dokonywać należy:

1) w stosunku do budynków, wymienionych w § 74, ust. 3, 4 i 5, w zależności od:

a) dopuszczalnych wielkości stref pożarowych (ilości kondygnacji i powierzchni w danej klasie odporności ogniowej budynku),

b) dopuszczalnych minimalnych odległości pomiędzy budynkami;

2) w stosunku do podrzędnych budynków gospodarczych, jak altany, szopy, składziki, budki, komórki itp. budynki bez palenisk, o powierzchni zabudowy nie przekraczającej 12 m² i nie wyższych od 3 m oraz w stosunku do nie objętych przepisem pkt 1 budynków gospodarczych w prywatnych i uspołecznionych gospodarstwach rolnych, hodowlanych, leśnych oraz ogrodniczo-warzywniczych – w zależności od:

a) kategorii niebezpieczeństwa pożarowego budynku,

b) dopuszczalnych wielkości stref pożarowych,

c) dopuszczalnych minimalnych odległości pomiędzy budynkami;

3) w stosunku do budynków nie objętych przepisem pkt 1 i 2 realizowanych przez inwestorów prywatnych oraz w stosunku do położonych na terenach poza granicami miast budynków mieszkalnych, administracyjnych i budynków ośrodków turystyki i wczasów – jeżeli kubatura ich nie przekracza 1.000 m³, a także w stosunku do budynków, o których mowa w § 75 ust. 6,

– w zależności od:

a) kategorii niebezpieczeństwa pożarowego budynku,

b) dopuszczalnych wielkości stref pożarowych,

c) dopuszczalnych minimalnych odległości pomiędzy budynkami;

4) w stosunku do budynków, nie objętych przepisami pkt 1–3 – w zależności od:

a) średniego użytkowego obciążenia ogniowego budynku,

b) kategorii niebezpieczeństwa pożarowego budynku,

c) dopuszczalnych wielkości stref pożarowych,

d) dopuszczalnych minimalnych odległości pomiędzy budynkami.

2. Za średnie użytkowe obciążenie ogniowe budynku przyjmuje się średnie użytkowe obciążenie tej kondygnacji, dla której jest ono największe. Średnie użytkowe obciążenie ogniowe ustala się przy założeniu, że wszystkie materiały palne – składowane, wytwarzane, przerabiane lub transportowane w sposób ciągły oraz występujące w wyposażeniu pomieszczeń na danej kondygnacji – są rozmieszczone równomiernie na powierzchni całej kondygnacji; do średniego użytkowego obciążenia ogniowego nie wlicza się obciążenia ogniowego pochodzącego od materiałów palnych występujących w elementach konstrukcji budowlanej, tj. w elementach konstrukcji i wykończenia budynku.

3. Jeżeli z warunków, o których mowa w ust. 1, wynika możliwość przyjęcia różnych klas odporności ogniowej budynku, należy w każdym przypadku przyjmować najwyższą klasę odporności ogniowej budynku, wyznaczoną tymi warunkami dla danego budynku.

4. Przepisu ust. 1 nie stosuje się do budynków, w których magazynuje się materiały wybuchowe, ciecze łatwo zapalne, palne gazy techniczne i substancje stałe, które pod działaniem wody lub powietrza mogą się zapalić lub eksplodować (np. sód, potas, karbid itp.), a także palne materiały masowe o temperaturze samozapalenia powyżej 400°C, jak drewno, węgiel, cukier, bawełna, wełna itp. w ilościach stwarzających obciążenie ogniowe powyżej 250 kG/m².

5. Warunki szczegółowe, jakim powinny odpowiadać ze względu na niebezpieczeństwo przeciwpożarowe budynki, o których mowa w ust. 3, ustalać będą każdorazowo – do czasu wydania przepisów szczegółowych – organy państwowego nadzoru budowlanego w porozumieniu z organami ochrony przeciwpożarowej, a w stosunku do typowych projektów budynków – naczelny organ państwowego nadzoru budowlanego w porozumieniu z Ministrem Spraw Wewnętrznych.

6. Dla określenia klasy odporności ogniowej budynku w zależności od średniego użytkowego obciążenia ogniowego budynku (ust. 1 pkt 4) należy przyjmować dla obciążenia ogniowego:

1) od 0 do 25 kG/m² – co najmniej klasę E odporności ogniowej budynku,

2) od 26 do 50 kG/m² – co najmniej klasę D odporności ogniowej budynku,

3) od 51 do 100 kG/m² – co najmniej klasę C odporności ogniowej budynku,

4) od 101 do 250 kG/m² – co najmniej klasę B odporności ogniowej budynku,

5) od 251 do 500 kG/m² – klasę A odporności ogniowej budynku,

6) ponad 500 kG/m² – odporność ogniową elementów budowlanych według każdorazowej decyzji wojewódzkich organów ochrony przeciwpożarowej, przy czym dla poszczególnych elementów budowlanych nie powinny być wymagane odporności ogniowe większe niż 4 godziny.

7. Przepis ust. 6 nie ma zastosowania do budynków jednokondygnacyjnych zaliczonych do III, IV i V kategorii niebezpieczeństwa pożarowego:

1) w których składuje się materiały palne o łącznej wartości przekraczającej trzykrotnie i więcej wartość wskaźnikową budynku, w ilościach stwarzających średnie obciążenie ogniowe budynku do 50 kG/m²,

2) w których składuje się materiały palne o łącznej wartości przekraczającej trzykrotnie i więcej wartość wskaźnikową budynku, w ilościach stwarzających średnie obciążenie ogniowe budynku ponad 50 kG/m² – jeżeli odległość tych budynków od innych budynków będzie większa co najmniej o 50% w stosunku do odległości, określonych w § 75 ust. 1, 2, 5 i 6.

8. Budynki, o których mowa w 7 pkt 1, powinny mieć elementy konstrukcji wykonane z materiałów niepalnych, a ponadto w III kategorii niebezpieczeństwa pożarowego i przy klasie E odporności ogniowej budynku – powinny posiadać strefy pożarowe nie przekraczające 2.000 m².

9. Budynki, o których mowa w ust. 7 pkt 2 i 3, powinny mieć elementy konstrukcji wykonane z materiałów niepalnych, a ponadto przy wykonywaniu budynku:

1) w klasie E odporności ogniowej – powinny posiadać strefy pożarowe nie przekraczające:

a) dla III kategorii niebezpieczeństwa pożarowego budynku – 750 m²,

b) dla IV kategorii niebezpieczeństwa pożarowego budynku – 1.500 m²,

2) w klasie D odporności ogniowej – powinny posiadać strefy pożarowe nie przekraczające:

a) dla III kategorii niebezpieczeństwa pożarowego budynku – 1.000 m²,

b) dla IV kategorii niebezpieczeństwa pożarowego budynku – 2.000 m².

10. Dla budynków o średnim użytkowym obciążeniu ogniowym powyżej 100 kG/m², w których zostały zastosowane specjalne urządzenia gaśnicze, jak urządzenia tryskaczowe, zraszaczowe itp., albo w których przetwarza się lub składuje materiały palne w sposób opóźniający czas rozprzestrzeniania się pożaru i wzrostu temperatury w stosunku do warunków określonych względnym czasem trwania pożaru – dopuszczalne są za każdorazową zgodą organów ochrony przeciwpożarowej odstępstwa od przepisu ust. 5 i przyjęcie niższej klasy odporności ogniowej budynku.

§ 77. 1. Do przeciwpożarowych przegród budowlanych zalicza się: ściany, stropy, stropodachy, ściany przeciwpożarowe i stropy przeciwpożarowe oraz przedsionki (śluzy).

2. Przeciwpożarowe przegrody budowlane powinny być wykonane z materiałów niepalnych, z wyjątkiem przypadków określonych w § 73.

3. Jeżeli przepisy szczególne nie stanowią inaczej, przeciwpożarowe przegrody budowlane powinny odpowiadać co najmniej wymaganiom określonym w § 73.

4. Zamknięcia otworów (drzwi, wrota, pokrywy włazów, klapy i inne) w ścianach przeciwpożarowych i w stropach przeciwpożarowych powinny być wykonane z materiałów niepalnych i posiadać odporność ogniową nie mniejszą niż 1,5 godziny.

5. Zamknięcia otworów w innych przegrodach przeciwpożarowych mogą być wykonane z materiałów palnych, jeżeli przepisy szczególne nie wymagają zastosowania przeciwpożarowych drzwi i wrót lub innych zamknięć o określonej klasie odporności ogniowej i dopuszczalnej zapalności materiałów.

6. Przeciwpożarowe drzwi, wrota, włazy i klapy powinny być wyposażone w urządzenia do ich samoczynnego zamykania, blokujące w położeniu zamkniętym.

7. Przy przeprowadzaniu przewodów przez zagrody przeciwpożarowe w pomieszczeniach I i II kategorii niebezpieczeństwa pożarowego przebicia przegród powinny być szczelnie wypełnione zaprawą lub innymi materiałami uszczelniającymi niepalnymi.

8. Przeciwpożarowe przedsionki (śluzy) powinny posiadać ściany i stropy z niepalnych materiałów o odporności ogniowej nie mniejszej niż klasy C. Otwory w takich przedsionkach powinno się zamykać przeciwpożarowymi drzwiami lub wrotami o odporności ogniowej co najmniej klasy E.

9. Jeżeli średnie użytkowe obciążenie ogniowe któregokolwiek pomieszczenia przekracza co najmniej dwukrotnie wartość średniego użytkowego obciążenia ogniowego budynku, wówczas pomieszczenie to należy wydzielić ścianami i stropami o klasie odporności ogniowej, wynikającej z tego obciążenia, zgodnie z przepisem § 76 ust. 6.

10. Wszelkie nieoszklone otwory w ścianach i dachach (np. wentylacyjne) budynków przeznaczonych na zamknięte składy zboża, słomy, ściółki, ziarna, roślin oleistych, włókien roślinnych, tytoniu itp. materiałów łatwo zapalnych powinny być zabezpieczone siatką metalową dymnicową o wymiarach oczek nie większych niż 2,5 × 10 mm.

§ 78. 1. Ściany przeciwpożarowe powinny mieć co najmniej 4-godzinną odporność ogniową.

2. Ściana przeciwpożarowa powinna spoczywać bezpośrednio na fundamentach i wznosić się na całą wysokość budynku. Może być ona przesunięta na poszczególnych kondygnacjach lub odsunięta od granicy nieruchomości przy fundamentach, jeżeli jej części przesunięte łączy strop przeciwpożarowy. Może też dzielić budynek nad lub pod stropem przeciwpożarowym na części, jeżeli podział ten jest potrzebny ze względu na przeznaczenie pomieszczeń lub wielkość strefy pożarowej.

3. Jeżeli ściana przeciwpożarowa nie spoczywa bezpośrednio na fundamencie, konstrukcja podtrzymująca ścianę powinna mieć co najmniej 4-godzinną odporność ogniową.

4. Dopuszcza się wznoszenie ściany przeciwpożarowej bezpośrednio na ramowej konstrukcji żelbetowej monolitycznej, jeżeli konstrukcja ta będzie miała co najmniej 4-godzinną odporność ogniową.

5. Ściana przeciwpożarowa powinna być obliczona na stateczność w przypadku jednostronnego zwalenia się w czasie pożaru dachu i innych konstrukcji budynku i możliwego najbardziej niekorzystnego przemieszczenia się obciążeń i sił (mimośrodowego działania).

6. Dopuszcza się wspólną ścianę przeciwpożarową dla dwóch budynków, np. na granicy nieruchomości, jeżeli sposób jej wykonania pozwala na rozbiórkę jednego budynku bez uszkodzenia drugiego.

7. Ściana przeciwpożarowa z muru, jeżeli nie przylega do sąsiedniego budynku, powinna być od strony zewnętrznej otynkowana, spoinowana lub wyłożona niepalną wykładziną, niewrażliwą na działanie wilgoci atmosferycznej.

8. Ściana przeciwpożarowa może posiadać bruzdy instalacyjne, wnęki oraz gniazda dla belek, a także przewody dymowe, spalinowe i wentylacyjne oraz dylatacje, pod warunkiem niezmniejszenia wskutek tego jej odporności ogniowej określonej w ust. 1.

9. Ściany przeciwpożarowe powinny:

1) wystawać ponad palne pokrycie dachu na wysokość nie mniejszą niż 0,60 m, a ponad niepalne pokrycie przy konstrukcji palnej dachu lub stropodachu – na wysokość nie mniejszą niż 0,30 m,

2) wystawać poza gabaryty świetlików lub nadbudówek – o konstrukcji z materiałów palnych – na odległość nie mniejszą niż 0,60 m przy konstrukcji z materiałów łatwo zapalnych i nie mniejszą niż 0,30 m – przy konstrukcji z materiałów trudno zapalnych i niepalnych, jeżeli odległość ściany przeciwpożarowej od tych świetlików jest mniejsza niż 4 m,

3) występować w budynkach o odporności ogniowej klasy D i E z elementami konstrukcji wykonanymi z materiałów palnych, poza zewnętrzną płaszczyznę ścian budynku, jego gzymsu lub okapu dachu na odległość nie mniejszą niż 0,30 m, przy zachowaniu warunków, określonych w pkt 1 i 2.

10. Przy dachach i stropodachach o konstrukcji i podłożu z materiałów niepalnych wystarcza doprowadzenie ściany przeciwpożarowej pod niepalne podłoże lub niepalną konstrukcję stropodachu, bez względu na zapalność pokrycia.

11. Wymagane przepisem ust. 9 pkt 1 wyprowadzenie ściany przeciwpożarowej ponad dach przy pokryciu niepalnym może być zastąpione płytą żelbetową o grubości co najmniej 0,10 m i szerokości co najmniej 0,80 m, założoną w połaci dachowej bezpośrednio pod niepalnym pokryciem.

12. Wymagane przepisem ust. 9 pkt 3 wyprowadzenie ścian przeciwpożarowych poza zewnętrzne powierzchnie ścian budynku w postaci grzebienia może być zastąpione w ścianach i gzymsach przeciwpożarowymi pasami z materiałów niepalnych, o odporności ogniowej co najmniej klasy C i o szerokości w planie nie mniejszej niż 1,80 m po obydwu stronach ściany przeciwpożarowej.

13. Otwory drzwiowe i oświetlające w ścianach zewnętrznych dwóch sąsiednich stref pożarowych powinny być oddalone od siebie co najmniej o 4 m, licząc między najbliższymi krawędziami tych otworów, jeżeli kąt zawarty między tymi ścianami jest mniejszy niż 120°. Przy odległości mniejszej niż 4 m otwory takie w niepalnych ścianach powinny być zabezpieczone drzwiami lub innymi zamknięciami o odporności ogniowej co najmniej klasy E.

§ 79. 1. Otwory w ścianie przeciwpożarowej są dopuszczalne przy zachowaniu następujących warunków:

1) ilość i powierzchnia otworów powinna być ograniczona do zaspokajania niezbędnych potrzeb ewakuacyjnych i użytkowych,

2) otwory powinny znajdować się w miejscach najmniejszego zagrożenia pożarowego,

3) otwory powinny być zaopatrzone w drzwi przeciwpożarowe lub przedsionki przeciwpożarowe albo w inne równorzędne zamknięcia.

2. W razie gdy ze względu na potrzeby technologiczne niezbędne jest wykonanie otworów w ścianie przeciwpożarowej i nie jest możliwe zastosowanie zabezpieczenia tych otworów w sposób określony w ust. 1 pkt 3 – połączenie pomieszczeń po obydwu stronach ściany przeciwpożarowej powinno być dokonane poprzez korytarze o długości co najmniej 4 m, bez drzwi, zaopatrzone na całej długości w automatycznie uruchamiające się urządzenia zraszaczowe oraz z obudową (ścianami i stropami) o odporności ogniowej co najmniej klasy C.

3. Elementy konstrukcyjne z materiałów palnych nie mogą przechodzić ani ponad, ani poprzez ścianę przeciwpożarową, elementy wykonane z materiałów niepalnych mogą w uzasadnionych przypadkach przechodzić ponad ścianą przeciwpożarową.

4. Dopuszcza się przeprowadzanie przez ścianę przeciwpożarową:

1) elementy konstrukcyjne obiektu budowlanego, jeżeli elementy te mają co najmniej 4-godzinną odporność ogniową,

2) przewodów wentylacyjnych, w których nie jest możliwy przepływ gazów, par, włókien i pyłów palnych, tworzących w połączeniu z powietrzem mieszaniny wybuchowe, pod warunkiem wykonania ich z materiałów niepalnych i zaopatrzenia w miejscach przejścia przez ścianę przeciwpożarową w urządzenia włączające się automatycznie w przypadku pożaru i całkowicie zamykające poprzeczny przekrój przewodu powietrznego.

§ 80. 1. W zabudowie zwartej oraz bliźniaczej nie obowiązuje stawianie na granicy nieruchomości ścian przeciwpożarowych w obrębie dopuszczalnych maksymalnych wymiarów stref pożarowych dla danego rodzaju budynków, jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej.

2. Jeżeli nie stawia większych wymagań wielkość obciążenia ogniowego pomieszczeń przyległych do granicy nieruchomości:

1) dla oddzielenia budyniów przyległych nie wymagających pozwolenia na budowę wystarczy na granicy nieruchomości ściana grubości 0,06 m, wykonana z materiałów niepalnych,

2) dla oddzielenia mieszkań w budynkach przyległych o konstrukcji z cienkościennych (płytowych, deskowych) elementów z materiałów palnych, wymagana jest – przy zachowaniu przepisu ust. 1 – ściana o odporności ogniowej co najmniej klasy B, bez otworów i wpuszczonych w nią elementów z materiałów palnych, wystająca poza zewnętrzną płaszczyznę ścian budynku, jego gzymsu lub okapu dachu oraz ponad trudno zapalne i niepalne pokrycie dachu na odległość (wysokość) nie mniejszą niż 0,30 m,

3) dla oddzielenia budynków sąsiadów, nie wymienionych w pkt 1, przy zachowaniu przepisu ust. 1 wystarczy na granicy nieruchomości ściana o odporności ogniowej klasy B, bez otworów i wpuszczonych w nią belek z materiałów palnych, a na poddaszach i w piwnicach, jeżeli ściana ta jest murowana – ponadto obustronnie otynkowana lub z wyfugowanymi spoinami.

§ 81. 1. Stropy przeciwpożarowe powinny posiadać konstrukcję o odporności ogniowej co najmniej klasy B.

2. Otwory o stropach przeciwpożarowych są dopuszczalne wyjątkowo, pod warunkiem zakrycia ich klapami przeciwpożarowymi.

Rozdział 17.

Zabezpieczenie przed wilgocią

§ 82. Obiekty budowlane należy zabezpieczyć przed szkodliwymi wpływami wilgoci gruntowej, atmosferycznej lub spowodowanej warunkami użytkowania.

§ 83. 1. W budynkach podpiwniczonych powinny być założone dwie warstwy izolacji poziomej ścian, odpornej na działanie wilgoci: jedna na ławie fundamentowej w połączeniu z izolacją podłogi piwnicznej lub powyżej podłogi piwnicznej nie izolowanej, a druga – pod stropem nad piwnicami.

W budynkach niepodpiwniczonych powinna być założona jedna warstwa izolacji poziomej ścian, odpornej na działanie wilgoci, w połączeniu z izolacją poziomą podłogi parteru.

W budynkach podpiwniczonych w całości lub częściowo należy zapewnić ciągłość izolacji przeciwwilgociowej przez zastosowanie izolacji pionowej.

2. Na stykającej się z gruntem powierzchni ściany piwnicznej należy stosować pionową i poziomą izolację przeciwwilgociową.

3. Cokoły budynków powinny być wykonane do wysokości co najmniej 0,30 m z materiałów odpornych na działanie wilgoci.

4. Końce drewnianych belek stropowych, spoczywających na murze lub betonie, powinny być w odpowiedni sposób zabezpieczone przed wilgocią.

5. Dopuszcza się izolację poziomą i pionową ścian i podłóg z betonu przez zastosowanie w tworzywie tych ścian i podłóg odpowiedniego środka wodoszczelnego.

§ 84. 1. Zagłębienie posadzki piwnicznej poniżej poziomu wody gruntowej wymaga zastosowania odpowiedniej izolacji przeciwwilgociowej i konstrukcji obliczonej na parcie wody.

2. W pomieszczeniach niepodpiwniczonych, a przeznaczonych na pobyt ludzi, niezależnie od izolacji cieplnej należy stosować pod drewnianą podłogą pustkę (szczelinę) izolacyjną przewietrzaną z podporami podłogi, oddzielonymi od podłoża materiałem izolacyjnym przeciwwilgociowym, albo izolację poziomą przeciwwilgociową pod całą podłogą, założoną w miarę możności 0,10 m nad poziomem przyległego terenu.

3. Posadzki w loggiach i na tarasach oraz wszelkie posadzki narażone na działanie wilgoci, np. w pralniach, łazienkach i natryskach, powinny być wykonane z materiałów nieprzepuszczalnych, nienasiąkliwych oraz posiadać w razie potrzeby izolację przeciwwilgociową i urządzenia do odprowadzenia wody.

Rozdział 18.

Zabezpieczenie przed dźwiękiem i drganiem

§ 85. 1. Wnętrza pomieszczeń, przeznaczone na pobyt ludzi, powinny być zabezpieczone w obiektach przed uciążliwymi dźwiękami i drganiami, przez odpowiednie usytuowanie tych pomieszczeń oraz przez zastosowanie środków tłumiących i odpowiednich rozwiązań w zakresie urządzeń wywołujących uciążliwe dźwięki i drgania.

2. Przepis ust. 1 nie dotyczy budynków wolnostojących, jednorodzinnych, wznoszonych w miejscowościach lub dzielnicach nie narażonych na uciążliwe dźwięki.

3. Zakłady przemysłowe i inne obiekty budowlane, których sposób użytkowania powoduje uciążliwe dla użytkowników i dla otoczenia dźwięki, powinny być zaopatrzone w odpowiednie urządzenia dźwiękochłonne, tak by maksymalna intensywność dźwięku w pomieszczeniu odpowiadała wymaganiom normy państwowej lub przepisów szczególnych.

4. Silniki, pompy, wentylatory i inne urządzenia mechaniczne, powodujące uciążliwe dźwięki lub drgania, powinny być ustawione na fundamentach albo ramach, nie związanych z konstrukcją budynku, jeżeli potrzebnego wygłuszenia nie można osiągnąć przez stosowanie odpowiednich środków tłumiących, jak amortyzatory, izolacje korkowe lub gumowe, podłączenia elastyczne itp. środki.

5. W budynkach mieszkalnych i użyteczności publicznej ściany zewnętrzne, ściany między mieszkaniami lub oddzielające mieszkania od klatek schodowych i dźwigów oraz stropy między kondygnacjami należy zaopatrzyć w izolację przeciwdźwiękową, jeżeli wymienione elementy budynku nie posiadają wystarczającej wartości izolacyjnej. Rodzaj i grubość warstwy izolacyjnej powinna odpowiadać wymaganiom normy państwowej.

6. Ściany, podłogi i stropy pomieszczeń, w których w związku z ich użytkowaniem powstają uciążliwe dźwięki i drgania, np. w restauracjach, salach tanecznych, gimnastycznych, operacyjnych, porodowych itp. pomieszczeniach, powinny być osłonięte izolacją przeciwdźwiękową, chroniącą sąsiednie pomieszczenia, przeznaczone na pobyt ludzi, jeżeli konstrukcja tych ścian, podłóg lub stropów nie posiada wystarczającej wartości izolacyjnej.

Rozdział 19.

Impregnacja materiałów

§ 86. 1. Drewno stosowane przy wznoszeniu obiektów budowlanych powinno być uprzednio uodpornione na niszczące działanie grzyba i owadów za pomocą właściwych i uznanych środków.

2. Materiały zastępcze w postaci płyt oraz inne tworzywa sztuczne, podlegające działaniu grzyba lub owadów, powinny być w trakcie budowy chemicznie uodpornione na to działanie, jeżeli uodpornienie to nie nastąpiło w toku produkcji.

3. Drewno i inne materiały łatwo zapalne stosowane bez okładziny do konstrukcji ścian, stropów i dachów, a także materiały łatwo zapalne stosowane jako stałe okładziny i elementy dekoracyjne w obiektach użyteczności publicznej powinny być uodpornione odpowiednimi środkami na działanie ognia i wysokich temperatur do granicy określonej dla materiałów trudno zapalnych, jeżeli przepisy szczególne nie stanowią inaczej.

CZĘŚĆ II.

WARUNKI SZCZEGÓŁOWE, KTÓRYM POWINNY ODPOWIADAĆ NIEKTÓRE POMIESZCZENIA ORAZ OGRODZENIA I URZĄDZENIA WPŁYWAJĄCE NA WYGLĄD OBIEKTÓW BUDOWLANYCH

Rozdział 20.

Pomieszczenia przeznaczone na pobyt ludzi, piwnice i pralnie

§ 87. 1. Pomieszczenia przeznaczone na pobyt ludzi powinny być w wystarczający sposób oświetlone światłem dziennym i sztucznym, ogrzewane i przewietrzane oraz zabezpieczone przed wilgocią, nadmiernymi stratami lub zyskami ciepła, uciążliwymi dźwiękami, drganiami i wyziewami oraz przed szkodliwą ilością gazów i pyłów.

2. W celu zapobieżenia gwałtownemu dopływowi chłodnego powietrza do pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi przez częste otwieranie drzwi, należy urządzać sionki izolacyjne. Jeżeli względy techniczne lub technologiczne na to nie pozwalają albo gdy zachodzi konieczność zbyt częstego lub długotrwałego otwierania drzwi, należy stosować odpowiednie urządzenia zapobiegające gwałtownemu dopływowi zimnego powietrza, np. zasłony powietrzne lub drzwi samozamykające się.

3. Pomieszczenia biurowe usytuowane w oddziałach produkcyjnych powinny być zabezpieczone przed przenikaniem zanieczyszczonego powietrza i hałasu z pomieszczeń przemysłowych, pracowni, składów lub dla inwentarza żywego za pomocą korytarzy albo specjalnych pomieszczeń izolacyjnych, odpowiednich urządzeń wentylacyjnych oraz izolacji dźwiękochłonnej, a także powinny posiadać własną drogę ewakuacyjną na zewnątrz budynku.

4. Własna droga ewakuacyjna na zewnątrz budynku nie jest wymagana w stosunku do pomieszczeń biurowych, usytuowanych w oddziałach produkcyjnych i przeznaczonych dla personelu, którego praca techniczna lub administracyjna oparta jest na stałym kontakcie z produkcją, a łatwa ewakuacja tych pomieszczeń została zapewniona.

5. Stosowanie kotar w wyjściach ewakuacyjnych i na drogach ewakuacyjnych dozwolone jest pod warunkiem, że:

1) urządzenie zawieszenia zapewnia sztywność umocowania oraz pewność rozsuwania kotar,

2) po rozsunięciu kotar zostanie uzyskany pełny prześwit otworu drzwiowego,

3) przy drzwiach dwuskrzydłowych kotara ma przecięcie pionowe odpowiadające wysokości znajdujących się za nią drzwi,

4) dolny skraj kotary jest wzniesiony co najmniej 5 cm nad podłogą,

5) kotara jest uodporniona odpowiednimi środkami ognioochronnymi zgodnie z wymaganiami § 86 ust. 3.

§ 88. 1. Pomieszczenia przeznaczone na pobyt ludzi, a użytkowane w okresie zimowym, powinny posiadać urządzenia do ogrzewania, jak instalacje centralnego ogrzewania, piece do ogrzewania albo też innego rodzaju urządzenia służącego do utrzymania właściwej temperatury wnętrza. Organy państwowego nadzoru budowlanego mogą uznać urządzenia takie za zbędne w niektórych obiektach, przeznaczonych na czasowy pobyt ludzi, np. służących celom kultu religijnego.

2. Zabrania się stawiania pieców do ogrzewania, opalanych paliwem stałym lub płynnym w budynkach mieszkalnych posiadających więcej niż 5 kondygnacji oraz w zakładach lecznictwa zamkniętego, w domach rencistów, domach dziecka itp. zakładach zabezpieczenia i opieki społecznej, a także w salach przeznaczonych do zbiorowego użytku na terenie miast i osiedli.

3. Trzony kuchenne i pralnicze do paliw stałych lub płynnych dopuszczalne są w budynkach nie przekraczających 5 kondygnacji lub wysokości 15 m.

§ 89. 1. Poziom podłogi pomieszczeń mieszkalnych powinien znajdować się co najmniej 0,30 m nad powierzchnią przyległego terenu, a innych pomieszczeń, przeznaczonych na stały pobyt ludzi – nie może znajdować się poniżej powierzchni przyległego terenu. W terenie pochyłym dopuszczalne jest zagłębienie podłogi w terenie najwyżej z trzech stron, do głębokości nie większej niż 0,60 m, pod warunkiem zastosowania w tych miejscach odpowiedniej izolacji przeciwwilgociowej.

2. W wyjątkowych przypadkach właściwe organy państwowego nadzoru budowlanego mogą wyrazić zgodę na częściowe zagłębienie pomieszczeń, przeznaczonych na stały pobyt ludzi, poniżej określonej w ust. 1 głębokości, w porozumieniu z organami inspekcji pracy, państwowej inspekcji sanitarnej oraz organami ochrony przeciwpożarowej.

3. Pomieszczenia przeznaczone na czasowy pobyt ludzi mogą być umieszczone w suterenie, jeżeli:

1) zagłębienie podłogi poniżej otaczającego terenu nie przekracza 0,90 m, albo gdy

2) dookoła tych pomieszczeń znajduje się odwodniona fosa z dnem zagłębionym 0,10 m poniżej poziomu podłogi oraz ze skarpą nachyloną najwyżej pod kątem 45° i zaczynającą się w odległości co najmniej 0,60 m od ściany, a dolna krawędź nadproża okiennego znajduje się przynajmniej na poziomie otaczającego terenu.

4. Skarpa, o której mowa w ust. 3, może być zastąpiona murem oporowym, nie przekraczającym gabarytu skarpy.

5. Pomieszczenia, o których mowa w ust. 3, powinny posiadać ściany zewnętrzne i podłogi zabezpieczone przed nadmiernymi stratami ciepła i przed wilgocią.

6. Przepisy ust. 1 i 3 nie dotyczą pomieszczeń, które ze względów technologicznych muszą być zagłębione w terenie i posiadać urządzenia zapobiegające szkodliwym dla organizmu wpływom, a łatwa ewakuacja tych pomieszczeń została zapewniona.

§ 90. 1. Zabrania się projektowania i budowy:

1) mieszkań od strony północnej, oświetlonych wyłącznie oknami w ścianach od strony północnej, które tworzą z kierunkiem N-S kąt przekraczający 22,5°,

2) mieszkań oraz stałych miejsc pracy w piwnicy lub suterenie, z wyjątkiem przypadków określonych w § 89 ust. 6,

3) mieszkań pięcio- i więcej osobowych jednostronnie wietrzonych i oświetlonych,

4) piwnic bez zapewnionej wymiany powietrza.

2. Odstępstwa od przepisu ust. 1 pkt 1 dopuszczalne są w budynkach o systemie korytarzowym, z mieszkaniami przeznaczonymi dla jednej osoby, jeżeli usytuowanie budynku tego wymaga.

§ 91. 1. Zabrania się urządzania pomieszczeń, przeznaczonych na pobyt ludzi nad warsztatami, wytwórniami, składami itp. pomieszczeniami, w których znajdują się materiały palne, wybuchowe lub gazy sprężone pod wysokim ciśnieniem, w ilościach większych niż dopuszczają to przepisy szczególne.

2. Nad pomieszczeniami fabrycznymi i składami, nie wymienionymi w ust. 1, dopuszczalne jest urządzenie pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi, z wyjątkiem mieszkań, jednak pod warunkiem, że stropy posiadają odporność ogniową co najmniej klasy C, a dojście do tych pomieszczeń prowadzi z osobnej ewakuacyjnej klatki schodowej.

§ 92. 1. Pomieszczenia I i II kategorii niebezpieczeństwa pożarowego powinny mieścić się w budynkach jednokondygnacyjnych, o klasie odporności ogniowej odpowiadającej średniemu użytkowemu obciążeniu ogniowemu budynku, bądź powinny znajdować się na najwyższej kondygnacji budynków wielokondygnacyjnych, z wyjątkiem budynków mieszkalnych.

2. W wyjątkowych przypadkach, w których ze względu na konieczność zachowania ciągłości procesów technologicznych usytuowanie pomieszczeń, o których mowa w ust. 1, jest niemożliwe na najwyższej kondygnacji budynków wielokondygnacyjnych – dopuszcza się urządzanie tych pomieszczeń na innych kondygnacjach nadziemnych, po uprzednim każdorazowym uzgodnieniu warunków bezpieczeństwa przeciwpożarowego z właściwą wojewódzką (miejską miasta wydzielonego z województwa) komendą straży pożarnych.

3. Pomieszczenia I i II kategorii niebezpieczeństwa pożarowego, urządzone w budynkach przemysłowych wspólnie z innymi oddziałami, powinny być oddzielone od innych pomieszczeń ścianami i stropami, wykonanymi z materiałów niepalnych o odporności ogniowej odpowiedniej do wielkości użytkowego obciążenia ogniowego pomieszczeń przylegających do siebie; pomieszczenia te nie powinny się łączyć przejściem bezpośrednim z innymi pomieszczeniami, z wyjątkiem pomieszczeń związanych ze sobą procesem produkcyjnym, jak np. pomieszczenia podręcznego składowania, przygotowywania i wykorzystywania mieszanek cieczy i substancji w jednorodnym ciągu technologicznym.

4. Do przechowywania czyściwa, niezbędnego w procesie technologicznym, należy przeznaczyć pomieszczenia, znajdujące się poza pomieszczeniami, o których mowa w ust. 3.

5. W przypadku konieczności zastosowania bezpośrednich przejść komunikacyjnych z pomieszczeń I i II kategorii niebezpieczeństwa pożarowego do innych pomieszczeń, przejścia te powinny być zamknięte przeciwpożarowymi drzwiami i wrotami, przedsionkami przeciwpożarowymi, korytarzami określonymi w § 79 ust. 2 lub w inny sposób, zabezpieczający skutecznie przed przeniesieniem się ognia z jednego pomieszczenia do drugiego w wymaganym okresie czasu.

6. W pomieszczeniu podręcznego składowania, o którym mowa w ust. 3, dopuszcza się przechowywanie cieczy i substancji, stanowiących podstawę do zaliczania pomieszczeń do I i II kategorii niebezpieczeństwa pożarowego, w ilościach nie przekraczających zapasu dobowego zużycia.

7. W razie gdy ogólna ilość cieczy łatwo zapalnych nie przekracza 500 kg na jedną zmianę pracy, dopuszcza się wydzielenie tylko jednego pomieszczenia do przechowywania i przygotowywania tych cieczy do wykorzystania w procesie produkcyjnym.

8. Dla pompowni i innych maszynowni instalacji przemysłowych w pomieszczeniach I i II kategorii niebezpieczeństwa pożarowego powinny być przeznaczone odrębne pomieszczenia oddzielone od innych pomieszczeń ścianami i stropami, wykonanymi z materiałów niepalnych i o odporności ogniowej odpowiadającej co najmniej wielkości użytkowego obciążenia ogniowego pomieszczeń przyległych.

9. Powierzchnie przewodów instalacji i urządzeń, o temperaturze wyższej niż temperatura otoczenia, powinny być w obrębie pomieszczeń I i II kategorii niebezpieczeństwa pożarowego gładkie i łatwe do oczyszczenia z pyłów oraz zabezpieczone przed możliwością zanieczyszczenia cieczami łatwo zapalnymi lub ich: mieszankami z innymi substancjami, a ponadto zabezpieczone przed gromadzeniem się elektryczności statycznej.

10. Budynki, w których mieszczą się pomieszczenia I i II kategorii niebezpieczeństwa pożarowego, powinny być chronione przed bezpośrednimi i wtórnymi wyładowaniami atmosferycznymi za pomocą odpowiednich instalacji piorunochronnych.

11. Przepis ust. 3 nie ma zastosowania do pojedynczych stanowisk pracy, w których wykonywane są prace z cieczami i substancjami, stanowiącymi podstawę zaliczenia pomieszczeń do II kategorii niebezpieczeństwa pożarowego, jeżeli stanowiska te usytuowane są w pomieszczeniu przeznaczonym również dla innych celów produkcyjnych lub usługowych i zachowane zostaną warunki określone w przepisach przeciwpożarowych.

12. Przepisy ust. 1–5 i 8–10 nie mają zastosowania do pomieszczeń, w których wykonuje się okresowo lub doraźnie prace związane:

1) z konserwacją i remontem obiektów budowlanych i urządzeń, lub

2) z pracą nakładczą (chałupniczą), lub

3) z konserwacją eksponatów muzealnych i zabytkowych.

§ 93. 1. Na poddaszu o drewnianej konstrukcji mogą znajdować się pomieszczenia przeznaczone na pobyt ludzi, jeżeli nie zajmują więcej niż 50% o powierzchni poddasza, z wyjątkiem domów jednorodzinnych, w których dopuszcza się całkowite wykorzystanie poddasza.

2. Pomieszczenia na poddaszu, o których mowa w ust. 1, przeznaczone na pobyt ludzi, powinny posiadać dostęp do klatki schodowej oraz, z wyjątkiem domów jednorodzinnych, ściany klasy B odporności ogniowej i stropy klasy C, a otwory do części strychowej z tych pomieszczeń powinny być zaopatrzone w drzwi o odporności ogniowej co najmniej klasy E.

3. Na poddaszach nie mogą znajdować się pomieszczenia przeznaczone na pobyt ludzi, zaliczone do 3 i 4 grupy pomieszczeń określonych w § 2 ust. 6 oraz zaliczone do I i II kategorii niebezpieczeństwa pożarowego.

4. Za poddasze w rozumieniu zarządzenia nie uważa się pomieszczeń znajdujących się w obrębie niepalnej konstrukcji dachu, jeżeli łączna powierzchnia użytkowa tych pomieszczeń i dróg ewakuacyjnych przekracza 50% powierzchni niżej położonej kondygnacji.

§ 94. Poza terenami miast i osiedli dopuszcza się zakładanie w jednym budynku mieszkań i pomieszczeń przeznaczonych dla inwentarza żywego, pod warunkiem, że:

1) pomieszczenie dla inwentarza żywego będzie przeznaczone najwyżej dla 15 sztuk inwentarza, np. koni, bydła oraz trzody chlewnej,

2) wejście do pomieszczenia dla inwentarza nie będzie wspólne z wejściem do mieszkania,

3) odległość najbliższych okien i drzwi pomieszczeń dla inwentarza od otworów w lokalu mieszkalnym będzie wynosić co najmniej 6 m.

§ 95. 1. Pomieszczenia przeznaczone na stały pobyt ludzi powinny w poszczególnych grupach określonych w § 2 ust. 6 odpowiadać następującym minimalnym warunkom, jeżeli przepisy szczególne nie przewidują wymagań ostrzejszych:

^*) Nie dotyczy pomieszczeń, w których wentylacja zapewniona została w inny sposób.

2. Pomieszczenia przeznaczone na czasowy pobyt ludzi powinny odpowiadać co najmniej następującym warunkom:

1) wysokość pomieszczenia w świetle nie powinna być mniejsza od 2,40 m,

2) powierzchnia na osobę pracującą powinna wynosić nie mniej niż 2 m², jednak w pomieszczeniu nie mniejszym niż 4 m²,

3) powierzchnia okna w świetle w stosunku do powierzchni podłogi powinna wynosić nie mniej niż 1/12.

3. Wysokość pomieszczeń użytkowych, nie przeznaczonych na pobyt ludzi, jak np. suteren, magazynów, składów itp., nie powinna być mniejsza niż 2,20 m w świetle, wysokość piwnic w budynkach mieszkalnych nie powinna być mniejsza niż 1,90 m w świetle, a wysokość galerii, pomostów, tuneli i innych miejsc przeznaczonych do stałego ruchu pracowników oraz otwartych do większego wnętrza nisz, wnęk i antresol, a także pomieszczeń gospodarczych w jednorodzinnych budynkach mieszkalnych nie powinna być mniejsza niż 2,00 m w świetle.

4. Przy stropie pochyłym miarodajna jest średnia wysokość pomieszczenia.

5. Przy oszkleniu pojedynczym niezbędna powierzchnia okna może być zmniejszona o 20%.

6. W budynkach jednorodzinnych wysokość poddasznych pomieszczeń, przeznaczonych na pobyt ludzi, może być zmniejszona do 2,20 m na powierzchni użytkowej nie mniejszej niż 3/4 powierzchni podłogi, przy czym przy stropie łamanym wysokość w najniższym miejscu powinna wynosić co najmniej 1,20 m.

7. W domach jednorodzinnych i mieszkaniach 2-kondygnacyjnych wysokość jednej kondygnacji w świetle może być w drodze wyjątku zmniejszona do 2,20 m, jeżeli wnętrze mieszkania stanowi otwartą, łatwo wentylowaną całość.

8. Jeżeli pod stropem pomieszczeń użytkowych, galerii, pomostów, tuneli i korytarzy znajdują się przewody instalacyjne lub inne urządzenia, wysokość przejścia pod nimi nie może być mniejsza niż 2,00 m w świetle, natomiast dla przejść prowadzących do piwnic wysokość ta nie może być mniejsza niż 1,90 m, a dla wejścia na strych – nie mniejsza niż 1,60 m w świetle.

9. Przepisy ust. 3 i 8 nie dotyczą piwniczek gospodarczych, dostępnych bezpośrednio z pomieszczeń w jednorodzinnych budynkach mieszkalnych.

§ 96. 1. Powierzchnia oświetlenia okiennego pomieszczeń przeznaczonych na stały pobyt ludzi powinna odpowiadać potrzebom użytkowym, głębokości i szerokości pomieszczenia, położeniu okna oraz wielkości kąta padania światła, zawartego między linią poziomą na wysokość parapetu okiennego a linią łączącą zewnętrzną krawędź nadproża z wewnętrzną krawędzią parapetu.

2. Ściana lub dach przeciwległego budynku nie mogą zmniejszać kąta padania światła więcej niż o 27°, to jest przekraczać swoją wysokością połowy odległości od okna, jeżeli stanowi ono jedyny dostęp powietrza i światła o niezbędnej powierzchni.

3. Jeżeli kąt padania światła został zmniejszony więcej niż o 27° przez wysokość przeciwległego budynku albo przez podcień, okap, loggie lub balkon, a także przez gęste zadrzewienie, należy niezbędną powierzchnię okien proporcjonalnie zwiększyć.

4. W zakładach pracy odległość stałego miejsca pracy od okna przy świetle bocznym nie powinna przekraczać 2-krotnej wysokości okna, mierzonej od poziomu stanowiska pracy (stoły robocze, maszyny i inne urządzenia); przy większych odległościach należy stosować oświetlenie górne lub górnoboczne, w miarę możności równomierne.

5. Sienie i korytarze, stanowiące dojście do pomieszczeń zbiorowego użytku, powinny być oświetlone światłem dziennym bezpośrednim lub pośrednim.

6. Oświetlenie światłem pośrednim za pomocą okien o powierzchni co najmniej o 50% większej niż niezbędna jest dopuszczalne:

1) w razie zastosowania oświetlenia górnego lub szkła rozpraszającego światło, np. zbrojonego, matowego, albo próżniowego,

2) z pasażów, hal fabrycznych, dworcowych itp. hal,

3) w zakładach naukowych lub innych, gdy wymagają tego potrzeby użytkowe,

4) dla należycie zwentylowanych małych kuchni roboczych (laboratoryjnych) w mieszkaniach przeznaczonych najwyżej dla czterech osób, pod warunkiem zaprojektowania w kuchni wolnej przestrzeni, niezbędnej do ustawienia lodówki o pojemności nie mniejszej niż 60 litrów, zainstalowania uziemionego gniazda tyczkowego do podłączenia lodówki oraz wykonania na wysokości powyżej 0,80 m od podłogi oszklonej ścianki wewnętrznej.

§ 97. Jeżeli usytuowanie i rodzaj otworów okiennych powoduje olśnienie pracowników przez nasłonecznienie płaszczyzny roboczej lub oślepienie ich przez bezpośrednio padające na pracowników promienie słoneczne, należy stosować do oszklenia okien specjalne gatunki szkła rozpraszającego lub dodatkowe urządzenia zasłaniające, łatwo ustawiane w pożądanym położeniu z poziomu podłogi lub pomostu.

§ 98. Jeżeli oświetlenie naturalne w zakładach pracy jest niewystarczające, należy stosować oświetlenie sztuczne o jasności odpowiadającej potrzebom użytkowym, wykonane w sposób nieszkodliwy dla wzroku pracujących oraz nie powodujące olśnienia.

§ 99. 1. Oświetlenie wyłącznie światłem sztucznym pomieszczeń do pracy, przeznaczonych na stały pobyt ludzi, jest dopuszczalne w przypadkach uzasadnionych względami technologicznymi oraz gdy oświetlenie światłem dziennym jest nie wskazane lub niemożliwe.

2. Pomieszczenia, oświetlone wyłącznie światłem sztucznym, mogą być zaliczone wyłącznie do III, IV i V kategorii niebezpieczeństwa pożarowego pomieszczeń, jeżeli znajdują się w budynkach budownictwa powszechnego, oraz powinny odpowiadać co najmniej następującym wymaganiom:

1) powinny posiadać urządzenia zabezpieczające przez cały okres przebywania ludzi w pomieszczeniu:

a) utrzymanie mikroklimatu wnętrza w granicach określonych normami temperatur, wilgotności i ruchu powietrza,

b) utrzymanie w każdym przypadku stopnia zanieczyszczenia powietrza substancjami szkodliwymi dla zdrowia i pyłami poniżej granic dopuszczalnych stężeń substancji szkodliwych w powietrzu strefy roboczej lub strefy przebywania ludzi,

c) utrzymanie sztucznego oświetlenia pomieszczeń w zależności od ich przeznaczenia, na poziomie określonym w normach oświetlenia sztucznego pomieszczeń;

2) powinny być wyposażone:

a) w automatyczne urządzenia sygnalizacyjno-alarmowe na wypadek awarii wewnętrznej instalacji wentylacyjnych i klimatyzacyjnych,

b) w stałe światła bezpieczeństwa oraz w światła ewakuacyjne, zasilane ze źródła niezależnego od źródeł prądu oświetlenia normalnego i zapalane samoczynnie z chwilą zaniku napięcia tego prądu, w celu oświetlenia pomieszczeń użytkowych, dróg ewakuacyjnych, występów i przeszkód;

3) do elementów budowlanych, instalacyjnych oraz ich izolacji nie mogą być zastosowane materiały palne, a do wyposażenia stałego – materiały wytwarzające w czasie pożaru gazy lub pary działające toksycznie.

3. Oświetlenie wyłącznie światłem sztucznym pomieszczeń przeznaczonych na czasowy pobyt ludzi dopuszczalne jest w przypadkach:

1) pomieszczeń zagłębionych w terenie ze względów technologicznych, gdzie oświetlenie światłem dziennym jest nie wskazane lub niemożliwe,

2) pomieszczeń, których potrzeby użytkowe wykluczają stosowanie światła dziennego, jak ciemnie fotograficzne, zaciemniane sale zbiorowego użytku itp.,

3) zwentylowanych pomieszczeń z szafą lub wnęką kuchenną w mieszkaniach jedno- i dwuosobowych.

4. Przepis ust. 2 stosuje się odpowiednio do pomieszczeń, o których mowa w ust. 3 pkt 1 i 2.

5. Naczelny organ państwowego nadzoru budowlanego może na wniosek właściwego ministra (kierownika urzędu centralnego) lub zarządu właściwego centralnego związku spółdzielczego, złożony po uzgodnieniu z Głównym Inspektoratem Ochrony Pracy, z Głównym Państwowym Inspektorstwem Sanitarnym oraz z Komendą Główną Straży Pożarnych, wyrazić zgodę na oświetlenie wyłącznie światłem sztucznym innych pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi, nie wymienionych w ust. 1 i 3.

§ 100. Oświetlenie w pomieszczeniach pracy, sąsiadujących ze sobą i przez które odbywa się komunikacja wewnętrzna, nie powinno wykazywać w natężeniu różnic przekraczających 30% w stosunku do natężenia światła w pomieszczeniu o większej jasności.