Lp.

Identyfikacja i ocena¹⁾ zagrożeń

Sposób eliminacji lub ograniczania zagrożeń i ich skutków

1

Zamieranie sztucznych drzewostanów będących monokulturami świerka (Picea abies) niedostosowanymi do siedliska, a stanowiącymi w PNGS²⁾ około 83% powierzchni drzewostanów

1. Usuwanie drzew chorych i obumierających, jeżeli zagrażają one trwałości drzewostanów, z pozostawieniem niezbędnej liczby drzew ze względu na ochronę różnorodności biologicznej.

2. Zachowanie właściwego stanu zdrowotnego drzewostanów przez:

1) wyznaczanie i korowanie drzew opanowanych przez grzyby, w szczególności z rodzaju opieńka (Armillaria spp) i owady, w szczególności kornik drukarz (Ips typographus) zagrażające trwałości drzewostanów;

2) prowadzenie czynności w zakresie ochrony lasu, w szczególności wykonywanie monitoringu zagrożenia drzewostanów przez:

a) jesienne poszukiwania larw owadów z rodzaju zasnuja (Cephalcia spp.),

b) wystawianie pułapek feromonowych na brudnicę mniszkę (Lymantria monacha),

c) wykładanie pułapek klasycznych i feromonowych na kornika drukarza (Ips typographus) oraz gatunki towarzyszące.

2

Niszczenie ekosystemów naskalnych

1. Ograniczanie antropopresji.

2. Udostępnianie obszarów PNGS do wspinaczki – zgodnie z Zarządzeniem Dyrektora PNGS.

3

Antropogeniczna erozja gleb na stokach

Zabudowa przeciwerozyjna

4

Niekontrolowana penetracja obszaru PNGS polegająca na: 1) przebywaniu turystów lub odwiedzających PNGS, w miejscach nieudostępnionych (obszarach na terenie PNGS, które nie są udostępnione turystom do zwiedzania);

2) użyciu pojazdów mechanicznych (motocykle, quady)

– powodująca niszczenie roślinności w pobliżu szlaków turystycznych, runa leśnego i ekosystemów nieleśnych.

1. Ukierunkowanie ruchu turystycznego przez budowę i konserwację infrastruktury turystycznej.

2. Konserwacja nawierzchni szlaków turystycznych. Odnawianie oznaczeń szlaków i drogowskazów na węzłach komunikacyjnych.

3. Konserwacja szlaków rowerowych, ścieżek dydaktycznych oraz wykonanie kolejnych ścieżek.

4. Konserwacja wyposażenia miejsc odpoczynku, a także koszenie trawy w miejscach odpoczynku.

5. Ustawianie tablic informacyjnych z regulaminem PNGS i piktogramów.

6. Konserwacja oznakowania granic PNGS.

7. Usprawnianie ruchu turystycznego i ograniczanie ilości turystów na Szczelińcu Wielkim i Błędnych Skałach poprzez utworzenie tras turystycznych i wprowadzenie opłat za wejście na trasy.

8. Zapobieganie przebywaniu turystów lub odwiedzających PNGS poza miejscami udostępnionymi (obszarach na terenie PNGS, które nie są udostępnione turystom do zwiedzania), poprzez odsłanianie form skalnych zlokalizowanych w bezpośrednim sąsiedztwie szlaków.

9. Kontrola zbioru jagód i grzybów.

10. Kontrola przestrzegania zasad korzystania z terenu PNGS (Służby PNGS, wolontariusze).

11. Stosowanie naturalnych przeszkód uniemożliwiających nielegalne wjazdy pojazdami mechanicznymi.

5

1. Niezgodność składu gatunkowego drzewostanu z siedliskiem.

2. Niewłaściwa struktura przestrzenna i wiekowa drzewostanów.

1. Regulowanie składu gatunkowego drzewostanów z uwzględnieniem fazy rozwojowej drzewostanu, typu siedliska oraz typu zbiorowiska roślinnego i możliwych wariantów składu gatunkowego.

2. Wykonywanie działań ochronnych z uwzględnieniem wymogów ochrony siedlisk i gatunków określonych w załącznikach do dyrektywy ptasiej (Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/147/WE z dnia 30 listopada 2009 r. w sprawie ochrony dzikiego ptactwa (Dz. U. UE L z dnia 26 stycznia 2010 r.)) i dyrektywy siedliskowej (Dyrektywa Siedliskowa – Dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory (Dz. U. UE L. z dnia 22 lipca 1992 r.)).

3. Prowadzenie zabiegów pielęgnacyjno-hodowlanych w drzewostanach objętych programem przebudowy i renaturalizacji, polegających na:

1) stosowaniu różnych rodzajów cięć dla potrzeb przebudowy składu gatunkowego drzewostanów;

2) odnawianiu drzewostanu pod osłoną, w lukach, na gniazdach oraz w poprawkach i uzupełnieniach;

3) składaniu gałęzi;

4) wykaszaniu roślinności zielnej w odnowieniach;

5) pracach szkółkarskich;

6) zbiorze nasion i szyszek.

6

Uszkadzanie odnowień i młodników przez zwierzynę płową

Zabezpieczanie drzewostanów przed uszkodzeniami spowodowanymi przez zwierzęta roślinożerne poprzez:

1) zabezpieczanie młodego pokolenia drzew (grodzenie upraw siatką leśną, smarowanie drzew środkiem odstraszającym);

2) naprawy bieżące, remonty oraz czasowy demontaż istniejących ogrodzeń;

3) demontaż starych ogrodzeń;

4) kontrolę liczebności populacji zwierząt roślinożernych.

7

Zarastanie ekosystemów trawiastych na skutek sukcesji

1. Koszenie łąk i pastwisk z usuwaniem biomasy lub wypas zwierząt.

2. Usuwanie naturalnego odnowienia drzew i krzewów z ekosystemów trawiastych.

8

Zanikanie starych odmian drzew owocowych oraz zamieranie populacji owadów zapylających

1. Wegetatywne rozmnażanie drzew i krzewów owocowych z egzemplarzy rosnących na terenie PNGS.

2. Pielęgnowanie sadu kolekcyjnego i starych sadów oraz drzew przydomowych.

3. Kontynuacja działań zmierzających do odtworzenia zbliżonego do naturalnego zespołu owadów zapylających przez reaktywowanie bartnictwa.

9

Wypieranie przez inwazyjne gatunki roślin gatunków rodzimych

1. Monitoring w zakresie występowania następujących inwazyjnych gatunków roślin:

1) rdestowiec ostrokończysty (Reynoutria japonica);

2) rdestowiec sachaliński (Reynoutria sachalinensis);

3) rdestowiec pośredni (Reynoutria x bohemica);

4) barszcz Sosnowskiego (Heracleum sosnowskyi);

5) barszcz Mantegazziego (Heracleum mantegazianum);

6) niecierpek gruczołowaty (Impatiens glandulifera).

2. W przypadku stwierdzenia występowania inwazyjnych gatunków roślin, poprzez:

1) koszenie;

2) wykopywanie;

3) wywożenie;

4) zniszczenie, poza granicami PNGS.

10

Zamieranie osobników lub kłopoty z naturalnym odbudowaniem populacji następujących gatunków rzadkich i chronionych:

1) sosny drzewokosej (Pinus x rhaetica);

2) goryczuszki czeskiej (Gentianella bohemica);

3) storczycy kulistej (Traunsteinera globosa);

4) mieczyka dachówkowatego (Gladiolus imbricatus).

1. Zbiór nasion i owoców.

2. Rozmnażanie wegetatywne.

3. Hodowla sadzonek.

4. Wprowadzanie wyhodowanych sadzonek na wybrane stanowiska.

5. Monitoring populacji gatunków rzadkich i chronionych.

11

Zanieczyszczenie powierzchni ziemi

Zbiórka, segregacja i wywóz odpadów stałych

12

Degradacja infrastruktury drogowej przez czynniki abiotyczne i antropogeniczne, utrudniająca dojazd do powstałych zagrożeń, w szczególności pożarów, wypadków.

Utrzymanie przejezdności dróg będących własnością PNGS przez naprawę zniszczonych odcinków

13

1. Zmiana stosunków wodnych i szaty roślinnej oraz zubożenie siedlisk wilgotnych spowodowane odwodnieniem ekosystemów starymi rowami melioracyjnymi.

2. Zarastanie wysychających mokradeł młodym pokoleniem świerka (Picea abies (L.) H. Karst) pochodzącym z sukcesji naturalnej.

3. Nadmierny odpływ wody.

1. Ochrona i odtwarzanie zagrożonych siedlisk hydrogenicznych w PNGS przez ograniczenie nadmiernego odpływu wody.

2. Ograniczenie spływu wody po zboczach oraz usuwanie młodego pokolenia świerka (Picea abies (L.) H. Karst) pochodzącego z sukcesji naturalnej.

14

Presja zabudowy prywatnych nieruchomości na obszarze PNGS

Wykup nieruchomości gruntowych

Lp.

Identyfikacja i ocena¹⁾ zagrożeń

Sposób eliminacji lub ograniczania zagrożeń i ich skutków

1

Nadmierny ruch pojazdów na drodze do Błędnych Skał

Ograniczanie ruchu pojazdów drogą do Błędnych Skał, poprzez budowę parkingów o ograniczonej ilości stanowisk przy Błędnych Skałach (58 stanowisk) i na Polanie YMCA (100 stanowisk).

2

Koncentracja ruchu turystycznego na Szczelińcu Wielkim i Błędnych Skałach

Wprowadzenie ruchu jednokierunkowego na trasach turystycznych. Budowa infrastruktury turystycznej zapewniającej bezpieczne przejście.

3

Zagrożenie życia i zdrowia turystów z powodu stojących martwych drzew i zbliżania się turystów do urwisk i przepaści.

1. Systematyczne usuwanie obumarłych drzew w pobliżu szlaków turystycznych.

2. Zabezpieczanie szlaków turystycznych i punktów widokowych znajdujących się w pobliżu urwisk i przepaści.

4

Naturalne masowe ruchy skał, stanowiące zagrożenie dla ruchu turystycznego.

1. Monitorowanie masowych ruchów skał – odczyty szczelinomierzy.

2. Wykonywanie działań zabezpieczających w rejonie szlaków turystycznych.

Lp.

Identyfikacja i ocena¹⁾ zagrożeń

Sposób eliminacji lub ograniczania zagrożeń i ich skutków

1

Niedostateczny poziom wiedzy społeczności lokalnych na temat roli jaką odgrywa PNGS

1. Podejmowanie działań służących ochronie przyrody w PNGS i przynoszących korzyści społeczności lokalnej, w szczególności w zakresie obsługi ruchu turystycznego.

2. Prowadzenie działań edukacyjnych skierowanych do społeczności lokalnych.

3. Organizacja kampanii i zajęć edukacyjnych promujących przyrodę PNGS.

4. Monitorowanie postaw społeczności lokalnych w zakresie stosunku wobec PNGS i zaangażowania w ochronę przyrody.

2

Niski poziom świadomości ekologicznej turystów i społeczności lokalnych

1. Realizacja programów edukacyjnych skierowanych do dzieci i młodzieży szkolnej.

2. Prowadzenie działalności edukacyjnej w oparciu o przestrzenny system edukacyjno-informacyjny, w tym szczególnie dotyczącej potrzeb ochrony zasobów przyrody PNGS.

3. Doskonalenie oferty edukacyjnej dla wszystkich grup odbiorców.

4. Publikacja materiałów na temat PNGS, jego środowiska przyrodniczego i kulturowego oraz problemów ochrony środowiska.

5. Współpraca ze społecznościami lokalnymi.

3

Przerwanie powiązań przyrodniczych PNGS z otoczeniem, a w konsekwencji doprowadzenie do zubożenia genetycznego i gatunkowego roślin i zwierząt PNGS.

Zachowanie ciągłości korytarzy ekologicznych łączących PNGS z innymi obszarami chronionymi, poprzez udział w tworzeniu dokumentów związanych z zagospodarowaniem przestrzennym okolicznych gmin.

4

Zanieczyszczenie powietrza, gleb, wód i hałas wzdłuż szlaków komunikacyjnych przecinających PNGS.

1. Propagowanie rozwiązań mających na celu ograniczenie ruchu kołowego przez PNGS, wspieranie rozwoju transportu zbiorowego i alternatywnego na obszarze PNGS.

2. Ograniczenie ruchu samochodowego na drodze Polana YMCA – Błędne Skały przez dążenie do wprowadzenia transportu alternatywnego i zbiorowego.

3. Modernizacja odcinków dróg newralgicznych z punktu widzenia przeciwdziałania zagrożeniom na terenie PNGS, zwłaszcza ze względów pożarowych czy możliwości pomocy turystom poszkodowanym w wypadkach.

5

Zanieczyszczenie powietrza, gleb i wód na skutek funkcjonowania w sąsiedztwie PNGS zabudowy mieszkaniowej i zagrodowej oraz ośrodków wypoczynkowych.

1. Propagowanie idei modernizacji i przebudowy systemów ogrzewania oraz urządzeń związanych z gospodarką wodno-ściekową.

2. Dążenie do wprowadzania odpowiednich rozwiązań w zagospodarowaniu przestrzennym w studiach uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin i miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego.

3. Dążenie do likwidacji nielegalnych składowisk odpadów w otulinie PNGS.

4. Edukacja ekologiczna społeczności lokalnych.

6

Powstawanie chaotycznego krajobrazu kulturowego, na skutek wprowadzania dysharmonijnych form architektury i obiektów reklamowych (głównie w Karłowie i w bezpośrednim sąsiedztwie PNGS).

1. Propagowanie regionalnych wzorów architektury sudeckiej.

2. Działania na rzecz wprowadzenia do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego oraz studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy zapisów ograniczających presję urbanizacyjną na terenie otuliny PNGS oraz opiniowanie inwestycji prywatnych i samorządowych.

7

Występowanie gatunków roślin inwazyjnych w otulinie PNGS

Współpraca z samorządami lokalnymi, w celu eliminacji gatunków roślin inwazyjnych.

8

Naruszanie granic PNGS, poprzez bezprawne zajęcie lub użytkowanie gruntów i samowole budowlane.

1. Regulacja stanu granic PNGS.

2. Monitoring granic przez służby PNGS w zakresie bezprawnego zajmowania lub użytkowania gruntów i samowoli budowlanych.

Lp.

Identyfikacja i ocena¹⁾ zagrożeń

Sposób eliminacji lub ograniczania zagrożeń i ich skutków

1

Przedostawanie się na teren PNGS jenota (Nyctereutes procyonoides) – obcego gatunku zwierząt

Ograniczenie liczebności jenota (Nyctereutes procyonoides) zgodnie z ustawą z dnia 13 października 1995 r. – Prawo łowieckie (Dz. U. z 2015 r. poz. 2168 oraz z 2016 r. poz. 1082).

2

Zmniejszanie się wartości krajobrazu kulturowego na skutek wprowadzania zabudowy niezharmonizowanej z kulturowym i przyrodniczym otoczeniem oraz reklam i tablic informacyjnych, których forma plastyczna lub sposób prezentacji wprowadzają znaczącą dysharmonię w krajobrazie.

1. Dążenie do wprowadzenia rozwiązań w zagospodarowaniu przestrzennym w otulinie PNGS dotyczących kształtowania nowej i przekształceń dawnej architektury oraz nadzór nad wdrażaniem tych rozwiązań.

2. Prowadzenie działań edukacyjnych promujących miejscowe tradycje oraz kształtujących potrzeby estetyczne dotyczące krajobrazu.

3

Zanikanie lokalnych tradycji

Prowadzenie działań edukacyjnych promujących tradycyjne budownictwo, sadownictwo, bartnictwo, pasterstwo oraz lokalne zwyczaje.

4

Choroby o charakterze epizootii

Lp.

Rodzaj zadań ochronnych

Rozmiar

Lokalizacja¹⁾

1

1. Budowa, remonty i utrzymanie szlaków i urządzeń turystycznych:

Szlaki turystyczne i urządzenia zlokalizowane przy szlakach turystycznych na obszarze PNGS²⁾

1) naprawa i bieżąca konserwacja infrastruktury turystycznej, w tym oznakowań, drogowskazów na węzłach komunikacyjnych; remont lub wymiana tablic edukacyjnych i informacyjnych przy szlakach oraz miejscach odpoczynku, remont lub wymiana szlakowskazów;

Do 10 sztuk – tablice edukacyjne

Do 109 km – szlaki piesze

Do 53 km – szlaki rowerowe

2) usuwanie napisów (skutki wandalizmu) z infrastruktury turystycznej i skał.

Według potrzeb

2. Przygotowanie szlaków turystycznych i ścieżek edukacyjnych do sezonu turystycznego, poprzez:

Szlaki turystyczne, narciarskie i ścieżki edukacyjne zlokalizowane na obszarze PNGS

1) udrożnianie szlaków przez usuwanie drzew tarasujących szlaki i ścieżki edukacyjne;

Według potrzeb

2) usuwanie martwych drzew zagrażających turystom poruszającym się po szlakach i ścieżkach edukacyjnych;

Według potrzeb

Oddział 57b, przebieg po żółtym szlaku turystycznym

3) oznaczenie szlaków narciarskich.

35 km

Oddziały – 15, 16, 2, przebieg po żółtym szlaku turystycznym

3. Bieżące naprawy i konserwacje kładki edukacyjnej „Niknąca Łąka”.

Według potrzeb

4. Bieżące naprawy i konserwacje stanowisk „Ścieżki Skalnej Rzeźby”.

Łącznie 14 stanowisk

2

Usuwanie odpadów z obszaru PNGS

Według potrzeb

Szlaki turystyczne i miejsca odpoczynku zlokalizowane przy szlakach turystycznych na obszarze PNGS

3

Oznakowanie granic obszarów objętych ochroną ścisłą

Do 10 km

Obszary PNGS objęte ochroną ścisłą

4

1. Monitoring w zakresie występowania następujących inwazyjnych gatunków roślin:

1) rdestowca ostrokończysty (Reynoutria japonica);

2) rdestowiec sachaliński (Reynoutria sachalinensis);

3) rdestowiec pośredni (Reynoutria x bohemia);

3) barszcz Sosnowskiego (Heracleum sosnowskyi);

4) barszcz Mantegazziego (Heracleum mantegazianum);

5) niecierpek gruczołowaty (Impatiens glandulifera).

2. W przypadku stwierdzenia występowania inwazyjnych gatunków roślin:

1) koszenie;

2) wykopywanie;

3) wywożenie;

4) zniszczenie, poza granicami PNGS.

Według potrzeb

Obszar PNGS w miejscach występowania inwazyjnych gatunków roślin

5

Monitoring siedlisk Natura 2000 – Torfowiska wysokie z roślinnością torfotwórczą (żywe) – kod 7110, Torfowiska przejściowe i trzęsawiska (przeważnie z roślinnością z Scheuchzerio–Caricetea nigrae) – 7140, Kwaśne buczyny (Luzulo–Fagetum) – kod 9110, Żyzne buczyny (Dentario glandulosae Fagenion, Galio odorati-Fagenion) – kod 9130, Bory i lasy bagienne (Vaccinio uliginosi Betuletum pubescentis, Vaccinio uliginosi Pinetum, Pino mugo-Sphagnetum, Sphagno girgensohnii-Piceetum) i brzozowo-sosnowe bagienne lasy borealne – kod 91D0, Jaworzyny i lasy klonowo-lipowe na stokach i zboczach (Tilio plathyphyllis – Acerion pseudoplatani) – kod 9180, Górskie bory świerkowe (Piceion abietis: część – zbiorowiska górskie) – kod 9410, Wapienne ściany skalne ze zbiorowiskami Potentilletalia caulescentis – kod 8210, Ściany skalne i urwiska krzemianowe ze zbiorowiskami z Androsacion vandelii.

Według potrzeb

Obszar PNGS w miejscach występowania

Lp.

Rodzaj zadań ochronnych

Rozmiar

Lokalizacja¹⁾

1

Regulowanie składu gatunkowego drzewostanów z uwzględnieniem fazy rozwojowej drzewostanu, typu siedliska oraz typu zbiorowiska roślinnego i możliwych wariantów składu gatunkowego:

1) czyszczenia wczesne, czyszczenia późne;

Do 15 ha

Oddziały – 10i, 11f, 12b, 24a, 29a, 48d, 54b, 63c, k, 77b, 94a, 101c, 118j, 128l, 130g

2) cięcia I, II i III klasy wieku;

Do 11,65 ha

Oddziały – 48d, 52h, 7p, 46a, 69i

3) składanie gałęzi.

Według potrzeb

Obszar PNGS

2

Prowadzenie zabiegów pielęgnacyjno-hodowlanych w drzewostanach objętych programem przebudowy i renaturalizacji, po uwzględnieniu odnowień naturalnych, polegających na:

1) stosowaniu różnych rodzajów cięć dla potrzeb przebudowy składu gatunkowego drzewostanów (cięcia IV, V i starszej klasy wieku);

Do 148,12 ha

Oddziały – 3d, 14c, 51c, 50b, 48d, 11f, 16j, 46g, 24a, 54a, 54b, 79h, 102b, 102f, 144a

2) przygotowaniu powierzchni do odnawiania drzewostanu – sadzenie drzew pod osłoną, w lukach, na gniazdach, w ramach poprawek i uzupełnień oraz przez siew;

Do 20 ha

Obwody ochronne – Szczeliniec, Czerwona Woda, Bukowina

3) składaniu gałęzi;

Według potrzeb

Obszar PNGS

4) wykaszaniu roślinności zielnej w odnowieniach;

Do 35 ha

Obwody ochronne – Szczeliniec, Czerwona Woda, Bukowina

5) pracach szkółkarskich;

1,28 ha

Obwody ochronne –Szczeliniec, Czerwona Woda, Bukowina

6) zbiorze nasion buka (Fagus sylvatica), lipy drobnolistnej (Tilia cordata), wiązu górskiego (Ulmus glabra), jarzęba pospolitego (Sorbus aucuparia), klonu jaworu (Acer pseudoplatanus), szyszek jodły (Abies alba) oraz nasion drzew i krzewów biocenotycznych (głóg (Crataegus monogyna), tarnina (Prunus spinosa).

Do 1000 kg

Obszar PNGS

3

Opóźnienie rozpadu monokultur świerkowych (Picea abies) przez cięcia sanitarne – usuwanie powalonych, złamanych oraz zasiedlonych przez owady drzew z pozostawieniem części drzew niezagrażających zdrowotności drzewostanów (według potrzeb i stopnia zagrożenia przez owady).

Według potrzeb i stopnia zagrożenia przez owady

Obwody ochronne –Szczeliniec, Czerwona Woda, Bukowina

4

Zachowanie właściwego stanu zdrowotnego drzewostanów, poprzez:

Obwody ochronne –Szczeliniec, Czerwona Woda, Bukowina

1) korowanie części drzew, pozostawionych w ekosystemach do rozpadu, a zasiedlonych przez owady w drzewostanach zagrożonych masowym występowaniem kornika drukarza (Ips typographus) i gatunków towarzyszących, m.in. kornika drukarczyka (Ips amitinus), rytownika pospolitego (Pityogenes chalcographus), czterooczaka świerkowca (Polygraphus poligraphus) (według potrzeb i stopnia rozwoju owadów);

Według potrzeb i stopnia rozwoju owadów

2) prowadzenie czynności w zakresie ochrony lasu, w szczególności wykonywanie monitoringu zagrożenia drzewostanów przez jesienne poszukiwania larw owadów z rodzaju zasnuja (Cephalcia spp.);

60 prób

3) prowadzenie czynności w zakresie ochrony lasu, w szczególności wykonywanie monitoringu zagrożenia drzewostanów przez wystawianie pułapek feromonowych na brudnicę mniszkę (Lymantria monacha);

Do 35 sztuk

4) prowadzenie czynności w zakresie ochrony lasu, w szczególności wykonywanie monitoringu zagrożenia drzewostanów przez wykładanie pułapek klasycznych, feromonowych na kornika drukarza (Ips typographus) i gatunki towarzyszące, m.in. kornika drukarczyka (Ips amitinus), rytownika pospolitego (Pityogenes chalcographus), czterooczaka świerkowca (Polygraphus poligraphus).

Według potrzeb

5

Zabezpieczanie drzewostanów przed uszkodzeniami powodowanymi przez zwierzęta roślinożerne, poprzez:

Obwody ochronne –Szczeliniec, Czerwona Woda, Bukowina

1) regulację liczebności populacji zwierząt roślinożernych, w celu ograniczenia szkód powstałych przez zgryzanie jodły (Abies alba) i buka (Fagus sylvatica) w odnowieniach sztucznych wprowadzanych jako przebudowa drzewostanów;

Jeleń (Cervus elaphus) – do 50 sztuk

2) zabezpieczanie młodego pokolenia drzew poprzez grodzenie upraw siatką leśną;

Do 2000 m

3) zabezpieczanie młodego pokolenia drzew – smarowanie drzew środkiem odstraszającym;

Do 80 ha

4) naprawy bieżące, remonty oraz czasowy demontaż istniejących ogrodzeń;

Według potrzeb

5) demontaż starych ogrodzeń.

Do 3000 m

6

1. Monitoring w zakresie występowania następujących inwazyjnych gatunków roślin:

1) rdestowiec ostrokończysty (Reynoutria japonica);

2) rdestowiec sachaliński (Reynoutria sachalinensis);

3) rdestowiec pośredni (Reynoutria x Bohemia);

4) barszcz Sosnowskiego (Heracleum sosnowskyi);

5) barszcz Mantegazziego (Heracleum mantegazianum);

6) niecierpek gruczołowaty (Impatiens glandulifera).

2. W przypadku stwierdzenia występowania inwazyjnych gatunków roślin:

1) koszenie;

2) wykopywanie;

3) wywożenie;

4) zniszczenie, poza granicami PNGS.

Według potrzeb

Obszar PNGS w miejscach występowania inwazyjnych gatunków roślin

7

Monitoring siedlisk Natura 2000: Torfowiska przejściowe i trzęsawiska (przeważnie z roślinnością z Scheuchzerio–Caricetea nigrae) –7140, Kwaśne buczyny (Luzulo-Fagetum) – kod 9110, Żyzne buczyny (Dentario glandulosae Fagenion, Galio odorati-Fagenion) – kod 9130, Bory i lasy bagienne (Vaccinio uliginosi Betuletum pubescentis, Vaccinio uliginosi Pinetum, Pino mugo-Sphagnetum, Sphagno girgensohnii-Piceetum) i brzozowo-sosnowe bagienne lasy borealne – kod 91DO, Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (Salicetum albo-fragilis, Populetum albae, Alnenion glutinoso-incanae) i olsy źródliskowe – kod 91E0, Jaworzyny i lasy klonowo-lipowe na stokach i zboczach (Tilio plathyphyllis-Acerion pseudoplatani) – kod 9180, Górskie bory świerkowe (Piceion abietis: część – zbiorowiska górskie) – kod 9410, Wapienne ściany skalne ze zbiorowiskami Potentilletalia caulescentis – kod 8210, Ściany skalne i urwiska krzemianowe ze zbiorowiskami z Androsacion vandelii – kod 8220.

Według potrzeb

Obszar PNGS w miejscach występowania siedlisk Natura 2000

8

Restytucja populacji owadów zapylających

Według potrzeb

Oddziały – 7, 18, 22, 58, 99

9

Waloryzacja i zachowanie starych odmian drzew owocowych poprzez pielęgnowanie starych sadów i przydomowych drzew

Według potrzeb

Oddziały – 18, 21, 22, 24, 26, 83, 99

10

Pielęgnacja drzew owocowych wprowadzanych jako wzbogacenie bazy żerowej dla zwierząt

Według potrzeb

Obwody ochronne –Szczeliniec, Czerwona Woda, Bukowina

11

Ograniczanie liczebności populacji dzika (Sus scrofa)

Do 100 sztuk

Obszar ochrony czynnej

Lp.

Rodzaj zadań ochronnych

Rozmiar

Lokalizacja¹⁾

1

Konserwacja urządzeń hydrotechnicznych i przeciwpożarowych:

Oddziały – 19l, r, 78c

1) wykaszanie roślinności na grobli na powierzchni:

0,024 ha

2) naprawa tablic informacyjnych:

Według potrzeb

3) naprawa urządzeń hydrotechnicznych i przeciwpożarowych.

Według potrzeb

2

1. Ochrona i odtwarzanie zagrożonych siedlisk hydrogenicznych w PNGS.

2. Ograniczenie nadmiernego odpływu wody przez zatykanie rumoszem drzewnym starych rowów melioracyjnych, spowolnienie spływu po zboczach.

3. Usuwanie młodego pokolenia świerka (Picea abies (Picea abies (L.) H. Karst), brzozy omszonej (Betula pubescens) i brzozy brodawkowatej (Betula pendula).

4. Monitoring siedlisk hydrogenicznych ze szczególnym uwzględnieniem obserwacji wpływu zmian poziomu wód powierzchniowych i podziemnych na ich stan.

5. Wykaszanie zapobiegające procesom sukcesyjnym w siedliskach hydrogenicznych.

6. Naprawa tablic informacyjnych zlokalizowanych przy siedliskach hydrogenicznych.

Według potrzeb

Torfowiska i zabagnienia na obszarze PNGS

3

1. Przeciwdziałanie procesom sukcesyjnym w siedliskach hydrogenicznych przez ręczne koszenie wraz z usuwaniem biomasy.

2. Usuwanie naturalnego odnowienia drzew i krzewów.

Do 2 ha

Oddział – 80j, m, n, p

Lp.

Rodzaj zadań ochronnych

Rozmiar

Lokalizacja¹⁾

1

1. Budowa, remonty i utrzymanie szlaków i urządzeń turystycznych:

Szlaki turystyczne i obiekty zlokalizowane przy szlakach turystycznych, miejscach wypoczynku i parkingach na obszarze PNGS

1) naprawa i bieżąca konserwacja infrastruktury turystycznej, w tym oznakowań, drogowskazów na węzłach komunikacyjnych;

Według potrzeb

2) budowa wiat turystycznych;

2 sztuki

3) remont lub wymiana tablic edukacyjnych i informacyjnych przy szlakach oraz miejscach odpoczynku;

Według potrzeb

4) remont lub wymiana znaków na szlakach;

Łącznie do 54 sztuk

5) konserwacje i remonty oznakowania oraz wyposażenia szlaków turystycznych;

Do 109 km

6) remont i wymiana ogrodzeń przy parkingach i miejscach wypoczynku;

Według potrzeb

7) budowa kładek i pomostów na szlakach turystycznych.

Według potrzeb

2. Usuwanie napisów (skutki wandalizmu) z infrastruktury turystycznej i skał.

Według potrzeb

3. Naprawa i bieżąca konserwacja nawierzchni szlaków turystycznych (piaskowiec radkowski).

Do 15 km

4. Przygotowanie szlaków turystycznych i ścieżek edukacyjnych do sezonu turystycznego (udrożnianie szlaków i ścieżek edukacyjnych przez usuwanie drzew tarasujących szlaki).

Według potrzeb

Szlaki turystyczne, narciarskie i ścieżki edukacyjne zlokalizowane na obszarze PNGS

5. Usuwanie martwych drzew zagrażających turystom poruszającym się po szlakach turystycznych i ścieżkach edukacyjnych.

Według potrzeb

6. Bieżące remonty wyposażenia tras turystycznych na Szczelińcu Wielkim i w Błędnych Skałach:

Według potrzeb

Oddziały – 116, 121,41

1) wymiana balustrad przy schodach na Szczelińcu;

2) wymiana kładek;

3) remont nawierzchni szlaku;

4) remont drobnej infrastruktury turystycznej.

7. Budowa parkingu wraz z infrastrukturą.

100 miejsc parkingowych

Polana YMCA

8. Remont szlaku turystycznego i wyposażenie go w infrastrukturę turystyczną.

900 m

Szlak zielony – Bukowina – Błędne Skały

9. Bieżące naprawy nawierzchni szlaków rowerowych na terenie PNGS.

Do 5 km

Szlaki rowerowe na obszarze PNGS

10. Odnowienie oznakowania szlaków rowerowych.

Do 10 km

11. Udostępnienie punktu widokowego w rejonie Fortu Karola wraz z wyznaczeniem szlaku dojściowego.

Do 120 m

Oddział – 85 b, h

12. Bieżące naprawy i konserwacje ścieżki edukacyjnej „Ochrona Ekosystemów w Parku Narodowym Gór Stołowych”.

Łącznie 12 stanowisk

Oddziały – 115, 116, 117, 118, 120, 121

13. Bieżące naprawy i konserwacja stanowisk „Ścieżki Skalnej Rzeźby”.

Łącznie 14 stanowisk

Oddziały – 2, 4, 19, 42, 41 – przebieg po żółtym szlaku turystycznym

14. Bieżące naprawy i konserwacje:

Według potrzeb

1) stanowiska edukacyjnego „Radkowskie Baszty” (ścieżka geologiczna);

Pododdział 29a

2) stanowisk edukacyjnych „Wisząca Skała, Podmorskie Kanały, Białe Ściany” (ścieżka geologiczna);

Oddziały–106d, 97f

3) kładki edukacyjnej „Niknąca Łąka”.

Oddział 57a – przebieg po żółtym szlaku turystycznym

2

Ograniczanie niekontrolowanej penetracji obszaru PNGS, poprzez:

Szlaki narciarstwa biegowego na obszarze PNGS

1) przygotowanie, oznakowanie i utrzymanie szlaków narciarstwa biegowego;

Do 35 km

2) odsłanianie form skalnych oraz punktów widokowych poprzez podkrzesywanie i przycinanie gałęzi drzew na „Skalnych Grzybach”, „Szczelińcu Wielkim” i „Błędnych Skałach”;

Według potrzeb

Oddziały – 46, 47, 41, 116

3) monitorowanie obszarów wspinaczkowych.

Według potrzeb

Obszary wspinaczkowe na terenie PNGS

3

Usuwanie odpadów z obszaru PNGS

Według potrzeb

Szlaki turystyczne i miejsca odpoczynku zlokalizowane przy szlakach turystycznych na obszarze PNGS

4

Oznakowanie granic PNGS poprzez:

1) ustawienie tablic informacyjnych, przy wejściach do PNGS;

2) koszenie trawy przy tablicach.

30 sztuk

218 m²

Obwody ochronne –Szczeliniec, Bukowina, Czerwona Woda

5

Utrzymanie dróg we właściwym stanie technicznym (remonty i modernizacje).

Do 50 km

Obszar PNGS

6

Remont modernizacyjny drogi przeciwpożarowej

Do 2000 m

Obwód Ochronny Bukowina, oddziały –149d, g, h, i, j, k, n, 150g, h

Lp.

Rodzaj zadań ochronnych

Rozmiar

Lokalizacja¹⁾

1

1. Przeciwdziałanie procesom sukcesyjnym w ekosystemach łąkowych, w tym ochrona siedlisk Natura 2000 – Górskie i niżowe murawy bliźniczkowe (Nardion – płaty bogate florystycznie) – kod 6230, Niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie (Arrhenatherion elatioris) – kod 6510, Górskie łąki konietlicowe użytkowane ekstensywnie (Polygono-Trisetion) – kod 6520 poprzez:

1) koszenie łąk, muraw i pastwisk wraz z usuwaniem biomasy lub ekstensywny wypas zwierząt;

2) usuwanie naturalnego odnowienia drzew i krzewów.

2. Monitoring siedlisk Natura 2000.

Do 350 ha

1. Oddziały – 1a, b, 5a, b, d, f, 6j, 7x, 8b, c, d, f, g, 9a, 17c, d, i, k, m, n, o, s, y, z, bx, cx, fx, 18i, n, 19d, 20l, m, n, o, p, s, t, w, x, y, ax, bx, dx, hx, kx, lx, 21a, m, p, 26a, 43n, w, 44b, d, g, h, i, l, o, 49d, 51g, 52i, 61g, i, k, 62m, 67j,o, 70a, 72h, i, m, 78h, i, k, l, o, 79i, 80g, 81a, 100bx, cx, 107d, i, j, m, o, r, s, 108c, i, 109f, 112l, 113f, g, p, 121p, s, t, 128w, x, y, ax, 130o, p, r, 131a, b, c, 132i, j, 137d, f, 138b, 139g, j, 141bx, cx, gx, hx, 143d, 146j, r, 151w.

2. Działki – 110/3 i 111 gm. Lewin Kłodzki obr. Dańczów, 101 gm. Kudowa Zdrój obr. Jakubowice.

2

1. Przeciwdziałanie procesom sukcesyjnym w siedliskach hydrogenicznych przez ręczne koszenie wraz z usuwaniem biomasy.

2. Usuwanie naturalnego odnowienia drzew i krzewów.

Do 1,5 ha

Oddział 5b

3

Waloryzacja i zachowanie starych odmian drzew owocowych – pielęgnowanie sadów oraz przydomowych drzew.

Według potrzeb

Oddziały – 18, 19, 21, 83, 137, 152

4

Restytucja populacji owadów zapylających

Według potrzeb

Oddziały – 137, 152

5

1. Monitoring w zakresie występowania następujących inwazyjnych gatunków roślin:

1) rdestowiec ostrokończysty (Reynoutria japonica);

2) rdestowiec sachaliński (Reynoutria sachalinensis);

3) rdestowiec pośredni (Reynoutria x bohemica);

4) barszcz Sosnowskiego (Heracleum sosnowskyi);

5) barszcz Mantegazziego (Heracleum mantegazianum);

6) niecierpek gruczołowaty (Impatiens glandulifera).

2. W przypadku stwierdzenia występowania inwazyjnych gatunków roślin:

1) koszenie,

2) wykopywanie,

3) wywożenie,

4) zniszczenie, poza granicami PNGS.

Według potrzeb

Obszar PNGS w miejscach występowania inwazyjnych gatunków roślin

6

Pielęgnacja drzew owocowych wprowadzanych jako wzbogacenie bazy żerowej dla zwierząt

Według potrzeb

Obwody ochronne – Szczeliniec, Czerwona Woda, Bukowina

Lp.

Rodzaj zadań ochronnych

Rozmiar

Lokalizacja¹⁾

1

Remont urządzeń hydrotechnicznych

Do 0,3 ha

Oddział – 15l, y, w, z, x, ax, bx, cx

2

Remont urządzeń hydrotechnicznych – remont kładki oraz odkrzaczenie grobli i wałów zbiornika

Do 0,67 ha

Oddział – 78b

Lp.

Rodzaj zadań ochronnych

Rozmiar

Lokalizacja¹⁾

1

1. Budowa, remonty i utrzymanie szlaków oraz urządzeń turystycznych:

Szlaki turystyczne i obiekty zlokalizowane przy szlakach turystycznych, polach wypoczynkowych i parkingach, na obszarze PNGS

1) naprawa i bieżąca konserwacja infrastruktury turystycznej, w tym oznakowań, drogowskazów na węzłach komunikacyjnych;

Według potrzeb

2) wymiana tablic edukacyjnych i informacyjnych przy szlakach i miejscach odpoczynku;

Łącznie do 10 sztuk

3) konserwacje i remonty oznakowania oraz wyposażenia szlaków turystycznych;

Do 109 km

4) konserwacja wyposażenia miejsc odpoczynku oraz koszenie trawy w miejscach odpoczynku;

Według potrzeb

5) budowa kładek i pomostów na szlakach turystycznych;

Według potrzeb

6) usuwanie napisów (skutki wandalizmu) z obiektów infrastruktury turystycznej i skał;

Według potrzeb

7) naprawa i bieżąca konserwacja nawierzchni szlaków turystycznych (piaskowiec radkowski).

Do 15 km

2. Przygotowanie szlaków turystycznych i ścieżek edukacyjnych do sezonu turystycznego, poprzez:

Według potrzeb

Szlaki turystyczne i ścieżki edukacyjne na obszarze PNGS

1) usuwanie tarasujących je drzew;

2) usuwanie martwych drzew zagrażających turystom poruszającym się po szlakach.

3. Odnowienie oznakowania szlaków rowerowych.

Do 53 km

Szlaki rowerowe na obszarze PNGS

4. Remont i zagospodarowanie parkingu YMCA.

Według potrzeb

Oddział 133g

5. Bieżące remonty i naprawy wyposażenia i nawierzchni parkingów (Kształtna Łąka, YMCA, Wodospady Pośny, Batorówek, Droga nad Urwiskiem, pod Szczelińcem).

Według potrzeb

Oddziały – 50f, 133f, g, 35f, 62, 31c, 42g

6. Koszenie trawy na parkingach i miejscach odpoczynku (Kształtna Łąka, YMCA, Wodospady Pośny, Batorówek, Droga nad Urwiskiem, pod Szczelińcem).

Około 2 ha

Oddziały – 50f, 133f, g, 35f, 62, 31c, 42g

7. Bieżące konserwacje obiektu Ekocentrum Parku Narodowego Gór Stołowych.

1 budynek

Oddział 1511

8. Kompleksowa realizacja ekspozycji edukacyjnej w Ekocentrum Parku Narodowego Gór Stołowych.

1 ekspozycja

Według potrzeb

Oddział 151 t

Oddział 44 d

9. Bieżące naprawy i konserwacje stanowiska edukacyjnego „Łąki Pasterskie” (ścieżka geologiczna).

Według potrzeb

Oddział 148 c

10. Bieżące naprawy i konserwacje stanowiska edukacyjnego „Czerwona Skała” (ścieżka geologiczna).

Łącznie 14 stanowisk

Oddziały – 17, 17A, 20A, 157A, 41A – przebieg po żółtym szlaku turystycznym

11. Bieżące naprawy i konserwacja stanowisk „Ścieżki Skalnej Rzeźby”.

7 stanowisk oraz ławki, mostki i wiata oraz ciągi piesze

Oddział 151 t, y, w, z, x, ax, bx, cx

12. Remont wyposażenia ścieżki edukacyjnej „Płazy”.

13. Wykaszanie roślinności na grobli przy ścieżce edukacyjnej „Płazy”.

0,10 ha

2

Ograniczanie niekontrolowanej penetracji obszaru PNGS, polegającej m.in na przebywaniu turystów lub odwiedzających PNGS, w miejscach nieudostępnionych poprzez przygotowanie, oznakowanie i utrzymanie szlaków narciarstwa biegowego

Do 35 km

Szlaki narciarstwa biegowego na obszarze PNGS

3

Usuwanie odpadów z obszaru PNGS

Według potrzeb

Szlaki turystyczne i miejsca odpoczynku przy szlakach

4

Utrzymanie dróg we właściwym stanie technicznym (remonty i modernizacje).

Do 25 km

Obszar PNGS

5

Budowa obiektu magazynowego przy Dyrekcji PNGS wraz z wykonaniem remontu nawierzchni

1 budynek

Oddział 151 t

6

Remont i adaptacja budynku w miejscowości Pasterka nr 15

1 budynek wraz z zabudowaniami gospodarczymi

Oddział 20B p

7

Remont budynku w miejscowości Pasterka nr 14

1 budynek

Oddział 20 d

8

Rozbiórka obiektów dawnego wyciągu narciarskiego w Ostrej Górze

Do 1,43 ha

Oddział 22 h, 23B j

9

Budowa oczyszczalni ścieków dla budynków mieszkalnych Bukowina 6, Karłów 13 i Karłów 18

Do 3 sztuk

Oddział 79j, 80f, 121r

10

Budowa wspólnej oczyszczalni ścieków dla budynków Karłów 32, 33 i 35

1 sztuka

Oddział 78j, l, m, n