Na podstawie art. 128 ust. 6 pkt. 1, 3, 4, 5 i 7 oraz art. 141j ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe (Dz.U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665 z późn. zm.¹) uchwala się, co następuje:

Załącznik nr 1 do uchwały nr 380/2008
Komisji Nadzoru Finansowego
z dnia 17 grudnia 2008 r.
(poz. 34)

SPIS ZAŁĄCZNIKÓW

Załącznik nr 1 - SPIS ZAŁĄCZNIKÓW

Załącznik nr 2 - OGÓLNE ZASADY OBLICZANIA POZYCJI W INSTRUMENTACH BAZOWYCH

Załącznik nr 3 - WYODRĘBNIANIE PORTFELA HANDLOWEGO ORAZ WYKAZ OPERACJI ZALICZONYCH DO PORTFELA HANDLOWEGO

Załącznik nr 4 - OBLICZANIE WYMOGU KAPITAŁOWEGO Z TYTUŁU RYZYKA KREDYTOWEGO -ZASADY OGÓLNE, ZASTOSOWANIE METODY STANDARDOWEJ

Załącznik nr 5 - ZASTOSOWANIE METODY WEWNĘTRZNYCH RATINGÓWDO OBLICZANIA WYMOGU KAPITAŁOWEGO Z TYTUŁU RYZYKA KREDYTOWEGO

Załącznik nr 6 - OBLICZANIE WYMOGU KAPITAŁOWEGO Z TYTUŁU RYZYKA WALUTOWEGO

Załącznik nr 7 - OBLICZANIE WYMOGU KAPITAŁOWEGO Z TYTUŁU RYZYKA CEN TOWARÓW

Załącznik nr 8 - OBLICZANIE WYMOGU KAPITAŁOWEGO Z TYTUŁU RYZYKA CEN KAPITAŁOWYCH PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH

Załącznik nr 9 - OBLICZANIE WYMOGU KAPITAŁOWEGO Z TYTUŁU RYZYKA SZCZEGÓLNEGO CEN INSTRUMENTÓW DŁUŻNYCH

Załącznik nr 10 - OBLICZANIE WYMOGU KAPITAŁOWEGO Z TYTUŁU RYZYKA OGÓLNEGO STÓP PROCENTOWYCH

Załącznik nr 11 - OBLICZANIE WYMOGU KAPITAŁOWEGO Z TYTUŁU RYZYKA ROZLICZENIA, DOSTAWY ORAZ RYZYKA KREDYTOWEGO KONTRAHENTA

Załącznik nr 12 - OBLICZANIE WYMOGU KAPITAŁOWEGO Z TYTUŁU PRZEKROCZENIA LIMITU KONCENTRACJI ZAANGAŻOWAŃ I LIMITU DUŻYCH ZAANGAŻOWAŃ

Załącznik nr 13 - OBLICZANIE WYMOGU KAPITAŁOWEGO Z TYTUŁU PRZEKROCZENIA PROGU KONCENTRACJI KAPITAŁOWEJ

Załącznik nr 14 - OBLICZANIE WYMOGU KAPITAŁOWEGO Z TYTUŁU RYZYKA OPERACYJNEGO

Załącznik nr 15 - ZASADY STOSOWANIA OCEN WIARYGODNOŚCI KREDYTOWEJ NADAWANYCH PRZEZ ZEWNĘTRZNE INSTYTUCJE OCENY WIARYGODNOŚCI KREDYTOWEJ ORAZ STOSOWANIA OCEN WIARYGODNOŚCI KREDYTOWEJ NADAWANYCH PRZEZ AGENCJE KREDYTÓW EKSPORTOWYCH

Załącznik nr 16 - WYZNACZANIE EKWIWALENTU BILANSOWEGO TRANSAKCJI POZABILANSOWYCH W CELU UWZGLĘDNIENIA RYZYKA KREDYTOWEGO KONTRAHENTA

Załącznik nr 17 - OGRANICZANIE RYZYKA KREDYTOWEGO

Załącznik nr 18 - OBLICZANIE KWOT EKSPOZYCJI WAŻONYCH RYZYKIEM W PRZYPADKU SEKURYTYZACJI AKTYWÓW

Załącznik nr 19 - METODA WARTOŚĆ I ZAGROŻONEJ

Załącznik nr 20 - ZAWIADOMIENIE O PRZEKROCZENIU NORMY ADEKWATNOŚCI KAPITAŁOWEJ

Załącznik nr 21 - OBLICZANIE PORÓWNAWCZEGO WYMOGU KAPITAŁOWEGO

Załącznik nr 22 - ZASADY PRZYPISYWANIA EKSPOZYCJI Z TYTUŁU KREDYTOWANIA SPECJALISTYCZNEGO DO KATEGORII RYZYKA PRZEZ BANKI STOSUJĄCE METODĘ WEWNĘTRZNYCH RATINGÓW

Załącznik nr 2 do uchwały nr 380/2008
Komisji Nadzoru Finansowego
z dnia 17 grudnia 2008 r.
(poz. 34)

OGÓLNE ZASADY OBLICZANIA POZYCJI W INSTRUMENTACH BAZOWYCH

Część I. Wyznaczanie pozycji pierwotnych w instrumentach bazowych

§ 1. Instrumenty bazowe oraz parametry cenowe określono dla potrzeb obliczania łącznych wymogów kapitałowych z tytułu poszczególnych rodzajów ryzyka rynkowego, o których mowa w załącznikach nr 6-10 do uchwały.

§ 2.1. Pozycje pierwotne w instrumentach bazowych wyznacza się w zakresie:

1) operacji bilansowych - oznaczających operacje, których wynikiem są aktywa i zobowiązania bilansowe;

2) operacji pozabilansowych - oznaczających operacje, których wynikiem są zobowiązania pozabilansowe - obejmujących:

a) pozabilansowe operacje warunkowe - których wynikiem są:

- pozabilansowe udzielone i otrzymane zobowiązania warunkowe (o charakterze gwarancyjnym i dotyczące finansowania),

- kredytowe instrumenty pochodne - których wynikiem są pozabilansowe udzielone lub otrzymane zobowiązania do nabycia, zbycia lub gotówkowego rozliczenia instrumentu bazowego stanowiącego aktywa referencyjne, w przypadku zajścia określonego zdarzenia kredytowego,

b) transakcje pozabilansowe (transakcje pochodne) - których wynikiem są pozabilansowe zobowiązania związane z realizacją operacji terminowych, w szczególności terminowe transakcje kupna/ sprzedaży, zamiany, depozytowo/lokacyjne, w tym:

- pozabilansowe transakcje bieżące - oznaczające transakcje pozabilansowe, których realizacja nastąpi w określonym w umowie terminie nie dłuższym niż 2 dni robocze od dnia zawarcia transakcji (tj. 48 godzin od zamknięcia dnia, w którym zawarto transakcję, bez godzin przypadających na dni wolne od pracy), przy z góry ustalonym poziomie parametru cenowego,

- pozabilansowe transakcje terminowe proste - oznaczające transakcje pozabilansowe, których realizacja nastąpi w określonym w umowie terminie dłuższym niż 2 dni robocze od dnia zawarcia transakcji (tj. 48 godzin od zamknięcia dnia, w którym zawarto transakcję, bez godzin przypadających na dni wolne od pracy), przy z góry ustalonym poziomie parametru cenowego,

- pozabilansowe transakcje terminowe opcyjne (opcje, w tym warranty) - oznaczające transakcje pozabilansowe polegające na kupnie lub sprzedaży prawa do nabycia lub zbycia określonej ilości instrumentu bazowego, których realizacja może nastąpić w określonym w umowie terminie lub okresie, przy z góry ustalonym poziomie parametru cenowego.

2. Wykaz typowych pozabilansowych transakcji pochodnych określa § 31.

§ 3.1. Z zastrzeżeniem załączników nr 4-14, pozycje pierwotne (długie, krótkie) w instrumentach bazowych oblicza się jako:

1) salda (Wn, Ma) bilansowe lub pozabilansowe wynikające z operacji bilansowej, pozabilansowej operacji warunkowej lub pozabilansowej transakcji bieżącej;

2) salda (Wn, Ma) wynikające z teoretycznych operacji bilansowych (w szczególności bilansowych operacji depozytowych lub lokacyjnych) lub z teoretycznych pozabilansowych transakcji bieżących (w szczególności pozabilansowych transakcji bieżących kupna lub sprzedaży), stanowiących odwzorowanie pozabilansowej transakcji terminowej, zapewniające realizację celu jej zawarcia, przy zachowaniu jej profilu ryzyka (dekompozycja pozabilansowej transakcji terminowej).

2. Banki, które obliczają porównawczy całkowity wymóg kapitałowy, dla celów ust. 1, uwzględniają także przepisy załącznika nr 21 do uchwały.

§ 4.1. Opcje na stopy procentowe, instrumenty dłużne, kapitałowe, indeksy giełdowe, towary lub towarowe transakcje pochodne, terminowe kontrakty giełdowe na instrumenty finansowe, transakcje wymiany walut obcych oraz gwarancje subskrypcyjne (warranty) na instrumenty dłużne, instrumenty kapitałowe oraz towary, uwzględnia się w rachunku pozycji pierwotnych w kwotach ich ekwiwalentów delta, równych nominalnym kwotom opcji, pomnożonym przez odpowiadający im współczynnik delta, przy czym:

1) współczynnik delta opcji rozumiany jest jako iloraz zmiany wartości opcji i implikującego tę zmianę dowolnie małego przyrostu wartości instrumentu bazowego opcji;

2) w przypadku opcji oferowanych w obrocie giełdowym należy stosować współczynniki delta ustalone przez giełdy dla tych transakcji;

3) w przypadku opcji oferowanych w obrocie pozagiełdowym należy stosować współczynniki delta obliczone na podstawie własnych modeli wyceny opcji.

2. W przypadku, o którym mowa w ust. 1 pkt 3, bank zobowiązany jest uzyskać zgodę Komisji Nadzoru Finansowego na obliczanie współczynników delta na podstawie własnych modeli wyceny opcji. Do wniosku o wydanie zgody bank załącza:

1) opis modelu wyceny opcji, stanowiącego podstawę obliczania współczynnika delta;

2) specyfikację i weryfikację założeń modelu wyceny opcji;

3) specyfikację produktową zakresu stosowania modelu wyceny opcji;

4) opis źródeł i metod aktualizacji danych wykorzystywanych przez model wyceny opcji;

5) informację o sposobie szacowania parametrów modelu wyceny opcji;

6) opis procedur wewnętrznych w zakresie zarządzania ryzykiem oraz księgowej ewidencji transakcji opcyjnych;

7) ocenę wrażliwości współczynników delta względem zmian wartości instrumentu bazowego opcji.

3. Warunkiem uzyskania zgody, o której mowa w ust. 2, jest spełnienie przez bank następujących warunków:

1) model wyceny opcji zapewnia zgodność z cenami rynkowymi opcji;

2) założenia teoretyczne modelu wyceny opcji są spełnione lub bank wykaże, że ich niespełnienie nie wpływa istotnie na wielkość obliczonych współczynników delta;

3) mechanizm dostarczania danych dla potrzeb modelu jest niezależny od działalności handlowej banku i osób lub komórek organizacyjnych wykorzystujących obliczone współczynniki delta, przy czym warunek ten można uznać za spełniony również jeśli istnieje bieżąca, niezależna weryfikacja danych wprowadzanych przez osoby lub komórki organizacyjne wykorzystujące obliczone współczynniki delta;

4) metody aktualizacji danych zawierają mechanizmy zapewniające poprawność i aktualność danych wykorzystywanych w modelu, przy czym bank posiada odpowiednie procedury, w przypadku gdy danych nie można zaktualizować;

5) bank korzysta ze wszystkich dostępnych źródeł danych; bank może pominąć źródło danych, jeśli uzna i wykaże, że dane z tego źródła są wyraźnie mniej wiarygodne niż dane z pozostałych źródeł;

6) bank na bieżąco aktualizuje i dokumentuje wykorzystywane źródła danych;

7) w przypadku gdy biorąc pod uwagę typowy zakres zmienności cen instrumentu bazowego opcji, wartość instrumentu bazowego opcji ma znaczący wpływ na obliczane współczynniki delta, bank dokonuje korekt odpowiednio zwiększających wartość obliczonego współczynnika delta lub zapewnia w inny sposób zgodność wyznaczonego ekwiwalentu delta z wielkością ekspozycji;

8) estymacja parametrów modelu zapewnia możliwie najlepsze wykorzystanie dostępnych danych, przy czym bank może stosować uproszczenia lub pominąć dane, o ile wykaże, że nie wpływa to istotnie na wielkość obliczonych współczynników delta lub że pominięcie danych poprawia jakość modelu wyceny opcji;

9) za stosowanie modelu wyceny opcji odpowiada właściwa komórka kontroli ryzyka, a procedury wewnętrzne w zakresie zarządzana ryzykiem zapewniają właściwą kontrolę nad weryfikacją modelu wyceny, danymi, estymacją parametrów oraz stosowaniem modelu, oraz zapewniają niezależność funkcjonowania modelu od działalności handlowej banku i osób lub komórek organizacyjnych wykorzystujących obliczone współczynniki delta.

§ 5. Bank, który zawiera terminowe transakcje opcyjne zobowiązany jest do kontroli i limitowania ryzyka wynikającego z wpływu innych niż zmiany bieżących parametrów cenowych czynników wpływających na wartość opcji oraz dokonywania korekt odpowiednio zwiększających wartość obliczonego współczynnika delta.

§ 6. Do banku, który zawiera terminowe transakcje opcyjne wyłącznie w sposób zapewniający jednoczesne (każdorazowe i natychmiastowe) zawarcie przeciwstawnej terminowej transakcji opcyjnej o tych samych parametrach, nie stosuje się § 4 ust. 2.

§ 7. Operacje złożone, polegające na:

1) zawarciu transakcji pozabilansowej (transakcja zewnętrzna), której przedmiotem jest inna transakcja pozabilansowa (transakcja wewnętrzna) - uwzględnia się w rachunku pozycji pierwotnych zgodnie z zasadami określonymi w niniejszym załączniku zastosowanymi do transakcji zewnętrznej, przy czym dla transakcji tej przyjmuje się wartość nominalną transakcji wewnętrznej;

2) jednoczesnym zawarciu kilku operacji - rozkłada się na operacje składowe i uwzględnia się odrębnie w rachunku pozycji pierwotnych, zgodnie z zasadami określonymi w niniejszym załączniku.

§ 8. Operacje, których wynikiem są zarówno aktywa lub zobowiązania bilansowe, jak i zobowiązania pozabilansowe rozkłada się odpowiednio na operacje bilansowe i operacje pozabilansowe i uwzględnia w rachunku pozycji pierwotnych odrębnie, zgodnie z zasadami określonymi w niniejszym załączniku.

§ 9. Dzień zapadalności pozycji pierwotnej oznacza wynikający z umowy ostateczny dzień spłaty wszystkich zobowiązań związanych z pozycją pierwotną przy czym:

1) bieżąca pozycja pierwotna oznacza pozycję pierwotną której dzień zapadalności przypada w terminie nie dłuższym niż 2 dni robocze od dnia zawarcia transakcji (tj. 48 godzin od zamknięcia dnia, w którym zawarto transakcję, bez godzin przypadających na dni wolne od pracy);

2) terminowa pozycja pierwotna oznacza pozycję pierwotną której dzień zapadalności przypada w terminie dłuższym niż 2 dni robocze od dnia zawarcia transakcji (tj. 48 godzin od zamknięcia dnia, w którym zawarto transakcję, bez godzin przypadających na dni wolne od pracy).

§ 10. Gwarantowanie emisji papierów wartościowych (dłużnych i kapitałowych) bank może uwzględnić, z zastrzeżeniem § 11, w rachunku pozycji pierwotnych w kwocie zobowiązania do objęcia (zakupu), po z góry ustalonej cenie i w z góry ustalonym terminie, papierów wartościowych (dłużnych lub kapitałowych) pochodzących z nowej emisji, pomniejszonej o kwoty dokonanych subskrypcji i otrzymanych regwarancji od stron trzecich na podstawie umów.

§ 11. Gwarantowanie emisji papierów wartościowych bank może uwzględnić w rachunku pozycji pierwotnych jako iloczyn kwoty określonej w § 10 i odpowiednich współczynników przeliczeniowych określonych w tabeli 1.

Tabela 1

§ 12. Terminowe kontrakty giełdowe na stopy procentowe (interest rate futures), umowy dotyczące pozabilansowych transakcji terminowych na stopy procentowe (FRA) i terminowe zobowiązania zakupu lub sprzedaży instrumentów dłużnych podlegają dekompozycji na pozycje pierwotne, zgodnie z poniższymi zasadami:

1) długa pozycja w terminowych kontraktach giełdowych na stopy procentowe generuje:

a) krótką pozycję odpowiadającą zaciągniętej pożyczce wymagalnej w terminie dostawy określonym w umowie,

b) długą pozycję z tytułu posiadanych aktywów z terminem zapadalności identycznym z terminem zapadalności instrumentu lub pozycji referencyjnej, która jest przedmiotem danego terminowego kontraktu giełdowego;

2) krótka pozycja z tytułu sprzedanej pozabilansowej transakcji terminowej na stopę procentową generuje:

a) długą pozycję zapadającą w terminie obejmującym termin rozliczenia transakcji oraz okres obowiązywania umowy,

b) krótką pozycję wymagalną w terminie rozliczenia transakcji;

3) w przypadku terminowych kontraktów giełdowych na stopy procentowe i terminowych umów stopy procentowej zarówno zaciągniętą pożyczkę, jak i aktywa, w celu obliczenia wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka szczególnego instrumentów dłużnych, zalicza się do pozycji o niskim ryzyku szczególnym;

4) pozycja z tytułu terminowego zobowiązania zakupu instrumentu dłużnego generuje:

a) krótką pozycję odpowiadającą zaciągniętej pożyczce wymagalnej w terminie dostawy instrumentu,

b) długą pozycję w instrumencie dłużnym;

5) w przypadku terminowego zobowiązania zakupu instrumentu dłużnego, do celów obliczenia wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka szczególnego instrumentów dłużnych, zaciągniętą pożyczkę zalicza się do pozycji o niskim ryzyku szczególnym, natomiast instrument dłużny wpisuje się do tej kolumny tabeli, która będzie właściwa dla danego instrumentu.

§ 13. Do celów obliczania wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka ogólnego stóp procentowych transakcje zamiany (swap) należy dekomponować na operacje bilansowe - transakcja swap na stopy procentowe, zgodnie z którą bank otrzymuje zmienną stawkę oprocentowania i płaci stawkę stałą generuje:

1) długą pozycję w instrumencie o zmiennym oprocentowaniu zapadającym w najbliższym terminie przeszacowania stopy procentowej;

2) krótką pozycję w instrumencie o stałym oprocentowaniu o tym samym terminie zapadalności, co cała transakcja swap.

§ 14. Zasady uwzględniania w rachunku pozycji pierwotnych kredytowych instrumentów pochodnych zostały omówione w § 17-26.

§ 15. Pozycje pierwotne w instrumentach bazowych wyraża się w wartości bilansowej, przy czym bieżące pozycje pierwotne wyrażone w walutach obcych przelicza się na złote według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski obowiązującego w dniu sprawozdawczym w trybie przyjętym dla ich wyceny, tak jak na dzień bilansowy.

§ 16.1. W obliczeniach wymogów kapitałowych z tytułu ryzyka walutowego, o których mowa w załączniku nr 6 do uchwały oraz wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka szczególnego i ogólnego cen kapitałowych papierów wartościowych, o których mowa w załączniku nr 8 do uchwały, bank wyłącza pozycje pierwotne z tytułu jednostek uczestnictwa w instytucji zbiorowego inwestowania, obliczając wymóg kapitałowy z tytułu wymienionych składowych ryzyka jako 40% pozycji netto z tytułu każdej z tych jednostek.

2. W przypadku, o którym mowa w ust. 1, bank uwzględnia odrębnie w obliczeniach wymogów kapitałowych z tytułu ryzyka walutowego oraz wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka szczególnego i ogólnego cen kapitałowych papierów wartościowych kwoty odpowiadające 20% pozycji netto z tytułu każdej z tych jednostek.

Część II. Uwzględnianie kredytowych instrumentów zabezpieczających w rachunku pozycji pierwotnych w portfelu handlowym

SPRZEDAWCA ZABEZPIECZENIA

§ 17. Bank, który w wyniku zawarcia umowy dotyczącej kredytowego instrumentu pochodnego przyjmuje na siebie ryzyko kredytowe („sprzedawca zabezpieczenia”), obliczając wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka rynkowego uwzględnia, o ile przepisy uchwały nie stanowią inaczej, wartość nominalną określoną w tej umowie.

§ 18. Bank, o którym mowa w § 17, z zastrzeżeniem przypadków transakcji swap przychodu całkowitego (total return swap), obliczając ryzyko szczególne cen instrumentów dłużnych, zamiast terminu zapadalności zobowiązania stosuje termin rozliczenia umowy dotyczącej kredytowego instrumentu pochodnego, przy czym poszczególne transakcje podlegają dekompozycji na pozycje pierwotne zgodnie z poniższymi zasadami:

1) swap przychodu całkowitego (total return swap) generuje:

a) pozycję długą z tytułu ryzyka ogólnego stóp procentowych dla zobowiązania referencyjnego,

b) pozycję krótką z tytułu ryzyka ogólnego stóp procentowych dla obligacji rządowej, zapadającej w najbliższym terminie przeszacowania stopy procentowej, której przypisuje się wagę ryzyka równą 0% w rachunku wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego na podstawie metody standardowej,

c) pozycję długą z tytułu ryzyka szczególnego cen instrumentów dłużnych dla zobowiązania referencyjnego;

2) swap ryzyka kredytowego (credit default swap) generuje:

a) syntetyczną pozycję długą z tytułu ryzyka szczególnego cen instrumentów dłużnych dla zobowiązania podmiotu referencyjnego, chyba że instrument pochodny posiada zewnętrzną ocenę wiarygodności kredytowej, rozumianą jako ocena wiarygodności kredytowej nadaną przez zewnętrzną instytucję oceny wiarygodności kredytowej oraz spełnia, określone w załączniku nr 9 do uchwały, warunki dotyczące pozycji dłużnych o obniżonym ryzyku, w którym to przypadku generowana jest długa pozycja z tytułu ryzyka szczególnego cen instrumentów dłużnych dla tego instrumentu pochodnego,

b) w przypadku należnych spłat premii lub odsetek w ramach produktu, przepływy środków pieniężnych przedstawia się jako pozycje nominalne w obligacjach rządowych;

3) jednopodmiotowy instrument dłużny powiązany ze zdarzeniami kredytowymi (a single name credit linked note) generuje:

a) pozycję długą z tytułu ryzyka ogólnego stóp procentowych dla instrumentu dłużnego,

b) syntetyczną pozycję długą z tytułu ryzyka szczególnego cen instrumentów dłużnych dla zobowiązania podmiotu referencyjnego oraz dodatkową pozycję długą z tytułu ryzyka szczególnego cen instrumentów dłużnych dla instrumentu dłużnego,

c) jeżeli instrument dłużny powiązany z ryzykiem kredytowym posiada zewnętrzną ocenę ratingową oraz spełnia warunki dotyczące pozycji dłużnych o obniżonym ryzyku, nie generuje pozycji, o których mowa w lit. a i b, lecz wyłącznie pozycję długą z tytułu ryzyka szczególnego cen instrumentów dłużnych dla tego instrumentu;

4) instrument dłużny wielopodmiotowy powiązany ze zdarzeniami kredytowymi (a multiple name credit linked note) zapewniający proporcjonalne zabezpieczenie generuje:

a) długą pozycję z tytułu ryzyka szczególnego cen instrumentów dłużnych dla tego instrumentu,

b) długą pozycję z tytułu ryzyka szczególnego cen instrumentów dłużnych dla zobowiązań każdego z podmiotów referencyjnych, gdzie całkowitą wartość nominalną (notional) umowy przypisuje się każdej z pozycji proporcjonalnie do udziału procentowego w całkowitej wartości nominalnej, jaką stanowi każda ekspozycja wobec podmiotu referencyjnego, przy czym gdy możliwe jest wyodrębnienie więcej niż jednego zobowiązania podmiotu referencyjnego, podstawę określenia ryzyka szczególnego cen instrumentów dłużnych stanowi zobowiązanie o najwyższej wadze ryzyka,

c) jeżeli instrument dłużny wielopodmiotowy powiązany z ryzykiem kredytowym posiada zewnętrzną ocenę wiarygodności kredytowej oraz spełnia warunki dotyczące pozycji dłużnych o obniżonym ryzyku, nie generuje pozycji, o których mowa w lit. a i b, lecz wyłącznie pozycję długą z tytułu ryzyka szczególnego cen instrumentów dłużnych dla tego instrumentu;

5) kredytowy instrument pochodny uruchamiany pierwszym niewykonaniem zobowiązania (first-asset-to-default credit derivative) generuje długie pozycje z tytułu ryzyka szczególnego cen instrumentów dłużnych odpowiadające wartościom nominalnym zobowiązań każdego z podmiotów referencyjnych, przy czym jeśli kwota maksymalnej płatności w przypadku zdarzenia kredytowego jest mniejsza niż wymóg kapitałowy wyznaczony według zasady omówionej w pierwszej części zdania, wówczas kwotę maksymalnej płatności można przyjąć jako wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka szczególnego tego instrumentu;

6) kredytowy instrument pochodny uruchamiany drugim niewykonaniem zobowiązania (second-asset-to-default credit derivative) generuje długie pozycje z tytułu ryzyka szczególnego cen instrumentów dłużnych odpowiadające wartościom nominalnym zobowiązań każdego z podmiotów referencyjnych z pominięciem zobowiązania podmiotu o najniższym wymogu kapitałowym z tytułu ryzyka szczególnego cen instrumentów dłużnych, przy czym, jeśli kwota maksymalnej płatności w przypadku zdarzenia kredytowego jest niższa niż wymóg kapitałowy wyznaczony według zasady omówionej w pierwszej części zdania, wówczas kwotę tę można przyjąć jako wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka szczególnego cen instrumentów dłużnych dla tego instrumentu;

7) jeżeli instrument, o którym mowa w pkt. 5 lub 6 posiada zewnętrzną ocenę wiarygodności kredytowej oraz spełnia warunki dotyczące pozycji dłużnych o obniżonym ryzyku, sprzedawca zabezpieczenia musi uwzględnić jedynie pozycję pierwotną z tytułu ryzyka szczególnego cen instrumentów dłużnych odpowiadającą ocenie wiarygodności kredytowej instrumentu pochodnego.

NABYWCA ZABEZPIECZENIA

§ 19. Bank, który transferuje ryzyko kredytowe („nabywca zabezpieczenia”) określa pozycje pierwotne w sposób symetrycznie przeciwny do sposobu określonego w § 18 dla pozycji sprzedawcy zabezpieczenia, z wyjątkiem instrumentu dłużnego powiązanego ze zdarzeniami kredytowymi (credit linked note), który nie generuje krótkiej pozycji u emitenta, przy czym:

1) jeśli w danym momencie obowiązuje opcja wykupu (call) połączona z przyrostem wartości odsetek danego instrumentu (step-up), moment ten traktuje się jako termin zapadalności ochrony kredytowej;

2) w przypadku kredytowego instrumentu pochodnego uruchamianego n-tym niewykonaniem zobowiązania zezwala się nabywcy ochrony kredytowej na kompensowanie ryzyka szczególnego dla n-1 instrumentów bazowych (tzn. n-1 aktywów o najniższym obciążeniu ryzykiem szczególnym).

§ 20. Bank, który wycenia instrumenty pochodne określone w § 4 ust. 1, § 12 i 13 według bieżącej wartości rynkowej i zarządza ryzykiem ogólnym stóp procentowych obciążającym transakcje na zasadzie dyskontowania przepływów pieniężnych, z zastrzeżeniem § 21, może posługiwać się modelami wrażliwości celem obliczania pozycji, o których mowa wyżej, może również stosować te modele w stosunku do wszelkich obligacji, w których przypadku wierzytelność główna spłacana jest regularnie przez cały okres do wykupu, a nie jednorazową płatnością kwoty kapitału w terminie wykupu.

§ 21. Bank może stosować model wrażliwości po uzyskaniu zgody Komisji Nadzoru Finansowego, przy czym:

1) model powinien generować pozycje o tej samej wrażliwości na zmianę stopy procentowej, jak związane z nimi przepływy pieniężne;

2) należy ocenić tę wrażliwość w odniesieniu do niezależnych ruchów przykładowych stóp procentowych dobranych w różnych punktach krzywej dochodowości, przy czym należy umieścić przynajmniej jeden punkt badania wrażliwości w każdym przedziale czasowym wyznaczonym w tabeli określonej w § 6 załącznika nr 10 do uchwały;

3) obliczone pozycje włącza się do wyliczeń wymogów kapitałowych zgodnie z przepisami załącznika nr 10 do uchwały.

§ 22. Bank, który nie posługuje się modelami na zasadach określonych w § 20 i 21, może uznać za w pełni kompensujące się pozycje w instrumentach pochodnych, które spełniają łącznie następujące warunki 1, 4 oraz odpowiednio 2 albo 3:

1) pozycje są wyrażone w tej samej walucie;

2) stopy referencyjne związane z pozycjami o zmiennej stopie procentowej są identyczne lub różnica między nimi nie przekracza 20 punktów bazowych;

3) kupony związane z pozycjami o stałej stopie procentowej są identyczne lub różnica między nimi nie przekracza 20 punktów bazowych;

4) najbliższe terminy przeszacowania oprocentowania pozycji o zmiennej stopie procentowej, a w przypadku pozycji o stałej stopie procentowej, rezydualne terminy zapadalności pozycji nie różnią się o więcej niż:

a) 0 dni - w przypadku terminów krótszych niż 1 miesiąc,

b) 7 dni - w przypadku terminów od 1 miesiąca do jednego roku,

c) 30 dni - w przypadku terminów przekraczających jeden rok.

§ 23. Bank przekazujący papiery wartościowe lub gwarantowane prawa do tytułu do tych papierów w ramach umowy z udzielonym przyrzeczeniem odkupu (repo) oraz bank udzielający pożyczki papierów wartościowych włączają te papiery wartościowe do obliczeń swoich wymogów kapitałowych, pod warunkiem że papiery te spełniają kryteria zaliczania do portfela handlowego określone w załączniku nr 3 do uchwały.

UWZGLĘDNIANIE W RACHUNKU WYMOGU KAPITAŁOWEGO Z TYTUŁU RYZYKA SZCZEGÓLNEGO CEN INSTRUMENTÓW DŁUŻNYCH POZYCJI PIERWOTNYCH WYNIKAJĄCYCH Z EKSPOZYCJI ZABEZPIECZONYCH KREDYTOWYMI INSTRUMENTAMI POCHODNYMI

§ 24. Obliczając wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka szczególnego cen instrumentów dłużnych, pomija się pozycję pierwotną wynikającą z ekspozycji bazowej zabezpieczonej kredytowym instrumentem pochodnym oraz wynikającą z zabezpieczenia w przypadku, gdy wartości po obu stronach (pozycji krótkiej i pozycji długiej) zmieniają się przeciwstawnie i głównie w tym samym zakresie, co ma miejsce w następujących sytuacjach:

1) obie pozycje zawierają identyczne instrumenty;

2) długa pozycja gotówkowa jest zabezpieczona transakcją swap przychodu całkowitego (lub odwrotnie), a zobowiązanie referencyjne oraz ekspozycja bazowa (tj. pozycja gotówkowa) są idealnie dopasowane, przy czym termin zapadalności samej transakcji swap może się różnić od terminu zapadalności ekspozycji bazowej.

§ 25. Obliczając wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka szczególnego cen instrumentów dłużnych uwzględnia się 20% wielkości pozycji pierwotnej wynikającej z ekspozycji bazowej zabezpieczonej kredytowym instrumentem pochodnym lub wynikającej z zabezpieczenia (w zależności od tego, która z kategorii generuje wyższy wymóg kapitałowy), gdy pozycje te zmieniają się przeciwstawnie i głównie w tym samym zakresie oraz gdy:

1) występuje idealne dopasowanie zobowiązania referencyjnego, terminu zapadalności zarówno zobowiązania referencyjnego, jak i kredytowego instrumentu pochodnego oraz waluty ekspozycji bazowej;

2) zasadnicze elementy umowy kredytowego instrumentu pochodnego nie wpływają w sposób znaczący na różnicę między zmianą cen kredytowego instrumentu pochodnego a zmianami cen zobowiązania referencyjnego.

§ 26. Obliczając wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka szczególnego cen instrumentów dłużnych uwzględnia się pozycję pierwotną wynikającą z ekspozycji bazowej zabezpieczonej kredytowym instrumentem pochodnym lub wynikającą z zabezpieczenia (w zależności od tego, która z nich generuje wyższy wymóg kapitałowy), gdy pozycje te zmieniają się przeciwstawnie, co ma miejsce w następujących sytuacjach:

1) pozycja pierwotna spełnia warunki określone w § 24 pkt 2, ale występuje niedopasowanie aktywów między zobowiązaniem referencyjnym a ekspozycją bazową przy czym spełnione są następujące wymogi:

a) zobowiązanie referencyjne ma stopień uprzywilejowania kredytowego równy lub niższy od zobowiązania bazowego,

b) zobowiązanie bazowe oraz zobowiązanie referencyjne pochodzą od tego samego dłużnika oraz zawierają podlegające wykonaniu z mocy prawa obustronne klauzule stwierdzania niewykonania zobowiązań (cross default) lub przyśpieszenia takiego stwierdzenia (cross acceleration);

2) pozycja pierwotna spełnia warunki określone w § 24 pkt 1 lub § 25, ale występuje niedopasowanie walut lub terminów zapadalności między zabezpieczeniem ryzyka kredytowego a bazowym składnikiem aktywów (niedopasowania walutowe powinny zostać ujęte w rachunku wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka walutowego, zgodnie z załącznikiem nr 6 do uchwały);

3) pozycja pierwotna spełnia warunki określone w § 25, ale występuje niedopasowanie aktywów między pozycją gotówkową a kredytowym instrumentem pochodnym, przy czym bazowy składnik aktywów ujmuje się jako zobowiązanie podlegające dostawie w umowie dotyczącej kredytowego instrumentu pochodnego.

Część III. Obliczanie pozycji zagregowanych

§ 27. Pozycję netto w danym instrumencie bazowym oblicza się jako bezwzględną wartość różnicy pomiędzy sumą długich i sumą krótkich pozycji pierwotnych bilansowych i pozabilansowych w danym instrumencie bazowym, przy czym pozycję tę oznacza się jako:

1) długą - gdy różnica ta jest dodatnia;

2) krótką - gdy różnica ta jest ujemna;

3) domkniętą - gdy różnica ta jest równa zero.

§ 28. Pozycję całkowitą oblicza się jako:

1) sumę długich lub sumę krótkich pozycji netto w poszczególnych instrumentach bazowych, w zależności od tego, która z tych sum jest wyższa;

2) sumę długich pozycji netto w poszczególnych instrumentach bazowych - gdy sumy, o których mowa w pkt. 1, są sobie równe.

§ 29. Globalną pozycję netto oblicza się jako bezwzględną wartość różnicy między sumą długich i sumą krótkich pozycji netto w instrumentach bazowych, przy czym pozycję tę oznacza się jako:

1) długą - gdy różnica ta jest dodatnia;

2) krótką - gdy różnica ta jest ujemna;

3) domkniętą - gdy różnica ta jest równa zero.

§ 30. Globalną pozycję brutto oblicza się jako sumę długich pozycji netto i krótkich pozycji netto w instrumentach bazowych.

Część IV. Rodzaje pozabilansowych transakcji pochodnych

§ 31. Typowe pozabilansowe transakcje pochodne obejmują:

1) umowy stopy procentowej:

a) jednowalutowe transakcje zamiany stóp procentowych (Single-Currency Interest Rate Swap),

b) transakcje zamiany stopy bazowej (Basis-Swap),

c) terminowe umowy stopy procentowej (Forward Rate Agreement),

d) terminowe umowy na stopy procentowe typu „futures” (Interest Rate Futures),

e) zakupione opcje stopy procentowej,

f) umowy o podobnym charakterze, inne niż wymienione w lit. a-e;

2) umowy wymiany walutowej i umowy dotyczące złota:

a) transakcje zamiany walutowo-procentowe (Cross-Currency Interest Rate Swap),

b) terminowe umowy walutowe,

c) terminowe umowy giełdowe na waluty typu „futures” (Currency Futures),

d) zakupione opcje walutowe,

e) umowy o podobnym charakterze, inne niż wymienione w lit. a-d,

f) umowy dotyczące złota o charakterze podobnym do wymienionych w lit. a-e;

3) umowy podobne do wymienionych w pkt. 1 lit. a-e oraz w pkt. 2 lit. a-d dotyczące innych aktywów bazowych lub indeksów, w tym w szczególności:

a) kontrakty finansowe na transakcje różnicowe,

b) transakcje opcyjne, transakcje typu futures, swap, umowy terminowe na stopę procentową oraz inne transakcje pochodne:

- odnoszące się do papierów wartościowych, instrumentów dewizowych, stóp procentowych lub oprocentowania, albo innych transakcji pochodnych, indeksów finansowych lub środków finansowych, które można rozliczać materialnie lub w środkach pieniężnych,

- odnoszące się do transakcji towarowych, które należy rozliczać w środkach pieniężnych lub w środkach pieniężnych z opcją jednej ze stron (w przeciwnym przypadku mogą powodować niedotrzymanie warunków umowy lub innego rodzaju zdarzenie unieważnienia umowy),

- odnoszące się do transakcji towarowych, które można materialnie rozliczać pod warunkiem, że podlegają one obrotowi na rynku regulowanym lub w alternatywnym systemie obrotu (MTF), o którym mowa w art. 3 pkt 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz.U. Nr 183, poz. 1538 z późn. zm.¹),

- odnoszące się do transakcji towarowych, które można materialnie rozliczać oraz niewymienionych w inny sposób w lit. c i nieprzeznaczonych do celów handlowych, które wykazują właściwości innych pochodnych transakcji finansowych, uwzględniając między innymi, czy są one rozliczane przez uznane izby rozrachunkowe lub podlegają regularnym spekulacyjnym transakcjom różnicowym,

- odnoszące się do kontraktów na instrumenty towarowe dotyczące indeksów pogody, opłat przewozowych, dopuszczalnych poziomów emisji oraz stawek inflacji lub innych urzędowych danych statystycznych, które należy rozliczać w środkach pieniężnych lub z opcją jednej ze stron (w przeciwnym przypadku mogą powodować niedotrzymanie warunków lub innego rodzaju zdarzenie unieważnienia kontraktu), a także wszelkiego rodzaju inne transakcje pochodne dotyczące aktywów, praw, zobowiązań, indeksów oraz instrumentów bazowych niewymienionych w lit. a-d oraz w pkt. 4, które wykazują właściwości innych transakcji pochodnych, uwzględniając, między innymi, czy podlegają one obrotowi na rynku regulowanym lub w alternatywnym systemie obrotu, są rozliczane przez uznawane izby rozrachunkowe lub podlegają regularnym spekulacyjnym transakcjom różnicowym.

¹ Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz.U. z 2006 r. Nr 104, poz. 708 i Nr 157, poz. 1119.

Załącznik nr 3 do uchwały nr 380/2008
Komisji Nadzoru Finansowego
z dnia 17 grudnia 2008 r.
(poz. 34)

WYODRĘBNIANIE PORTFELA HANDLOWEGO ORAZ WYKAZ OPERACJI ZALICZONYCH DO PORTFELA HANDLOWEGO

Część I. Kryteria zaliczania do portfela handlowego

ZASADY OGÓLNE

§ 1. Portfel handlowy banku obejmuje:

1) operacje dokonywane na własny rachunek w celach handlowych, tj. z zamiarem uzyskania korzyści finansowych w krótkich okresach z rzeczywistych lub oczekiwanych różnic między rynkowymi cenami zakupu i sprzedaży lub też z innych odchyleń cen lub parametrów cenowych, w tym w szczególności stóp procentowych, kursów walutowych, indeksów giełdowych;

2) operacje dokonywane w celu zabezpieczenia ryzyka wynikającego z operacji zaliczonych do portfela handlowego.

§ 2. Do portfela handlowego zalicza się w szczególności następujące rodzaje operacji, jeśli spełniają warunki określone w § 1 pkt. 1 i 2:

1) giełdowe i pozagiełdowe terminowe transakcje pozabilansowe;

2) operacje dokonywane w ramach świadczenia usług pośrednictwa finansowego na hurtowym rynku finansowym (na rachunek własny w imieniu klienta), nawet jeżeli pozycje pierwotne wynikające z tych operacji są w pełni kompensowane pozycjami przeciwstawnymi;

3) operacje polegające na gwarantowaniu emisji papierów wartościowych (dłużnych i kapitałowych).

§ 3. Bank może zaliczać do portfela handlowego instrumenty wynikające z zaangażowania, o którym mowa w § 2 ust. 1 lit. a uchwały w sprawie funduszy własnych i traktować je odpowiednio, jako instrumenty kapitałowe lub dłużne, jeżeli:

1) bank wykaże, iż w zakresie tych instrumentów jest aktywnym animatorem rynku, co należy rozumieć jako częste zawieranie umów, których przedmiotem są te instrumenty;

2) bank posiada odpowiednie systemy i mechanizmy kontroli regulujące obrót tymi instrumentami;

3) zaangażowanie w zakresie żadnego z tych instrumentów nie przekracza 10% kapitału podmiotu, którego dany instrument dotyczy.

§ 4. Związane z działalnością handlową terminowe transakcje dokonywane na podstawie umowy z udzielonym przyrzeczeniem odkupu (repo), które zostały zaliczone przez bank do portfela bankowego, mogą dla celów obliczania wymogu kapitałowego zostać zaliczone do portfela handlowego, o ile podejście to stosowane jest konsekwentnie w odniesieniu do wszystkich transakcji typu repo związanych z działalnością handlową przy czym:

1) transakcje typu repo związane z działalnością handlową definiuje się jako te, które spełniają kryteria zaliczenia do portfela handlowego i których przedmiotem transakcji z obu stron są środki pieniężne lub papiery wartościowe zaliczane do portfela handlowego;

2) niezależnie od portfela, do którego zostały zaliczone, wszystkie transakcje typu repo podlegają obciążeniu z tytułu ryzyka kredytowego kontrahenta dla transakcji z portfela bankowego, zgodnie z § 98 załącznika nr 4 do uchwały.

§ 5. W odniesieniu do pozycji zaliczonych do portfela handlowego powinny być spełnione następujące warunki:

1) zasady wyodrębniania portfela handlowego, o których mowa w § 12 uchwały określają w szczególności horyzont czasowy dla poszczególnych rodzajów operacji w portfelu handlowym;

2) określone są zasady i procedury w zakresie aktywnego zarządzania pozycjami portfela handlowego, przewidujące:

a) ustalanie limitów pozycji i monitorowanie tych limitów pod względem adekwatności,

b) swobodę pracowników w zakresie zawierania umów skutkujących otwieraniem pozycji oraz zarządzania nimi w ramach uzgodnionych limitów oraz zgodnie z uzgodnioną strategią,

c) procedury dotyczące zarządzania ryzykiem przewidują przekazywanie zarządowi banku sprawozdań na temat pozycji,

d) monitorowanie pozycji w oparciu o informacje rynkowe, ocenę zbywalności lub możliwości zabezpieczenia pozycji oraz wiążących się z nią rodzajów ryzyka, w tym w szczególności ocenę jakości i dostępności danych rynkowych stosowanych do procesu wyceny, poziomu obrotu rynkowego, wielkość transakcji zawieranych na rynku;

3) powinny istnieć jasno określone zasady i procedury dotyczące monitorowania pozycji w aspekcie strategii handlowej banku, w tym monitorowania wielkości obrotu i pozycji przeterminowanych w jego portfelu handlowym.

WEWNĘTRZNE INSTRUMENTY ZABEZPIECZAJĄCE

§ 6.1. Bank może uwzględnić w portfelu handlowym wewnętrzne instrumenty zabezpieczające, rozumiane jako pozycje, które w istotny sposób lub całkowicie kompensują element ryzyka składowego pozycji lub zestawu pozycji w portfelu bankowym.

2. Pozycje powstające z tytułu stosowania wewnętrznych instrumentów zabezpieczających kwalifikują się do traktowania właściwego dla pozycji portfela handlowego, pod warunkiem że utrzymywane są z przeznaczeniem handlowym oraz że spełnione są ogólne kryteria dotyczące przeznaczenia handlowego i ostrożnej wyceny, określone w § 1-5 oraz § 10-13, a w szczególności:

1) pierwotnym celem wewnętrznych instrumentów zabezpieczających nie jest uniknięcie lub obniżenie wymogów kapitałowych;

2) wewnętrzne instrumenty zabezpieczające są we właściwy sposób dokumentowane i podlegają szczegółowym wewnętrznym procedurom zatwierdzenia i kontroli;

3) wewnętrzne instrumenty zabezpieczające prowadzi się na warunkach rynkowych;

4) główną częścią ryzyka rynkowego wywołanego wewnętrznym instrumentem zabezpieczającym zarządza się w portfelu handlowym w ramach zatwierdzonych limitów;

5) wewnętrzne instrumenty zabezpieczające są uważnie monitorowane przy zachowaniu odpowiednich procedur.

3. Podejście, o którym mowa w ust. 2 nie narusza wymogów kapitałowych stosowanych w odniesieniu do należących do portfela bankowego pozycji objętych wewnętrznym instrumentem zabezpieczającym.

4. Niezależnie od ust. 2 i 3, w przypadku gdy bank zabezpiecza pozycję zaliczoną do portfela bankowego przed ryzykiem kredytowym przy użyciu kredytowego instrumentu pochodnego zaksięgowanego w portfelu handlowym (stosuje wewnętrzny instrument zabezpieczający), uznaje się, że dla celów rachunku wymogów kapitałowych pozycja z portfela bankowego nie jest zabezpieczona, dopóki bank nie nabędzie od uznanego zewnętrznego dostawcy ochrony kredytowej, zabezpieczenia wynikającego z zawarcia umowy o kredytowy instrument pochodny, który spełnia wymagania określone w § 42 ust. 1 załącznika nr 17 do uchwały w odniesieniu do ekspozycji z portfela bankowego. Jeżeli taka ochrona zostaje nabyta i uznana dla celów rachunku wymogów kapitałowych jako instrument zabezpieczający pozycję z portfela bankowego, do portfela handlowego nie zalicza się ani wewnętrznego ani zewnętrznego zabezpieczającego instrumentu pochodnego.

Część II. Systemy i mechanizmy kontroli

ZASADY OGÓLNE

§ 7. Bank ustanawia i utrzymuje systemy i mechanizmy kontroli w celu zapewniania ostrożnej i wiarygodnej wyceny pozycji.

§ 8. Systemy i mechanizmy kontroli zawierają co najmniej następujące elementy:

1) udokumentowane zasady i procedury dotyczące procesu wyceny, które określają zakres odpowiedzialności za różne obszary wchodzące w skład procesu wyceny, źródła informacji o rynku oraz przegląd ich adekwatności, częstotliwość dokonywania niezależnej wyceny, godziny odczytywania dziennych cen zamknięcia, procedury wycen korygujących, procedury weryfikacji na koniec miesiąca oraz weryfikacji doraźnej;

2) przejrzysty i niezależny od jednostki organizacyjnej banku zawierającej operacje system przekazywania informacji do jednostki organizacyjnej odpowiedzialnej za proces wyceny.

§ 9. Nadzór nad systemami i mechanizmami kontroli sprawuje zarząd banku.

METODY OSTROŻNEJ WYCENY

§ 10.1. Wycena według wartości rynkowej jest wyceną pozycji dokonywaną co najmniej raz dziennie według łatwo dostępnych cen zamknięcia, pochodzących z niezależnych źródeł, takich jak: kursy giełdowe, notowania elektroniczne lub notowania pochodzące od kilku niezależnych podmiotów pośredniczących (brokerów) o dużym doświadczeniu na danym rynku.

2. Dokonując wyceny według wartości rynkowej, stosuje się ostrożniejszy z kursów kupna lub sprzedaży, chyba że bank jest aktywnym animatorem rynku w zakresie danego rodzaju instrumentu finansowego lub towaru i może dokonać zamknięcia po średnim kursie rynkowym.

3. W przypadku gdy wycena według wartości rynkowej nie jest możliwa, przed obliczeniem wymogów kapitałowych dla portfela handlowego banki muszą dokonać wyceny ich pozycji lub portfeli według modelu. Wycena według modelu oznacza dowolną wycenę, która powstała w drodze odwzorowania, ekstrapolacji lub została obliczona w inny sposób na podstawie danych rynkowych i która spełnia wymogi określone w ust. 4.

4. Dokonując wyceny według modelu, bank powinien spełnić następujące wymogi:

1) zarząd banku otrzymuje informacje, które składniki portfela handlowego poddawane są wycenie według modelu, wraz z opisem wyjaśniającym ewentualny wpływ tego podejścia na pomiar ryzyka i wyników prowadzonej działalności;

2) wykorzystywane dane rynkowe odpowiadają w miarę możliwości cenom rynkowym, a adekwatność danych rynkowych dla pozycji podlegającej wycenie oraz parametry modelu ocenia się odpowiednio często;

3) w miarę dostępności stosuje się metody wyceny, które stanowią przyjętą praktykę rynkową dla danych transakcji finansowych lub towarowych;

4) model opracowuje się lub zatwierdza niezależnie od jednostki organizacyjnej zawierającej operacje oraz poddaje się go niezależnym testom obejmującym weryfikację formuł obliczeniowych i założeń oraz zastosowanego oprogramowania, a w przypadku gdy model został stworzony przez bank, opiera się go na założeniach, które zostały oszacowane i sprawdzone przez osoby odpowiednio wykwalifikowane, niezwiązane z procesem tworzenia modelu;

5) wprowadzone zostały procedury kontroli zmian modelu;

6) przechowywana jest zabezpieczona kopia modelu, którą wykorzystuje się do okresowego sprawdzenia wycen uzyskiwanych przy pomocy modelu;

7) jednostka organizacyjna lub osoby zarządzające ryzykiem posiadają wiedzę w zakresie słabych stron stosowanego modelu oraz sposobów ich uwzględnienia poprzez korekty wyników wyceny;

8) model poddawany jest regularnemu przeglądowi w celu określenia jego dokładności, w szczególności poprzez dokonanie oceny prawidłowości założeń, analizy zysku i strat w zestawieniu ze zmianami czynników ryzyka, porównanie rzeczywistych wartości zamknięcia pozycji z wynikami modelu.

5. Oprócz codziennej wyceny według wartości rynkowej lub według modelu, która może być przeprowadzana przez pracowników jednostki organizacyjnej banku zawierającej operacje, bank dokonuje niezależnej weryfikacji cen, polegającej na sprawdzaniu co najmniej raz w miesiącu (lub częściej w zależności od charakteru rynku lub działalności handlowej) cen rynkowych lub danych wsadowych do modelu pod względem ich poprawności i niezależności. Weryfikacji cen rynkowych i danych wsadowych do modelu dokonuje jednostka organizacyjna niezależna od jednostki organizacyjnej banku zawierającej operacje. W przypadku gdy niedostępne są źródła cen lub źródła te są subiektywne, bank wykorzystuje mechanizmy korekt wyceny.

Zasady ogólne w zakresie korekt wyceny lub rezerw

§ 11. Bank zobowiązany jest do ustanowienia i stosowania procedur dotyczących konieczności uwzględniania korekt wyceny lub tworzenia rezerw.

§ 12. Korekt wyceny lub utworzenia rezerw dokonuje się z tytułu: niezrealizowanej marży kredytowej, kosztów zamknięcia pozycji, ryzyka operacyjnego, przedterminowego rozwiązania umowy, kosztów inwestycji i finansowania, przyszłych kosztów administracyjnych oraz, w przypadku stosowania wyceny według modelu, ryzyka modelu.

Szczególne zasady dla pozycji o ograniczonej płynności

§ 13.1. Pozycje o ograniczonej płynności mogą powstać na skutek określonych zdarzeń rynkowych oraz zdarzeń wynikających z działalności banku (np. pozycje o dużej koncentracji lub pozycje przeterminowane).

2. W celu określenia konieczności utworzenia rezerwy na wycenę pozycji o ograniczonej płynności, bank uwzględnia w szczególności:

1) czas, jaki byłby potrzebny do zabezpieczenia ryzyka z tytułu pozycji pierwotnej;

2) zmienność i średnią rozpiętość cen kupna i sprzedaży;

3) dostępność notowań rynkowych (liczba i wskazanie aktywnych animatorów rynku);

4) zmienność i średni wolumen zawieranych kontraktów;

5) koncentrację na rynku;

6) rozkład pozycji pod względem terminów rozliczenia;

7) stopień, w jakim wycena opiera się na modelu;

8) wpływ innych niż wymienione powyżej składowych ryzyka związanych z modelem.

3. W przypadku stosowania wycen dokonanych przez stronę trzecią lub wycen według modelu bank ustala, czy należy zastosować korekty wyceny. Bank dokonuje analizy potrzeby ustanowienia rezerw dla pozycji o ograniczonej płynności oraz na bieżąco dokonuje przeglądu ich adekwatności.

4. W przypadku gdy korekta wyceny lub tworzone rezerwy są przyczyną istotnych strat w bieżącym roku obrotowym, pomniejszają one fundusze podstawowe banku, zgodnie z uchwałą w sprawie funduszy własnych.

5. Inne, niż wymienione w ust. 4 zyski lub straty wynikające z korekt wyceny lub utworzenia rezerw, uwzględnia się w obliczeniach dziennego wyniku rynkowego na operacjach zaliczonych do portfela handlowego na potrzeby kalkulacji kapitału krótkoterminowego banku.

6. Korekty wyceny lub utworzone rezerwy, przekraczające korekty lub rezerwy przewidziane przez standardy rachunkowości, którym podlega bank, należy uwzględniać zgodnie z ust. 4, jeżeli powodują istotne straty, lub zgodnie z ust. 5, w pozostałych przypadkach.

Część III. Zasady uwzględniania pozycji w portfelu handlowym

§ 14. Bank określa zasady i procedury ustalania, które pozycje należy zaliczyć do portfela handlowego na potrzeby obliczania wymogów kapitałowych, zgodnie z kryteriami określonymi w § 1-6, przy czym:

1) zasady te i procedury uwzględniają możliwości banku i stosowane przez bank praktyki w zakresie zarządzania ryzykiem;

2) zgodność zaliczania z zasadami i procedurami jest w pełni udokumentowana i podlega okresowej ocenie przez komórkę audytu wewnętrznego.

§ 15. Zasady i procedury, o których mowa w § 14, określają w szczególności:

1) działalność, którą bank uznaje za handlową i zalicza do portfela handlowego do celów obliczania wymogów kapitałowych;

2) zakres, w jakim pozycja podlega codziennej wycenie rynkowej w odniesieniu do aktywnego, płynnego rynku dwustronnego;

3) w przypadku pozycji podlegających codziennej wycenie opartej na modelu -zakres, w jakim bank może:

a) rozpoznać wszystkie istotne rodzaje ryzyka związane z pozycją

b) zabezpieczyć się przed wszystkimi istotnymi rodzajami ryzyka związanymi z pozycją za pomocą instrumentów dla których istnieje aktywny, płynny rynek dwustronny,

c) dokonywać miarodajnych oszacowań podstawowych założeń i parametrów stosowanych w modelu;

4) zakres, w jakim bank może i jest zobowiązany dokonywać wycen pozycji, które mogą być systematycznie weryfikowane przez otoczenie;

5) zakres, w jakim występują ograniczenia prawne lub inne ograniczenia, które nie pozwalają bankowi na upłynnienie lub zabezpieczenie pozycji w krótkim czasie;

6) zakres, w jakim bank może i jest zobowiązany aktywnie zarządzać ryzykiem związanym z pozycją w ramach swojej działalności handlowej;

7) zakres, w jakim bank może dokonywać transferu ryzyka lub pozycji między portfelem handlowym a bankowym oraz warunki dokonywania takich transferów.

Część IV. Wykaz operacji zaliczonych do portfela handlowego

§ 16. Bank prowadzi ewidencję operacji zaliczonych do portfela handlowego w wykazie sporządzonym według następującego wzoru:

Operacje zawarte w dniu...............
zaliczone do portfela handlowego

Załącznik nr 4 do uchwały nr 380/2008
Komisji Nadzoru Finansowego
z dnia 17 grudnia 2008 r.
(poz. 34)

OBLICZANIE WYMOGU KAPITAŁOWEGO Z TYTUŁU RYZYKA KREDYTOWEGO - ZASADY OGÓLNE, ZASTOSOWANIE METODY STANDARDOWEJ

Część I. Zasady ogólne

§ 1. Bank, którego skala działalności handlowej nie jest znacząca, oblicza łączny wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka kredytowego w zakresie portfela bankowego i portfela handlowego łącznie.

§ 2. Bank, którego skala działalności handlowej jest znacząca, oblicza łączny wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka kredytowego w zakresie portfela bankowego.

§ 3.1. Łączny wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka kredytowego oblicza się jako sumę ekspozycji ważonych ryzykiem pomnożoną przez 8%.

2. Przez ekspozycję należy rozumieć aktywo lub udzielone zobowiązanie pozabilansowe.

§ 4.1. Sumę kwot ekspozycji ważonych ryzykiem, o której mowa w § 3 ust. 1, oblicza się jako sumę wartości bilansowych oraz ekwiwalentów bilansowych poszczególnych kategorii ekspozycji pomnożonych przez procentowe wagi ryzyka, zgodnie z jedną z poniższych metod:

1) przypisane ekspozycjom zgodnie z § 7-99 - w metodzie standardowej;

2) wyznaczone dla ekspozycji, zgodnie z załącznikiem nr 5 do uchwały -w metodzie wewnętrznych ratingów;

3) wyznaczone dla ekspozycji w wyniku zastosowania kombinacji metod wskazanych w pkt. 1 i 2.

2. Przy wyznaczaniu wymogów kapitałowych zgodnie z metodą wewnętrznych ratingów określoną w załączniku nr 5 do uchwały, należy uwzględniać ryzyko rozmycia rozumiane jako ryzyko zmniejszenia kwoty nabytych wierzytelności poprzez kredyty gotówkowe lub bezgotówkowe udzielane dłużnikowi.

§ 5. Bank stosujący metodę standardową lub stosujący metodę wewnętrznych ratingów, określoną w załączniku nr 5 do uchwały, ale niestosujący własnych oszacowań strat z tytułu niewykonania zobowiązań (LGD) i współczynników konwersji określonych w § 14 i 15 załącznika nr 5 do uchwały, może zgodnie z zasadami określonymi w załączniku nr 17 do uchwały uwzględniać ograniczenie ryzyka kredytowego przy obliczaniu kwot ekspozycji ważonych ryzykiem w portfelu bankowym lub przy obliczaniu kwot oczekiwanych strat w obliczeniach korekt funduszy własnych, o których mowa w § 2 ust. 1 lit. c oraz § 3 ust. 4 uchwały w sprawie funduszy własnych.

§ 6. W rachunku wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego bank może uwzględniać umowy związane z sekurytyzacją aktywów, zgodnie z załącznikiem nr 18 do uchwały.

Część II. Metoda standardowa

ZASADY OGÓLNE

§ 7.1. W metodzie standardowej wartość ekspozycji w przypadku aktywów jest równa wartości bilansowej, a w przypadku udzielonych zobowiązań pozabilansowych jest równa ekwiwalentowi bilansowemu ekspozycji.

2. Do obliczania kwot ekspozycji ważonych ryzykiem, wagi ryzyka przypisuje się wobec wszystkich ekspozycji zgodnie z przepisami niniejszego załącznika, z wyjątkiem ekspozycji stanowiących pomniejszenia funduszy własnych banku, którym należy przypisywać wagę ryzyka 0%.

3. Ekspozycje zalicza się do poszczególnych klas ekspozycji określonych w § 20.

§ 8.1. Wagę ryzyka przypisuje się zgodnie z klasą do której należy dana ekspozycja oraz stopniem jakości kredytowej ekspozycji lub podmiotu w zakresie określonym w § 24-100.

2. Jeżeli ekspozycja objęta jest ograniczeniem ryzyka kredytowego, ekspozycji może być przypisana waga ryzyka zgodnie z załącznikiem nr 17 do uchwały.

3. W przypadku udzielonych zobowiązań pozabilansowych, efekty posiadanego ograniczenia ryzyka kredytowego należy uwzględnić przed wyznaczeniem ekwiwalentu bilansowego ekspozycji.

§ 9. Stopień jakości kredytowej ekspozycji lub podmiotu określa się na podstawie uchwały, o której mowa w zdaniu wstępnym § 2 załącznika nr 15 do uchwały, przy wykorzystaniu ocen wiarygodności kredytowej opracowanych przez zewnętrzne instytucje oceny wiarygodności kredytowej lub na podstawie ocen wiarygodności kredytowej opracowanych przez agencje kredytów eksportowych, zgodnie z § 28 niniejszego załącznika.

§ 10. Stopień jakości kredytowej ekspozycji wyznacza się zgodnie z zasadami określonymi w załączniku nr 15 do uchwały, w szczególności stopień jakości kredytowej danej ekspozycji może zostać ustalony na podstawie oceny wiarygodności kredytowej innej ekspozycji lub oceny wiarygodności kredytowej dłużnika.

§ 11. Ekspozycjom, których spłata uzależniona jest od podmiotu innego niż dłużnik przypisuje się wyższą z wag ryzyka przypisanych dłużnikowi lub temu podmiotowi.

§ 12. Z wyjątkiem ekspozycji wynikających z instrumentów będących składnikami funduszy podstawowych innego kontrahenta, określonymi w § 2 ust. 1 lit. a uchwały w sprawie funduszy własnych, ekspozycjom banku wobec kontrahenta, który jest w stosunku do niego podmiotem dominującym, podmiotem zależnym lub innym podmiotem zależnym wobec podmiotu dominującego, albo podmiotem blisko powiązanym, przypisuje się wagę ryzyka kredytowego 0%, jeżeli spełnione są następujące warunki:

1) kontrahent jest bankiem, instytucją finansową lub przedsiębiorstwem pomocniczych usług bankowych objętym odpowiednimi wymogami ostrożnościowymi;

2) kontrahent jest objęty tą samą pełną konsolidacją co bank;

3) kontrahent objęty jest tymi samymi procedurami oceny, pomiaru i kontroli ryzyka kredytowego, co bank;

4) kontrahent ma siedzibę na terenie Rzeczypospolitej Polskiej;

5) nie istnieją obecnie i nie są przewidywane w przyszłości przeszkody o istotnym znaczeniu lub przeszkody natury prawnej w szybkim transferze funduszy własnych lub spłaty ekspozycji przez kontrahenta na rzecz banku.

§ 13.1. Ekwiwalent bilansowy transakcji pochodnych określonych w § 31 załącznika nr 2 do uchwały oblicza się zgodnie z załącznikiem nr 16 do uchwały z uwzględnieniem efektów kompensowania poprzez odnowienie zobowiązań oraz innych umów ramowych o kompensowaniu, o których mowa w art. 85 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz.U. Nr 60, poz. 535 z późn. zm.¹), zwanych dalej „umowami ramowymi o kompensowaniu”, uwzględnianych dla celów tych metod zgodnie z załącznikiem nr 16 do uchwały.

2. Ekwiwalent bilansowy transakcji z przyrzeczeniem odkupu (repo), umów udzielenia bądź zaciągnięcia pożyczki papierów wartościowych lub towarów, transakcji z długim terminem rozliczenia oraz transakcji z opcją uzupełnienia zabezpieczenia kredytowego może być określany zgodnie z załącznikiem nr 16 albo 17 do uchwały.

§ 14. Ekwiwalent bilansowy z tytułu niespłaconych ekspozycji kredytowych kontrahenta centralnego, o którym mowa w załączniku nr 16 do uchwały, oblicza się zgodnie z § 7 załącznika nr 16 do uchwały.

§ 15. W przypadku banku stosującego metodę kompleksową traktowania zabezpieczeń finansowych zgodnie z załącznikiem nr 17 do uchwały, jeżeli ekspozycja ma formę papierów wartościowych lub towarów zbywanych lub przekazywanych w formie kredytu w ramach transakcji z przyrzeczeniem odkupu (repo) lub transakcji udzielenia bądź zaciągnięcia pożyczki papierów wartościowych lub towarów, transakcji z długim terminem rozliczenia oraz transakcji z opcją uzupełnienia zabezpieczenia kredytowego, wartość ekspozycji powiększa się o korektę z tytułu zmienności stosownie do rodzaju papierów wartościowych lub towarów, zgodnie z przepisami § 69-78 załącznika nr 17 do uchwały.

§ 16. Ekspozycje ważone ryzykiem z tytułu sekurytyzowanych pozycji uwzględnia się w rachunku wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego, zgodnie z zasadami określonymi w załączniku nr 18 do uchwały.

§ 17. Ekwiwalent bilansowy ekspozycji z tytułu udzielonych zobowiązań pozabilansowych oblicza się zgodnie z §100-101.

§ 18. W § 24-99 określono zasady przypisywania wag ryzyka, przy czym jeżeli nie wskazano możliwości lub konieczności przypisania innej wagi ryzyka, ekspozycjom przypisuje się wagę ryzyka 100%.

§ 19. Szczegółowe zasady obliczania wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego metodą standardową zostały omówione w § 20-101.

KLASY EKSPOZYCJI

§ 20.1. Każdą ekspozycję zalicza się do jednej z następujących klas:

1) ekspozycje lub ekspozycje warunkowe wobec rządów i banków centralnych;

2) ekspozycje lub ekspozycje warunkowe wobec jednostek samorządu terytorialnego oraz władz lokalnych;

3) ekspozycje lub ekspozycje warunkowe wobec organów administracji i podmiotów nieprowadzących działalności gospodarczej;

4) ekspozycje lub ekspozycje warunkowe wobec wielostronnych banków rozwoju;

5) ekspozycje lub ekspozycje warunkowe wobec organizacji międzynarodowych;

6) ekspozycje lub ekspozycje warunkowe wobec instytucji;

7) ekspozycje lub ekspozycje warunkowe wobec przedsiębiorców;

8) ekspozycje detaliczne lub warunkowe ekspozycje detaliczne;

9) ekspozycje lub ekspozycje warunkowe zabezpieczone na nieruchomościach;

10) ekspozycje przeterminowane;

11) ekspozycje należące do nadzorczych kategorii wysokiego ryzyka;

12) ekspozycje z tytułu obligacji zabezpieczonych;

13) pozycje sekurytyzacyjne;

14) ekspozycje krótkoterminowe wobec instytucji i przedsiębiorców;

15) ekspozycje z tytułu jednostek uczestnictwa w instytucjach zbiorowego inwestowania;

16) inne ekspozycje.

2. Przez instytucje należy rozumieć banki krajowe, instytucje kredytowe, firmy inwestycyjne oraz banki zagraniczne.

3. Przez przedsiębiorców należy rozumieć przedsiębiorców oraz przedsiębiorców zagranicznych w rozumieniu ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz.U. Nr 173, poz. 1807 z późn. zm.²), a także osoby fizyczne w zakresie ekspozycji niespełniających kryteriów określonych w § 21 ust. 1.

4. Przez ekspozycję zabezpieczoną na nieruchomości należy rozumieć ekspozycję, dla której ustanowiono zabezpieczenie na nieruchomości, przy czym kwota tego zabezpieczenia jest nie niższa niż kwota ekspozycji bez uwzględnienia pomniejszenia o utworzone rezerwy celowe, uzyskane dyskonta i premie oraz odpisy z tytułu trwałej utraty wartości.

5. Przez zabezpieczenie na nieruchomości należy rozumieć hipotekę na nieruchomości, hipotekę na użytkowaniu wieczystym, własnościowym spółdzielczym prawie do lokalu mieszkalnego, własnościowym spółdzielczym prawie do lokalu użytkowego, prawie do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej, prawie do lokalu mieszkalnego w domu budowanym przez spółdzielnię mieszkaniową w celu przeniesienia jej własności na członka.

6. Ekspozycję uznaje się za przeterminowaną, jeżeli przeterminowanie przekracza 90 dni, a przeterminowana kwota przekracza w przypadku ekspozycji detalicznych 500 złotych, a w przypadku pozostałych klas ekspozycji, przeterminowana kwota przekracza 3000 złotych.

§ 21.1. Bank może zakwalifikować ekspozycję do klasy ekspozycji detalicznych wymienionych w § 20 ust. 1 pkt 8, jeżeli ekspozycja spełnia następujące warunki:

1) ekspozycja jest ekspozycją wobec osoby lub osób fizycznych lub wobec małego lub średniego przedsiębiorcy, przy czym za małego lub średniego przedsiębiorcę należy uznać podmiot spełniający co najmniej jedno z następujących kryteriów:

a) roczny obrót netto nie przekroczył w co najmniej jednym z dwóch ostatnich lat obrotowych równowartości w złotych kwoty 50 000 000 euro, przeliczonej według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski, obowiązującego w dniu sporządzenia bilansu przedsiębiorcy,

b) suma aktywów bilansu na koniec co najmniej jednego z dwóch ostatnich lat nie przekroczyła równowartości w złotych kwoty 43 000 000 euro, przeliczonej według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski, obowiązującego w dniu sporządzenia bilansu przedsiębiorcy;

2) ekspozycja jest jedną ze znacznej liczby ekspozycji cechujących się podobną charakterystyką które nie są zarządzane równie indywidualnie, jak ekspozycje zaliczane do klasy ekspozycji wobec przedsiębiorców;

3) całkowita kwota, którą dłużnik lub grupa powiązanych dłużników jest winna bankowi, podmiotowi dominującemu wobec banku oraz podmiotom zależnym od banku, łącznie z wszelkimi przeterminowanymi ekspozycjami, jednak z wyłączeniem ekspozycji lub ekspozycji warunkowych efektywnie zabezpieczonych na nieruchomościach mieszkalnych, nie może według zebranych przez bank z należytą starannością informacji przekraczać równowartości w złotych kwoty 1 000 000 euro, przeliczonej według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski, obowiązującego w dniu sprawozdawczym.

2. Kwotę ekspozycji, o której mowa w ust. 1 pkt 3 określa się jako sumę ekspozycji bilansowych brutto.

§ 22. Wartość bieżącą minimalnych detalicznych rat z tytułu umowy leasingu można zaliczyć do kategorii ekspozycji detalicznych.

§ 23. Papierów wartościowych nie zalicza się do klasy ekspozycji detalicznych.

PROCENTOWE WAGI RYZYKA

§ 24.1. Ekspozycje są rozumiane łącznie ze związanymi z nimi innymi ekspozycjami, jeśli ekspozycje te ujęte są w rachunku wyników.

2. Poszczególnym ekspozycjom należy przypisywać wagi ryzyka przy uwzględnieniu zasad określonych w § 9-20 załącznika nr 15 do uchwały.

Tytuł I. Ekspozycje wobec rządów lub banków centralnych

§ 25. Z zastrzeżeniem § 26-29, ekspozycjom wobec rządów lub banków centralnych przypisuje się wagę ryzyka na podstawie tabeli 1, w zależności od posiadanej zewnętrznej oceny wiarygodności kredytowej.

Tabela 1

§ 26. Ekspozycjom wobec Europejskiego Banku Centralnego przypisuje się wagę ryzyka równą 0%.

§ 27.1. Ekspozycjom wobec Skarbu Państwa oraz Narodowego Banku Polskiego, oraz rządów i banków centralnych państw członkowskich, denominowanym i finansowanym w walutach krajowych kredytobiorców, przypisuje się wagę ryzyka 0%.

2. Za ekspozycje wobec Skarbu Państwa uznaje się ekspozycje wobec centralnych organów administracji rządowej, organów kontroli państwowej i ochrony prawa, sądów, trybunałów, wojewodów i urzędów wojewódzkich.

2a. Za ekspozycje równoważne w zakresie wagi ryzyka ekspozycjom wobec Skarbu Państwa uznaje się ekspozycje wobec jednostek, o których mowa wart. 9 ustawy z dn. 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. nr 157, poz. 1240).

3. W przypadku ekspozycji wobec organów i podmiotów państw członkowskich, których zakres działania odpowiada zakresowi działania organów i podmiotów, o których mowa w ust. 2, denominowanych i finansowanych w walutach krajowych kredytobiorców, bank jest zobowiązany do zweryfikowania informacji o statusie dłużnika.

§ 28. Oceny wiarygodności kredytowej przyznawane przez agencje kredytów eksportowych mogą być stosowane dla celów adekwatności kapitałowej pod warunkiem, że oceny te spełniają jedno z poniższych kryteriów:

1) są to uzgodnione oceny wiarygodności kredytowej nadane przez agencje kredytów eksportowych uczestniczące w „Porozumieniu w sprawie wytycznych dla oficjalnie wspieranych kredytów eksportowych” OECD;

2) agencja kredytów eksportowych przyznająca oceny wiarygodności kredytowej publikuje sporządzone przez siebie oceny i stosuje zatwierdzoną przez OECD metodologię nadawania ocen, a jej ocena jest powiązana z jedną z ośmiu minimalnych wywozowych składek ubezpieczeniowych (MEIP), określonych w ramach metod zatwierdzonych przez OECD.

§ 29. Ekspozycjom wobec rządów lub banków centralnych, które posiadają uznaną ocenę wiarygodności kredytowej nadaną przez Agencje Kredytów Eksportowych, do celów ważenia ryzykiem przypisuje się wagę ryzyka zgodnie z tabelą 2.

Tabela 2

Tytuł II. Ekspozycje wobec jednostek samorządu terytorialnego oraz władz lokalnych

§ 30. Ekspozycjom wobec jednostek samorządu terytorialnego w Rzeczypospolitej Polskiej, miasta stołecznego Warszawy i ich związków oraz jednostek samorządu terytorialnego i władz lokalnych państw członkowskich przypisuje się, z zastrzeżeniem § 31, wagi ryzyka w zależności od zewnętrznej oceny wiarygodności kredytowej rządu centralnego właściwego dla jednostki samorządu terytorialnego lub władz lokalnych, zgodnie z tabelą 3.

Tabela 3

§ 31.1. Denominowanym i finansowanym w złotych ekspozycjom wobec jednostek samorządu terytorialnego w Rzeczypospolitej Polskiej, miasta stołecznego Warszawy oraz ich związków, bank może przypisać wagę ryzyka kredytowego 20%.

2. Ekspozycjom wobec jednostek samorządu terytorialnego i władz lokalnych państw członkowskich, bank może przypisać wagę ryzyka kredytowego w wysokości przypisanej jednostkom samorządu terytorialnego i władz lokalnych przez właściwe władze kraju dłużnika.

§ 32. Ekspozycjom wobec jednostek samorządu terytorialnego i władz lokalnych krajów trzecich, rozumianych jako kraje inne niż Rzeczpospolita Polska i państwa członkowskie, przypisuje się, z zastrzeżeniem § 34, wagi ryzyka w zależności od nadanej tym ekspozycjom zewnętrznej oceny wiarygodności kredytowej, zgodnie z tabelą 4.

Tabela 4

§ 33. Ekspozycjom wobec kościołów i związków wyznaniowych posiadających osobowość prawną o ile posiadają one uprawnienia do pobierania podatków, przypisuje się wagę ryzyka zgodnie z zasadami przewidzianymi dla jednostek samorządu terytorialnego i władz lokalnych, z wyłączeniem § 31.

§ 34. Ekspozycjom wobec jednostek samorządu terytorialnego i władz lokalnych kraju trzeciego, bank może przypisać wagę ryzyka odpowiadającą ekspozycjom wobec rządu centralnego tego kraju, jeżeli:

1) regulacje ostrożnościowe w kraju trzecim są co najmniej równoważne regulacjom stosowanym w Rzeczypospolitej Polskiej i państwach członkowskich, a właściwe władze kraju trzeciego traktują ekspozycje wobec jednostek samorządu terytorialnego i władz lokalnych jak ekspozycje wobec rządu centralnego;

2) bank uprzednio poinformuje Komisję Nadzoru Finansowego, przedkładając:

a) informacje dotyczące rodzaju, wielkości i struktury ekspozycji,

b) uzasadnienie celowości zastosowania preferencyjnego podejścia, obejmujące analizę porównawczą regulacji ostrożnościowych obowiązujących w kraju dłużnika i regulacji obowiązujących w Rzeczpospolitej Polskiej i państwach członkowskich.

§ 35. Bank, który zastosował podejście, o którym mowa w § 34, zobowiązany jest do monitorowania informacji, o których mowa w § 34 pkt 2 lit. b.

Tytuł III. Ekspozycje wobec organów administracji i podmiotów nieprowadzących działalności gospodarczej

§ 36.1. Z zastrzeżeniem § 37–41, ekspozycjom wobec organów administracji i podmiotów nieprowadzących działalności gospodarczej przypisuje się wagę ryzyka równą 100%.

2. Przez organy administracji i podmioty nieprowadzące działalności gospodarczej należy rozumieć:

1) podmioty sektora publicznego;

2) instytucje niekomercyjne stanowiące odrębne osoby prawne działające na rzecz gospodarstw domowych, których podstawowe przychody, pomijając uzyskiwane ze sporadycznej sprzedaży, stanowią dobrowolne wpłaty pieniężne lub wkłady w naturze od gospodarstw domowych, dotacje instytucji rządowych i samorządowych oraz dochody z tytułu własności;

3) kościoły i związki wyznaniowe, które nie mogą być zaliczone do kategorii jednostek samorządu terytorialnego lub władz lokalnych.

3. Przez podmioty sektora publicznego należy rozumieć:

1) organy administracji podległe rządowi centralnemu, jednostkom samorządu terytorialnego lub władzom lokalnym oraz organom, które w opinii właściwych władz wykonują takie same funkcje, co jednostki samorządu terytorialnego lub władze lokalne;

2) niekomercyjne przedsiębiorstwa, których właścicielem jest rząd centralny, dysponujące odpowiednimi gwarancjami;

3) organy niezależne administracyjnie, regulowane prawnie, które znajdują się pod nadzorem publicznym.

§ 37. Z zastrzeżeniem § 38–41, ekspozycjom wobec organów administracji i podmiotów nieprowadzących działalności gospodarczej posiadających status podmiotów sektora publicznego przypisuje się wagi ryzyka w zależności od zewnętrznej oceny wiarygodności kredytowej rządu centralnego właściwego dla danego podmiotu, zgodnie z tabelą 5.

Tabela 5

§ 38.1. Za krajowe podmioty sektora publicznego uznaje się:

1) organy władzy publicznej, z wyjątkiem centralnych organów administracji rządowej, organów kontroli państwowej i ochrony prawa, sądów, trybunałów, wojewodów i urzędów wojewódzkich, jednostek samorządu terytorialnego oraz miasta stołecznego Warszawy i ich związków;

2) państwowe i samorządowe jednostki budżetowe, zakłady budżetowe i gospodarstwa pomocnicze jednostek budżetowych;

3) państwowe i samorządowe fundusze celowe;

4) państwowe szkoły wyższe;

5) podmioty, których działalność finansowana jest z budżetu państwa lub budżetów jednostek samorządu terytorialnego;

6) państwowe i samorządowe jednostki badawczo-rozwojowe;

7) państwowe i samorządowe instytucje kultury;

8) Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Kasę Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego i zarządzane przez nie fundusze;

9) Narodowy Fundusz Zdrowia;

10) Polską Akademię Nauk i tworzone przez nią jednostki organizacyjne;

11) Rzecznika Ubezpieczonych;

12) inne państwowe i samorządowe osoby prawne utworzone na podstawie odrębnych ustaw w celu wykonywania zadań publicznych, z wyłączeniem przedsiębiorców, banków i spółek prawa handlowego.

2. Ekspozycjom wobec krajowych podmiotów sektora publicznego można przypisać wagę ryzyka jak dla ekspozycji wobec Skarbu Państwa, w zakresie ekspozycji objętych gwarancjami lub poręczeniami Skarbu Państwa z uwagi na przewidzianą w odrębnych przepisach pełną odpowiedzialność Skarbu Państwa za zobowiązania tego podmiotu albo spełniającym kryteria określone w załączniku nr 17 do uchwały. Bank weryfikuje posiadanie przez podmiot gwarancji lub poręczenia Skarbu Państwa.

§ 39. Ekspozycjom wobec podmiotów sektora publicznego państw członkowskich bank może przypisać wagę ryzyka kredytowego w wysokości przypisanej temu podmiotowi przez właściwe władze kraju dłużnika.

§ 40. Ekspozycjom wobec podmiotów sektora publicznego kraju trzeciego, którego regulacje ostrożnościowe są co najmniej równoważne regulacjom stosowanym w Rzeczypospolitej Polskiej oraz państwach członkowskich, bank może przypisać wagę ryzyka kredytowego w wysokości przypisanej temu podmiotowi przez właściwe władze kraju dłużnika, o ile uprzednio poinformuje Komisję Nadzoru Finansowego o zastosowanym podejściu, przedkładając:

1) informacje dotyczące rodzaju, wielkości i struktury ekspozycji;

2) uzasadnienie celowości zastosowania preferencyjnego podejścia, obejmujące analizę porównawczą regulacji obowiązujących w kraju dłużnika i regulacji obowiązujących w państwach członkowskich.

§ 41. Bank, który zastosował podejście, o którym mowa w § 40, zobowiązany jest do monitorowania informacji, o których mowa w § 40 pkt 2.

Tytuł IV. Ekspozycje wobec wielostronnych banków rozwoju

§ 42. Z zastrzeżeniem § 44-45, ekspozycjom wobec wielostronnych banków rozwoju, w tym w szczególności Międzyamerykańskiej Korporacji Inwestycyjnej, Czarnomorskiego Banku Handlu i Rozwoju oraz Środkowoamerykańskiego Banku Integracji Gospodarczej, przypisuje się wagi ryzyka zgodnie z tabelą 6, w zależności od nadanej tym ekspozycjom lub podmiotom zewnętrznej oceny wiarygodności kredytowej.

Tabela 6

§ 43. Ekspozycjom wobec wielostronnych banków rozwoju, które nie posiadają zewnętrznej oceny wiarygodności kredytowej przypisuje się wagę ryzyka 50%.

§ 44. Wagę ryzyka równą 0% przypisuje się ekspozycjom wobec następujących wielostronnych banków rozwoju:

1) Międzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju;

2) Międzynarodowa Korporacja Finansowa;

3) Międzyamerykański Bank Inwestycyjny;

4) Azjatycki Bank Rozwoju;

5) Afrykański Bank Rozwoju;

6) Bank Rozwoju Rady Europy;

7) Nordycki Bank Inwestycyjny;

8) Karaibski Bank Rozwoju;

9) Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju;

10) Europejski Bank Inwestycyjny;

11) Europejski Fundusz Inwestycyjny;

12) Wielostronna Agencja Gwarantowania Inwestycji;

13) Międzynarodowy Mechanizm Finansowania Szczepień;

14) Islamski Bank Rozwoju.

§ 45. Zadeklarowanym należnym wpłatom na poczet kapitału Europejskiego Banku Inwestycyjnego przypisuje się wagę ryzyka 20%.

Tytuł V. Ekspozycje wobec organizacji międzynarodowych

§ 46.1. Ekspozycjom wobec organizacji międzynarodowych, z zastrzeżeniem ust. 2, przypisuje się wagę ryzyka 100%.

2. Ekspozycjom wobec następujących organizacji międzynarodowych przypisuje się wagę ryzyka 0%:

1) Wspólnota Europejska;

2) Międzynarodowy Fundusz Walutowy;

3) Bank Rozrachunków Międzynarodowych.

Tytuł VI. Ekspozycje wobec instytucji

Dział 1. Zasady ogólne

§ 47.1. Z zastrzeżeniem § 48-57, ekspozycjom wobec instytucji przypisuje się wagi ryzyka według metody opartej na zewnętrznej ocenie wiarygodności kredytowej.

2. Ekspozycjom wobec firm inwestycyjnych przypisuje się wagi ryzyka według zasad jak dla ekspozycji wobec instytucji.

§ 48. Ekspozycjom wobec instytucji finansowych licencjonowanych i nadzorowanych przez właściwe władze odpowiedzialne za licencjonowanie i nadzorowanie instytucji oraz podlegającym wymogom ostrożnościowym równoważnym tym, którym podlegają instytucje, przypisuje się wagi ryzyka według zasad jak dla instytucji.

§ 49. Ekspozycjom wobec instytucji nieposiadającej zewnętrznej oceny wiarygodności kredytowej nie przypisuje się wagi ryzyka niższej, niż waga stosowana w przypadku ekspozycji wobec rządu lub banku centralnego kraju, w którym instytucja ma siedzibę.

§ 50.1. Ekspozycjom wobec instytucji, których pierwotny efektywny termin zapadalności jest dłuższy niż 3 miesiące, z zastrzeżeniem § 82, przypisuje się wagę ryzyka według tabeli 7, w zależności od zewnętrznych ocen wiarygodności kredytowej, przypisanych tym ekspozycjom na podstawie § 11 i 12 załącznika nr 15 do uchwały.

Tabela 7

2. Ekspozycjom wobec instytucji, którym to ekspozycjom nie można przypisać zewnętrznych ocen wiarygodności kredytowej i których pierwotny efektywny termin zapadalności jest dłuższy niż 3 miesiące, nadaje się wagę ryzyka 50%.

§ 51.1. Ekspozycjom wobec instytucji, których pierwotny, efektywny termin zapadalności jest nie dłuższy niż trzy miesiące, z zastrzeżeniem § 52-54 oraz § 82, przypisuje się preferencyjną wagę ryzyka według tabeli 8, w zależności od zewnętrznych ocen wiarygodności kredytowej, przypisanych tym ekspozycjom na podstawie § 12 załącznika nr 15 do uchwały.

Tabela 8

2. Ekspozycjom wobec instytucji, którym to ekspozycjom nie można przypisać zewnętrznych ocen wiarygodności kredytowej i których pierwotny efektywny termin zapadalności jest nie dłuższy niż trzy miesiące, nadaje się wagę ryzyka 20%.

3. Ekspozycjom wobec instytucji, których pierwotny termin zapadalności jest nie dłuższy niż trzy miesiące, jeżeli istnieje zamiar ich odnawiania po upływie terminu zapadalności tak, że ich termin zapadalności efektywnie przekracza trzy miesiące, nie uznaje się za ekspozycje, których pierwotny efektywny termin zapadalności jest nie dłuższy niż trzy miesiące.

Dział 2. Uwzględnianie krótkoterminowych zewnętrznych ocen wiarygodności kredytowej

§ 52. Jeżeli żadna ekspozycja wobec instytucji nie posiada krótkoterminowej zewnętrznej oceny wiarygodności kredytowej, ogólne podejście preferencyjne do ekspozycji, określone w § 51, stosuje się do wszystkich ekspozycji wobec tej instytucji, których pierwotny, efektywny termin zapadalności nie przekracza trzech miesięcy.

§ 53. Jeżeli istnieje ekspozycja wobec instytucji, posiadająca zewnętrzną krótkoterminową ocenę wiarygodności kredytowej, która pozwala na przypisanie identycznej lub bardziej korzystnej wagi ryzyka niż wynikająca z zastosowania ogólnego podejścia preferencyjnego do ekspozycji, określonego w § 51, wagi ryzyka przypisuje się na podstawie następujących zasad:

1) danej ekspozycji przypisuje się wagę ryzyka wynikającą z posiadanej zewnętrznej krótkoterminowej oceny wiarygodności kredytowej zgodnie z § 82;

2) pozostałym ekspozycjom, których pierwotny, efektywny termin zapadalności jest nie dłuższy niż trzy miesiące, przypisuje się wagi ryzyka zgodnie z ogólnym podejściem preferencyjnym do ekspozycji określonym w § 51.

§ 54. Jeżeli istnieje ekspozycja wobec instytucji posiadająca zewnętrzną krótkoterminową ocenę wiarygodności kredytowej, z której wynika konieczność zastosowania mniej korzystnej wagi ryzyka niż wynikająca z zastosowania ogólnego podejścia preferencyjnego do ekspozycji określonego w § 51, wagi ryzyka przypisuje się na podstawie następujących zasad:

1) danej ekspozycji przypisuje się wagę ryzyka wynikającą z posiadanej zewnętrznej krótkoterminowej oceny wiarygodności kredytowej, zgodnie z § 82;

2) wszystkim ekspozycjom wobec tej instytucji, których pierwotny, efektywny termin zapadalności jest nie dłuższy niż trzy miesiące, nieposiadającym oceny wiarygodności kredytowej, przypisuje się taką samą wagę ryzyka, jak waga ryzyka wynikająca z zewnętrznej krótkoterminowej oceny wiarygodności kredytowej posiadanej przez ekspozycję określoną w pkt. 1.

Dział 3. Ekspozycje w walucie krajowej, których pierwotny, efektywny termin zapadalności jest nie dłuższy niż trzy miesiące

§ 55. Ekspozycjom wobec banków krajowych lub instytucji kredytowych, denominowanym i finansowanym w walucie krajowej dłużnika, których pierwotny, efektywny termin zapadalności jest nie dłuższy niż trzy miesiące, z zastrzeżeniem § 82, może być przypisana waga ryzyka 20%.

Dział 4. Ekspozycje z tytułu inwestycji kapitałowych oraz instrumentów stanowiących składniki funduszy własnych

§ 56.1. Przez fundusze własne instytucji należy rozumieć także ich odpowiedniki w odniesieniu do firm inwestycyjnych.

2. Ekspozycjom z tytułu inwestycji kapitałowych oraz instrumentów stanowiących składniki funduszy własnych emitowanych przez instytucje, z zastrzeżeniem § 7 ust. 2, przypisuje się wagę ryzyka 100%.

Dział 5. Ekspozycje z tytułu rezerwy obowiązkowej

§ 57. W przypadku gdy ekspozycja wynika z przewidzianego w prawie krajowym lub regulacjach Europejskiego Banku Centralnego obowiązku utrzymywania przez bank rezerwy obowiązkowej, a środki te podlegają ochronie na wypadek upadłości banku, w którym środki są utrzymywane, ekspozycji można przypisać wagę ryzyka równą wadze ryzyka Narodowego Banku Polskiego.

Tytuł. VII. Ekspozycje wobec przedsiębiorców

§ 58. Ekspozycjom wobec przedsiębiorców, które posiadają zewnętrzną ocenę wiarygodności kredytowej, z zastrzeżeniem § 82, przypisuje się wagę ryzyka według tabeli 9.

Tabela 9

§ 59. Ekspozycjom wobec przedsiębiorców, które nie posiadają zewnętrznej oceny wiarygodności kredytowej, przypisuje się wagę ryzyka 100% lub wagę ryzyka rządu centralnego w zależności od tego, która z wartości jest wyższa.

Tytuł VIII. Ekspozycje detaliczne

§ 60. Ekspozycjom detalicznym, które spełniają kryteria określone w § 21 przypisuje się wagę ryzyka 75%.

Tytuł IX. Ekspozycje zabezpieczone na nieruchomościach

§ 61. Z zastrzeżeniem § 62-69, ekspozycjom zabezpieczonym na nieruchomościach przypisuje się wagę ryzyka 100%.

§ 62.1. Ekspozycji lub jej części efektywnie zabezpieczonej na nieruchomości mieszkalnej, która jest lub będzie zamieszkana lub przeznaczona pod wynajem przez właściciela można, z zastrzeżeniem ust. 3, przypisać wagę ryzyka 35%.

2. Części ekspozycji zabezpieczonej na nieruchomości mieszkalnej, która nie jest uznana za efektywnie zabezpieczoną można, z zastrzeżeniem ust. 3, przypisać wagę ryzyka zgodnie z przepisami niniejszego załącznika.

3. Ekspozycji lub jej części efektywnie zabezpieczonej na nieruchomości mieszkalnej, która jest lub będzie zamieszkana lub przeznaczona pod wynajem przez właściciela, a w przypadku której:

1) spełnione są kryteria określone w § 21, oraz

2) wysokość raty kapitałowej lub odsetkowej uzależniona jest od zmian kursu waluty lub walut innych niż waluty przychodów osiąganych przez dłużnika,

przypisuje się wagę ryzyka 75%.

§ 63. Ekspozycji z tytułu umowy leasingu, której przedmiotem jest stanowiąca własność banku nieruchomość mieszkalna, podlegająca przepisom, na mocy których finansujący zachowuje prawo własności tych nieruchomości dopóki korzystający nie skorzysta z opcji zakupu, można przypisać wagę ryzyka 35%.

§ 64.1. Z zastrzeżeniem ust. 2, przepisy § 62 i 63 mają zastosowanie, jeżeli spełnione są następujące warunki:

1) wartość nieruchomości mieszkalnej, na której ustanowiono zabezpieczenie, nie zależy głównie od wiarygodności kredytowej dłużnika, przy czym nie dotyczy to sytuacji, w której czynniki makroekonomiczne wpływają zarówno na wartość nieruchomości, jak i na zdolność kredytową dłużnika;

2) ryzyko kredytowe dłużnika nie zależy głównie od przychodów generowanych przez nieruchomość mieszkalną lub projekt, w rozumieniu § 1 załącznika nr 22 do uchwały, stanowiące przedmiot zabezpieczenia, ale od zdolności dłużnika do spłaty zobowiązania z innych źródeł, co oznacza, że spłata zobowiązania nie zależy głównie od przepływu środków pieniężnych generowanego przez nieruchomość stanowiącą przedmiot zabezpieczenia;

3) spełnione są wymogi minimalne dotyczące uznawania zabezpieczeń określone w § 34 załącznika nr 17 do uchwały oraz zasad wyceny, o których mowa w § 81 załącznika nr 17 do uchwały.

2. Ekspozycję lub jej część uznaje się za efektywnie zabezpieczoną na nieruchomości mieszkalnej do wysokości nie wyższej niż:

1) 50% wartości ustalonej na podstawie wyceny rzeczoznawcy majątkowego (jeżeli wycena nie uwzględnia wcześniej powstałych obciążeń, to wartość tę uprzednio pomniejsza się o łączną ich kwotę) lub

2) 60% bankowo-hipotecznej wartości nieruchomości, ustalonej zgodnie z art. 2 pkt 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o listach zastawnych i bankach hipotecznych (Dz.U. z 2003 r. Nr 99, poz. 919 z późn. zm.³).

§ 65. W przypadku ekspozycji zabezpieczonej na nieruchomości mieszkalnej położonej na terytorium państwa członkowskiego, w którym na podstawie decyzji właściwych władz nie stosuje się kryterium wskazanego w § 64 ust. 1 pkt 2, bank ustala efektywnie zabezpieczoną część ekspozycji przy zastosowaniu podejścia przyjętego przez te władze i może przypisać tej części ekspozycji wagę ryzyka 35%.

§ 66. Z zastrzeżeniem § 68-69, wagę ryzyka 50% można przypisać ekspozycji lub jej części, która:

1) jest efektywnie zabezpieczona na nieruchomości komercyjnej usytuowanej na terytorium państwa członkowskiego, w którym właściwe władze dopuszczają przypisywanie wagi 50% ekspozycjom tak zabezpieczonym;

2) jest związana z umową leasingu nieruchomości dotyczącą stanowiącej własność banku nieruchomości komercyjnej usytuowanej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub państwa członkowskiego i podlega przepisom ustawowym, na mocy których finansujący zachowuje prawo własności tych nieruchomości dopóki korzystający nie skorzysta z opcji zakupu.

§ 67. Za nieruchomość komercyjną uznaje się nieruchomość niebędącą nieruchomością mieszkalną.

§ 68.1. W przypadku, o którym mowa w § 66 pkt 1 oraz pkt 2, w zakresie ekspozycji efektywnie zabezpieczonej na nieruchomości komercyjnej usytuowanej na terenie państwa członkowskiego, wagę ryzyka 50% można przypisać części ekspozycji uznanej za efektywnie zabezpieczoną ustalonej przy zastosowaniu podejścia przyjętego przez właściwe władze.

2. W przypadku ekspozycji zabezpieczonej na nieruchomości komercyjnej usytuowanej na terenie Rzeczypospolitej Polskiej mają zastosowanie przepisy § 66 pkt 2, jeżeli spełnione są następujące warunki:

1) wartość nieruchomości nie może zależeć głównie od wiarygodności kredytowej dłużnika, przy czym nie dotyczy to sytuacji, w której czynniki makroekonomiczne wpływają zarówno na wartość nieruchomości, jak i na zdolność kredytową dłużnika;

2) ryzyko dłużnika nie może zależeć głównie od przychodów generowanych przez nieruchomość lub projekt, w rozumieniu § 1 załącznika nr 22 do uchwały, stanowiące przedmiot zabezpieczenia, ale od zdolności dłużnika do spłaty zobowiązania z innych źródeł;

3) spełnione są wymogi minimalne dotyczące uznawania zabezpieczeń określone w § 34 załącznika nr 17 do uchwały oraz zasad wyceny, o których mowa w § 81 załącznika nr 17 do uchwały.

3. W przypadku ekspozycji, o których mowa w ust. 2, wagę ryzyka 50% można przypisać części ekspozycji efektywnie zabezpieczonej na nieruchomości komercyjnej, określonej jako nieprzekraczająca limitu obliczonego zgodnie z jednym z poniższych warunków:

1) 50% aktualnej wartości rynkowej danej nieruchomości;

2) 50% aktualnej wartości rynkowej nieruchomości lub 60% wartości bankowo-hipotecznej - w zależności, która z tych wartości jest niższa-jeżeli nieruchomość jest usytuowana na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub państwa członkowskiego, w którym stosowana jest wycena bankowo-hipoteczna nieruchomości.

§ 69. Części ekspozycji zabezpieczonej na nieruchomości komercyjnej, która nie jest uznana za efektywnie zabezpieczoną, można przypisać wagę ryzyka zgodnie z przepisami niniejszego załącznika.

Tytuł X. Ekspozycje przeterminowane

§ 70. Z zastrzeżeniem § 72-73, w przypadku ekspozycji przeterminowanej, jej niezabezpieczonej części przypisuje się następujące wagi ryzyka:

1) 150%, jeżeli utworzono rezerwę celową lub odpisz tytułu utraty wartości w wysokości poniżej 20% wartości brutto niezabezpieczonej części ekspozycji;

2) 100%, jeżeli utworzono rezerwę celową lub odpisz tytułu utraty wartości w wysokości nie niższej niż 20% wartości brutto niezabezpieczonej części ekspozycji.

§ 71. Zabezpieczoną część ekspozycji przeterminowanej określa się z uwzględnieniem zabezpieczeń uznawanych dla celów ograniczania ryzyka kredytowego.

§ 72. W przypadku ekspozycji zabezpieczonych na nieruchomości mieszkalnej, przeterminowanych o ponad 90 dni, ekspozycji w kwocie netto (pomniejszonej o rezerwę celową lub odpisy z tytułu utraty wartości) przypisuje się następujące wagi ryzyka:

1) wagę ryzyka 100%, jeżeli utworzono rezerwę celową lub odpis z tytułu utraty wartości w wysokości poniżej 20% wartości brutto ekspozycji;

2) 75%, jeżeli utworzono rezerwę celową lub odpis z tytułu utraty wartości w wysokości nie niższej niż 20% wartości brutto ekspozycji.

§ 73. Ekspozycjom zabezpieczonym hipoteką ustanowioną na nieruchomości komercyjnej, przeterminowanym o ponad 90 dni, przypisuje się wagę ryzyka 100%.

Tytuł XI. Ekspozycje należące do nadzorczych kategorii wysokiego ryzyka

§ 74. Ekspozycjom, którym towarzyszy szczególnie wysokie ryzyko, w szczególności akcjom podmiotów niedopuszczonym do obrotu na rynku regulowanym kapitałowych papierów wartościowych w rozumieniu art. 15 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz.U. Nr 182, poz. 1538, z późn. zm.⁴), udziałom w tych podmiotach, z wyjątkiem przedsiębiorstw pomocniczych usług bankowych, w których banki są zaangażowane kapitałowo, przypisuje się wagę ryzyka 150%.

§ 75. Ekspozycjom nieprzeterminowanym, którym na podstawie przepisów niniejszego załącznika przypisano by wagę ryzyka 150% - ze względu na utworzone rezerwy celowe lub odpis z tytułu utraty wartości, bank może przypisać wagi ryzyka zgodnie z następującymi zasadami:

1) 100%, jeżeli utworzono rezerwę celową lub odpis z tytułu utraty wartości w wysokości nie niższej niż 20% wartości brutto ekspozycji;

2) 50% jeżeli utworzono rezerwę celową lub odpis z tytułu utraty wartości w wysokości nie niższej niż 50% wartości brutto ekspozycji.

Tytuł XII. Ekspozycje z tytułu obligacji zabezpieczonych (covered bonds)

§ 76.1. Obligacje zabezpieczone oznaczają obligacje zabezpieczone jednym z uznanych instrumentów, określonych w § 77, które zostały wyemitowane przez bank lub instytucję kredytową podlegające na mocy prawa szczególnemu nadzorowi publicznemu służącemu do ochrony posiadaczy obligacji.

2. Poprzez ochronę posiadaczy obligacji należy rozumieć w szczególności, że kwoty pochodzące z emisji tych obligacji muszą być inwestowane w aktywa, które podczas całego okresu ważności obligacji są w stanie pokryć roszczenia związane z obligacjami oraz które w przypadku niewypłacalności emitenta zostaną wykorzystane na zasadzie pierwszeństwa w celu zwrotu kwoty głównej i należnych odsetek.

§ 77.1. Za uznane instrumenty uznaje się:

1) ekspozycje wobec rządów i banków centralnych, podmiotów sektora publicznego, jednostek samorządu terytorialnego lub władz lokalnych Rzeczypospolitej Polskiej lub państw członkowskich, bądź też ekspozycje przez te podmioty gwarantowane;

2) ekspozycje wobec rządów i banków centralnych krajów trzecich, wielostronnych banków rozwoju i organizacji międzynarodowych, które kwalifikują się do 1 stopnia jakości kredytowej lub ekspozycje przez te podmioty gwarantowane, oraz ekspozycje wobec podmiotów sektora publicznego, samorządów terytorialnych władz lokalnych krajów trzecich lub ekspozycje przez te podmioty gwarantowane, które są ważone ryzykiem tak jak ekspozycje wobec instytucji lub wobec rządów i banków centralnych i które kwalifikują się do 1 stopnia jakości kredytowej, oraz wymienione w pierwszej części zdania ekspozycje, jeżeli kwalifikują się do minimum 2 stopnia jakości kredytowej, pod warunkiem, że nie przekraczają one 20% nominalnej kwoty niewykupionych obligacji zabezpieczonych wyemitowanych przez instytucje;

3) ekspozycje wobec instytucji, które kwalifikują się do 1 stopnia jakości kredytowej zgodnie z niniejszym załącznikiem, przy czym:

a) całkowita wartość tego rodzaju ekspozycji nie może przekraczać 15% wartości nominalnej kwoty niewykupionych obligacji zabezpieczonych wyemitowanych przez instytucje,

b) limit określony w lit. a nie obejmuje ekspozycji z tytułu przeniesienia i obsługi płatności dłużników lub ekspozycji z tytułu przychodów z postępowania upadłościowego dłużników, w zakresie kredytów zabezpieczonych na nieruchomościach, które to płatności przekazywane są posiadaczom obligacji zabezpieczonych,

c) wymóg dotyczący stopnia 1 jakości kredytowej nie obejmuje ekspozycji wobec banków i instytucji kredytowych, których termin rozliczenia nie przekracza 100 dni, o ile te banki i instytucje kredytowe kwalifikują się co najmniej do 2 stopnia jakości kredytowej;

4) kredyty zabezpieczone hipoteką na nieruchomości mieszkalnej, do wysokości mniejszej z następujących wartości (w kwocie ekspozycji głównej):

a) łącznej wartości zabezpieczeń obejmującej wszystkie zabezpieczenia określone w pkt. 1-3,

b) 80% wartości nieruchomości stanowiących zabezpieczenie lub jednostek priorytetowych wyemitowanych przez francuskie Fonds Communs de Creances lub instytucje sekurytyzacyjne działające na podstawie przepisów Rzeczypospolitej Polskiej lub państwa członkowskiego zabezpieczające ekspozycje dotyczące nieruchomości mieszkalnych, o ile co najmniej 90% aktywów takich Fonds Communs de Creances lub instytucji sekurytyzacyjnych działających na podstawie przepisów Rzeczypospolitej Polskiej lub państwa członkowskiego stanowią hipoteki w połączeniu z wartością wszystkich wcześniejszych zabezpieczeń do wysokości mniejszej z następujących wartości (w kwocie ekspozycji głównej):

- ekspozycji z tytułu jednostek priorytetowych,

- łącznej wartości zabezpieczeń,

- 80% wartości nieruchomości obciążonych hipoteką

a jednostki priorytetowe kwalifikują się do 1 stopnia jakości kredytowej, jeżeli wartość takich jednostek nie przekracza 20% nominalnej kwoty ekspozycji, przy czym, ekspozycje z tytułu przeniesienia płatności dłużników lub ekspozycji z tytułu przychodów z postępowania upadłościowego dłużników kredytów z zabezpieczeniem w postaci nieruchomości jednostek priorytetowych lub dłużnych papierów wartościowych nie są uwzględniane przy wyliczaniu 90% limitu;

5) kredyty zabezpieczone na nieruchomościach komercyjnych lub udziałami w fińskich przedsiębiorstwach mieszkaniowych, do wysokości mniejszej z następujących wartości (w kwocie ekspozycji głównej):

a) łącznej wartości zabezpieczeń obejmującej wszystkie zabezpieczenia określone w pkt. 1-4,

b) 60% wartości nieruchomości ustanowionych jako zabezpieczenie lub zabezpieczone przez jednostki priorytetowe wyemitowane przez francuskie Fonds Communs de Creances lub instytucje sekurytyzacyjne działające na podstawie przepisów Rzeczypospolitej Polskiej lub państwa członkowskiego zabezpieczające ekspozycje dotyczące nieruchomości komercyjnych, o ile co najmniej 90% aktywów takich Fonds Communs de Creances lub instytucji sekurytyzacyjnych działających na podstawie przepisów Rzeczypospolitej Polskiej lub państwa członkowskiego stanowią hipoteki w połączeniu z wartością wszystkich wcześniejszych zabezpieczeń do wysokości mniejszej z następujących wartości (w kwocie ekspozycji głównej):

- ekspozycji z tytułu jednostek priorytetowych,

- łącznej wartości zabezpieczeń,

- 60% wartości nieruchomości obciążonych hipoteką

a jednostki priorytetowe kwalifikują się do 1 stopnia jakości kredytowej, jeżeli wartość takich jednostek nie przekracza 20% nominalnej kwoty ekspozycji,

c) limit wartości nieruchomości ustanowionych jako zabezpieczenie, o którym mowa w lit. b może wynosić 70%, jeżeli:

- wartość wszystkich aktywów ustanowionych jako zabezpieczenie dla obligacji zabezpieczonych przekracza nominalną wartość należności z tytułu obligacji zabezpieczonych o co najmniej 10%, a roszczenia właścicieli obligacji spełniają wymogi pewności prawnej określone w załączniku nr 17 do uchwały,

- roszczenia właścicieli obligacji mają pierwszeństwo przed wszystkimi innymi roszczeniami do danego zabezpieczenia,

przy czym ekspozycje z tytułu przeniesienia i zarządzania płatnościami dłużników lub postępowania upadłościowego dłużników kredytów z zabezpieczeniem w postaci nieruchomości jednostek priorytetowych lub dłużnych papierów wartościowych nie są uwzględniane przy wyliczaniu 90% limitu;

6) ekspozycje z tytułu kredytów z zabezpieczeniem na statkach, o ile całkowita wartość zastawów na statkach, łącznie z wszystkimi uprzywilejowanymi zastawami na statkach, wynosi maksymalnie 60% wartości statku stanowiącego zabezpieczenie.

2. Pojęcie „zabezpieczone”, o którym mowa w § 76 ust. 1, obejmuje także przypadki, w których składniki majątku określone w pkt. 1-6 przeznaczone są zgodnie z obowiązującymi przepisami wyłącznie do ochrony właściciela obligacji przed stratami.

3. Do dnia 31 grudnia 2010 r. nie ma zastosowania górny limit 20% w odniesieniu do uprzywilejowanych udziałów, emitowanych zgodnie z pkt. 4 i 5 przez francuskie Fonds Communs de Creances lub równorzędną jednostkę sekurytyzacyjną o ile te uprzywilejowane udziały otrzymały ocenę kredytową uznanej zewnętrznej instytucji oceny wiarygodności kredytowej, odpowiadającą najwyższej ocenie wiarygodności kredytowej, którą instytucja oceny wiarygodności kredytowej przyznaje obligacjom zabezpieczonym.

§ 78. W odniesieniu do nieruchomości stanowiących zabezpieczenie obligacji zabezpieczonych, instytucja powinna spełniać wymogi minimalne dotyczące uznawania zabezpieczeń określone § 34 załącznika nr 17 do uchwały oraz zasad wyceny, o których mowa w § 81 załącznika nr 17 do uchwały.

§ 79. Obligacje zabezpieczone wyemitowane przed 31 grudnia 2007 r. kwalifikują się do traktowania preferencyjnego, o którym mowa w § 80, aż do terminu ich rozliczenia.

§ 80. Obligacjom zabezpieczonym przypisuje się wagę ryzyka na podstawie wagi przypisanej uprzywilejowanym, niezabezpieczonym ekspozycjom wobec emitującej je instytucji, przy czym pomiędzy wagami ryzyka występują następujące zależności:

1) jeżeli ekspozycjom wobec instytucji przypisuje się wagę ryzyka 20%, wówczas obligacji zabezpieczonej przypisuje się wagę ryzyka 10%;

2) jeżeli ekspozycjom wobec instytucji przypisuje się wagę ryzyka 50%, wówczas obligacji zabezpieczonej przypisuje się wagę ryzyka 20%;

3) jeżeli ekspozycjom wobec instytucji przypisuje się wagę ryzyka 100%, wówczas obligacji zabezpieczonej przypisuje się wagę ryzyka 50%;

4) jeżeli ekspozycjom wobec instytucji przypisuje się wagę ryzyka 150%, wówczas obligacji zabezpieczonej przypisuje się wagę ryzyka 100%.

Tytuł XIII. Ekspozycje sekurytyzacyjne

§ 81. Wagi ryzyka ekspozycji ważonych ryzykiem dla ekspozycji z tytułu pozycji sekurytyzacyjnych określa się zgodnie z załącznikiem nr 18 do uchwały.

Tytuł XIV. Ekspozycje krótkoterminowe wobec instytucji i przedsiębiorców

§ 82. Ekspozycjom wobec instytucji lub przedsiębiorców, które posiadają zewnętrzną krótkoterminową ocenę wiarygodności kredytowej, przypisuje się wagę ryzyka według tabeli 10.

Tabela 10

Tytuł XV. Ekspozycje z tytułu jednostek uczestnictwa w instytucjach zbiorowego inwestowania

§ 83. Z zastrzeżeniem § 84-90, ekspozycjom z tytułu jednostek uczestnictwa w instytucjach zbiorowego inwestowania przypisuje się wagę ryzyka 100%.

§ 84. Ekspozycjom z tytułu jednostek uczestnictwa w instytucjach zbiorowego inwestowania, które posiadają zewnętrzną ocenę wiarygodności kredytowej przypisuje się wagę ryzyka według tabeli 11.

Tabela 11

§ 85. Jeżeli dana pozycja w jednostkach uczestnictwa instytucji zbiorowego inwestowania wiąże się ze szczególnie wysokim ryzykiem, pozycji tej należy przypisać wagę ryzyka 150%.

§ 86.1. Bank może określić wagę ryzyka dla ekspozycji z tytułu jednostek uczestnictwa instytucji zbiorowego inwestowania zgodnie z § 88-90 pod warunkiem, że uzyska zgodę Komisji Nadzoru Finansowego.

2. Wniosek o wydanie przez Komisję Nadzoru Finansowego zgody, o której mowa w ust. 1, zawiera:

1) informacje potwierdzające, że instytucja zbiorowego inwestowania jest zarządzana przez spółkę podlegającą właściwemu nadzorowi w Rzeczypospolitej Polskiej lub państwie członkowskim, lub że spełnione są następujące kryteria:

a) instytucja zbiorowego inwestowania zarządzana jest przez spółkę podlegającą regulacjom nadzorczym uznawanym za równoważne regulacjom obowiązującym w Unii Europejskiej,

b) zapewniona jest należyta współpraca pomiędzy Komisją Nadzoru Finansowego a władzami nadzorczymi właściwymi dla instytucji zbiorowego inwestowania;

2) prospekt emisyjny instytucji zbiorowego inwestowania lub inny, równoważny dokument, zawierający następujące informacje:

a) kategorie aktywów, do inwestowania w które instytucja zbiorowego inwestowania jest upoważniona,

b) limity inwestycyjne, jeśli są stosowane oraz metody ich obliczania;

3) informacje o miejscu i częstotliwości publikowania rocznych sprawozdań z działalności instytucji zbiorowego inwestowania, w celu umożliwienia dokonania nie rzadziej niż raz do roku oceny aktywów i pasywów, przychodów i operacji w danym okresie sprawozdawczym.

§ 87. Jeżeli instytucja zbiorowego inwestowania z państwa trzeciego została uznana w państwie członkowskim za spełniającą kryteria określone w § 86 ust. 2 pkt 1, bank może określić wagę ryzyka dla jednostek uczestnictwa tej instytucji zbiorowego inwestowania zgodnie z przepisami § 88-90 bez dokonywania własnej oceny i zgody Komisji Nadzoru Finansowego, jeżeli zawiadomi o tym Komisję Nadzoru Finansowego.

§ 88. Jeżeli bank posiada wiedzę na temat ekspozycji bazowych instytucji zbiorowego inwestowania, może przypisać jednostce uczestnictwa średnią wagę ryzyka obliczoną poprzez odpowiednie zastosowanie do tych ekspozycji zasad stosowanych dla przypisywania wag ryzyka określonych w niniejszym załączniku.

§ 89. Jeżeli bank nie posiada wiedzy na temat ekspozycji bazowych instytucji zbiorowego inwestowania, może przypisać jednostce uczestnictwa średnią wagę ryzyka obliczoną poprzez odpowiednie zastosowanie zasad stosowanych dla przypisywania wag ryzyka określonych w niniejszym załączniku, zakładając że instytucja zbiorowego inwestowania w pierwszej kolejności inwestuje w maksymalnie dozwolonym zakresie w te klasy ekspozycji, które wiążą się z najwyższym wymogiem kapitałowym, następnie zaś inwestuje w klasy ekspozycji uszeregowane pod względem wag ryzyka w porządku malejącym, aż do osiągnięcia limitu inwestycyjnego.

§ 90. Bank może zlecić podmiotowi zewnętrznemu dokonanie obliczeń wagi ryzyka dla instytucji zbiorowego inwestowania zgodnie z metodami określonymi w § 88-89, jeżeli bank zweryfikuje poprawność metodologii tych obliczeń.

Tytuł XVI. Inne ekspozycje

§ 91. Rzeczowym aktywom trwałym przypisuje się wagę ryzyka 100%.

§ 92. Rozrachunkom z kontrahentami, których tożsamości nie można ustalić przypisuje się wagę ryzyka 100%.

§ 93. Środkom pieniężnym w kasie i równoważnym pozycjom gotówkowym przypisuje się wagę ryzyka 0%.

§ 94. Środkom pieniężnym w drodze przypisuje się wagę ryzyka 20%.

§ 95. Aktywom wynikającym z wyceny transakcji pozabilansowych oraz należnych odsetek związanych z tymi transakcjami pomniejszonych o nierozliczoną prowizję przypisuje się wagę ryzyka 0%.

§ 96. Pakietom akcji i udziałom przypisuje się wagę ryzyka 100%, jeżeli nie pomniejszają funduszy własnych.

§ 97. Złoto w sztabach zdeponowane we własnych skarbcach lub złożone do depozytu imiennego do wysokości zabezpieczenia w złocie otrzymuje wagę ryzyka 0%.

§ 98. W przypadku umów sprzedaży aktywów z przyrzeczeniem odkupu oraz bezwarunkowych zakupów terminowych (outhght forward purchases) należy przypisywać wagi ryzyka odpowiadające aktywom, których dotyczą umowy, a nie kontrahentom transakcji.

§ 99. W przypadku gdy bank dostarcza ochronę kredytową obejmującą koszyk ekspozycji i gdy według warunków tej ochrony n-te, określone w umowie niewykonanie zobowiązania dotyczącego ekspozycji uruchamia płatność, a takie zdarzenie kredytowe oznacza realizację umowy o ochronę kredytową wówczas produktowi takiemu przypisuje się wagę ryzyka:

1) zgodnie z zasadami określonymi w załączniku nr 18 do uchwały, o ile posiada on zewnętrzną ocenę kredytową uznanej instytucji oceny wiarygodności kredytowej;

2) jeżeli produkt nie posiada ratingu uznanej instytucji oceny wiarygodności kredytowej, wówczas:

a) wagi ryzyka dla każdej z ekspozycji wchodzących w skład koszyka, wyłączywszy n-1 ekspozycji, są sumowane począwszy od najwyższej wagi, do maksymalnej wartości 1250% i mnożone przez wartość nominalną ochrony dostarczanej przez kredytowy instrument pochodny, dając w rezultacie kwotę aktywów ważoną ryzykiem,

b) ekspozycje nieujęte w kumulacji n-1 ekspozycji określa się, przyjmując, że są to takie ekspozycje, które cechuje niższa kwota ważona ryzykiem niż kwota ważona ryzykiem dowolnej ekspozycji ujętej w kumulacji.

OBLICZANIE EKWIWALENTU BILANSOWEGO EKSPOZYCJI Z TYTUŁU UDZIELONYCH ZOBOWIĄZAŃ POZABILANSOWYCH

Tytuł I. Ekwiwalent bilansowy ekspozycji z tytułu udzielonych pozabilansowych zobowiązań warunkowych

§ 100. Ekwiwalent bilansowy ekspozycji z tytułu udzielonego pozabilansowego zobowiązania warunkowego oblicza się jako iloczyn nominalnej wartości zobowiązania i procentowej wagi ryzyka produktu przypisanej mu zgodnie z poniższą klasyfikacją:

1) waga ryzyka produktu 0% (ryzyko niskie) -niewykorzystane zobowiązania kredytowe (zobowiązania udzielenia kredytu, zakupu papierów wartościowych, udzielenia gwarancji, poręczenia lub akceptu), które można bezwarunkowo wypowiedzieć w każdej chwili bez uprzedzenia, lub które umożliwiają w sposób efektywny automatyczne unieważnienie wskutek pogorszenia wiarygodności kredytowej dłużnika;

2) Waga ryzyka produktu 20% (ryzyko nisko-średnie):

a) udzielone akredytywy dokumentowe, dla których zabezpieczenie stanowi wysłany towar oraz inne udzielone zobowiązania wygasające z chwilą realizacji transakcji będącej ich podstawą dla których zabezpieczenie stanowi wysłany towar,

b) niewykorzystane zobowiązania kredytowe (zobowiązania udzielenia kredytu, zakupu papierów wartościowych, udzielenia gwarancji, poręczenia lub akceptu) z pierwotnym terminem zapadalności do jednego roku, których nie można bezwarunkowo wypowiedzieć w każdej chwili bez uprzedzenia lub które nie umożliwiają w sposób efektywny automatycznego unieważnienia wskutek pogorszenia wiarygodności kredytowej dłużnika;

3) waga ryzyka produktu 50% (ryzyko średnie):

a) akredytywy dokumentowe otwarte i akredytywy dokumentowe potwierdzone, z wyłączeniem akredytyw objętych wagą ryzyka produktu 20%,

b) udzielone gwarancje jakości odsprzedawanych towarów (aktywów) i gwarancje zapłaty odszkodowania (w szczególności gwarancje przetargowe, gwarancje dobrego wykonania umowy, gwarancje zapłaty cła i gwarancje zapłaty podatku) oraz inne udzielone gwarancje i poręczenia niestanowiące zabezpieczenia aktywów osób trzecich (niemające charakteru substytutu kredytu),

c) nieodwołalne akredytywy zabezpieczające niestanowiące zabezpieczenia aktywów osób trzecich,

d) niewykorzystane zobowiązania kredytowe (zobowiązania udzielenia kredytu, zakupu papierów wartościowych, udzielenia gwarancji, poręczenia lub akceptu) z pierwotnym terminem zapadalności powyżej jednego roku;

4) waga ryzyka produktu 100% (ryzyko wysokie):

a) udzielone gwarancje i poręczenia zabezpieczające aktywa osób trzecich (mające charakter substytutu kredytu),

b) nieodwołalne akredytywy zabezpieczające aktywa osób trzecich (mające charakter substytutu kredytu),

c) udzielone akcepty,

d) udzielone poręczenia wekslowe,

e) udzielone zobowiązania z tytułu transakcji z prawem zwrotu przedmiotu transakcji lub roszczeń z nim związanych,

f) umowy sprzedaży aktywów z prawem odkupu,

g) nieopłacona część akcji i papierów wartościowych,

h) pozostałe udzielone pozabilansowe zobowiązania warunkowe, nieobjęte niższymi wagami ryzyka.

Tytuł II. Ekwiwalent bilansowy ekspozycji z tytułu transakcji pozabilansowych

§ 101. Ekwiwalent bilansowy ekspozycji z tytułu transakcji pozabilansowych, z zastrzeżeniem § 13-15, oblicza się zgodnie z załącznikiem nr 16 do uchwały.

¹ Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz.U. z 2003 r. Nr 217, poz. 2125, z 2004 r. Nr 91, poz. 870 i 871, Nr 96, poz. 959, Nr 121, poz. 1264, Nr 146, poz. 1546, Nr 173, poz. 1808 i Nr 210, poz. 2135, z 2005 r. Nr 94, poz. 785, Nr 183, poz. 1538 i Nr 184, poz. 1539 oraz z 2006 r. Nr 47, poz. 347, Nr 133, poz. 935 i Nr 157, poz. 1119.

² Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz.U. z 2004 r. Nr 281, poz. 2777, z 2005 r. Nr 33, poz. 289, Nr 94, poz. 788, Nr 143, poz. 1199, Nr 175, poz. 1460, Nr 177, poz. 1468, Nr 178, poz. 1480, Nr 179, poz. 1485, Nr 180, poz. 1494 i Nr 183, poz. 1538 oraz z 2006 r. Nr 17, poz. 127, Nr 144, poz. 1043 i 1045, Nr 158, poz. 1121, Nr 171, poz. 1225 i Nr 235, poz. 1699.

³ Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz.U. z 2005 r. Nr 184, poz. 1539 i Nr 249, poz. 2104.

Załącznik nr 5 do uchwały nr 380/2008
Komisji Nadzoru Finansowego
z dnia 17 grudnia 2008 r.
(poz. 34)

ZASTOSOWANIE METODY WEWNĘTRZNYCH RATINGÓW DO OBLICZANIA WYMOGU KAPITAŁOWEGO Z TYTUŁU RYZYKA KREDYTOWEGO

Część I. Zasady ogólne

§ 1.1. Z zastrzeżeniem § 12, banki, podmioty dominujące wobec banków oraz podmioty od nich zależne wdrażają metodę wewnętrznych ratingów w odniesieniu do wszystkich ekspozycji.

2. Za zgodą Komisji Nadzoru Finansowego proces wdrażania metody wewnętrznych ratingów może odbywać się stopniowo w odniesieniu do:

1) poszczególnych klas ekspozycji wymienionych w § 6 ust. 1 w ramach tej samej jednostki organizacyjnej banku;

2) różnych jednostek organizacyjnych w ramach tej samej grupy;

3) stosowania własnych oszacowań strat z tytułu niewykonania zobowiązań (LGD) i współczynników konwersji do obliczania wag ryzyka dla ekspozycji określonych w § 6 ust. 1 pkt. 1-3.

3. W przypadku klasy ekspozycji detalicznych wymienionej w § 6 ust. 1 pkt 4, wdrożenie metody wewnętrznych ratingów może być dokonywane stopniowo w odniesieniu do różnych kategorii ekspozycji, którym odpowiadają różne współczynniki korelacji zgodnie z § 34, 38 i 39.

4. W przypadku klas ekspozycji wymienionych w § 6 ust. 1 pkt. 1-3, wdrożenie metody wewnętrznych ratingów może być dokonywane stopniowo w odniesieniu do homogenicznych pod względem profilu ryzyka podklas ekspozycji, w szczególności z uwzględnieniem klas ekspozycji, o których mowa w § 20 ust. 1 pkt. 1-7 załącznika nr 4 do uchwały.

§ 2.1. Wdrażanie metody wewnętrznych ratingów odbywa się w okresie i zgodnie z warunkami określonymi, na wniosek banku, w zgodzie, o której mowa w § 1 ust. 2.

2. Dobór kolejności w ramach stopniowego wdrażania, o którym mowa w § 1 ust. 2, nie może mieć na celu minimalizacji wymogów kapitałowych banku, lecz powinien wynikać z istotności klas ekspozycji i jednostek organizacyjnych banku, ich profili ryzyka oraz spełnienia przez poszczególne systemy ratingowe banku wymogów zawartych w niniejszym załączniku.

3. Komisja Nadzoru Finansowego wydaje zgodę na stosowanie przez bank metody wewnętrznych ratingów, jeżeli stwierdzi, że stosowane przez bank systemy zarządzania ryzykiem oraz oceny ekspozycji na ryzyko kredytowe są solidne i kompleksowo wdrożone, w szczególności zaś spełnione są następujące normy jakościowe:

1) systemy ratingowe banku pozwalają na pełną ocenę charakterystyki dłużnika i transakcji, na miarodajne różnicowanie ryzyka oraz dokładne i konsekwentne szacowanie ilościowych miar ryzyka;

2) wewnętrzne ratingi oraz oszacowania dotyczące niewykonania zobowiązań oraz strat stosowane w obliczaniu wymogów kapitałowych oraz związane z nimi systemy i procesy odgrywają kluczową rolę w procesie zarządzania ryzykiem i procesie decyzyjnym, jak również w procesie udzielania kredytów, wewnętrznej alokacji kapitału i ładzie korporacyjnym banku;

3) bank stosował dany system ratingowy dla celów pomiaru i zarządzania ryzykiem kredytowym przez okres co najmniej trzech lat przed dniem wydania zgody Komisji Nadzoru Finansowego na stosowanie metody wewnętrznych ratingów, przy czym system ten w znacznym stopniu spełniał w tym okresie wymagania określone w niniejszym załączniku;

4) w przypadku banku zamierzającego stosować własne oszacowania strat z tytułu niewykonania zobowiązań (LGD) i współczynników konwersji, bank stosował własne oszacowania strat z tytułu niewykonania zobowiązań (LGD) i współczynników konwersji dla celów pomiaru i zarządzania ryzykiem kredytowym przez okres co najmniej trzech lat przed wydaniem zgody Komisji Nadzoru Finansowego, przy czym oszacowania te w znacznym stopniu spełniały w tym okresie wymagania określone w niniejszym załączniku;

5) w banku istnieje niezależna komórka kontroli ryzyka kredytowego odpowiedzialna za systemy ratingowe;

6) bank gromadzi i przechowuje wszystkie odpowiednie dane, aby zapewnić skuteczne wsparcie procesów pomiaru oraz zarządzania ryzykiem kredytowym;

7) bank dokumentuje posiadane systemy ratingowe, założenia ich budowy oraz przesłanki wyboru ich struktury;

8) bank przeprowadza wewnętrzny proces zatwierdzania systemów ratingowych.

§ 3. Jeżeli bank stosuje metodę wewnętrznych ratingów do którejkolwiek z klas, jest obowiązany stosować tę metodę także do klasy ekspozycji kapitałowych.

§ 4. Z zastrzeżeniem § 1-3 oraz § 12, bank, który otrzymał zgodę na stosowanie metody wewnętrznych ratingów, nie może korzystać z metody standardowej w obliczeniach wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego, chyba że uzyska zgodę Komisji Nadzoru Finansowego po przedstawieniu jej wniosku wraz z uzasadnieniem.

§ 5. Z zastrzeżeniem § 1 i 2 oraz § 12, bank, który otrzymał zgodę na stosowanie metody wewnętrznych ratingów obejmującą stosowanie własnych oszacowań strat z tytułu niewykonania zobowiązań (LGD) oraz współczynników konwersji nie może powrócić do korzystania z oszacowań strat z tytułu niewykonania zobowiązań (LGD) i współczynników konwersji, o których mowa w § 88 i 89 oraz § 118 pkt. 1-4, chyba że uzyska zgodę Komisji Nadzoru Finansowego po przedstawieniu jej wniosku wraz z uzasadnienieniem.

§ 6.1. Każda ekspozycja zostaje przypisana do jednej z następujących klas:

1) ekspozycje lub ekspozycje warunkowe wobec rządów i banków centralnych;

2) ekspozycje lub ekspozycje warunkowe wobec instytucji;

3) ekspozycje lub ekspozycje warunkowe wobec przedsiębiorców;

4) ekspozycje detaliczne lub warunkowe ekspozycje detaliczne;

5) ekspozycje kapitałowe;

6) pozycje sekurytyzacyjne;

7) inne aktywa niebędące ekspozycjami kredytowymi.

2. Do klasy ekspozycji wobec rządów i banków centralnych zalicza się także następujące ekspozycje:

1) ekspozycje wobec jednostek samorządu terytorialnego i władz lokalnych, traktowanych jako ekspozycje wobec rządów centralnych, zgodnie z załącznikiem nr 4 do uchwały;

2) ekspozycje wobec jednostek sektora publicznego, zgodnie z załącznikiem nr 4 do uchwały;

3) ekspozycje wobec wielostronnych banków rozwoju oraz organizacji międzynarodowych, którym przypisuje się wagę ryzyka równą 0%, zgodnie z załącznikiem nr 4 do uchwały.

3. Przez ekspozycje wobec instytucji należy rozumieć ekspozycje wobec banków krajowych, instytucji kredytowych, firm inwestycyjnych i banków zagranicznych, przy czym jako ekspozycje wobec instytucji traktuje się także następujące ekspozycje:

1) ekspozycje wobec jednostek samorządu terytorialnego i władz lokalnych, które nie są traktowane jak ekspozycje wobec rządów centralnych, zgodnie z załącznikiem nr 4 do uchwały;

2) ekspozycje wobec jednostek sektora publicznego traktowane zgodnie z § 37 i 39 załącznika nr 4 do uchwały;

3) ekspozycje wobec wielostronnych banków rozwoju, którym nie przypisuje się wagi ryzyka równej 0%, zgodnie z załącznikiem nr 4 do uchwały.

4. Bank może zakwalifikować ekspozycję do klasy ekspozycji detalicznych wymienionych w § 6 ust. 1 pkt 4, jeżeli ekspozycja spełnia następujące warunki:

1) jest to zaangażowanie wobec osoby lub osób fizycznych albo wobec małego lub średniego przedsiębiorcy, przy czym za małego lub średniego przedsiębiorcę należy uznać podmiot spełniający co najmniej jedno z następujących kryteriów:

a) roczny obrót netto nie przekroczył w co najmniej jednym z dwóch ostatnich lat obrotowych równowartości w złotych kwoty 50 000 000 euro, przeliczonej według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski, obowiązującego w dniu sporządzenia bilansu przedsiębiorcy,

b) suma aktywów bilansu na koniec co najmniej jednego z dwóch ostatnich lat nie przekroczyła równowartości w złotych kwoty 43 000 000 euro, przeliczonej według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski, obowiązującego w dniu sporządzenia bilansu przedsiębiorcy;

2) w przypadku małego lub średniego przedsiębiorcy, całkowita kwota, którą dłużnik lub grupa powiązanych dłużników jest winna bankowi, podmiotowi dominującemu wobec banku oraz jednostkom zależnym banku, łącznie z wszelkimi przeterminowanymi ekspozycja-mi, ale z wyłączeniem ekspozycji lub ekspozycji warunkowych z zabezpieczeniem na nieruchomościach mieszkalnych, nie może według zebranych przez bank z należytą starannością informacji przekraczać równowartości w złotych kwoty 1 000 000 euro, przeliczonej według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski, obowiązującego w dniu sprawozdawczym;

3) ekspozycje te są traktowane w procesie zarządzana ryzykiem banku w sposób konsekwentny i jednolity;

4) nie są zarządzane równie indywidualnie, jak ekspozycje zaliczane do klasy ekspozycji wobec przedsiębiorców;

5) każda ekspozycja stanowi jedną ze znacznej liczby podobnie zarządzanych ekspozycji.

5. Bieżącą wartość minimalnych, detalicznych rat z tytułu umowy leasingu zalicza się do ekspozycji detalicznych.

§ 7. Następujące ekspozycje zalicza się do klasy ekspozycji kapitałowych:

1) ekspozycje niemające charakteru instrumentu dłużnego, podporządkowane, przenoszące roszczenie rezydualne do majątku lub dochodów emitenta;

2) ekspozycje dłużne, podobne do ekspozycji określonych w pkt. 1.

§ 8. W ramach klasy ekspozycji wobec przedsiębiorców, bank osobno klasyfikuje ekspozycje z tytułu kredytowania specjalistycznego, które posiadają następujące cechy:

1) ekspozycja stanowi zaangażowanie wobec podmiotu, który został stworzony specjalnie w celu finansowania aktywów rzeczowych lub operowania nimi;

2) ustalenia umowne dają kredytodawcy znaczny stopień kontroli nad aktywami oraz dochodem przez nie generowanym;

3) głównym źródłem spłaty zobowiązań jest dochód generowany przez aktywa objęte finansowaniem.

§ 9. Wszelkie zobowiązania kredytowe nieprzypisane do klas ekspozycji wymienionych w § 6 ust. 1 pkt. 1, 2 i 4-6 zalicza się do klasy wymienionej w § 6 ust. 1 pkt 3.

§ 10. Klasa ekspozycji wymieniona w § 6 ust. 1 pkt 7 obejmuje także wartość rezydualną przedmiotu leasingu, jeśli nie została ona zaliczona do kwoty ekspozycji z tytułu leasingu zgodnie z przepisami § 112.

§ 11. Metodologia stosowana przez bank do celów przypisywania ekspozycji do różnych klas powinna być spójna i stosowana konsekwentnie.

§ 12.1. Bank, który uzyskał zgodę na stosowanie metody wewnętrznych ratingów obejmującą obliczanie kwot ekspozycji ważonych ryzykiem oraz kwot oczekiwanych strat w odniesieniu do jednej lub więcej klas ekspozycji, może w zakresie określonym w tej zgodzie (stałe wyłączenie ze stosowania metody wewnętrznych ratingów), stosować metodę standardową obliczania wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego, o której mowa w załączniku nr 4 do uchwały, w odniesieniu do:

1) ekspozycji lub ekspozycji warunkowych wobec rządów i banków centralnych, jeżeli liczba istotnych kontrahentów jest ograniczona, a wdrożenie systemu ratingowego w odniesieniu do tych kontrahentów byłoby dla banku nadmiernie uciążliwe;

2) ekspozycji lub ekspozycji warunkowych wobec instytucji, jeżeli liczba istotnych kontrahentów jest ograniczona, a wdrożenie systemu ratingowego w odniesieniu do tych kontrahentów byłoby dla banku nadmiernie uciążliwe;

3) ekspozycji w jednostkach organizacyjnych oraz klas i podklas ekspozycji, które są nieistotne co do wielkości oraz profilu ryzyka, przy czym ważona ryzykiem suma ekspozycji wyłączonych na tej podstawie z metody wewnętrznych ratingów nie przekracza 15% ogólnej sumy ekspozycji ważonych ryzykiem obliczonej na podstawie załącznika nr 4 do uchwały;

4) ekspozycji wobec Skarbu Państwa oraz krajowych podmiotów sektora publicznego, jeżeli można przypisać im wagę ryzyka 0%, zgodnie z załącznikiem nr 4 do uchwały;

5) ekspozycji banku wobec kontrahenta będącego podmiotem wobec niego dominującym, podmiotem zależnym lub podmiotem zależnym od podmiotu dominującego wobec banku, pod warunkiem, że kontrahent jest instytucją finansową lub przedsiębiorstwem pomocniczych usług bankowych objętym odpowiednimi wymogami ostrożnościowymi lub przedsiębiorstwem blisko powiązanym z bankiem;

6) ekspozycji z tytułu udziałów kapitałowych w podmiotach, których zobowiązaniom kredytowym można w metodzie standardowej obliczania wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego przypisać wagę ryzyka równą 0%;

7) ekspozycji kapitałowych powstałych w ramach programów państwowych wspierających określone sektory gospodarki, które zapewniają znaczne subsydia inwestycyjne dla banków i wiążą się z nadzorem rządowym oraz ograniczeniami dotyczącymi inwestycji kapitałowych, przy czym wyłączenie ograniczone jest do łącznej wartości 10% sumy funduszy podstawowych oraz funduszy uzupełniających banku;

8) ekspozycji z tytułu rezerw obowiązkowych utrzymywanych w innym banku, o których mowa w § 57 załącznika nr 4 do uchwały;

9) gwarancji Skarbu Państwa, spełniających wymogi, o których mowa w § 41 załącznika nr 17 do uchwały;

10) innych ekspozycji kapitałowych niż wymienione powyżej, w przypadku których właściwe władze w państwie członkowskim wyraziły zgodę na stosowanie wobec nich metody standardowej obliczania wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego.

2. Do celów ust. 1 pkt 3 klasa ekspozycji kapitałowych banku uznawana jest za istotną z zastrzeżeniem ust. 3, jeżeli łączna wartość ekspozycji, z wyłączeniem ekspozycji kapitałowych powstałych w ramach programów państwowych wymienionych w ust. 1 pkt 7, przekracza w skali minionego roku średnio 10% funduszy własnych banku.

3. W przypadku gdy liczba ekspozycji kapitałowych, rozumianych jako ekspozycje w pojedynczych pakietach akcji, udziałów lub kapitałowych papierów wartościowych zamiennych na akcje jest mniejsza niż 10, klasa ekspozycji kapitałowych banku uznawana jest za istotną do celów ust. 1 pkt 3, jeżeli łączna wartość ekspozycji kapitałowych, z wyłączeniem ekspozycji kapitałowych powstałych w ramach programów państwowych wymienionych w ust. 1 pkt 7 przekracza w skali minionego roku średnio 5% funduszy własnych banku.

§ 13.1. Kwoty ekspozycji ważone ryzykiem w odniesieniu do ryzyka kredytowego ekspozycji należących do jednej z klas wymienionych w § 6 ust. 1 pkt. 1-5 i 7, są obliczane, jeżeli nie pomniejszają funduszy własnych, zgodnie z § 17-61.

2. Kwoty ekspozycji ważone ryzykiem w odniesieniu do ryzyka rozmycia nabytych wierzytelności obliczane są zgodnie z § 62-64. Jeżeli bank ma w stosunku do nabytych wierzytelności pełne prawo regresu do sprzedawcy nabytych wierzytelności, w zakresie ryzyka niewykonania zobowiązań i ryzyka rozmycia, ekspozycja taka może być traktowana jako ekspozycja z zabezpieczeniem.

3. Obliczanie kwot ekspozycji ważonych ryzykiem w odniesieniu do ryzyka kredytowego oraz ryzyka rozmycia oparte jest na następujących parametrach związanych z rozpatrywaną ekspozycją: prawdopodobieństwie niewykonania zobowiązania (PD), stracie w przypadku niewykonania zobowiązań (LGD), terminie zapadalności (M) oraz wartości ekspozycji, przy czym wartości PD i LGD mogą zostać ujęte osobno lub łącznie, zgodnie z § 80-108.

4. Parametr PD jest miarą prawdopodobieństwa niewykonania zobowiązania w okresie jednego roku.

5. Parametr LGD (strata z tytułu niewykonania zobowiązania) oznacza stosunek straty na ekspozycji z powodu niewykonania zobowiązania przez kontrahenta do kwoty ekspozycji w chwili niewykonania zobowiązania, przy czym strata oznacza stratę ekonomiczną uwzględniającą istotne skutki dyskonta oraz istotne, pośrednie i bezpośrednie koszty inkasa w ramach danej ekspozycji.

6. W odniesieniu do ryzyka kredytowego ekspozycji należących do klasy ekspozycji kapitałowych wymienionej w § 6 ust. 1 pkt 5, Komisja Nadzoru Finansowego może wydać zgodę na stosowanie metody wewnętrznych ratingów obejmującej obliczanie przez bank kwot ekspozycji ważonych ryzykiem, zgodnie z § 45-59, przy czym warunkiem umożliwiającym stosowanie metody określonej w § 52-56 jest spełnianie przez bank wymogów minimalnych określonych w § 247-255.

7. W odniesieniu do ryzyka kredytowego ekspozycji z tytułu kredytowania specjalistycznego, o którym mowa w § 8, Komisja Nadzoru Finansowego może wydać zgodę na obliczanie przez bank kwot ekspozycji ważonych ryzykiem, zgodnie z § 25-29, jeżeli przedkładając wniosek o wydanie zgody na stosowanie metody wewnętrznych ratingów lub zatwierdzenie zmian w stosowanej już metodzie bank przedstawi szczegółowe zasady przypisywania wag ryzyka, wykorzystując w tym zakresie ogólne zasady przedstawione w § 29.

8. W przypadku ekspozycji należących do klas wymienionych w § 6 ust. 1 pkt. 1-4, bank stosuje własne oszacowania wartości PD zgodnie z § 8 ust. 2-6 uchwały oraz § 124-261 niniejszego załącznika.

9. W przypadku ekspozycji należących do klas wymienionych w § 6 ust. 1 pkt 4, bank dokonuje własnych oszacowań wartości LGD oraz współczynników konwersji zgodnie z § 8 ust. 2-6 uchwały oraz § 124-261 niniejszego załącznika.

10. W przypadku ekspozycji należących do klas wymienionych w § 6 ust. 1 pkt. 1-3, bank stosuje wartości LGD określone w § 88 i 89 oraz współczynniki konwersji określone w § 118 pkt. 1-4.

11. W przypadku wszystkich ekspozycji należących do klas wymienionych w § 6 ust. 1 pkt. 1-3, za zgodą Komisji Nadzoru Finansowego bank może stosować własne oszacowania LGD oraz współczynników konwersji, zgodnie z § 8 ust. 2-6 uchwały oraz § 124-261 niniejszego załącznika.

12. Kwoty ekspozycji ważone ryzykiem w przypadku ekspozycji sekurytyzowanych oraz ekspozycji należących do klasy wymienionej w § 6 ust. 1 pkt 6 obliczane są zgodnie z załącznikiem nr 18 do uchwały.

13. Jeżeli ekspozycje z tytułu jednostek uczestnictwa instytucji zbiorowego inwestowania spełniają kryteria określone w § 86-87 załącznika nr 4 do uchwały, a bank posiada informacje na temat wszystkich ekspozycji bazowych instytucji zbiorowego inwestowania, bank analizuje ekspozycje bazowe, aby obliczyć kwoty ekspozycji ważone ryzykiem oraz kwoty oczekiwanych strat zgodnie z metodami określonymi w niniejszym załączniku.

14. Jeżeli bank nie spełnia warunków pozwalających na stosowanie wobec ekspozycji z tytułu jednostek uczestnictwa instytucji zbiorowego inwestowania metod określonych w niniejszym załączniku, kwoty ekspozycji ważone ryzykiem oraz kwoty oczekiwanych strat obliczane są zgodnie z następującymi metodami:

1) w przypadku ekspozycji należących do klasy ekspozycji wymienionej w § 6 ust. 1 pkt 5, zgodnie z metodą określoną w § 47-51. Jeżeli bank nie jest w stanie w tym celu dokonać rozróżnienia między ekspozycjami kapitałowymi niedopuszczonymi do obrotu na regulowanym rynku kapitałowych papierów wartościowych, ekspozycjami z tytułu kapitałowych papierów wartościowych dopuszczonych do obrotu na giełdzie a innymi ekspozycjami kapitałowymi, traktuje takie ekspozycje jak inne ekspozycje kapitałowe;

2) w przypadku wszystkich innych ekspozycji bazowych stosuje się metodę standardową obliczania wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego, określoną w załączniku nr 4 do uchwały, z zastrzeżeniem następujących zmian:

a) ekspozycjom przypisuje się odpowiednią klasę oraz nadaje się wagę ryzyka odpowiadającą następnemu, wyższemu w kolejności stopniowi jakości kredytowej w stosunku od stopnia, który zostałby normalnie przypisany danej ekspozycji,

b) ekspozycjom związanym z wyższymi stopniami jakości kredytowej, którym normalnie przypisano by wagę ryzyka równą 150%, przypisuje się wagę ryzyka równą 200%.

15. Jeżeli ekspozycje w formie jednostek instytucji zbiorowego inwestowania nie spełniają kryteriów określonych w § 86-87 załącznika nr 4 do uchwały, a bank nie posiada informacji o wszystkich ekspozycjach bazowych instytucji zbiorowego inwestowania, bank analizuje wspomniane ekspozycje bazowe oraz oblicza kwoty ekspozycji ważone ryzykiem oraz kwoty oczekiwanych strat zgodnie z metodami określonymi w § 47-51. Jeżeli bank nie jest w stanie w tym celu dokonać rozróżnienia między ekspozycjami kapitałowymi niedopuszczonymi do obrotu na regulowanym rynku kapitałowych papierów wartościowych, ekspozycjami z tytułu kapitałowych papierów wartościowych dopuszczonych do obrotu na giełdzie a innymi ekspozycjami kapitałowymi, traktuje takie ekspozycje jak inne ekspozycje kapitałowe. Do tych celów ekspozycje inne niż kapitałowe przypisuje się do jednej z klas (ekspozycje kapitałowe niedopuszczone do obrotu na regulowanym rynku kapitałowych papierów wartościowych, ekspozycje z tytułu kapitałowych papierów wartościowych dopuszczonych do obrotu na giełdzie lub inne ekspozycje kapitałowe) określonych w § 47 i 48, zaś nieznane ekspozycje zalicza się do klasy innych ekspozycji kapitałowych.

§ 14. Bank może sam dokonywać obliczeń lub polegać na obliczeniach i sprawozdaniach innego podmiotu, średnich kwot ekspozycji ważonych ryzykiem w oparciu o ekspozycje bazowe instytucji zbiorowego inwestowania, zgodnie z następującymi metodami, upewniwszy się co do poprawności obliczeń i sprawozdań:

1) w przypadku ekspozycji należących do klasy wymienionej w § 6 ust. 1 pkt 5, zgodnie z metodą określoną w § 47-51. Jeżeli bank nie jest w stanie w tym celu dokonać rozróżnienia między ekspozycjami w papierach kapitałowych niepublicznych, ekspozycjami w giełdowych papierach wartościowych i innymi ekspozycjami kapitałowymi, traktuje takie ekspozycje jako inne ekspozycje kapitałowe;

2) w przypadku wszystkich innych ekspozycji bazowych stosuje się metodę standardową obliczania wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego, o której mowa w załączniku nr 4 do uchwały, z zastrzeżeniem następujących zmian:

a) ekspozycjom przypisuje się odpowiednią klasę oraz nadaje się wagę ryzyka odpowiadającą następnemu, wyższemu w kolejności stopniowi jakości kredytowej w stosunku od stopnia, który zostałby normalnie przypisany danej ekspozycji,

b) ekspozycjom związanym z wyższymi stopniami jakości kredytowej, którym normalnie przypisano by wagę ryzyka równą 150%, przypisuje się wagę ryzyka równą 200%.

§ 15.1. Kwoty oczekiwanych strat ekspozycji należących do klas wymienionych w § 6 ust. 1 pkt. 1-5, są obliczane zgodnie z metodami określonymi w § 65-75.

2. Obliczenia kwot oczekiwanych strat, o których mowa w § 15 ust. 1, opierają się na tych samych parametrach wejściowych PD, LGD oraz wartości ekspozycji, jakie są stosowane do obliczania kwot ekspozycji ważonych ryzykiem. W przypadku ekspozycji, dla której wystąpiło niewykonanie zobowiązania, a bank stosuje własne oszacowania strat z tytułu niewykonania zobowiązań (LGD), oczekiwana strata (EL) odpowiada dokonanemu przez bank, zgodnie z § 212, najlepszemu oszacowaniu oczekiwanej straty dla ekspozycji, dla której wystąpiło niewykonanie zobowiązania (EL_BE).

3. Kwoty oczekiwanych strat w przypadku ekspozycji sekurytyzowanych obliczane są zgodnie z załącznikiem nr 18 do uchwały.

4. Kwoty oczekiwanych strat w przypadku ekspozycji należących do klasy wymienionej w § 6 ust. 1 pkt 7 wynoszą zero.

5. Kwoty oczekiwanych strat w odniesieniu do ryzyka rozmycia nabytych wierzytelności obliczane są zgodnie z metodami określonymi w § 62-64.

6. Kwoty oczekiwanych strat w przypadku ekspozycji wymienionych w § 13 ust. 13 i 14 obliczane są zgodnie z metodami określonymi w § 65-75.

§ 16.1. Szczegółowe zasady obliczania kwot ekspozycji ważonych ryzykiem oraz kwot oczekiwanych strat zostały określone w § 17-79.

2. Zasady wyznaczania parametrów prawdopodobieństwa niewykonania zobowiązania (PD), straty z tytułu niewykonania zobowiązań (LGD) oraz terminu zapadalności (M) zostały określone w § 80-108.

3. Zasady wyznaczania wartości ekspozycji zostały określone w § 109-123.

4. Minimalne wymagania dla stosowania metody wewnętrznych ratingów zostały określone w § 124-261.

Część II. Kwoty ekspozycji ważone ryzykiem oraz kwoty oczekiwanych strat

OBLICZANIE KWOT EKSPOZYCJI WAŻONYCH RYZYKIEM DLA RYZYKA KREDYTOWEGO

Tytuł I. Ekspozycje ważone ryzykiem wobec przedsiębiorców, instytucji, rządów i banków centralnych

Dział 1. Zasady ogólne

§ 17. Z zastrzeżeniem § 23-33, kwoty ekspozycji ważone ryzykiem dla ekspozycji wobec przedsiębiorców, instytucji, rządów i banków centralnych oblicza się według wzorów:

gdzie N(x) oznacza dystrybuantę standaryzowanej zmiennej losowej o rozkładzie normalnym (tj. prawdopodobieństwo, że wartość zmiennej losowej o rozkładzie normalnym ze średnią zero i wariancją 1 jest mniejsza lub równa x), N¹(z) oznacza odwrotność dystrybuanty standaryzowanej zmiennej losowej o rozkładzie normalnym, a termin zapadalności (M) wyrażony jest w latach.

§ 18. Kwota ekspozycji ważona ryzykiem jest równa iloczynowi wagi ryzyka, obliczonej zgodnie z § 17 oraz wartości ekspozycji.

§ 19. Jeżeli PD równa się 0, to RW wynosi 0.

§ 20. Jeżeli PD równa się 1, to:

1) w odniesieniu do ekspozycji dla których nastąpiło niewykonanie zobowiązania i względem których bank stosuje wartości LGD zgodnie z § 88 i 89, RW wynosi 0;

2) w odniesieniu do ekspozycji dla których nastąpiło niewykonanie zobowiązania i względem których bank stosuje własne oszacowania strat z tytułu niewykonania zobowiązań (LGD), RW wynosi max{0; 12,5 x (LGD-EL_BE )}, przy czym parametr EL_BE, szacowany przez bank, stanowi najlepsze oszacowanie wysokości oczekiwanych strat na ekspozycjach, dla których nastąpiło niewykonanie zobowiązania, a zarówno LGD, jak i EL_BE wyznaczane są zgodnie z § 212.

§ 21. Kwotę ważoną ryzykiem dla każdej ekspozycji, która spełnia wymagania określone w § 27 i 43 załącznika nr 17 do uchwały, można skorygować według następującego wzoru:

kwota ekspozycji ważona ryzykiem = RW x wartość ekspozycji x (0,15 + 160 x PD_pp)],

przy czym PD_pp oznacza PD dostawcy ochrony.

§ 22. Parametr RW, o którym mowa w § 21, oblicza się przy użyciu odpowiedniego wzoru na wagę ryzyka określonego w § 17-20 dla ekspozycji, PD dłużnika i LGD porównywalnej ekspozycji bezpośredniej wobec dostawcy ochrony. Czynnik terminu zapadalności (b) oblicza się przy użyciu niższej spośród dwóch wartości: PD dostawcy ochrony i PD dłużnika.

§ 23.1. W celu obliczenia wagi ryzyka dla ekspozycji wobec przedsiębiorcy, którego całkowita roczna wartość sprzedaży w ujęciu skonsolidowanym dla grupy kapitałowej, w której skład wchodzi ten przedsiębiorca nie przekracza równowartości w złotych kwoty 50 000 000 euro, bank może skorzystać z poniższego wzoru korelacji.

gdzie S oznacza wyrażoną w milionach euro (w celu podstawienia do wzoru) równowartość kwoty całkowitej sprzedaży rocznej i spełnia zależność:

5 ≤ S ≤ 50

Wartość sprzedaży niższa niż kwota równowartości w złotych 5 000 000 euro jest traktowana jako kwota równowartości 5 000 000 euro. W przypadku nabytych wierzytelności całkowita sprzedaż roczna jest równa średniej wartości sprzedaży w puli ważonej wartością indywidualnych ekspozycji z puli. Przez pulę należy rozumieć określony przez bank zbiór wierzytelności.

2. Równowartości kwoty całkowitej sprzedaży, o których mowa ust. 1, oblicza się według średniego kursu ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski, obowiązującego w dniu sporządzenia sprawozdania grupy kapitałowej, w której skład wchodzi przedsiębiorca, o którym mowa w ust. 1.

§ 24. Bank zastępuje całkowitą roczną wartość sprzedaży grupy kapitałowej, o której mowa w § 23 ust. 2, całkowitą sumą bilansową jeżeli suma bilansowa jest bardziej miarodajnym wskaźnikiem wielkości firmy, niż całkowita roczna wartość sprzedaży.

Dział 2. Ekspozycje z tytułu kredytowania specjalistycznego

§ 25. W przypadku ekspozycji związanych z kredytowaniem specjalistycznym, jeżeli bank nie jest w stanie wykazać, że jego oszacowania PD spełniają wymogi minimalne określone w § 190-204, bank przypisuje im wagi ryzyka zgodnie z tabelą 1.

Tabela 1

§ 26. W odniesieniu do ekspozycji wymienionych w § 25, bank może stosować następujące preferencyjne wagi ryzyka:

1) 50% względem ekspozycji, które należą do kategorii 1, a których rezydualny termin zapadalności przekracza 2,5 roku;

2) 70% względem ekspozycji, które należą do kategorii 2, a których rezydualny termin zapadalności przekracza 2,5 roku.

§ 27. Bank może stosować preferencyjne wagi ryzyka, o których mowa w § 26, pod warunkiem że wystąpi z wnioskiem oraz uzyska zgodę Komisji Nadzoru Finansowego.

§ 28. Wniosek, o którym mowa w § 27, zawiera:

1) informacje wskazujące, że standardy polityki kredytowej banku względem ekspozycji, których dotyczy wniosek, są odpowiednio wysokie;

2) opis profilu ryzyka ekspozycji, których dotyczy wniosek, wskazujący, że profil ten jest na tyle korzystny, że uzasadnia stosowanie preferencyjnych wag ryzyka.

§ 29.1. Przypisując wagi ryzyka ekspozycjom związanym z kredytowaniem specjalistycznym, bank uwzględnia co najmniej następujące czynniki:

1) kondycja finansowa;

2) otoczenie polityczne i prawne;

3) charakterystyka transakcji lub aktywów;

4) kondycja sponsora i dewelopera, w tym strumień przychodów z tytułu partnerstwa publiczno-prywatnego;

5) pakiet zabezpieczający (security package).

2. Jeżeli kwota ekspozycji związanych z kredytowaniem specjalistycznym jest w ocenie banku znacząca, bank, przypisując wagi ryzyka, uwzględnia charakter kredytowania specjalistycznego, wyróżniając następujące rodzaje kredytowania określone szczegółowo w § 1–4 załącznika nr 22 do uchwały:

1) finansowanie projektów;

2) nieruchomości przychodowe;

3) finansowanie obiektów;

4) finansowanie towarów.

3. Przypisując wagi ryzyka, bank dokonuje przypisania ekspozycji do kategorii ryzyka określonych w tabeli 1, z uwzględnieniem zasad określonych w załączniku nr 22 do uchwały.

Dział 3. Ekspozycje z tytułu nabytych wierzytelności przedsiębiorców

§ 30. W odniesieniu do nabytych wierzytelności przedsiębiorców bank musi spełniać wymagania minimalne, określone w § 237-241. W odniesieniu do nabytych wierzytelności przedsiębiorców bank może korzystać ze standardów kwantyfikacji ryzyka dla ekspozycji detalicznych, określonych w § 124-261, o ile spełnione są łącznie następujące warunki:

1) nabyte wierzytelności przedsiębiorców, poza wymaganiami określonymi w § 237-241, spełniają dodatkowo warunki określone w § 42;

2) korzystanie ze standardów kwantyfikacji ryzyka dla ekspozycji przedsiębiorców, zgodnie z przepisami § 124-261, byłoby nadmiernie uciążliwe dla banku.

§ 31. W przypadku nabytych wierzytelności przedsiębiorców, zwrotne rabaty przy zakupie, zabezpieczenie lub gwarancje częściowe stanowiące ochronę pierwszej straty z tytułu niewykonania zobowiązania, strat spowodowanych ryzykiem rozmycia lub z tytułu obu rodzajów strat, bank może traktować jak pozycje pierwszej straty w odniesieniu do pozycji sekurytyzacyjnych, dla których wagi ryzyka bank wyznacza w oparciu o przepisy załącznika nr 18 do uchwały.

§ 32. W przypadku gdy bank dostarcza ochronę kredytową dla koszyka ekspozycji i gdy według warunków tej ochrony n-te niewykonanie zobowiązania dotyczącego ekspozycji uruchamia płatność, a takie zdarzenie kredytowe oznacza rozwiązanie umowy stanowiącej podstawę ekspozycji -wówczas produktowi takiemu przypisuje się wagi ryzyka określone na podstawie załącznika nr 18 do uchwały, o ile posiada on zewnętrzną ocenę wiarygodności kredytowej uznanej zewnętrznej instytucji oceny wiarygodności kredytowej.

§ 33. Jeżeli produkt, o którym mowa w § 32, nie posiada oceny wiarygodności kredytowej nadanej przez uznaną zewnętrzną instytucję oceny wiarygodności kredytowej, wówczas wagi ryzyka ekspozycji z koszyka ekspozycji są sumowane, z wyłączeniem n-1 ekspozycji, dopóki suma kwot oczekiwanych strat pomnożona przez 12,5 oraz kwot ekspozycji ważonych ryzykiem nie osiągnie wartości nominalnej ochrony z tytułu kredytowego instrumentu pochodnego, pomnożonej przez 12,5. Nieujęte w kumulacji n-1 ekspozycji określa się przyjmując, że są to takie ekspozycje, które cechuje niższa kwota ważona ryzykiem niż kwota ważona ryzykiem dowolnej ekspozycji ujętej w kumulacji.

Tytuł II. Ekspozycje detaliczne

§ 34. Z zastrzeżeniem przepisów § 37-41, ważone ryzykiem kwoty ekspozycji detalicznych oblicza się według wzorów:

gdzie N(x) oznacza dystrybuantę standaryzowanej zmiennej losowej o rozkładzie normalnym (tj. prawdopodobieństwo, że wartość zmiennej losowej o rozkładzie normalnym ze średnią zero i wariancją 1 jest mniejsza lub równa x). N^-1(z) oznacza odwrotność dystrybuanty standaryzowanej zmiennej losowej o rozkładzie normalnym.

§ 35. Kwota ekspozycji ważona ryzykiem jest równa iloczynowi wagi ryzyka, obliczonej zgodnie z § 34 oraz wartości ekspozycji.

§ 36. Dla parametru PD równego 1 (ekspozycja, dla której zaszło niewykonanie zobowiązania), parametr RW wynosi: max {0; 12,5 x (LGD-EL_BE)}, przy czym parametr EL_BE, szacowany przez bank, stanowi możliwie najlepsze oszacowanie wysokości oczekiwanych strat na ekspozycji, dla której zaszło niewykonanie zobowiązania, a zarówno LGD, jak i EL_BE wyznaczane są zgodnie z § 212.

§ 37. Kwotę ekspozycji ważoną ryzykiem dla ekspozycji wobec małych i średnich przedsiębiorców, o których mowa w § 6 ust. 4, która to ekspozycja spełnia wymagania określone w § 27 i 43 załącznika nr 17 do uchwały, można obliczać zgodnie z § 21.

§ 38. W przypadku ekspozycji detalicznych zabezpieczonych na nieruchomościach, korelacja (R) równa 0,15 zastępuje wartość wynikającą ze wzoru na korelację w § 34.

§ 39. W przypadku odnawialnych ekspozycji detalicznych określonych w § 40 pkt. 1-5, wartość korelacji (R) równa 0,04 zastępuje wartość wynikającą ze wzoru na korelację w § 34.

§ 40. Ekspozycje, z zastrzeżeniem § 41, uznaje się za odnawialne ekspozycje detaliczne, jeżeli spełnione są następujące warunki:

1) są to ekspozycje wobec osób fizycznych;

2) ekspozycje są odnawialne, niezabezpieczone oraz w zakresie, w jakim są niewykorzystane, są natychmiastowo i bezwarunkowo odwoływalne przez bank, przy czym:

a) ekspozycje odnawialne oznaczają ekspozycje, w przypadku których wartości ekspozycji wobec klientów mogą ulegać wahaniom w zależności od ich decyzji co do zaciągania i spłacania kredytu do wysokości limitu określonego przez bank,

b) niewykorzystane linie kredytowe można uznać za bezwarunkowo odwoływalne, jeżeli warunki umowy pozwalają bankowi odwołać je w pełnym zakresie dopuszczalnym w ramach przepisów w zakresie ochrony praw konsumenta;

3) maksymalna wysokość ekspozycji wobec jednej osoby fizycznej w subportfelu wynosi równowartość w złotych kwoty 50 000 euro, obliczonej według średniego kursu ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski obowiązującego w dniu sporządzenia sprawozdania;

4) bank potrafi wykazać, że wykorzystanie wartości korelacji zawartej w § 39 ogranicza się do portfeli, które wykazują niską zmienność stóp straty w porównaniu ze średnim poziomem stóp strat, w szczególności w przedziale niskich wartości PD;

5) przypisanie danej podklasy ekspozycji do odnawialnych ekspozycji detalicznych jest zgodne z charakterystyką ryzyka danej podklasy.

§ 41. Bank może do kategorii odnawialnych ekspozycji detalicznych zaliczyć zabezpieczone linie kredytowe, powiązane z rachunkiem oszczędnościowo-rozliczeniowym, przy czym w takim przypadku bank nie może uwzględniać w oszacowaniach strat z tytułu niewykonania zobowiązań (LGD) kwot przewidywanych do odzyskania z zabezpieczenia.

§ 42. Nabyte wierzytelności mogą być traktowane, jak ekspozycje detaliczne, jeżeli spełniają wymogi minimalne określone w § 237-241 oraz następujące warunki:

1) bank nabył wierzytelności od podmiotu niepowiązanego z nim kapitałowo lub organizacyjnie, a jego ekspozycja wobec dłużnika wierzytelności z tytułu nabytej wierzytelności nie obejmuje żadnych ekspozycji inicjowanych bezpośrednio lub pośrednio przez bank;

2) nabycie wierzytelności odbywa się na warunkach komercyjnych obowiązujących sprzedającego i dłużnika, w konsekwencji nabycie ekspozycji wewnątrzgrupowych oraz ekspozycji rozliczanych za pomocą kont przeciwstawnych firm, które handlują między sobą nie spełnia tego wymogu;

3) bank, który nabywa wierzytelności, ma prawo do wszelkich wpływów z tytułu nabytych wierzytelności lub do określonej proporcji wpływów;

4) portfel nabytych wierzytelności jest należycie zdywersyfikowany.

§ 43. W przypadku nabytych wierzytelności, traktowanych jak ekspozycje detaliczne, rabaty zwrotne przy zakupie, zabezpieczenie lub gwarancje częściowe stanowiące ochronę pierwszej straty z tytułu niewykonania zobowiązań czy rozmycia, lub z tytułu obu tych rodzajów strat, bank może traktować jak pozycje pierwszej straty w odniesieniu do pozycji sekurytyzacyjnych, w oparciu o przepisy załącznika nr 18 do uchwały.

§ 44. W przypadku mieszanej puli nabytych wierzytelności detalicznych, gdzie bank nabywający nie jest w stanie oddzielić ekspozycji zabezpieczonych na nieruchomościach i odnawialnych ekspozycji detalicznych od innych ekspozycji detalicznych, stosuje się funkcję wagi ryzyka dla ekspozycji detalicznych skutkującą najwyższymi wymogami kapitałowymi.

Tytuł III. Ekspozycje w papierach kapitałowych

Dział 1. Zasady ogólne

§ 45. Bank może korzystać z różnych metod w odniesieniu do różnych portfeli kapitałowych papierów wartościowych, jeżeli do celów zarządzania ryzykiem korzysta wewnętrznie z różnych metod, przy czym w przypadku wykorzystywania różnych metod ich wybór musi być konsekwentny i nie może wynikać z dążenia do arbitrażu regulacyjnego.

§ 46. Bank może ujmować ekspozycje kapitałowe wobec przedsiębiorstw pomocniczych usług bankowych, zgodnie z zasadami traktowania klasy ekspozycji określonej w § 6 ust. 1 pkt 7.

Dział 2. Uproszczona metoda ważenia ryzykiem

§ 47. Ustala się następujące wagi ryzyka:

1) 190% dla ekspozycji w papierach kapitałowych niepublicznych w należycie zdywersyfikowanych portfelach;

2) 290% dla ekspozycji w giełdowych papierach kapitałowych;

3) 370% dla wszystkich innych ekspozycji kapitałowych.

§ 48. Kwota ekspozycji ważona ryzykiem jest równa iloczynowi wagi ryzyka, ustalonej zgodnie z § 47 oraz wartości ekspozycji.

§ 49. Krótkie pozycje bilansowe i instrumenty pochodne w portfelu bankowym mogą kompensować długie pozycje w zakresie tych samych ekspozycji kapitałowych, pod warunkiem, że instrumenty te zostały jednoznacznie desygnowane jako instrumenty zabezpieczające określone ekspozycje kapitałowe, oraz że będą pełnić funkcję zabezpieczenia jeszcze przez co najmniej rok.

§ 50. Krótkie pozycje, inne niż wymienione w § 49, traktuje się jak pozycje długie, przy czym odpowiednią wagę ryzyka stosuje się do wartości bezwzględnej każdej pozycji. W przypadku pozycji o niedopasowanych terminach zapadalności stosuje się metodę dla ekspozycji wobec przedsiębiorców, zgodnie z § 96.

§ 51. Bank może uznać nierzeczywistą ochronę kredytową uzyskaną dla ekspozycji w papierach kapitałowych, zgodnie z metodami określonymi w § 2, 4, 5-7 załącznika nr 17 do uchwały.

Dział 3. Metoda oparta na PD/LGD

§ 52. Kwoty ekspozycji ważone ryzykiem oblicza się według wzorów określonych w § 17-20, przy czym jeżeli bank nie posiada wystarczających informacji, by skorzystać z definicji niewykonania zobowiązania określonej w § 171-179, wagi ryzyka należy przemnożyć przez współczynnik równy 1,5.

§ 53. Na poziomie indywidualnej ekspozycji suma kwoty oczekiwanych strat pomnożona przez 12,5 oraz kwoty ekspozycji ważonej ryzykiem nie przekracza wartości ekspozycji pomnożonej przez 12,5.

§ 54. Bank może uznać nierzeczywistą ochronę kredytową uzyskaną dla ekspozycji w papierach kapitałowych zgodnie z metodami określonymi w § 2, 4, 5-7 załącznika nr 17 do uchwały.

§ 55. Dla celów § 54 stosuje się następujące wartości parametru LGD:

1) 90% dla ekspozycji wobec dostawcy instrumentu zabezpieczającego;

2) 65% dla ekspozycji w papierach kapitałowych niepublicznych w odpowiednio zdywersyfikowanych portfelach.

§ 56. Dla celów § 54 wartość M wynosi 5 lat.

Dział 4. Metoda modeli wewnętrznych

§ 57. Kwoty ekspozycji ważone ryzykiem stanowią potencjalną stratę banku z tytułu ekspozycji kapitałowych, obliczoną z wykorzystaniem wewnętrznych modeli wartości zagrożonej, pomnożoną przez 12,5. Potencjalna strata banku z tytułu ekspozycji kapitałowych równa się wyznaczonej przez model, na podstawie długoterminowej próby i przy założonym jednostronnym przedziale ufności 99%, stracie w odniesieniu do różnicy pomiędzy kwartalnymi stopami zwrotu z ekspozycji a odpowiednią stopą wolną od ryzyka.

§ 58. Ważone ryzykiem kwoty indywidualnych ekspozycji nie są niższe od sumy minimalnych kwot ekspozycji ważonych ryzykiem, wymaganych w ramach metody opartej na PD/LGD, oraz odpowiadających im kwot oczekiwanych strat pomnożonych przez 12,5 i obliczonych na podstawie wartości PD, o których mowa w § 105 pkt 1 oraz odpowiednich wartości LGD, o których mowa w § 106-107.

§ 59. Bank może uznać ochronę kredytową nierzeczywistą uzyskaną dla ekspozycji w kapitałowych papierach wartościowych, zgodnie z załącznikiem nr 17 do uchwały.

Tytuł IV. Obliczanie kwot ekspozycji ważonych ryzykiem dla innych aktywów niebędących ekspozycjami kredytowymi

§ 60. Z zastrzeżeniem § 61, kwoty ekspozycji ważone ryzykiem oblicza się według wzoru:

Kwota ekspozycji ważona ryzykiem = 100% x wartość ekspozycji.

§ 61.1. Jeżeli ekspozycja stanowi wartość rezydualną umowy leasingu, kwotę ekspozycji ważoną ryzykiem w danym roku należy wyznaczyć w następujący sposób:

Kwota ekspozycji ważona ryzykiem = 1/t x 100% x wartość ekspozycji,

gdzie t oznacza liczbę lat do końca obowiązywania umowy leasingu.

2. W przypadku środków pieniężnych w kasie i równoważnych pozycji gotówkowych, kwoty ekspozycji ważone ryzykiem oblicza się według wzoru:

Kwota ekspozycji ważona ryzykiem = 0% x wartość ekspozycji.

3. W przypadku środków pieniężnych w drodze, kwoty ekspozycji ważone ryzykiem oblicza się według wzoru:

Kwota ekspozycji ważona ryzykiem = 20% x wartość ekspozycji.

OBLICZANIE KWOT EKSPOZYCJI WAŻONYCH RYZYKIEM DLA RYZYKA ROZMYCIA NABYTYCH WIERZYTELNOŚCI

§ 62. Wagi ryzyka dla ryzyka rozmycia nabytych wierzytelności przedsiębiorstw oraz wierzytelności detalicznych oblicza się według wzoru określonego w § 17-20.

§ 63. Wartości PD i LGD określa się zgodnie z §80-108, wartość ekspozycji określa się zgodnie z § 109-123, a wartość M wynosi 1 rok.

§ 64. Bank nie musi uwzględniać ryzyka rozmycia, jeżeli jest ono nieznaczne. Na żądanie Komisji Nadzoru Finansowego bank jest zobowiązany uzasadnić zastosowane podejście.

OBLICZANIE KWOT OCZEKIWANYCH STRAT

Tytuł. I. Zasady ogólne

§ 65. O ile przepisy załącznika nie stanowią inaczej, wartości PD i LGD określa się zgodnie z § 80-108, natomiast wartość ekspozycji określa się zgodnie z § 109-123.

§ 66. Współczynnik oczekiwanych strat (EL) oznacza ułamek, którego:

1) licznik stanowi kwota oczekiwanej straty na ekspozycji w związku z potencjalnym niewykonaniem zobowiązania przez kontrahenta lub wartości rozmycia w skali jednego roku;

2) mianownik stanowi kwota ekspozycji w chwili stwierdzenia niewykonania zobowiązania.

Tytuł II. Ekspozycje wobec przedsiębiorców instytucji, rządów i banków centralnych oraz ekspozycji detalicznych

§ 67. Kwoty oczekiwanych strat dla ekspozycji wobec przedsiębiorców, instytucji, rządów i banków centralnych oraz ekspozycji detalicznych oblicza się według wzorów: Współczynnik oczekiwanych strat (EL) = PD × LGD, Kwota oczekiwanych strat = EL × wartość ekspozycji.

§ 68. Dla celów § 67, w przypadku ekspozycji obciążonych niewykonaniem zobowiązania (PD równe 1), o ile bank stosuje własne oszacowania strat z tytułu niewykonania zobowiązań (LGD), parametr EL odpowiada EL_BE, najlepszemu oszacowaniu oczekiwanych strat dla ekspozycji obciążonych niewykonaniem zobowiązania, wyznaczonemu zgodnie z § 212.

§ 69. Parametr EL dla ekspozycji objętych traktowaniem, o którym mowa w § 21 wynosi 0.

Tytuł III. Ekspozycje związane z kredytowaniem specjalistycznym

§ 70. Do ekspozycji związanych z kredytowaniem specjalistycznym, którym bank przypisuje wagi ryzyka według metod określonych w § 25-33, stosuje się wartości EL zgodnie z tabelą2.

Tabela 2

§ 71. Jeżeli bank uzyskał zgodę Komisji Nadzoru Finansowego, o której mowa w § 27, wartość parametru EL wynosi:

1) 0% dla ekspozycji należących do kategorii 1;

2) 0,4% dla ekspozycji należących do kategorii 2.

Tytuł IV. Kwoty oczekiwanych strat dla ekspozycji w papierach kapitałowych

§ 72. Jeżeli kwoty ekspozycji ważone ryzykiem oblicza się zgodnie z § 47-51, kwoty oczekiwanych strat dla ekspozycji w papierach kapitałowych mogą być obliczane według wzoru:

Kwota oczekiwanych strat = EL × wartość ekspozycji, przy czym ustala się następujące wartości współczynnika oczekiwanych strat (EL):

1) 0,8% dla ekspozycji w papierach kapitałowych niepublicznych (private equity) w należycie zdywersyfikowanych portfelach;

2) 0,8% dla ekspozycji w giełdowych papierach kapitałowych;

3) 2,4% dla wszystkich innych ekspozycji kapitałowych.

§ 73. Jeżeli kwoty ekspozycji ważone ryzykiem oblicza się zgodnie z § 57-59, wówczas kwoty oczekiwanych strat dla ekspozycji w papierach kapitałowych oblicza się według wzorów:

Współczynnik oczekiwanych strat (EL) = PD × LGD,

Kwota oczekiwanych strat = EL × wartość ekspozycji.

§ 74. Jeżeli kwoty ekspozycji ważone ryzykiem oblicza się zgodnie z § 52-56, wówczas kwoty oczekiwanych strat dla ekspozycji w papierach kapitałowych wynoszą 0%.

Tytuł V. Kwoty oczekiwanych strat dla ryzyka rozmycia nabytych wierzytelności

§ 75.1. Kwoty oczekiwanych strat z tytułu ryzyka rozmycia w odniesieniu do nabytych wierzytelności oblicza się według wzoru:

Współczynnik oczekiwanych strat (EL) = PD × LGD,

Kwota oczekiwanych strat = EL × wartość ekspozycji.

2. Jeżeli bank wykaże, że ryzyko rozmycia jest nieznaczne, nie musi być ono uwzględniane w obliczeniach kwot oczekiwanych strat.

TRAKTOWANIE KWOT OCZEKIWANYCH STRAT

§ 76. Kwoty oczekiwanych strat, obliczane zgodnie z metodami określonymi w § 67-71 oraz § 75, odejmuje się od sumy korekt wartości i rezerw dotyczących przedmiotowych ekspozycji.

§ 77. Dyskonto z tytułu nabytych ekspozycji bilansowych, obciążonych w momencie nabycia niewykonaniem zobowiązania określonym w § 109, traktuje się w ten sam sposób, co korekty wartości.

§ 78. Kwoty oczekiwanych strat dla ekspozycji sekurytyzowanych nie są ujmowane w obliczeniach, o których mowa w § 76.

§ 79. Korekty wartości i rezerwy dotyczące ekspozycji sekurytyzowanych nie są ujmowane w obliczeniach, o których mowa w § 76.

Część III. Wartości parametrów PD, LGD oraz M

Ekspozycje wobec przedsiębiorców, instytucji, rządów I banków centralnych

Tytuł I. Prawdopodobieństwo niewykonania zobowiązania (PD)

§ 80. Wartość PD w przypadku ekspozycji wobec przedsiębiorców lub instytucji wynosi co najmniej 0,03%.

§ 81. Dla nabytych wierzytelności przedsiębiorców, w przypadku których bank nie jest w stanie wykazać, że jego oszacowania wartości PD spełniają wymogi minimalne określone w § 124-261, wartości PD określa się zgodnie z następującymi zasadami:

1) w przypadku ekspozycji uprzywilejowanych z tytułu nabytych wierzytelności przedsiębiorców wartość PD określa się jako iloraz oszacowanej przez bank wartości EL i wartości strat z tytułu niewykonania zobowiązań (LGD) dla tych wierzytelności;

2) w przypadku ekspozycji podporządkowanych z tytułu nabytych wierzytelności przedsiębiorców, wartość PD określa się jako oszacowaną przez bank wartość EL, przy czym dopuszcza się zastosowanie oszacowanej wartości PD, jeżeli bank ma zgodę na stosowanie własnych oszacowań strat z tytułu niewykonania zobowiązań (LGD) dla ekspozycji wobec przedsiębiorców oraz może w wiarygodny sposób wyodrębnić wartości PD i LGD ze swoich oszacowań EL dla nabytych wierzytelności przedsiębiorców.

§ 82. Wartość PD dla dłużników, którzy nie wykonali swoich zobowiązań, wynosi 100%.

§ 83. Przy ustalaniu PD bank może uwzględnić nierzeczywiste zabezpieczenie kredytowe, zgodnie z § 5 załącznika nr 4 do uchwały oraz § 2-8 załącznika nr 17 do uchwały.

§ 84. Bank, który korzysta z własnych oszacowań strat z tytułu niewykonania zobowiązań (LGD), może uwzględnić nierzeczywiste zabezpieczenie kredytowe, korygując wartości PD zgodnie z przepisami § 91.

§ 85. W odniesieniu do ryzyka rozmycia nabytych wierzytelności przedsiębiorców wartość PDjest równa oszacowanej dla ryzyka rozmycia wartości EL, przy czym bank może zastosować własne oszacowania PD, jeżeli uzyskał zgodę na korzystanie z własnych oszacowań strat z tytułu niewykonania zobowiązań (LGD) dla ekspozycji wobec przedsiębiorców oraz może w wiarygodny sposób wyodrębnić wartości PD i LGD ze swoich oszacowań EL z tytułu ryzyka rozmycia dla nabytych wierzytelności przedsiębiorców.

§ 86. W odniesieniu do ryzyka rozmycia nabytych wierzytelności przedsiębiorców, przy ustalaniu PD bank może uwzględnić nierzeczywistą ochronę kredytową zgodnie z § 5 załącznika nr 4 do uchwały oraz § 2-8 załącznika nr 17 do uchwały.

§ 87. Bank, który korzysta z własnych oszacowań LGD w odniesieniu do ryzyka rozmycia nabytych wierzytelności przedsiębiorców, może uwzględnić nierzeczywistą ochronę kredytową w drodze dopasowania PD zgodnie z § 91.

Tytuł II. Strata z tytułu niewykonania zobowiązania (LGD)

§ 88. Przy ustalaniu LGD banki mogą uwzględnić ochronę kredytową rzeczywistą i nierzeczywistą zgodnie z § 5 załącznika nr 4 do uchwały oraz § 2-8 załącznika nr 17 do uchwały.

§ 89. Bank może stosować następujące wartości LGD:

1) 45% dla ekspozycji uprzywilejowanych bez uznanego zabezpieczenia;

2) 75% dla ekspozycji podporządkowanych bez uznanego zabezpieczenia;

3) obligacjom zabezpieczonym, określonym w § 76-80 załącznika nr 4 do uchwały można przypisać LGD równe 12,5%;

4) do dnia 31 grudnia 2010 r. obligacjom zabezpieczonym, o których mowa w pkt. 3, można przypisać LGD równe 11,25% w następujących przypadkach:

a) aktywa zabezpieczające obligacje, określone w § 77 ust. 1 pkt. 1-3 załącznika nr 4 do uchwały, kwalifikują się do 1 stopnia jakości kredytowej, zgodnie z przepisami tego załącznika,

b) w przypadku gdy aktywa określone w § 77 ust. 1 pkt. 4 i 5 załącznika nr 4 do uchwały stanowią zabezpieczenie, odpowiednie górne limity, o których mowa w każdym z tych punktów, wynoszą 10% nominalnej kwoty wyemitowanych obligacji,

c) aktywa określone w § 77 ust. 1 pkt 6 załącznika nr 4 do uchwały nie stanowią zabezpieczenia,

d) zabezpieczone obligacje podlegają ocenie ryzyka kredytowego wyznaczonej zewnętrznej instytucji oceny wiarygodności kredytowej, a instytucja ta umieszcza je w najwyższej kategorii oceny ryzyka kredytowego przyznawanego przez tę instytucję;

5) 45% dla uprzywilejowanych, nabytych wierzytelności przedsiębiorców, gdy bank nie jest w stanie wykazać, że oszacowania wartości PD spełniają minimalne wymogi określone w § 124-261;

6) 100% dla podporządkowanych, nabytych wierzytelności przedsiębiorców, gdy bank nie jest w stanie wykazać, iż oszacowania wartości PD spełniają minimalne wymogi określone w § 124-261;

7) 75% dla ryzyka rozmycia nabytych wierzytelności przedsiębiorców.

§ 90. Dla ryzyka rozmycia i ryzyka kredytowego bank może oszacować wartość LGD względem nabytych wierzytelności przedsiębiorców, jeżeli ma zgodę na stosowanie własnych oszacowań strat z tytułu niewykonania zobowiązań (LGD) dla ekspozycji przedsiębiorców oraz może w wiarygodny sposób wyodrębnić wartości PD i LGD ze swoich oszacowań EL dla nabytych wierzytelności przedsiębiorców.

§ 91. Jeżeli bank uzyskał zgodę Komisji Nadzoru Finansowego na korzystanie z własnych oszacowań strat z tytułu niewykonania zobowiązań (LGD) dla ekspozycji wobec przedsiębiorców, instytucji, rządów i banków centralnych, wówczas bank może uwzględnić nierzeczywistą ochronę kredytową korygując szacunkowe wartości PD lub LGD zgodnie z wymogami minimalnymi określonymi w § 124-261 i na podstawie posiadanej zgody. Bank nie przypisuje ekspozycjom zabezpieczonym gwarancjami takich skorygowanych wartości PD lub LGD, które powodowałyby, że skorygowana w ten sposób waga ryzyka byłaby niższa niż waga ryzyka porównywalnej, bezpośredniej ekspozycji wobec gwaranta.

§ 92. Współczynnik LGD porównywalnych ekspozycji bezpośrednich wobec dostawcy ochrony jest dla celów § 21-22 równy współczynnikowi LGD przypisanemu niezabezpieczonemu instrumentowi albo względem gwaranta albo dłużnika, w zależności od tego, czy dostępne informacje i struktura gwarancji wskazywałaby, że kwota do odzyskania w przypadku niewykonania zarówno przez gwaranta, jak i dłużnika zobowiązań w trakcie obowiązywania umowy dotyczącej zabezpieczonej transakcji zależałaby od sytuacji finansowej odpowiednio gwaranta lub dłużnika.

Tytuł III. Termin zapadalności (M)

§ 93.1. Bank posiadający zezwolenie na korzystanie z własnych oszacowań współczynników LGD i współczynników konwersji dla ekspozycji wobec przedsiębiorców, instytucji, rządów i banków centralnych, z zastrzeżeniem przepisów § 94-96, oblicza wartość M dla każdej z tych ekspozycji zgodnie z ust. 2-6, przy czym w żadnym przypadku wartość M nie może przekraczać 5 lat.

2. Dla instrumentu posiadającego harmonogram przepływu środków pieniężnych, M oblicza się według wzoru:

gdzie CF_t oznacza przepływy środków pieniężnych (kwota główna, odsetki i prowizje) należnych zgodnie z umową ze strony dłużnika w okresie t.

3. Dla transakcji pozabilansowych objętych ramową umową o kompensowaniu zobowiązań M jest równe średnioważonemu, rzeczywistemu terminowi zapadalności ekspozycji, przy czym M wynosi co najmniej 1 rok; do ważenia terminu zapadalności używa się kwot nominalnych ekspozycji.

4. Dla ekspozycji z tytułu całkowicie lub niemal całkowicie zabezpieczonych transakcji pozabilansowych określonych w § 31 załącznika nr 2 do uchwały oraz całkowicie lub niemal całkowicie zabezpieczonych transakcji z opcją uzupełnienia zabezpieczenia kredytowego, objętych ramową umową o kompensowaniu zobowiązań, M jest równe średnioważonemu, rzeczywistemu terminowi zapadalności ekspozycji, przy czym M wynosi co najmniej 10 dni; do ważenia terminu zapadalności używa się wartości nominalnych transakcji.

5. Jeżeli bank posiada zgodę Komisji Nadzoru Finansowego na stosowanie własnych oszacowań PD dla nabytych wierzytelności przedsiębiorców, w odniesieniu do kwot wykorzystanych, M jest równe średnioważonemu terminowi zapadalności wierzytelności nabytych, przy czym M wynosi co najmniej 90 dni. Do ważenia terminu zapadalności bank używa wartości ekspozycji z tytułu nabytych wierzytelności. Tę samą wartość M bank stosuje do kwot niewykorzystanych w ramach instrumentu zatwierdzonej linii zakupu wierzytelności pod warunkiem, że instrument ten zawiera skuteczne zobowiązania umowne, mechanizmy uruchamiania przedterminowego wykupu lub inne mechanizmy chroniące nabywający bank przed znacznym pogorszeniem jakości przyszłych wierzytelności, do nabycia których jest zobowiązany w okresie ważności instrumentu. W innym przypadku, M dla kwot niewykorzystanych oblicza się jako sumę najdłuższego terminu zapadalności potencjalnej wierzytelności w ramach umowy zakupu i terminu zapadalności instrumentu zakupu, przy czym M wynosi co najmniej 90 dni.

6. W przypadku każdego instrumentu, innego niż wymienione w § 93 lub jeżeli bank nie może obliczyć wartości M zgodnie z ust. 2, M jest równe maksymalnej liczbie lat pozostających dłużnikowi do pełnego wywiązania się ze zobowiązań umownych, przy czym M wynosi co najmniej 1 rok.

7. W przypadku banku, który przy obliczaniu wartości ekspozycji stosuje metodę modeli wewnętrznych, o której mowa w § 34-73 załącznika nr 16 do uchwały, gdy termin zapadalności najdłużej obowiązującej spośród wszystkich umów objętych pakietem kompensowania (netting set), o którym mowa w § 1 pkt 5 załącznika nr 16 do uchwały, jest dłuższy niż jeden rok, wartość M wyznacza się zgodnie z następującym wzorem:

gdzie df oznacza nieobarczony ryzykiem czynnik dyskontowy dla okresu t_k, natomiast pozostałe symbole zdefiniowane są w § 34-73 załącznika nr 16 do uchwały.

8. Bank, który stosuje metodę modeli wewnętrznych do obliczania jednostronnej korekty wyceny kredytowej (C_VA), może za zgodą Komisji Nadzoru Finansowego stosować parametr efektywnego czasu trwania kredytu, którego wartość liczona jest przy użyciu modelu jako M.

9. W przypadku pakietów kompensowania, w których wszystkie umowy posiadają pierwotny termin zapadalności krótszy niż jeden rok, bank stosuje formułę określoną w ust. 2.

10. Dla celów § 21-22, M stanowi efektywny termin zapadalności ochrony kredytowej, nie krótszy jednak niż jeden rok.

11. O ile przepisy niniejszego załącznika nie stanowią inaczej, M wynosi 0,5 roku dla ekspozycji z tytułu transakcji z udzielonym lub otrzymanym przyrzeczeniem odkupu oraz transakcji udzielania lub przyjmowania pożyczek papierów wartościowych lub towarów oraz 2,5 roku dla pozostałych ekspozycji.

§ 94. M wynosi co najmniej 1 dzień dla:

1) całkowicie zabezpieczonych transakcji pozabilansowych określonych w § 31 załącznika nr 2 do uchwały;

2) całkowicie zabezpieczonych transakcji z opcją uzupełnienia zabezpieczenia kredytowego;

3) transakcji z przyrzeczeniem odkupu lub transakcji udzielania i zaciągania pożyczek papierów wartościowych lub towarów.

§ 95.1. Warunkiem zastosowania podejścia, o którym mowa w § 94 jest zawarcie w umowach dotyczących transakcji, obowiązku codziennego uzupełniania zabezpieczenia kredytowego oraz dokonywania codziennej wyceny, a także postanowień pozwalających na szybkie upłynnienie lub kompensowanie zabezpieczenia w razie niewykonania zobowiązań lub nieuzupełnienia zabezpieczenia.

2. Za całkowicie zabezpieczone transakcje, o których mowa w § 94 pkt. 1 i 2, uznaje się także transakcje, w przypadku których wartość zabezpieczenia jest nieistotnie niższa od wartości transakcji.

§ 96. Niedopasowania terminów zapadalności uwzględnia się zgodnie z zasadami określonymi w § 11-13 załącznika nr 17 do uchwały.

EKSPOZYCJE DETALICZNE

Tytuł I. Prawdopodobieństwo niewykonania zobowiązania (PD)

§ 97. Wartość PD dla ekspozycji detalicznych wynosi co najmniej 0,03%.

§ 98. Wartość PD dla dłużników, którzy nie wykonali swoich zobowiązań, lub w przypadku zastosowania podejścia opartego na zobowiązaniu, wartość PD dla ekspozycji, dla których nastąpiło niewykonanie zobowiązania wynosi 100%.

§ 99. Dla ryzyka rozmycia nabytych wierzytelności współczynnik PD jest równy oszacowaniom EL dotyczącym takiego ryzyka. Oszacowanie PD można zastosować, jeżeli bank może w wiarygodny sposób wyodrębnić wartości PD i LGD ze swoich oszacowań EL dla ryzyka rozmycia nabytych wierzytelności.

§ 100.1. Ochronę kredytową nierzeczywistą można uwzględnić, korygując wartości PD zgodnie z § 102.

2. Do ryzyka rozmycia, w stosunku do którego bank nie stosuje własnych oszacowań strat z tytułu niewykonania zobowiązań (LGD), bank stosuje postanowienia ust. 1, pod warunkiem zgodności z zasadami, o których mowa w § 2-8 załącznika nr 17 do uchwały.

Tytuł II. Strata z tytułu niewykonania zobowiązania (LGD)

§ 101.1. Bank dokonuje własnych oszacowań wartości strat z tytułu niewykonania zobowiązań (LGD) na podstawie zgody Komisji Nadzoru Finansowego i zgodnie z wymogami minimalnymi określonymi w § 124-261.

2. Współczynnik LGD dla ryzyka rozmycia nabytych wierzytelności wynosi 75%. Oszacowanie strat z tytułu niewykonania zobowiązań (LGD) można zastosować, jeżeli bank może w wiarygodny sposób wyodrębnić wartości PD i LGD ze swoich oszacowań EL dla ryzyka rozmycia nabytych wierzytelności.

§ 102. Ochronę kredytową nierzeczywistą można uwzględnić jako wsparcie pojedynczej ekspozycji lub obejmujące całą pulę ekspozycji, korygując oszacowane PD lub LGD, zgodnie z wymogami minimalnymi określonymi w § 228-229 i § 233-236 i na podstawie zgody Komisji Nadzoru Finansowego. Bank nie przypisuje ekspozycjom zabezpieczonym gwarancjami takich skorygowanych wartości PD lub LGD, które powodowałyby, że skorygowana w ten sposób waga ryzyka byłaby niższa niż waga ryzyka porównywalnej, bezpośredniej ekspozycji wobec gwaranta.

§ 103. Dla celów § 37, współczynnik LGD porównywalnych ekspozycji bezpośrednich wobec dostawcy ochrony kredytowej jest równy współczynnikowi LGD przypisanemu niezabezpieczonemu instrumentowi względem gwaranta albo względem dłużnika, w zależności od tego, czy dostępne informacje i struktura gwarancji wskazywałaby, że kwota do odzyskania w przypadku niewykonania zarówno przez gwaranta, jak i dłużnika zobowiązań w trakcie obowiązywania umowy dotyczącej zabezpieczonej transakcji zależałaby od sytuacji finansowej odpowiednio gwaranta lub dłużnika.

EKSPOZYCJE W PAPIERACH KAPITAŁOWYCH WEDŁUG METODY OPARTEJ NA PD/LGD

Tytuł I. Prawdopodobieństwo niewykonania zobowiązania (PD)

§ 104. Wartość PD określa się na podstawie metod używanych dla ekspozycji wobec przedsiębiorców.

§ 105. Stosuje się następujące minimalne wartości PD:

1) 0,09% dla ekspozycji w giełdowych papierach kapitałowych, gdzie inwestycja jest częścią długoterminowej relacji z klientem;

2) 0,09% dla ekspozycji w papierach pozagiełdowych, gdzie dochody z inwestycji kapitałowych opierają się na regularnych i okresowych przepływach środków pieniężnych, niepochodzących z zysków kapitałowych;

3) 0,40% dla ekspozycji w giełdowych papierach kapitałowych, włącznie z innymi pozycjami krótkimi, zgodnie z § 47-51;

4) 1,25% dla wszystkich innych ekspozycji w papierach kapitałowych, włącznie z innymi pozycjami krótkimi, zgodnie z § 47-51.

Tytuł II. Strata z tytułu niewykonania zobowiązania (LGD)

§ 106. Ekspozycjom w papierach kapitałowych niepublicznych w odpowiednio zdywersyfikowanych portfelach można przypisać współczynnik LGD w wysokości 65%.

§ 107. Ekspozycjom innym, niż określone w § 106, przypisuje się współczynnik LGD w wysokości 90%.

Tytuł III. Termin zapadalności

§ 108. Wartość M wynosi 5 lat.

Część IV. Wartość ekspozycji

EKSPOZYCJE WOBEC PRZEDSIĘBIORCÓW, INSTYTUCJI, RZĄDÓW I BANKÓW CENTRALNYCH ORAZ EKSPOZYCJE DETALICZNE

§ 109.1. O ile przepisy niniejszego załącznika nie stanowią inaczej, wartość ekspozycji bilansowych mierzy się w kwocie brutto, czyli przed dokonaniem korekt wartości. Powyższa zasada dotyczy również aktywów, których cena zakupu różni się od kwoty należnej.

2. W przypadku nabytych aktywów różnicę pomiędzy kwotą należną i wartością netto wykazaną w bilansie banku oznacza się jako dyskonto, jeżeli kwota należna jest większa, lub jako premię, jeżeli jest ona mniejsza.

§ 110. Jeżeli bank korzysta z umów ramowych o kompensowaniu zobowiązań w odniesieniu do transakcji z przyrzeczeniem odkupu, transakcji udzielania lub otrzymania pożyczki papierów wartościowych lub towarów, wartość ekspozycji oblicza się zgodnie z § 2-8 załącznika nr 17 do uchwały.

§ 111. Przy bilansowej kompensacji kredytów i depozytów bank do obliczania wartości ekspozycji stosuje metody określone w § 2-8 załącznika nr 17 do uchwały.

§ 112. W przypadku umów leasingu, wartość ekspozycji jest równa zdyskontowanemu strumieniowi płatności z tytułu umowy leasingu, przy czym:

1) minimalne raty z tytułu umowy leasingu oznaczają płatności przypadające za okres umowy leasingu, które zobowiązany jest ponieść, lub do których może zostać zobowiązany korzystający oraz wszelkie opcje zakupu (tzn. opcje, odnośnie których istnieje uzasadnione przekonanie, że zostaną zrealizowane);

2) do kwoty minimalnych płatności z tytułu umowy leasingu zaliczyć należy również wszelkie gwarantowane wartości rezydualne spełniające warunki określone w § 26 załącznika nr 17 do uchwały dotyczące uznawania dostawców ochrony kredytowej, jak również wymogi minimalne dotyczące uznania innych rodzajów gwarancji, o których mowa w § 39-41 załącznika nr 17 do uchwały.

§ 113.1. W przypadku pozycji wymienionych w § 31 załącznika nr 2 do uchwały, z zastrzeżeniem ust. 2, wartość ekspozycji określa się według metod wymienionych w załączniku nr 16 do uchwały.

2. Kwotę ważoną ryzykiem dla każdej ekspozycji, która spełnia wymagania określone w § 27 i 43 załącznika nr 17 do uchwały, można skorygować według następujących zasad:

1) poprzez uwzględnienie aktualizacji wartości ekspozycji uwzględniającej jakość kredytową kontrahenta;

2) poprzez przyjęcie, że oczekiwana kwota straty odpowiadająca narażeniu na ryzyko kredytowe kontrahenta wynosi zero -o ile bank we wniosku, o którym mowa w § 1 ust. 2 wykazał, że ryzyko kredytowe kontrahenta zostało należycie uwzględnione w kalkulacji wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego kontrahenta w portfelu handlowym.

§ 114. Wartość ekspozycji do celów obliczania kwot ekspozycji ważonych ryzykiem nabytych wierzytelności jest równa kwocie ekspozycji, pomniejszonej o wymogi kapitałowe z tytułu ryzyka rozmycia, przed uwzględnieniem technik ograniczenia ryzyka kredytowego.

§ 115.1. Jeżeli ekspozycja ma formę papierów wartościowych lub towarów odsprzedanych, zastawionych lub pożyczonych w ramach transakcji z przyrzeczeniem odkupu lub transakcji udzielania lub otrzymania pożyczki papierów wartościowych lub towarów, transakcji z długim terminem zapadalności oraz transakcji z opcją uzupełnienia zabezpieczenia kredytowego, wówczas, z zastrzeżeniem § 116, wartość ekspozycji stanowi wartość papierów wartościowych lub towarów określoną zgodnie z § 1 uchwały.

2. W przypadku korzystania z kompleksowej metody ujmowania zabezpieczeń finansowych, określonej w § 44-88 załącznika nr 17 do uchwały, wartość ekspozycji powiększa się o kwotę korekty z tytułu zmienności odpowiadającą danym papierom wartościowym lub towarom. Wartość ekspozycji z tytułu transakcji z przyrzeczeniem odkupu, transakcji udzielania lub zaciągania pożyczek papierów wartościowych lub towarów, transakcji z długim terminem rozliczenia oraz transakcji z opcją uzupełnienia zabezpieczenia kredytowego można określić zgodnie z załącznikiem nr 16 do uchwały lub zgodnie z § 53-57 załącznika nr 17 do uchwały.

§ 116. Wartość ekspozycji z tytułu niespłaconych ekspozycji kredytowych kontrahenta centralnego, oblicza się zgodnie z § 7 załącznika nr 16 do uchwały, pod warunkiem, że ryzyko kredytowe kontrahenta centralnego związane ze wszystkimi uczestnikami umów zawieranych przez kontrahenta centralnego jest objęte codziennie pełnym zabezpieczeniem.

§ 117. Wartość ekspozycji w przypadku zobowiązań, wymienionych w § 118, oblicza się jako iloczyn przyznanej, lecz niewykorzystanej kwoty oraz współczynnika konwersji, przy czym współczynnik konwersji oznacza ułamek, którego:

1) licznik stanowi niewykorzystana według stanu na dzień, dla którego dokonuje się obliczeń, kwota zobowiązania, która w chwili niewykonania zobowiązania będzie wykorzystana, stanowiąc kwotę ekspozycji;

2) mianownik stanowi niewykorzystana na dzień, dla którego dokonuje się obliczeń, kwota zobowiązania, przy czym kwota zobowiązania ustalana jest w oparciu o ustalony limit, chyba że faktyczny limit jest wyższy, a ekspozycja jest przypisana do klasy wymienionej w § 6 ust. 1 pkt 2.

§ 118. Bank korzysta z następujących współczynników konwersji:

1) dla niewykorzystanych zobowiązań kredytowych, które bank może bezwarunkowo wypowiedzieć w każdej chwili bez uprzedzenia, lub które umożliwiają w sposób efektywny wypowiedzenie umowy o linię kredytową wskutek pogorszenia wiarygodności kredytowej dłużnika, stosuje się współczynnik konwersji 0%, przy czym:

a) warunkiem stosowania współczynnika konwersji 0% jest monitorowanie kondycji finansowej dłużnika oraz stosowanie procedur wewnętrznych, umożliwiających bankowi natychmiastowe wykrycie pogorszenia się wiarygodności kredytowej danego dłużnika,

b) niewykorzystane linie kredytowe można uznać za bezwarunkowo odwoływalne, jeżeli warunki umowy pozwalają bankowi odwołać je w pełnym zakresie dopuszczalnym w ramach ustawodawstwa w zakresie ochrony praw konsumenta;

2) dla akredytyw krótkoterminowych z tytułu przesyłki towarów stosuje się współczynnik konwersji 20% zarówno dla banku otwierającego, jak i potwierdzającego akredytywę;

3) dla niewykorzystanych zobowiązań zakupu odnawialnych nabytych wierzytelności, które są bezwarunkowo odwoływalne lub które dają bankowi możliwość automatycznego odwołania w dowolnej chwili bez uprzedniego powiadomienia, stosuje się współczynniki konwersji 0%, o ile bank aktywnie monitoruje sytuację finansową dłużnika, a stosowane procedury wewnętrzne umożliwiają natychmiastowe wykrycie pogorszenia wiarygodności kredytowej dłużnika;

4) dla innych linii kredytowych niż wymienione w pkt. 1 i 2, programów gwarancji emisji krótkoterminowych (NIF) oraz odnawialnych gwarancji emisji (RUF), stosuje się współczynnik konwersji 75%;

5) bank, który spełnia minimalne kryteria dotyczące stosowania własnych oszacowań współczynników konwersji zgodnie z § 124-261, może po uzyskaniu zgody Komisji Nadzoru Finansowego stosować własne oszacowania współczynników konwersji do typów produktów wymienionych w pkt. 1-4.

§ 119. Jeżeli zobowiązanie odnosi się do udzielenia innego zobowiązania, wówczas stosuje się niższy z dwóch współczynników konwersji im odpowiadających.

§ 120. Dla wszystkich pozycji pozabilansowych, innych niż wymienione w § 109-119, wartość ekspozycji jest równa następującej części wartości nominalnej pozycji:

1) 100% w odniesieniu do pozycji o wysokim ryzyku;

2) 50% w odniesieniu do pozycji o średnim ryzyku;

3) 20% w odniesieniu do pozycji o nisko-średnim ryzyku;

4) 0% w odniesieniu do pozycji o niskim ryzyku; przy czym przypisanie tych operacji pozabilansowych do poszczególnych klas ryzyka przeprowadza się zgodnie z § 100 załącznika nr 4 do uchwały.

EKSPOZYCJE KAPITAŁOWE

§ 121. Wartość ekspozycji jest równa wartości przedstawionej w sprawozdaniu finansowym banku.

§ 122. Wartość ekspozycji kapitałowych określa się następująco:

1) w przypadku inwestycji kapitałowych wycenianych według wartości godziwej - w których zmiany wartości są wykazywane bezpośrednio w rachunku zysków i strat, a następnie w funduszach własnych - wartość ekspozycji jest równa wartości godziwej przedstawionej w bilansie;

2) w przypadku inwestycji kapitałowych wycenianych według wartości godziwej - w których zmiany wartości nie są uwzględniane w rachunku zysków i strat, lecz są ujmowane jako odrębny składnik kapitału skorygowany o podatek -wartość ekspozycji jest równa wartości godziwej przedstawionej w bilansie;

3) w przypadku inwestycji kapitałowych wycenianych według ceny nabycia lub według niższej z ceny nabycia i wartości rynkowej, wartość ekspozycji stanowi cenę nabycia lub wartość rynkową przedstawioną w bilansie.

INNE AKTYWA NIEZWIAZANE ZE ZOBOWIĄZANIEM KREDYTOWYM

§ 123. Wartość ekspozycji innych aktywów niezwiązanych ze zobowiązaniem kredytowym jest równa wartości przedstawianej w sprawozdaniach finansowych.

Część V. Wymogi minimalne dotyczące metody wewnętrznych ratingów

SYSTEMY RATINGOWE

Tytuł I. Zasady ogólne

§ 124. System ratingowy stanowią wszystkie metody, procesy, mechanizmy kontroli, systemy gromadzenia danych i systemy informatyczne, które wykorzystuje się przy ocenie ryzyka kredytowego, zaliczaniu ekspozycji do poszczególnych klas jakości lub puli (nadawaniu ratingu) oraz kwantyfikacji niewykonania zobowiązań i poniesionych strat dla określonego rodzaju ekspozycji.

§ 125. Jeżeli bank stosuje różne systemy ratingowe, zasady przyporządkowywania dłużnika lub transakcji do danego systemu ratingowego powinny być dokumentowane i stosowane w sposób właściwie odzwierciedlający poziom ryzyka.

§ 126. Kryteria i proces przypisywania podlegają okresowym przeglądom w celu określenia, czy są adekwatne do aktualnego portfela i warunków zewnętrznych.

Tytuł II. Struktura systemów ratingowych

Dział 1. Zasady ogólne

§ 127. Jeżeli bank stosuje bezpośrednie oszacowania parametrów ryzyka, wyniki takich oszacowań można traktować jako stopnie w ciągłej skali ratingowej.

Dział 2. Ekspozycje wobec przedsiębiorców, instytucji, rządów i banków centralnych

§ 128. System ratingowy uwzględnia charakterystykę ryzyka dłużnika i transakcji.

§ 129. System ratingowy zawiera skalę ratingową dłużników, która odzwierciedla wyłącznie kwantyfikację ryzyka niewykonania zobowiązań przez dłużników. Z zastrzeżeniem § 135, skala ratingową dłużników składa się z co najmniej 7 klas dłużników wykonujących zobowiązania i jednej klasy dłużników, którzy nie wykonują zobowiązań.

§ 130. Klasa jakości dłużników oznacza kategorię ryzyka w ramach skali ratingowej dłużników wchodzącej w skład systemu ratingowego, do której zaliczani są dłużnicy według określonych i wyraźnych kryteriów ratingowych, na podstawie których otrzymuje się oszacowania PD, przy czym bank dokumentuje związek pomiędzy klasami jakości dłużników pod względem poziomu ryzyka niewykonania zobowiązań, jaki oznacza każda klasa, oraz kryteriów używanych do wyróżnienia tego poziomu ryzyka.

§ 131. Bank, którego portfele ekspozycji są skoncentrowane w określonym segmencie rynku i w określonym zakresie ryzyka niewykonania zobowiązań, stosuje wystarczającą liczbę klas jakości dłużników, aby uniknąć nadmiernej koncentracji dłużników w jednej klasie. Znaczna koncentracja w ramach jednej klasy powinna zostać poparta przekonującymi empirycznymi dowodami na to, że dana klasa jakości dłużników obejmuje stosunkowo wąski przedział wartości PD oraz że ryzyko niewykonania zobowiązań, jakie generują wszyscy dłużnicy w tej klasie, mieści się w tym przedziale.

§ 132. Warunkiem wydania przez Komisję Nadzoru Finansowego zgody na stosowanie przez bank metody wewnętrznych ratingów obejmującej własne oszacowania strat z tytułu niewykonania zobowiązań (LGD) do obliczania wymogu kapitałowego jest uwzględnienie w systemie ratingowym odrębnej skali ratingowej instrumentów, która odzwierciedla wyłącznie charakterystykę transakcji w zakresie wartości LGD.

§ 133. Klasa jakości instrumentów oznacza kategorię ryzyka w ramach skali instrumentów wchodzącej w skład systemu ratingowego, do której zaliczane są ekspozycje według określonych i wyraźnych kryteriów ratingowych, na podstawie których otrzymuje się własne oszacowania wartości LGD. Definicja klasy obejmuje zarówno zasady zaliczania ekspozycji do danej klasy, jak i kryteria różnicowania poziomów ryzyka poszczególnych klas.

§ 134. Znaczna koncentracja w ramach jednej klasy instrumentów musi zostać poparta empirycznymi dowodami na to, że dana klasa obejmuje stosunkowo wąski przedział wartości LGD, oraz że ryzyko, jakie generują wszystkie ekspozycje w tej klasie mieści się w tym przedziale.

§ 135. Bank stosujący metody określone w § 25 do przypisywania wag ryzyka ekspozycjom związanym z kredytowaniem specjalistycznym, nie tworzy skali ratingowej dłużników, która odzwierciedlałaby kwantyfikację niewykonania zobowiązań przez dłużnika odnoszącą się wyłącznie do tych ekspozycji, jednakże jest zobowiązany stosować do tych ekspozycji co najmniej 4 klasy dłużników wykonujących zobowiązania i co najmniej jedną klasę dłużników, którzy nie wykonują zobowiązań.

Dział 3. Ekspozycje detaliczne

§ 136. Systemy ratingowe uwzględniają zarówno ryzyko dłużnika, jak i ryzyko transakcji oraz obejmują wszystkie istotne charakterystyki ryzyka dłużnika i transakcji.

§ 137. Poziom dywersyfikacji ryzyka jest na tyle duży, że liczba ekspozycji w danej klasie lub puli wystarcza do miarodajnej kwantyfikacji i zatwierdzenia oszacowań charakterystyk straty na poziomie klasy lub puli, przy czym rozdziału ekspozycji i dłużników na poszczególne klasy lub pule dokonuje się tak, by uniknąć nadmiernej koncentracji.

§ 138. Proces przypisywania ekspozycji do klas lub puli zapewnia znaczącą dywersyfikację ryzyka, grupowanie odpowiednio jednorodnych ekspozycji oraz pozwala na dokładne i spójne szacowanie charakterystyk straty na poziomie klasy lub puli. W przypadku nabytych wierzytelności, przy grupowaniu ekspozycji uwzględnia się praktyki stosowane przez sprzedawcę w zakresie gwarantowania emisji oraz zróżnicowanie jego klientów.

§ 139. Klasyfikując ekspozycje do odpowiednich klas lub puli, bank bierze pod uwagę następujące czynniki ryzyka:

1) charakterystykę ryzyka dłużnika;

2) charakterystykę ryzyka transakcji, włącznie z rodzajami produktów lub zabezpieczeń, przy czym bank uwzględnia we właściwy sposób przypadki, w których kilka ekspozycji korzysta z tego samego zabezpieczenia;

3) zaległości kredytowe, chyba że bank przedstawi na żądanie Komisji Nadzoru Finansowego uzasadnienie, że zaległości takie nie są istotnym czynnikiem ryzyka.

Tytuł III. Przypisywanie ekspozycji do klas jakości lub puli

Dział 1. Zasady ogólne

§ 140. Bank stosuje definicje, procedury i kryteria służące przypisaniu ekspozycji do odpowiednich klas lub puli w ramach systemu ratingowego, spełniające poniższe wymagania:

1) definicje i kryteria klasy lub puli są wystarczająco szczegółowe, aby bez względu na rodzaj działalności, oddział i lokalizację, umożliwić osobom odpowiedzialnym za przyznawanie ocen ratingowych konsekwentne zaliczanie dłużników lub instrumentów stanowiących podobne ryzyko do tej samej klasy lub puli;

2) dokumentacja procesu nadawania ocen ratingowych umożliwia stronom trzecim zrozumienie zasad przypisywania ekspozycji do danych klas lub puli, odtworzenie procesu przypisywania i dokonanie oceny jego zasadności;

3) kryteria są zgodne z wewnętrznymi standardami kredytowymi obowiązującymi w banku oraz z procedurami postępowania wobec dłużników i ekspozycji zagrożonych.

§ 141. Przypisując dłużników do klas lub puli, bank uwzględnia wszystkie istotne informacje, przy czym:

1) informacje takie powinny być aktualne i umożliwiać bankowi dokonanie prognozy jakości kredytowej danej ekspozycji;

2) im mniej informacji znajduje się w posiadaniu banku, tym ostrożniej przypisuje on ekspozycje do klas lub puli dłużników i instrumentów;

3) jeżeli bank stosuje jako główny czynnik zewnętrzną ocenę ratingową na podstawie której decyduje o przyznaniu wewnętrznej oceny ratingowej, powinien uwzględnić również inne, istotne informacje.

Dział 2. Ekspozycje wobec przedsiębiorców, instytucji, rządów i banków centralnych

§ 142. Częścią procesu udzielania kredytu jest przypisanie dłużnika do odpowiedniej klasy dłużników.

§ 143. Dla banku, który otrzymał zgodę na stosowanie własnych oszacowań strat z tytułu niewykonania zobowiązań (LGD) i współczynników konwersji, każda ekspozycja jest w ramach procesu udzielania kredytu przypisana do odpowiedniej klasy instrumentów.

§ 144. Bank wykorzystujący do przypisywania wag ryzyka ekspozycjom z tytułu kredytowania specjalistycznego metody określone w § 25-29, zalicza każdą taką ekspozycję do odpowiedniej klasy, zgodnie z § 135.

§ 145. Każdej osobie prawnej, wobec której bank posiada ekspozycje, nadaje się oddzielny rating, przy czym bank obowiązany jest przedstawić odpowiednie zasady traktowania dłużników indywidualnych oraz grup powiązanych dłużników.

§ 146. Poszczególne ekspozycje wobec jednego dłużnika są zaliczane do tej samej klasy jakości dłużników, bez względu na ewentualne różnice pomiędzy poszczególnymi transakcjami, przy czym ekspozycje wobec jednego dłużnika można zaliczyć do różnych klas jakości dłużnika w przypadku:

1) występowania ryzyka transferowego zależnie od tego, czy ekspozycje są nominowane w walucie krajowej, czy obcej;

2) jeżeli poprzez korektę sposobu przypisywania do klasy dłużników można uwzględnić fakt objęcia ekspozycji gwarancjami;

3) gdy przepisy dotyczące ochrony konsumentów, tajemnicy bankowej lub inne zabraniają przekazywania danych klientów.

Dział 3. Ekspozycje detaliczne

§ 147. Częścią procesu udzielania kredytu jest przypisanie każdej ekspozycji do odpowiedniej klasy lub puli.

Dział 4. Arbitralne korekty ratingów

§ 148. Do celów przypisywania ekspozycji do klas lub puli, bank określa przypadki, w których przyjęte parametry wejściowe i wyniki procesu przypisywania ratingu mogą być skorygowane w wyniku własnego osądu, a także wskazuje pracowników banku odpowiedzialnych za zatwierdzenie takich zmian. Bank przechowuje informacje dotyczące wspomnianych zmian i osób odpowiedzialnych za ich zatwierdzenie. Bank analizuje jakość kredytową ekspozycji, których rating został skorygowany, w tym ocenia jakość kredytową ekspozycji, których rating został skorygowany przez poszczególne osoby, uwzględniając wszystkie osoby mające prawo do korekty ratingów.

Tytuł IV. Integralność procesu przyznawania ratingów

Dział 1. Ekspozycje wobec przedsiębiorców, instytucji, rządów i banków centralnych

§ 149. Przyznawanie ratingów oraz okresowe przeglądy ratingów są prowadzone lub zatwierdzane przez jednostkę lub podmiot niezależny, który nie odnosi bezpośrednich korzyści z decyzji dotyczących udzielenia kredytu.

§ 150. Bank aktualizuje oceny ratingowe co najmniej raz w roku, przy czym:

1) w przypadku dłużników o wyższym ryzyku i ekspozycji o skomplikowanej strukturze przeglądy są dokonywane z większą częstotliwością

2) z chwilą uzyskania nowych, istotnych informacji na temat dłużnika lub ekspozycji, bank przeprowadza ponowną ocenę ratingową

§ 151. Bank powinien stosować skuteczny system pozyskiwania i aktualizacji informacji dotyczących charakterystyk dłużnika, które wpływają na wartości PD oraz charakterystyk transakcji, które wpływają na wartości LGD i współczynników konwersji.

Dział 2. Ekspozycje detaliczne

§ 152. Bank co najmniej raz w roku aktualizuje oceny ratingowe dłużników i instrumentów lub dokonuje przeglądu charakterystyk strat i zaległości kredytowych w każdej zidentyfikowanej puli ryzyka, w zależności, które z tych działań ma w danym przypadku zastosowanie oraz co najmniej raz w roku na podstawie reprezentatywnej próbki dokonuje oceny wybranych ekspozycji z każdej puli, aby potwierdzić prawidłowość przypisania ekspozycji do pul ryzyka.

Tytuł V. Stosowanie modeli

§ 153. Bank może dokonywać przypisania ekspozycji do klas jakości dłużników, klas jakości instrumentów lub pul należności na podstawie modeli statystycznych i innych metod automatycznych, jeśli spełnia poniższe warunki:

1) bank wykaże, że moc prognostyczna modelu jest wysoka oraz że stosowanie modelu nie wpływa na zniekształcenie poziomu wymogów kapitałowych;

2) bank stosuje procedury służące weryfikacji danych wejściowych modelu obejmujące ocenę dokładności, kompletności i poprawności;

3) bank wykaże, że dane wykorzystane do budowy modelu są reprezentatywne dla ogółu dłużników lub ekspozycji danego banku;

4) model podlega regularnemu procesowi wewnętrznego zatwierdzania, obejmującemu monitorowanie jakości i stabilności wyników modelu, przegląd jego specyfikacji oraz porównywanie wyników modelu z obserwowanym stanem ekspozycji;

5) bank uzupełnia model statystyczny o element osądu i nadzoru ludzkiego, w zakresie przeglądu ratingów wygenerowanych przez model oraz zapewnienia prawidłowego stosowania modelu, przy czym:

a) procedury przeglądu nadanych ratingów mają na celu znalezienie i ograniczenie błędów wynikających z niedoskonałości modelu,

b) osoby nadzorujące działanie modelu biorą pod uwagę wszystkie istotne informacje nieuwzględniane w modelu,

c) bank dokumentuje sposób uzupełniania wyników modelu o własny osąd;

6) dobór danych wejściowych jest uzasadniony poprzez ich zdolność objaśniania charakterystyk ryzyka;

7) model nie jest znacząco statystycznie obciążony.

Tytuł VI. Dokumentacja systemu ratingowego

§ 154.1. Bank przechowuje informacje na temat budowy i szczegółów dotyczących funkcjonowania stosowanych systemów ratingowych.

2. Informacje, o których mowa w ust. 1, obejmują potwierdzenie spełnienia wymogów minimalnych, określonych w niniejszym załączniku, w szczególności zawierają informacje dotyczące różnicowania portfela, kryteriów ratingowych, odpowiedzialności pracowników dokonujących oceny ratingowej dłużników i ekspozycji, częstotliwości przeglądów ocen oraz nadzoru zarządu oraz osób zajmujących stanowiska kierownicze w banku nad procesem przypisywania ratingów.

§ 155. Bank przechowuje informacje dotyczące:

1) uzasadnienia wyboru danych kryteriów ratingowych, analizy stanowiącej podstawę dokonanego wyboru oraz wszystkich istotnych zmian w procesie oceny ryzyka;

2) organizacji przypisywania ratingów, obejmującą sam proces przyznawania ratingów oraz strukturę kontroli wewnętrznej.

§ 156. Bank przechowuje informacje dotyczące stosowanych wewnętrznie definicji niewykonania zobowiązania i straty oraz spójności tych definicji z definicjami określonymi w niniejszej uchwale.

§ 157. W przypadku stosowania w procesie przypisywania ratingów modeli statystycznych, o których mowa w § 153, bank dokumentuje metodologię wykorzystywanych modeli poprzez:

1) szczegółowy opis teorii, założeń lub podstaw matematycznych i empirycznych, na których opiera się przypisywanie oszacowań do klas, dłużników indywidualnych, ekspozycji lub puli, oraz źródło lub źródła danych wykorzystanych do szacowania modelu;

2) precyzyjny opis procesu statystycznej oceny modelu, obejmującej testy poza okresem próby oraz poza próbą i stanowiący podstawę wewnętrznego zatwierdzania modelu;

3) wskazanie okoliczności, w których model nie działa skutecznie.

§ 158. Stosowanie modelu opracowanego przez dostawcę zewnętrznego, który zastrzega sobie do niego prawo własności, nie zwalnia z obowiązku prowadzenia dokumentacji ani żadnego innego wymogu dotyczącego systemów ratingowych, przy czym obowiązek spełnienia wymagań w tym względzie spoczywa na banku.

Tytuł VII. Zarządzanie danymi

§ 159. Bank gromadzi i przechowuje dane dotyczące wewnętrznych ocen ratingowych zgodnie z wymogami w zakresie ogłaszania informacji przez banki, określonymi w uchwale nr 385/2008 Komisji Nadzoru Finansowego z dnia 17 grudnia 2008 r. w sprawie szczegółowych zasad i sposobu ogłaszania przez banki informacji o charakterze jakościowym i ilościowym dotyczących adekwatności kapitałowej oraz zakresu informacji podlegających ogłaszaniu (Dz.Urz. KNF Nr 8, poz. 39).

Dział 1. Ekspozycje wobec przedsiębiorców, instytucji, rządów i banków centralnych

§ 160. Bank gromadzi i przechowuje:

1) kompletne historie ocen ratingowych dłużników i uznanych gwarantów;

2) daty przyznania ocen ratingowych;

3) kluczowe dane i informacje na temat metodologii wykorzystanej przy przypisaniu ratingu;

4) dane osób odpowiedzialnych za przyznanie ratingu;

5) dane identyfikujące dłużników i ekspozycje, dla których wystąpiło niewykonanie zobowiązania;

6) daty i okoliczności wystąpienia niewykonania zobowiązania;

7) dane dotyczące wartości PD i zrealizowanych współczynników niewykonania zobowiązań związanych z klasami ratingowymi oraz migracji ratingów;

8) bank niestosujący własnych oszacowań wartości LGD i współczynników konwersji gromadzi i przechowuje dane dotyczące porównania zrealizowanych wartości LGD do wartości określonych w § 88 i 89 oraz porównania zrealizowanych współczynników konwersji do wartości określonych w § 117-118.

§ 161. Bank stosujący własne oszacowania wartości LGD i współczynników konwersji gromadzi i przechowuje:

1) kompletne dane historyczne związane z ocenami ratingowymi instrumentów oraz historię oszacowań strat z tytułu niewykonania zobowiązań (LGD) i współczynników konwersji związanych z poszczególnymi skalami ocen ratingowych;

2) daty przyznania ratingów i sporządzenia oszacowań parametrów;

3) kluczowe dane i informacje na temat metodologii wykorzystanej przy przypisywaniu ratingów instrumentów oraz szacowaniu LGD i współczynników konwersji;

4) dane osób odpowiedzialnych za przyznanie ratingu instrumentom oraz osób odpowiedzialnych za szacowanie LGD i współczynników konwersji;

5) oszacowane i zrealizowane wartości LGD i współczynników konwersji związane z poszczególnymi ekspozycjami, dla których wystąpiło niewykonanie zobowiązania;

6) dane dotyczące wartości LGD ekspozycji przed i po ocenie skutków gwarancji lub kredytowego instrumentu pochodnego w przypadku tych banków, które uwzględniają skutki ograniczenia ryzyka kredytowego przez gwarancje lub kredytowe instrumenty pochodne przy szacowaniu LGD;

7) dane dotyczące składników straty dla każdej ekspozycji, dla której wystąpiło niewykonanie zobowiązania.

Dział 2. Ekspozycje detaliczne

§ 162. Bank gromadzi i przechowuje:

1) dane wykorzystywane w procesie przyporządkowywania ekspozycji do poszczególnych klas i pul;

2) szacunki wartości PD, LGD i współczynników konwersji związane z poszczególnymi klasami lub pulami ekspozycji;

3) dane identyfikujące dłużników i ekspozycje, dla których wystąpiło niewykonanie zobowiązania;

4) w przypadku ekspozycji, dla których wystąpiło niewykonanie zobowiązania, dane dotyczące klas lub pul, do których dane ekspozycje były przypisane w roku poprzedzającym niewykonanie zobowiązania oraz zrealizowane wartości LGD i współczynników konwersji;

5) dane dotyczące stóp strat dla ekspozycji zaliczonych do klasy odnawialnych ekspozycji detalicznych (QRRE).

Tytuł VIII. Testy warunków skrajnych stosowane w ocenie adekwatności kapitałowej

§ 163. Przy ocenie adekwatności kapitałowej bank wykorzystuje testy warunków skrajnych, uwzględniające zdarzenia lub zmiany warunków ekonomicznych, które mogą nastąpić w przyszłości, wywierając niekorzystny wpływ na ryzyko kredytowe ekspozycji banku oraz ocenę odporności banku na takie zmiany lub zdarzenia.

§ 164. Bank przeprowadza przynajmniej raz na kwartał testy warunków skrajnych w zakresie ryzyka kredytowego w celu oceny wpływu określonych warunków na wymogi kapitałowe w zakresie ryzyka kredytowego.

§ 165. Dokonany przez bank wybór testu może być weryfikowany podczas czynności nadzorczych.

§ 166. Stosowany test powinien być uzasadniony i ostrożny, uwzględniający co najmniej scenariusz łagodnej recesji.

§ 167. Bank w ramach symulacji warunków skrajnych ocenia migrację ratingów.

§ 168. Testy warunków skrajnych powinny obejmować portfele zawierające zdecydowaną większość ekspozycji banku.

§ 169. Bank stosujący zasady określone w § 21, w ramach testów warunków skrajnych dokonuje oceny wpływu pogorszenia się wiarygodności kredytowej dostawców ochrony kredytowej, a w szczególności skutki, jakie wiążą się z niespełnieniem przez nich kryteriów uznawania.

KWANTYFIKACJA RYZYKA

Tytuł I. Zasady ogólne

Dział 1. Niewykonanie zobowiązania

§ 170. Zasady określania parametrów ryzyka związanego z poszczególnymi klasami lub pulami ratingowymi zostały określone w § 171-189.

Dział 2. Definicja niewykonania zobowiązania

§ 171. Przyjmuje się, że niewykonanie zobowiązania ma miejsce w odniesieniu do danego dłużnika, jeżeli wystąpiło co najmniej jedno z dwóch następujących zdarzeń:

1) bank uznaje, że dłużnik prawdopodobnie nie wywiąże się w pełni ze swoich zobowiązań kredytowych wobec banku, podmiotu dominującego wobec banku lub podmiotu zależnego banku bez konieczności podejmowania przez bank działań, takich jak realizacja zabezpieczenia, o ile takowe istnieje;

2) którakolwiek z ekspozycji o charakterze zobowiązania kredytowego dłużnika wobec banku, podmiotu dominującego wobec banku lub podmiotu zależnego banku jest przeterminowana o ponad 90 dni, z zastrzeżeniem §176.

§ 172. W przypadku linii kredytowej, za początek okresu przeterminowania uznaje się:

1) datę przekroczenia wyznaczonego limitu;

2) datę wyznaczenia nowego limitu niższego niż wykorzystana kwota kredytu;

3) datę wykorzystania kwoty kredytu bez zgody banku; przy czym kwotę przekroczenia określa się, stosując odpowiednio § 176.

§ 173. Wyznaczony limit oznacza limit, o którym powiadomiono dłużnika.

§ 174. W przypadku kart kredytowych ekspozycję uważa się za przeterminowaną z upływem terminu wymagalności płatności minimalnej.

§ 175. W przypadku ekspozycji detalicznych bank może stosować definicję niewykonania zobowiązania na poziomie instrumentu.

§ 176.1. Ekspozycję uznaje się za przeterminowaną jeśli w przypadku ekspozycji detalicznych, kwota przeterminowana przekracza 500 złotych, a w przypadku pozostałych ekspozycji, kwota przeterminowana przekracza 3000 złotych.

2. Bank może ustalić niższe progi, od których uznaje ekspozycję za przeterminowaną o ile jest w stanie udowodnić, że nie wpływa to na jakość oszacowań parametrów ryzyka.

§ 177. Następujące elementy stanowią przesłanki stwierdzenia niewykonania zobowiązania, o którym mowa w § 171 pkt1:

1) bank zaprzestał naliczania od ekspozycji kredytowej odsetek do rachunku zysków i strat;

2) dokonanie odpisu z tytułu utraty wartości lub utworzenia rezerwy celowej na skutek wyraźnego pogorszenia wiarygodności kredytowej po powstaniu zobowiązania wobec banku;

3) zbycie przez bank ekspozycji ze znaczną stratą ekonomiczną związaną ze zmianą jej wiarygodności kredytowej;

4) zezwolenie przez bank na wymuszoną restrukturyzację zobowiązania kredytowego, o ile może to skutkować zmniejszeniem zobowiązań finansowych poprzez umorzenie istotnej części zobowiązania lub odroczenie spłaty kwoty głównej, odsetek lub -jeżeli dotyczy -prowizji;

5) złożenie przez bank wniosku o postawienie dłużnika w stan upadłości lub podobnego wniosku w odniesieniu do zobowiązań kredytowych dłużnika wobec banku, podmiotu dominującego wobec banku lub podmiotu zależnego banku;

6) postawienie dłużnika w stan upadłości lub uzyskanie przez niego podobnej ochrony prawnej, powodującej uniknięcie lub opóźnienie spłaty zobowiązań kredytowych wobec banku, podmiotu dominującego wobec banku lub podmiotu zależnego banku;

7) w przypadku ekspozycji kapitałowych, dla których wymóg kapitałowy obliczany jest zgodnie z metodą opartą na PD/LGD, zezwolenie przez bank na wymuszoną restrukturyzację ekspozycji kapitałowej.

§ 178. Bank stosujący dane zewnętrzne, które są niespójne z definicją niewykonania zobowiązania określoną w § 171, zobowiązany jest wykazać, że dokonano odpowiednich korekt w celu osiągnięcia jak największej spójności ze wspomnianą definicją.

§ 179. Jeżeli bank uzna, że do danej ekspozycji przestała mieć zastosowanie definicja niewykonania zobowiązania, bank przypisuje dłużnikowi lub instrumentowi rating jak ekspozycjom, dla których nie wystąpiło niewykonanie zobowiązania.

Dział 3. Wymogi ogólne dotyczące oszacowań

§ 180.1. Dla własnych oszacowań dotyczących parametrów ryzyka PD, LGD, współczynnika konwersji i EL, bank wykorzystuje wszystkie przydatne do tego dane, informacje i metody.

2. Oszacowania dokonywane są na podstawie danych historycznych, jak i empirycznych, a nie wyłącznie osądu własnego.

3. Oszacowania oparte są na istotnych czynnikach kształtujących poszczególne parametry ryzyka, przy czym im mniej danych posiada bank, tym ostrożniejsze powinny być oszacowania.

§ 181. Bank powinien być wstanie przedstawić zestawienia poniesionych strat, wyrażonych w postaci zrealizowanej częstotliwości niewykonania zobowiązań, zrealizowanego LGD i zrealizowanego współczynnika konwersji lub, w przypadku stosowania oszacowań EL, zrealizowanej straty, w rozbiciu na główne czynniki kształtujące poszczególne parametry ryzyka.

§ 182. Bank uwzględnia wszelkie zmiany dotyczące zasad udzielania kredytów lub prowadzenia postępowania windykacyjnego w okresie obserwacji, o którym mowa w § 197, 203, 214, 218, 225, 227, przy czym:

1) w oszacowaniach bank na bieżąco uwzględnia wpływ zmian technologicznych oraz nowe dane i informacje;

2) bank dokonuje przeglądu oszacowań wraz z pojawieniem się nowych informacji, nie rzadziej jednak niż raz do roku.

§ 183.1. Populacja ekspozycji objętych danymi stanowiącymi podstawę oszacowań, standardy kredytowania stosowane w okresie obserwacji i inne istotne czynniki powinny być porównywalne do ekspozycji, procedur i standardów banku.

2. Bank powinien być w stanie wykazać, że warunki ekonomiczne lub rynkowe, na których opierają się dane stanowiące podstawę oszacowań, odpowiadają warunkom obecnym lub warunkom w przewidywalnej przyszłości.

3. Liczba ekspozycji w próbie stanowiącej podstawę oszacowań oraz okres próby na potrzeby kwantyfikacji powinny być dobrane tak, by gwarantować dokładność i pewność oszacowań.

§ 184. Do nabytych wierzytelności, w oszacowaniach uwzględnia się wszystkie dostępne bankowi istotne informacje dotyczące jakości wierzytelności bazowych, łącznie z danymi dotyczącymi podobnych pakietów wierzytelności pochodzącymi od sprzedawcy, nabywającego banku lub ze źródła zewnętrznego, przy czym wszystkie dane uzyskane od sprzedawcy poddawane są przez bank nabywający weryfikacji.

§ 185. Bank uwzględnia w ostrożny sposób w swoich oszacowaniach przewidywany zakres błędów oszacowań, przy czym jeżeli stosowane metody i dane są niezadowalające i przewidywany zakres błędów podlega zwiększeniu, bank powinien dokonywać oszacowań z większą dozą ostrożności.

§ 186. Jeżeli szacunki stosowane przez bank do obliczania kwot ekspozycji ważonych ryzykiem są różne od tych, które wykorzystuje do celów wewnętrznych, bank zobowiązany jest dokumentować różnice oraz w razie konieczności uzasadnić ich istnienie.

§ 187. Jeżeli we wniosku, o którym mowa w § 8 ust. 2 uchwały, bank wykaże, że dane zebrane przed wejściem uchwały w życie zostały odpowiednio skorygowane w celu osiągnięcia jak największej zbieżności z definicjami niewykonania zobowiązania i straty, zgoda Komisji Nadzoru Finansowego, o której mowa w § 8 ust. 2 uchwały może zostać wydana z uwzględnieniem elastyczności w stosowaniu norm wymaganych dla danych.

§ 188. Jeżeli bank wykorzystuje dane zbiorcze pochodzące z innych banków, zobowiązany jest wykazać, że:

1) systemy i kryteria ratingowe innych banków są podobne do jego własnych;

2) rozpatrywany zbiór banków jest reprezentatywny względem portfela, którego dotyczą dane zbiorcze;

3) dane zbiorcze są konsekwentnie stosowane przez bank w oszacowaniach.

§ 189. Wykorzystywanie przez bank danych zbiorczych pochodzących z innych banków, nie zwalnia banku z odpowiedzialności za integralność systemów ratingowych, posiadania wystarczającej znajomości stosowanych wewnętrznie systemów ratingowych oraz skutecznego monitorowania i kontroli procesu przyznawania ocen ratingowych.

Tytuł II. Wymogi dotyczące szacowania wartości PD

Dział. 1. Ekspozycje wobec przedsiębiorców, instytucji, rządów i banków centralnych

§ 190. Bank dokonuje oszacowań wartości PD według klas jakości dłużników na podstawie średnich długoterminowych jednorocznych współczynników niewykonania zobowiązań.

§ 191. W przypadku nabytych wierzytelności przedsiębiorców, bank może dokonywać oszacowań wartości EL według klas jakości dłużników na podstawie średnich długoterminowych jednorocznych odnotowanych współczynników niewykonania zobowiązań.

§ 192. Jeżeli bank szacuje średnie długoterminowe wartości PD i LGD dla nabytych wierzytelności przedsiębiorców, wykorzystując oszacowania wartości EL oraz odpowiednio oszacowania PD lub LGD, wymagane jest, aby proces szacowania całkowitych strat spełniał ogólne wymogi minimalne odnośnie szacowania wartości PD i LGD określone w niniejszym załączniku, a wynik był zgodny z pojęciem LGD, o którym mowa w § 205.

§ 193. Stosowanie technik szacowania PD należy wspierać analizą mającą na celu łączenie wyników stosowania różnych technik i dokonywania korekt ze względu na ograniczenia technik i posiadanych informacji.

§ 194. Jeżeli bank wykorzystuje dane wewnętrzne dotyczące zdarzeń niewykonania zobowiązań do szacowania wartości PD, w oszacowaniach należy uwzględniać zasady polityki kredytowej i zmiany w zakresie stosowanych systemów ratingowych oraz zwiększać przewidywany zakres błędów oszacowań w celu uwzględnienia zmian zasad polityki kredytowej i wszelkich różnic pomiędzy systemem ratingowym, który posłużył do wygenerowania danych a obecnym systemem ratingowym.

§ 195. Jeżeli bank przyporządkowuje swoje wewnętrzne klasy jakości do skali stosowanej przez zewnętrzną instytucję oceny wiarygodności kredytowej, a następnie przypisuje stosowanej przez siebie klasie współczynnik niewykonania zobowiązań odpowiadający klasie dłużników zewnętrznej instytucji oceny wiarygodności kredytowej, to przyporządkowanie takie opiera się na porównaniu wewnętrznych kryteriów ratingowych do kryteriów stosowanych przez zewnętrzną instytucję oceny wiarygodności kredytowej oraz na porównaniu wewnętrznych ratingów i zewnętrznych ocen wiarygodności kredytowej wspólnych dłużników, przy czym:

1) bank unika i eliminuje błędy i niespójności w procesie przyporządkowywania lub w wykorzystywanych danych;

2) kryteria zewnętrznej instytucji oceny wiarygodności kredytowej, na których opierają się dane wykorzystywane do kwantyfikacji są ukierunkowane jedynie na ryzyko niewykonania zobowiązań i nie uwzględniają charakterystyki transakcji;

3) bank w swojej analizie porównuje stosowane definicje niewykonania zobowiązań zgodnie z wymogami określonymi w § 171-179;

4) bank przechowuje informacje opisujące podstawy przyporządkowania.

§ 196. Jeżeli bank stosuje statystyczne modele prognozowania prawdopodobieństwa niewykonania zobowiązania spełniające wymagania, o których mowa w § 153, może szacować wartość PD w danej klasie jako prostą średnią arytmetyczną oszacowań prawdopodobieństw niewykonania zobowiązania dla poszczególnych dłużników.

§ 197.1. Bez względu na to, czy dla oszacowań wartości PD bank stosuje źródła danych zewnętrznych, wewnętrznych czy zbiorczych, bądź ich kombinację, długość wykorzystywanego okresu obserwacji wynosi co najmniej pięć lat dla co najmniej jednego źródła, przy czym, jeżeli dla któregoś ze źródeł okres obserwacji jest dłuższy, a dane są istotne, należy wykorzystać ten dłuższy okres.

2. Zasada, o której mowa w ust. 1 ma zastosowanie również do metody opartej na PD/LGD dla ekspozycji kapitałowych.

Dział 2. Ekspozycje detaliczne

§ 198. Bank dokonuje oszacowań wartości PD według klasy jakości dłużników lub według puli na podstawie średnich długoterminowych jednorocznych współczynników niewykonania zobowiązania.

§ 199. Niezależnie od przepisów § 198, oszacowania wartości PD można również wyznaczyć na podstawie poniesionych strat i odpowiadających im oszacowań wartości LGD.

§ 200. Główne źródło informacji dla banku podczas oceny charakterystyki strat stanowią dane wewnętrzne dotyczące przypisywania ekspozycji do poszczególnych klas lub puli, a dane zewnętrzne (w tym dane zbiorcze) lub zewnętrzne modele statystyczne mogą być stosowane do kwantyfikacji pod warunkiem, że bank wykaże istotny związek pomiędzy:

1) procesem zaliczania ekspozycji do klas lub puli stosowanym przez bank i procesem stosowanym przez zewnętrzne źródło danych;

2) wewnętrznym profilem ryzyka banku i strukturą danych zewnętrznych.

§ 201. W przypadku nabytych wierzytelności detalicznych bank może stosować zewnętrzne i wewnętrzne dane źródłowe oraz wszystkie istotne źródła danych jako podstawę porównania.

§ 202. Bank może obliczać średnią długoterminową oszacowań PD i LGD dla ekspozycji detalicznych na podstawie oszacowania całkowitych strat oraz odpowiednich oszacowań PD lub LGD, jeśli podczas szacowania całkowitych strat spełnione są ogólne normy szacowania PD i LGD określone w niniejszym załączniku, a wynik jest zgodny z pojęciem LGD, o którym mowa w § 205.

§ 203.1. Bez względu na to, czy do oceny charakterystyki strat bank stosuje źródła danych zewnętrznych, wewnętrznych czy zbiorczych, bądź ich kombinację, długość okresu obserwacji wynosi co najmniej pięć lat dla co najmniej jednego źródła.

2. Jeżeli dla któregoś źródła okres obserwacji jest dłuższy, a dane są istotne, wówczas bank wykorzystuje ten dłuższy okres.

3. Bank nie musi przywiązywać równej wagi do wszystkich danych historycznych, o ile może przedstawić uzasadnienie, że dane z ostatnich okresów stanowią lepszą podstawę dla przewidywań stóp strat.

§ 204. Bank zobowiązany jest do identyfikowania i analizowania spodziewanych zmian parametrów ryzyka podczas trwania ekspozycji.

Tytuł III. Wymogi dotyczące oszacowań własnych wartości strat z tytułu niewykonania zobowiązań (LGD)

Dział 1. Zasady ogólne

§ 205. Bank dokonuje oszacowań wartości LGD według klasy lub puli instrumentów na podstawie średniej zrealizowanej wartości LGD według klasy lub puli instrumentów, uwzględniając wszystkie przypadki niewykonania zobowiązań odnotowane w źródłach danych (średnia ważona niewykonaniem zobowiązań).

§ 206.1. Bank stosuje oszacowania strat z tytułu niewykonania zobowiązań (LGD) odpowiadające recesji gospodarczej, o ile są one bardziej konserwatywne niż średnia długoterminowa.

2. Bank dopasowuje swoje oszacowania parametrów ryzyka dla poszczególnych klas i pul, tak by ograniczyć wpływ spadku koniunktury gospodarczej na wymóg kapitałowy, w celu zapewnienia przez system ratingowy generowania stałych oszacowań LGD według klas i pul.

§ 207. Bank uwzględnia stopień zależności pomiędzy ryzykiem dłużnika a ryzykiem zabezpieczenia lub dostawcy zabezpieczenia. Przypadki, w których występuje znacząca zależność są uwzględniane w ostrożny sposób.

§ 208. W ocenie wartości LGD bank uwzględnia w ostrożny sposób niedopasowanie walutowe pomiędzy zobowiązaniem bazowym a zabezpieczeniem.

§ 209. Jeżeli w oszacowaniach strat z tytułu niewykonania zobowiązań (LGD) uwzględnia się istnienie zabezpieczenia, oszacowania te oprócz szacunkowej wartości rynkowej zabezpieczenia, uwzględniają także skutki ewentualnej niezdolności banku do szybkiego objęcia kontroli nad zabezpieczeniem i jego upłynnienia.

§ 210. Jeżeli oszacowania strat z tytułu niewykonania zobowiązań (LGD) uwzględniają zabezpieczenia, bank obowiązany jest do ustanowienia wewnętrznych kryteriów dotyczących zarządzana zabezpieczeniami, pewności prawnej i zarządzania ryzykiem, w przeważającej części zgodnych z tymi, które określono w § 30-43 załącznika nr 17 do uchwały.

§ 211. W takim zakresie, w jakim bank uznaje zabezpieczenie przy obliczaniu wartości ekspozycji w odniesieniu do ryzyka kredytowego kontrahenta, zgodnie z § 12-73 załącznika nr 16 do uchwały, w oszacowaniach strat z tytułu niewykonania zobowiązań (LGD) nie bierze pod uwagę kwot, jakie spodziewa się odzyskać z zabezpieczenia.

§ 212. Dla ekspozycji, dla której wystąpiło niewykonanie zobowiązania, LGD równa się sumie najlepszego oszacowania oczekiwanej straty (ELBE) na danej ekspozycji oraz potencjalnej, dodatkowej stracie w okresie odzyskiwania należności. ELBE uwzględnia bieżące warunki ekonomiczne oraz status ekspozycji.

§ 213. W zakresie, w jakim należne, niezapłacone opłaty z tytułu opóźnień w spłacie zostały uwzględnione w przychodach w rachunku zysków i strat banku, dodaje się je do kwoty ekspozycji i strat.

Dział 2. Ekspozycje wobec przedsiębiorców, instytucji, rządów i banków centralnych

§ 214. W przypadku ekspozycji wobec przedsiębiorców, instytucji, rządowi banków centralnych, oszacowania wartości LGD opierają się na danych z okresu co najmniej pięciu lat, przedłużanego o rok z upływem każdego roku po wdrożeniu przez bank metody wewnętrznych ratingów, do osiągnięcia okresu minimum siedmiu lat, dla co najmniej jednego źródła danych, przy czym jeżeli dla któregoś ze źródeł okres obserwacji jest dłuższy, a dane te są istotne, bank wykorzystuje ten dłuższy okres obserwacji.

Dział 3. Ekspozycje detaliczne

§ 215. W przypadku ekspozycji detalicznych, oszacowania strat z tytułu niewykonania zobowiązań (LGD) można dokonać na podstawie poniesionych strat i odpowiednich oszacowań PD.

§ 216. W przypadku ekspozycji detalicznych, bank może uwzględniać kwoty do wykorzystania w przyszłości w szacunkach współczynników konwersji albo LGD.

§ 217. W przypadku nabytych wierzytelności detalicznych, bank może stosować zarówno zewnętrzne, jak i wewnętrzne dane źródłowe do oszacowań strat z tytułu niewykonania zobowiązań (LGD).

§ 218. Oszacowania wartości strat z tytułu niewykonania zobowiązań (LGD) opierają się na danych z okresu co najmniej pięciu lat. Niezależnie od przepisów § 205, bank nie musi przywiązywać równej wagi do wszystkich danych historycznych, o ile może przedstawić uzasadnienie, że dane z ostatnich okresów stanowią lepszą podstawę przewidywań stóp strat.

Tytuł IV. Wymogi dotyczące oszacowań własnych współczynnika konwersji

Dział 1. Zasady ogólne

§ 219. Bank dokonuje oszacowań współczynników konwersji według klasy lub puli instrumentów na podstawie średniej oczekiwanych współczynników konwersji według klasy lub puli instrumentów, uwzględniając, z zastrzeżeniem § 227, wszystkie przypadki niewykonania zobowiązań występujące w źródłach danych (średnia ważona niewykonaniem zobowiązań).

§ 220. Bank stosuje oszacowania współczynnika konwersji odpowiadające recesji gospodarczej, jeśli są one bardziej konserwatywne niż wynikające ze średniej długoterminowej. Ponieważ system ratingowy ma zapewnić generowanie stałych oszacowań współczynników konwersji według klas i pul, bank dopasowuje swoje oszacowania parametrów ryzyka dla poszczególnych klas i pul, tak by ograniczyć wpływ spadku koniunktury gospodarczej na kapitał.

§ 221. Współczynniki konwersji szacowane przez bank uwzględniają z zastrzeżeniem § 216 i 226, możliwość wykorzystania przez dłużnika dodatkowych kwot do chwili zaistnienia zdarzenia niewykonania zobowiązania oraz w okresie późniejszym. Przy szacowaniu współczynnika konwersji należy w sposób ostrożny uwzględnić możliwość silniejszej, dodatniej korelacji pomiędzy częstotliwością niewykonania zobowiązań a wielkością współczynnika konwersji.

§ 222. Szacując współczynniki konwersji, bank uwzględnia swoje szczegółowe zasady i strategie przyjęte w zakresie monitorowania rachunków i płatności. Bank uwzględnia również swoją zdolność i gotowość do przeciwdziałania wykorzystywaniu kolejnych kwot kredytu w sytuacji wystąpienia przesłanek zagrożenia dla wykonania zobowiązania, w szczególności przy naruszeniu warunków umowy lub niewykonaniu zobowiązania z przyczyn technicznych.

§ 223. Bank stosuje odpowiednie systemy i procedury do monitorowania kwot przyznanych w ramach produktu, kwot wykorzystanych w odniesieniu do przyznanych linii kredytowych oraz zmian w kwotach zadłużenia według dłużnika i według klasy, przy czym bank powinien móc monitorować kwoty zadłużenia na bazie dziennej.

§ 224. Jeżeli współczynniki konwersji stosowane przez bank do obliczania kwot ekspozycji ważonych ryzykiem są różne od tych, które bank wykorzystuje do celów wewnętrznych, obowiązany jest dokumentować różnice i przedstawić uzasadnienie stosowania różnych parametrów.

Dział 2. Ekspozycje wobec przedsiębiorców, instytucji, rządów i banków centralnych

§ 225. Oszacowania współczynnika konwersji opierają się na danych z okresu co najmniej pięciu lat, przedłużanego o rok każdego roku po wdrożeniu metody wewnętrznych ratingów przez bank, do osiągnięcia okresu minimum siedmiu lat, z co najmniej jednego źródła danych, przy czym jeżeli dla któregoś ze źródeł okres obserwacji jest dłuższy, a dane te są istotne, wówczas bank stosuje ten dłuższy okres.

Dział 3. Ekspozycje detaliczne

§ 226. W przypadku ekspozycji detalicznych, bank może uwzględniać kwoty do wykorzystania w przyszłości za pomocą współczynników konwersji albo LGD.

§ 227. Oszacowania współczynników konwersji opierają się na danych z okresu co najmniej pięciu lat, przy czym bank nie musi przywiązywać równej wagi do wszystkich danych historycznych, o ile może przedstawić uzasadnienie, że dane z ostatnich okresów stanowią lepszą podstawę przewidywań wykorzystania przyznanych limitów.

Tytuł V. Wymogi minimalne dotyczące oceny wpływu gwarancji i kredytowych instrumentów pochodnych

Dział 1. Ekspozycje wobec przedsiębiorców, instytucji, rządów i banków centralnych, gdzie stosuje się własne oszacowania wartości LGD oraz ekspozycje detaliczne

§ 228. Kryteria określone w § 229-236 nie stosują się do gwarancji udzielanych przez instytucje, rządy i banki centralne, jeżeli na podstawie zgody Komisji Nadzoru Finansowego, o której mowa w § 8 ust. 2 uchwały, bank stosuje metodę standardową obliczania wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego do ekspozycji wobec tych podmiotów. W tym przypadku stosuje się zasady określone w § 5 załącznika nr 4 do uchwały oraz § 2-8 załącznika nr 17 do uchwały.

§ 229. W przypadku gwarancji dla ekspozycji detalicznych, kryteria określone w § 228 mają zastosowanie w zakresie przypisywania ekspozycji do klas lub pul oraz do szacowania wartości PD.

Dział 2. Uznani gwaranci i gwarancje

§ 230. Bank określa jednoznaczne kryteria w zakresie rodzajów gwarantów uznawanych przez siebie do celów obliczania kwot ekspozycji ważonych ryzykiem.

§ 231. Do uznanych gwarantów stosuje się te same zasady, co do dłużników, zgodnie z przepisami § 140-153.

§ 232.1. Gwarancja udzielona przez podmiot, o którym mowa w § 230, powinna spełniać poniższe warunki:

1) umowa gwarancji zawarta została w formie pisemnej;

2) gwarancja jest nieodwołalna ze strony gwaranta, obowiązuje do chwili całkowitego uregulowania zobowiązania (w zakresie kwoty i terminu objętych gwarancją) i jest egzekwowalna na mocy obowiązującego prawa wobec gwaranta w obrębie jurysdykcji, gdzie posiada on aktywa podlegające egzekucji;

3) bank potrafi uzasadnić, że kryteria przypisywania ratingów odpowiednio uwzględniają potencjalne zmniejszenie efektów ograniczenia ryzyka kredytowego.

2. Bank może uwzględnić gwarancję spełniającą warunki, o których mowa w ust. 1 pkt. 1 i 3, której warunki przewidują zwolnienie gwaranta z jego zobowiązań (gwarancja warunkowa), o ile uzyska zgodę Komisji Nadzoru Finansowego na uwzględnienie tej gwarancji.

Dział 3. Kryteria korekty

§ 233. Bank określa jednoznaczne kryteria w zakresie korygowania klas, pul lub oszacowań wartości LGD, spełniające wymogi minimalne, o których mowa w § 140-153, a w przypadku detalicznych i uznanych nabytych wierzytelności, jednoznaczne zasady przyporządkowania ekspozycji do poszczególnych klas i pul, uwzględniające wpływ gwarancji na obliczanie kwot ekspozycji ważonych ryzykiem.

§ 234. Kryteria, o których mowa w § 233, uwzględniają zdolność i gotowość gwaranta do wywiązania się z gwarancji, prawdopodobny termin płatności ze strony gwaranta, stopień skorelowania zdolności gwaranta do wywiązania się z gwarancji ze zdolnością dłużnika do spłaty oraz wielkość niepokrytego gwarancją ryzyka rezydualnego dłużnika.

Dział 4. Kredytowe instrumenty pochodne

§ 235.1. Wymogi minimalne dla gwarancji określone w niniejszym załączniku stosują się do prostych jednoimiennych (single-name) kredytowych instrumentów pochodnych.

2. W przypadku niedopasowania pomiędzy zobowiązaniem bazowym a zobowiązaniem referencyjnym kredytowego instrumentu pochodnego lub zobowiązaniem stosowanym przy stwierdzaniu wystąpienia zdarzenia kredytowego, stosuje się przepisy § 42 ust. 2 załącznika nr 17 do uchwały, a w przypadku ekspozycji detalicznych i uznanych wierzytelności nabytych przez bank, przepisy § 42 ust. 2 załącznika nr 17 do uchwały stosuje się odpowiednio do procesu przyporządkowywania ekspozycji do poszczególnych klas i pul.

§ 236. Kryteria korekty LGD lub przypisywania do klas lub pul uwzględniają strukturę wypłat kredytowego instrumentu pochodnego i oceniają jego wpływ na poziom i termin spłat zobowiązań. Bank przeprowadza analizę innych form występującego ryzyka rezydualnego.

Tytuł VI. Wymogi minimalne dotyczące nabytych wierzytelności

Dział 1. Pewność prawna

§ 237. Struktura nabytej wierzytelności powinna gwarantować, że we wszelkich przewidywalnych okolicznościach bank zachowa prawo własności i kontrolę nad wszystkimi przepływami środków pieniężnych z tytułu wierzytelności, przy czym:

1) jeżeli dłużnik przekazuje środki bezpośrednio sprzedawcy lub jednostce obsługującej, bank regularnie kontroluje, czy płatności są przekazywane w całości i w terminie zastrzeżonym w umowie;

2) jednostka obsługująca oznacza podmiot zarządzający na bieżąco pakietem nabytych wierzytelności lub bazowymi ekspozycjami kredytowymi;

3) bank stosuje procedury gwarantujące, że prawo własności do wierzytelności i środków pieniężnych jest chronione przed skutkami opóźnień wywołanych postępowaniem upadłościowym lub działań prawnych mogących znacząco opóźnić możliwość upłynnienia lub przeniesienia wierzytelności przez kredytodawcę lub przejęcia przez niego kontroli nad środkami pieniężnymi.

Dział 2. Skuteczność systemów monitorowania

§ 238. Bank monitoruje zarówno jakość nabytych wierzytelności, jak i kondycję finansową sprzedawcy i jednostki obsługującej, w szczególności:

1) ocenia korelację pomiędzy jakością nabytych wierzytelności i kondycją finansową sprzedawcy i jednostki obsługującej oraz ustala wewnętrzne zasady i procedury stanowiące odpowiednie zabezpieczenie przed ewentualną współzależnością łącznie z przypisaniem wewnętrznego ratingu każdemu ze sprzedawców i jednostek obsługujących;

2) tworzy zasady i procedury kwalifikujące sprzedawców i jednostki obsługujące, uwzględniając:

a) okresowe analizy dotyczące sprzedawców, jak i jednostek obsługujących, prowadzone przez bank lub podmiot zewnętrzny, w celu skontrolowania dokładności sporządzanych przez nich sprawozdań, wykrycia ewentualnych oszustw lub niedoskonałości w ich działaniach oraz zweryfikowania jakości polityki kredytowej sprzedającego oraz zasad i procedur ściągania wierzytelności przez jednostkę obsługującą

b) wymóg dokumentowania wyników analiz;

3) ocenia charakterystykę nabytych pakietów wierzytelności, w tym nadmierne przedpłaty, historię zaległości finansowych sprzedawcy, długi zagrożone i odpisy na poczet takich długów, warunki płatności oraz ewentualnie konta korygujące;

4) wykorzystuje skuteczne zasady i procedury zbiorczego monitorowania koncentracji wierzytelności względem pojedynczych dłużników zarówno w ramach poszczególnych nabytych pul wierzytelności, jak i na poziomie wszystkich nabytych wierzytelności;

5) monitoruje terminowość otrzymywania od jednostki obsługującej szczegółowych sprawozdań dotyczących przeterminowania i rozmycia wierzytelności, które pozwalają bankowi na:

a) zapewnienie zgodności z przyjętymi przez bank kryteriami uznawania i wytycznymi w zakresie przedpłat dotyczącymi nabytych wierzytelności,

b) zapewnienie skutecznego środka monitorowania i potwierdzania warunków sprzedaży i stopnia rozmycia wierzytelności.

Dział 3. Skuteczność systemów wczesnego ostrzegania

§ 239. Bank powinien wykorzystywać systemy i procedury umożliwiające wczesne wykrycie pogorszenia się kondycji finansowej sprzedawcy wierzytelności i jakości nabytych wierzytelności oraz szybką reakcję na pojawiające się problemy, w szczególności:

1) zasady, procedury i systemy informatyczne służące monitorowaniu przypadków naruszenia warunków umowy;

2) zasady i procedury wszczynania działań prawnych i postępowania z nabytymi trudnymi wierzytelnościami.

Dział 4. Skuteczność systemów kontroli zabezpieczeń, dostępności kredytów i środków pieniężnych

§ 240. Bank powinien posiadać zasady i procedury kontroli nabytych wierzytelności, kredytów i środków pieniężnych, określające w szczególności istotne elementy programu zakupu wierzytelności, w tym stawki przedpłat, uznane zabezpieczenia, niezbędną dokumentację, limity koncentracji oraz sposoby traktowania wpływów gotówkowych, przy czym należy:

1) uwzględnić wszystkie istotne czynniki, takie jak kondycja finansowa sprzedawcy i jednostki obsługującej, koncentracja ryzyka i tendencje w zakresie jakości nabytych wierzytelności i bazy klientów sprzedawcy;

2) zapewnić, że odpowiednie środki będą uruchamiane wyłącznie pod warunkiem przedstawienia określonych zabezpieczeń i dokumentacji.

Dział 5. Zgodność z wewnętrznymi zasadami i procedurami

§ 241. Bank powinien wykorzystywać procedury służące ocenie zgodności ze wszystkimi wewnętrznymi zasadami i procedurami, obejmujące:

1) regularne kontrole wszystkich istotnych faz programu nabycia wierzytelności;

2) sprawdzenie, czy istnieje rozdział obowiązków pomiędzy oceną sprzedawcy i jednostki obsługującej a oceną dłużnika oraz oceną sprzedawcy i jednostki obsługującej a kontrolą sprzedawcy i jednostki obsługującej;

3) ocenę operacji jednostki rozliczeniowej ze szczególnym uwzględnieniem kwalifikacji, doświadczenia, liczby zaangażowanego personelu i zautomatyzowanych systemów wspomagających.

PROCES ZATWIERDZANIA OSZACOWAŃ WEWNĘTRZNYCH

§ 242. Bank powinien posiadać skuteczny system zatwierdzania dokładności i spójności systemów i procesów ratingowych oraz oszacowań wszystkich istotnych parametrów ryzyka (proces zatwierdzania oszacowań wewnętrznych). Bank powinien być w stanie wykazać, że jego wewnętrzny proces zatwierdzania oszacowań umożliwia spójną i zrozumiałą ocenę jakości wewnętrznych ratingów oraz systemów pomiaru ryzyka.

§ 243. Bank regularnie porównuje zrealizowane współczynniki niewykonania zobowiązań z oszacowaniami wartości PD dla każdej z klas oraz, w przypadku stosowania własnych oszacowań wartości LGD i współczynników konwersji, przeprowadza analogiczną analizę oszacowań wartości LGD i współczynników konwersji, przy czym:

1) w przypadku rozbieżności obserwowanych parametrów w stosunku do oszacowań, bank dokonuje szczegółowej analizy przyczyn takiego odchylenia;

2) do porównań stosuje się dane historyczne obejmujące jak najdłuższy okres;

3) bank dokumentuje i przechowuje dokumentację dotyczącą wykorzystywanych w porównaniach metod i danych;

4) wyniki analiz i dokumentacja podlegają aktualizacji co najmniej raz do roku.

§ 244.1. Bank wykorzystuje również inne niż wymienione w § 243 narzędzia oceny ilościowej oszacowań oraz porównuje oszacowania z odpowiednimi źródłami danych zewnętrznych.

2. Analizy, o których mowa w ust. 1, opierają się na danych, które są właściwe dla danego portfela, są regularnie aktualizowane oraz obejmują odpowiedni okres obserwacji.

3. Sporządzane przez bank wewnętrzne oceny funkcjonowania systemów ratingowych powinny być oparte o jak najdłuższy okres obserwacji.

§ 245. Metody i dane wykorzystywane przy ocenie ilościowej oszacowań pozostają spójne w czasie, przy czym zmiany dotyczące metod i danych wykorzystywanych w procesie szacowania i zatwierdzania (zarówno w źródłach danych, jak i wykorzystywanych okresach) są dokumentowane.

§ 246. Bank posiada wewnętrzne procedury postępowania w sytuacjach, gdy odstępstwa w obserwowanych wartościach PD, LGD, współczynników konwersji i strat całkowitych (przy stosowaniu wartości EL), stają się na tyle znaczące, że można na ich podstawie zakwestionować poprawność oszacowań, przy czym:

1) wspomniane procedury uwzględniają cykle koniunkturalne i inne czynniki systematyczne kształtujące zmienność współczynnika niewykonania zobowiązań i innych parametrów;

2) jeżeli obserwowane wartości nadal są wyższe niż wartości oczekiwane, wówczas bank podnosi wartość oszacowań w celu odzwierciedlenia poziomu niewykonania zobowiązań i poniesionych strat.

OBLICZANIE KWOT WAŻONYCH RYZYKIEM EKSPOZYCJI W PAPIERACH KAPITAŁOWYCH WEDŁUG METODY MODELI WEWNĘTRZNYCH

Tytuł I. Wymóg kapitałowy i kwantyfikacja ryzyka

§ 247. Przy obliczaniu wymogów kapitałowych bank jest zobowiązany spełniać następujące kryteria:

1) oszacowania potencjalnej straty nie są podatne na wpływ niekorzystnych zmian rynkowych, istotnych ze względu na profil ryzyka długoterminowego ekspozycji kapitałowych banku;

2) dane przedstawiające rozkład zwrotów dochodu uwzględniają najdłuższy okres dostępnych danych odzwierciedlający profil ryzyka ekspozycji banku w kapitałowych papierach wartościowych;

3) wykorzystywane dane pozwalają na szacowanie strat w sposób konserwatywny, statystycznie wiarygodny i odporny, a tym samym szacunki strat nie są oparte wyłącznie na osądzie własnym;

4) bank jest w stanie przedstawić uzasadnienie, że zastosowany test warunków skrajnych zapewnia konserwatywne oszacowania potencjalnych strat w długoterminowym cyklu rynkowym i koniunkturalnym;

5) bank łączy analizę empiryczną dostępnych danych z korektą opartą na możliwie wielu nieuwzględnionych w modelu czynnikach w celu uzyskania odpowiednio realistycznych i zachowawczych wyników modelu;

6) przy konstruowaniu modeli wartości zagrożonej określających potencjalne kwartalne straty, bank może wykorzystać dane kwartalne lub przeliczyć dane o wyższej częstotliwości na dane kwartalne za pomocą odpowiedniej metody analitycznej, popartej empirycznymi dowodami oraz precyzyjnymi i dobrze udokumentowanymi analizami;

7) podejście, o którym mowa w pkt. 6 stosowane jest przez bank w sposób restrykcyjny i konsekwentny;

8) w przypadku ograniczeń w dostępie do danych, bank zwiększa poziom restrykcyjności w swoich oszacowaniach potencjalnej straty;

9) w stosowanych modelach należy uwzględnić wszystkie istotne czynniki ryzyka związane ze zwrotami z ekspozycji kapitałowych, w tym zarówno ogólne, jak i szczególne ryzyko związane z portfelem kapitałowych papierów wartościowych;

10) stosowane modele powinny wyjaśniać historyczne wahania cen w odpowiedni sposób i uwzględniać zarówno wielkość potencjalnych koncentracji, jak i zmiany w ich strukturze, wykazując przy tym odporność na niesprzyjające środowisko rynkowe;

11) czynniki ryzyka ujęte w danych wykorzystywanych do sporządzania oszacowań ściśle odpowiadają lub przynajmniej są porównywalne do ekspozycji kapitałowych banku;

12) model wewnętrzny odpowiada profilowi ryzyka i złożoności portfela kapitałowych papierów wartościowych banku, przy czym jeżeli bank posiada istotne pakiety ekspozycji kapitałowych, których zmiany wartości mają charakter nieliniowy, modele wewnętrzne projektuje się tak, by odpowiednio uwzględnić ryzyka związane z takimi ekspozycjami;

13) przyporządkowanie indywidualnych pozycji do innych, zbliżonych ekspozycji, indeksów rynkowych i czynników ryzyka jest wiarygodne, intuicyjne i oparte na solidnych przesłankach;

14) stosowane czynniki ryzyka są odpowiednie i pokrywają zarówno ryzyko ogólne, jak i szczególne, co znajduje potwierdzenie w posiadanych przez bank analizach empirycznych;

15) oszacowania zmienności zwrotów z ekspozycji w kapitałowych papierach wartościowych obejmują istotne, dostępne dane, informacje i metody, przy czym należy stosować dane wewnętrzne, które poddano wcześniej niezależnej weryfikacji oraz dane ze źródeł zewnętrznych (w tym dane zbiorcze);

16) bank stosuje rygorystyczny i kompleksowy program testów warunków skrajnych.

Tytuł II. Proces zarządzania ryzykiem i instrumenty kontrolne

§ 248. Mając na względzie opracowanie i wykorzystanie modeli wewnętrznych do celów określania wymogu kapitałowego, bank ustala zasady, procedury i metody kontroli w celu zapewnienia integralności modelu i procesu jego tworzenia, obejmujące:

1) całkowitą integrację modelu wewnętrznego z funkcjonującymi w banku zarządczymi systemami informacyjnymi oraz z zarządzaniem portfelem ekspozycji kapitałowych w portfelu bankowym, przy czym modele wewnętrzne należy uznać za całkowicie zintegrowane z zarządzaniem ryzykiem banku, jeżeli są one stosowane do:

a) pomiaru i oceny wyników portfela ekspozycji kapitałowych (włącznie z wynikami skorygowanymi o ryzyko),

b) alokacji kapitału wewnętrznego do ekspozycji kapitałowych i ogólnej oceny adekwatności kapitałowej i procesu zarządzania ekspozycjami kapitałowymi;

2) systemy zarządzania, procedury i funkcje kontrolne obejmujące okresowe i niezależne przeglądy wszystkich elementów procesu tworzenia modeli wewnętrznych, łącznie z zatwierdzaniem zmian w modelach, wprowadzaniem i weryfikacją parametrów i danych wejściowych oraz przeglądem wyników, np. w formie bezpośredniej weryfikacji oszacowań ryzyka, przy czym:

a) przeglądy służą ocenie dokładności, kompletności i adekwatności danych i parametrów wejściowych i wyników modelu oraz pozwalają zarówno wykryć i ograniczyć potencjalne błędy, wynikające ze znanych niedoskonałości modelu, jak i zidentyfikować dotąd nieznane niedoskonałości modelu,

b) przeglądy mogą być przeprowadzane przez niezależną jednostkę wewnętrzną lub niezależną stronę trzecią

3) właściwe systemy i procedury monitorowania limitów inwestycyjnych i ryzyka ekspozycji w kapitałowych papierach wartościowych;

4) zapewnienie niezależnego funkcjonowania jednostki lub osób odpowiedzialnych za projektowanie i stosowanie modelu od jednostki lub osób odpowiedzialnych za zarządzanie poszczególnymi inwestycjami;

5) powierzanie zadań w zakresie tworzenia modeli pracownikom posiadającym odpowiednie kwalifikacje, a w przypadku korzystania z usług podmiotów zewnętrznych, przeprowadzenie weryfikacji ich kwalifikacji.

Tytuł III. Zatwierdzanie i dokumentacja

§ 249. Bank stosuje sprawdzony system zatwierdzania modeli wewnętrznych, weryfikujący dokładność i spójność modeli wewnętrznych i procesów ich tworzenia, oraz dokumentuje wszystkie istotne elementy modeli wewnętrznych, procesy ich tworzenia i zatwierdzania.

§ 250. Bank stosuje w sposób konsekwentny wewnętrzną procedurę zatwierdzania w celu oceny działania modeli wewnętrznych i procesów ich tworzenia.

§ 251. Metody i dane wykorzystywane przy ocenie ilościowej oszacowań pozostają spójne w czasie, przy czym zmiany dotyczące metod i danych wykorzystywanych w procesie szacowania i zatwierdzania (zarówno w źródłach danych, jak i wykorzystywanych okresach) są dokumentowane.

§ 252. Bank regularnie porównuje faktyczne zwroty z kapitałowych papierów wartościowych (obliczone z wykorzystaniem zrealizowanych, jak i niezrealizowanych zysków i strat) z oszacowaniami modeli, przy czym:

1) do porównań stosuje się dane historyczne obejmujące jak najdłuższy okres;

2) bank dokumentuje i przechowuje dokumentację dotyczącą metod i danych wykorzystywanych w porównaniach;

3) wyniki analiz i dokumentacja podlegają aktualizacji co najmniej raz w roku.

§ 253.1. Bank wykorzystuje również inne niż wymienione w § 252 narzędzia oceny ilościowej oszacowań oraz porównuje oszacowania z danymi zewnętrznymi.

2. Analizy, o których mowa w ust. 1, opierają się na danych, które są właściwe dla danego portfela, są regularnie aktualizowane oraz obejmują odpowiedni okres obserwacji.

3. Sporządzane przez bank wewnętrzne oceny funkcjonowania modeli powinny być oparte o jak najdłuższy okres obserwacji.

§ 254. Bank tworzy wewnętrzne procedury działania w sytuacjach, kiedy porównanie zrealizowanych zwrotów z tytułu kapitałowych papierów wartościowych z oszacowaniami modeli podważa prawidłowość oszacowań lub samych modeli, przy czym procedury te w szczególności powinny uwzględniać cykle koniunkturalne i podobne czynniki systematyczne wpływające na zmienności zwrotów z tytułu kapitałowych papierów wartościowych. Bank dokumentuje zmiany wprowadzone do modeli wewnętrznych w wyniku przeglądów oraz zapewnia ich zgodność z odpowiednimi procedurami obowiązującymi w banku.

§ 255. Modele wewnętrzne i procesy ich tworzenia są dokumentowane, a stosowna dokumentacja obejmuje obowiązki osób i jednostek zaangażowanych w procesy tworzenia, zatwierdzania oraz przeglądu modeli.

ŁAD KORPORACYJNY I NADZÓR

Tytuł I. Zasady ogólne

§ 256. W zakresie ładu korporacyjnego, bank zobowiązany jest spełniać następujące wymagania:

1) wszystkie istotne aspekty procesu tworzenia ratingów i oszacowań podlegają zatwierdzeniu przez zarząd banku lub komitet, w skład którego wchodzą przedstawiciele zarządu oraz osoby zajmujące stanowiska kierownicze w banku, posiadający ogólną wiedzę w zakresie systemów ratingowych banku oraz szczegółową znajomość związanych z nimi sprawozdań zarządczych;

2) osoby zajmujące stanowiska kierownicze w banku zawiadamiają zarząd banku lub komitet, o którym mowa w pkt 1, o istotnych zmianach lub wyjątkach od ustalonych procedur mających istotny wpływ na działanie systemów ratingowych banku;

3) osoby zajmujące stanowiska kierownicze w banku posiadają odpowiednią wiedzę w zakresie budowy i działania systemów ratingowych, zapewniają na bieżąco poprawne działanie systemów ratingowych, są regularnie informowane przez jednostki kontroli ryzyka o działaniu procesu ratingowego, obszarach wymagających usprawnienia oraz postępach w eliminowaniu stwierdzonych niedociągnięć;

4) wewnętrzna analiza profilu ryzyka kredytowego banku, oparta na ratingach, jest istotnym elementem sprawozdań zarządczych spełniających następujące wymogi:

a) sprawozdania obejmują co najmniej profil ryzyka według klas, migrację pomiędzy klasami, szacunki odpowiednich parametrów według klas oraz porównanie zrealizowanych współczynników niewykonania zobowiązań, LGD i współczynników konwersji z wartościami oczekiwanymi oraz wyniki testów warunków skrajnych,

b) częstotliwość sprawozdań zależy od wagi i rodzaju informacji oraz hierarchii odbiorcy.

Tytuł II. Kontrola ryzyka kredytowego

§ 257. Bank powinien posiadać jednostkę lub jednostki kontroli ryzyka kredytowego, niezależne od jednostek odpowiedzialnych za inicjowanie i odnawianie ekspozycji, podlegające bezpośrednio zarządowi banku, do których zadań należy:

1) zaprojektowanie lub wybór, a następnie wdrożenie, kontrola, zapewnienie jakości i obsługa systemów ratingowych;

2) regularne dostarczanie i analizowanie sprawozdań z działania systemów ratingowych.

§ 258. Zakres działań jednostki (jednostek) kontroli ryzyka kredytowego obejmuje:

1) testowanie i monitorowanie klas i pul;

2) sporządzanie i analizowanie sprawozdań podsumowujących działanie systemów ratingowych banku;

3) wdrażanie procedur sprawdzania, czy definicje klas i pul są stosowane w spójny sposób w poszczególnych oddziałach i rejonach działalności banku;

4) dokonywanie przeglądów i dokumentowanie wszelkich zmian w procesie przypisywania ocen ratingowych, z uwzględnieniem przyczyn takich zmian;

5) dokonywanie przeglądów kryteriów ratingowych w celu oceny ich przydatności w przewidywaniu ryzyka oraz dokumentowanie i przechowywanie informacji na temat zmian w procesie ratingowym, kryteriów lub indywidualnych parametrów ratingowych;

6) aktywny udział w projektowaniu lub wyborze, a następnie we wdrażaniu i uaktualnianiu modeli stosowanych w systemach ratingowych;

7) kontrola i nadzór nad modelami stosowanymi w procesie ratingowym;

8) bieżące przeglądy i wprowadzanie zmian w modelach stosowanych w procesie ratingowym.

§ 259. Bank stosujący dane zbiorcze zgodnie z § 188-189, może zlecić podmiotowi zewnętrznemu następujące zadania:

1) dostarczanie informacji dotyczącej testowania i monitorowania klas i pul;

2) tworzenie sprawozdań podsumowujących działanie systemów ratingowych banku;

3) dostarczanie informacji dotyczących przeglądów kryteriów ratingowych w celu oceny ich przydatności w przewidywaniu ryzyka;

4) dokumentowanie zmian dotyczących procesu ratingowego, kryteriów lub indywidualnych parametrów ratingowych;

5) dostarczanie informacji dotyczących bieżących przeglądów i zmian modeli stosowanych w procesie ratingowym.

§ 260. Bank zlecający podmiotowi zewnętrznemu zadania, o których mowa w § 259, obowiązany jest do zapewnienia Komisji Nadzoru Finansowego dostępu do wszystkich istotnych informacji pochodzących od tego podmiotu, koniecznych do zbadania zgodności z wymogami minimalnymi, a także możliwości przeprowadzenia kontroli w siedzibie tego podmiotu w takim samym zakresie, jak w siedzibie banku.

Tytuł III. Audyt wewnętrzny

§ 261. Komórka audytu wewnętrznego, co najmniej raz w roku, dokonuje przeglądu systemów ratingowych banku i ich funkcjonowania, w szczególności w obszarze funkcjonowania działu kredytowego i oszacowań wartości PD, LGD, EL oraz współczynników konwersji. Przegląd obejmuje zgodność ze wszystkimi obowiązującymi minimalnymi wymaganiami w zakresie metod zaawansowanych.

Załącznik nr 6 do uchwały nr 380/2008
Komisji Nadzoru Finansowego
z dnia 17 grudnia 2008 r.
(poz. 34)

OBLICZANIE WYMOGU KAPITAŁOWEGO Z TYTUŁU RYZYKA WALUTOWEGO

Część I. Szczególne zasady wyznaczania pozycji

§ 1. Pierwotne pozycje w walutach obcych oraz pierwotne pozycje w złocie, zwane dalej łącznie walutowymi pozycjami pierwotnymi, oblicza się zgodnie z zasadami określonymi w załączniku nr 2 do uchwały, przy czym:

1) przez instrumenty bazowe należy rozumieć poszczególne waluty obce oraz złoto, a także wszelkie inne instrumenty bazowe wyrażone w walucie obcej lub indeksowane do waluty obcej;

2) przez parametry cenowe należy rozumieć kursy walut obcych oraz cenę złota;

3) w rachunku pozycji pierwotnych uwzględnia się:

a) walutowe operacje bilansowe,

b) walutowe transakcje pozabilansowe,

c) operacje bilansowe i transakcje pozabilansowe, których instrument bazowy jest indeksowany do waluty obcej,

d) nieodwołalne gwarancje lub inne instrumenty o zbliżonym charakterze, jeżeli dla tych instrumentów istnieje duże prawdopodobieństwo, że zostaną uruchomione oraz że staną się nieodwołalne,

e) przyszłe koszty lub przychody walutowe w części zabezpieczonej przed ryzykiem walutowym.

§ 2. Bank może uznać wybrane walutowe pozycje pierwotne za pozycje o charakterze strukturalnym, które podlegają wyłączeniu z rachunku pozycji walutowych, przy czym:

1) walutowe pozycje pierwotne o charakterze strukturalnym rozumiane są jako długoterminowe salda bilansowe związane z posiadaniem i utrzymywaniem:

a) dotacji dla oddziałów zagranicznych banku oraz akcji i udziałów w podmiotach zależnych oraz stowarzyszonych w rozumieniu ustawy o rachunkowości, jeśli dotacje te oraz akcje i udziały pomniejszają fundusze własne banku,

b) pozycji mających na celu zabezpieczenie adekwatności kapitałowej banku przed ryzykiem walutowym - w szczególności zabezpieczenie przed ryzykiem walutowym denominowanych w walucie obcej elementów rachunku funduszy własnych;

2) przed wyłączeniem bank zawiadamia Komisję Nadzoru Finansowego o uznaniu walutowych pozycji pierwotnych za pozycje strukturalne, przedkładając:

a) informacje dotyczące rodzaju, wielkości i struktury walutowej tych pozycji,

b) uzasadnienie celowości zastosowania wyłączenia w kontekście ekspozycji na ryzyko walutowe.

§ 3. W przypadku zmian stanu faktycznego w stosunku do informacji wymienionych w § 2 pkt 2, bank zaprzestaje wyłączania pozycji strukturalnych, chyba że uprzednio zawiadomi Komisję Nadzoru Finansowego, stosując odpowiednio przepisy § 2 pkt 2.

§ 4. Do rachunku pozycji pierwotnych wynikających z jednostek uczestnictwa w instytucjach zbiorowego inwestowania bank włącza pośrednie ekspozycje, jakie powstają wskutek zaangażowania w jednostki uczestnictwa instytucji zbiorowego inwestowania, uwzględniając ich rzeczywiste pozycje walutowe, przy czym:

1) bank może oprzeć się na informacjach uzyskanych od innych podmiotów na temat pozycji walutowych instytucji zbiorowego inwestowania, o ile dokonał weryfikacji prawidłowości sporządzania tych sprawozdań;

2) jeżeli bank nie posiada informacji na temat pozycji walutowych w instytucji zbiorowego inwestowania, zakłada się, iż instytucja zbiorowego inwestowania dokonała lokat walutowych w maksymalnie dozwolonym dla siebie zakresie, a w odniesieniu do pozycji objętych portfelem handlowym, bank przy obliczaniu wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka walutowego uwzględnia maksymalny poziom ryzyka pośredniego, jakie wiąże się z utrzymywaniem pozycji poprzez instytucję zbiorowego inwestowania, w następujący sposób:

a) zakłada się proporcjonalne zwiększenie pozycji walutowych instytucji zbiorowego inwestowania, aż do maksymalnej wartości ekspozycji względem bazowych składników lokat wynikających z uprawnień inwestycyjnych,

b) pozycję walutową instytucji zbiorowego inwestowania traktuje się jak pozycję w odrębnej walucie, przy czym jeśli znany jest znak pozycji walutowej instytucji zbiorowego inwestowania, długą pozycję pierwotną instytucji zbiorowego inwestowania można dodać do sumy długich pozycji netto banku w poszczególnych walutach, a krótką pozycję pierwotną instytucji zbiorowego inwestowania można dodać do sumy krótkich pozycji netto banku w poszczególnych walutach - przed dokonaniem tych obliczeń nie zezwala się na wzajemną kompensację pozycji walutowej instytucji zbiorowego inwestowania i pozycji netto banku w poszczególnych walutach.

§ 5. Pozycje pierwotne w walutach obcych lub złocie mogą być dyskontowane do wartości bieżącej.

§ 6. Bank może dwie waluty uznać za silnie ze sobą skorelowane, jeżeli obliczone na podstawie dziennych kursów obowiązujących w ciągu poprzednich trzech lat prawdopodobieństwo, iż ewentualna strata poniesiona z tytułu utrzymania przeciwstawnych pozycji netto jednakowej wysokości w tych walutach nie przekroczy w ciągu następnych dziesięciu dni roboczych 4% wartości takiej pozycji dopasowanej (po przeliczeniu na walutę bilansową), wynosi 0,99.

§ 7. W przypadku określonym w § 6, w rachunku pozycji walutowej całkowitej bank uwzględnia pozycję niedopasowaną w walutach silnie ze sobą skorelowanych, wyznaczając ją jako bezwzględną wartość różnicy między długą pozycją netto w jednej z walut i krótką pozycją netto w drugiej z walut, oznaczając ją jako długą gdy różnica jest dodatnia, lub krótką gdy różnica jest ujemna.

§ 8. W przypadku walut objętych umową międzynarodową lub porozumieniem międzynarodowym ograniczającym maksymalne wahania kursów tych walut w stosunku do innych walut objętych porozumieniem, bank może uwzględniać w rachunku pozycji walutowej całkowitej pozycję niedopasowaną w tych walutach, wyznaczając ją jako bezwzględną wartość różnicy między sumą długich pozycji netto w tych walutach i sumą krótkich pozycji netto w tych walutach, oznaczając ją jako długą gdy różnica jest dodatnia, lub krótką gdy różnica jest ujemna.

§ 9. W przypadku walut państw członkowskich uczestniczących w drugim etapie Unii Gospodarczej i Walutowej bank może uwzględniać w rachunku pozycji walutowej całkowitej pozycję niedopasowaną w tych walutach, wyznaczając ją jako bezwzględną wartość różnicy między sumą długich pozycji netto w tych walutach i sumą krótkich pozycji netto w tych walutach, oznaczając ją jako długą gdy różnica jest dodatnia, lub krótką gdy różnica jest ujemna.

§ 10. Jeżeli kurs utworzonej na mocy porozumień międzynarodowych rozliczeniowej waluty obcej lub jednostki rozliczeniowej jest ustalany w stosunku do koszyka wybranych walut obcych, to salda wyrażone w tej walucie lub jednostce rozliczeniowej można uwzględniać w rachunku walutowych pozycji pierwotnych odpowiednio po ich rozłożeniu na waluty składowe.

Część II. Obliczanie wymogu kapitałowego

ZASADY OGÓLNE

§ 11. Łączny wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka walutowego oblicza się dla portfela bankowego i portfela handlowego łącznie, jako sumę:

1) wymogów kapitałowych obliczonych na podstawie § 12-14;

2) wymogu kapitałowego obliczonego metodą podstawową określoną w § 15, metodą wartości zagrożonej, określoną w § 16, lub metodą mieszaną określoną w § 17;

3) wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka walutowego w odniesieniu do jednostek uczestnictwa w instytucji zbiorowego inwestowania obliczonego jako 20% pozycji netto w każdej z tych jednostek.

§ 12. Jeżeli bank uznał dwie waluty za silnie ze sobą skorelowane, wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka walutowego w zakresie pozycji dopasowanej w tych walutach wyznacza się jako 4% pozycji dopasowanej w tych walutach, równej mniejszej z kwot określonych jako długa pozycja netto w jednej z walut i krótka pozycja netto w drugiej z walut.

§ 13. W przypadku określonym w § 8, bank oblicza wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka walutowego w zakresie pozycji dopasowanej w tych walutach jako iloczyn pozycji dopasowanej w walutach objętych umową międzyrządową i 50% dopuszczalnej granicy wahania kursów walut, określonej w umowie, przy czym pozycję dopasowaną w tych walutach wyznacza się jako mniejszą z kwot określonych jako suma długich pozycji netto w tych walutach i suma krótkich pozycji netto w tych walutach.

§ 14. W przypadku określonym w § 9, bank oblicza wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka walutowego w zakresie pozycji dopasowanej w tych walutach jako iloczyn pozycji dopasowanej i 1,6%, przy czym pozycję dopasowaną w tych walutach wyznacza się jako mniejszą z kwot określonych jako suma długich pozycji netto w tych walutach i suma krótkich pozycji netto w tych walutach.

METODA PODSTAWOWA

§ 15. Wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka walutowego oblicza się metodą podstawową jako:

1) 8% pozycji walutowej całkowitej - jeżeli pozycja walutowa całkowita przewyższa 2% funduszy własnych banku;

2) zero - jeżeli pozycja walutowa całkowita nie przewyższa, 2% funduszy własnych banku.

METODA WARTOŚCI ZAGROŻONEJ

§ 16. Wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka walutowego oblicza się metodą wartości zagrożonej:

1) zgodnie z zasadami określonymi w załączniku nr 19 do uchwały, przyjmując że parametrami cenowymi są kursy walutowe i cena złota;

2) wymóg kapitałowy oblicza się, z zastrzeżeniem § 1-10 niniejszego załącznika oraz § 16 załącznika nr 2 do uchwały, dla wszystkich walutowych pozycji pierwotnych.

METODA MIESZANA

§ 17. Wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka walutowego oblicza się metodą mieszaną zgodnie z następującymi zasadami:

1) bank określa zakres zastosowania metody wartości zagrożonej poprzez wyodrębnienie walutowych pozycji pierwotnych objętych tą metodą

2) wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka walutowego dla walutowych pozycji pierwotnych objętych metodą wartości zagrożonej oblicza się poprzez odpowiednie zastosowanie do tych pozycji metody wartości zagrożonej;

3) wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka walutowego dla walutowych pozycji pierwotnych nieobjętych metodą wartości zagrożonej oblicza się jako 8% kwoty obliczonej poprzez odpowiednie zastosowanie do tych pozycji zasad wyznaczania pozycji walutowej całkowitej;

4) wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka walutowego oblicza się jako sumę wymogów kapitałowych, o których mowa w pkt. 2 i 3.

Załącznik nr 7 do uchwały nr 380/2008
Komisji Nadzoru Finansowego
z dnia 17 grudnia 2008 r.
(poz. 34)

OBLICZANIE WYMOGU KAPITAŁOWEGO Z TYTUŁU RYZYKA CEN TOWARÓW

Część I. Szczególne zasady wyznaczania pozycji

ZASADY OGÓLNE

§ 1. Przez towary rozumie się dowolne materialne przedmioty handlu określone co do rodzaju i gatunku, których ilość może być wyrażona w fizycznych jednostkach miary, z wyłączeniem złota, środków trwałych oraz przedmiotów stanowiących prawne zabezpieczenia ekspozycji banku.

§ 2. Dla celów obliczania wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka cen towarów można pominąć pozycje pierwotne w towarach wynikające z operacji finansowania zapasów towarów.

§ 3. Pozycje w towarach oblicza się dla poszczególnych towarów jednorodnych zgodnie z zasadami określonymi w załączniku nr 2 do uchwały, przy czym:

1) przez instrumenty bazowe należy rozumieć poszczególne towary jednorodne;

2) przez parametry cenowe należy rozumieć ceny towarów jednorodnych.

§ 4. Dla celów obliczania wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka cen towarów, za towar jednorodny uznaje się:

1) towary identyczne;

2) towary wzajemnie zastępowalne;

3) towary będące bliskimi substytutami, jeśli współczynnik korelacji między zmianami cen tych towarów wynosi nie mniej niż 0,9 w okresie co najmniej jednego roku.

§ 5. W przypadku występowania różnych cen towarów uznanych za towar jednorodny, cenę towaru jednorodnego wyznacza się jako średnią ważoną tych cen.

§ 6. W rachunku łącznego wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka cen towarów pomija się równe co do wartości bezwzględnej przeciwstawne pozycje pierwotne w danym towarze jednorodnym, których termin zapadalności przypada:

1) w tym samym dniu;

2) w odstępie co najwyżej 10 dni, jeśli wynikają one z transakcji dokonywanych na rynkach z codziennymi datami dostaw.

§ 7. W rachunku wymogu kapitałowego z tytułu cen towarów należy uwzględnić:

1) towary lub gwarantowane prawa własności towarów przekazane w ramach umów z udzielonym przyrzeczeniem odkupu;

2) towary przekazane w ramach umowy udzielenia pożyczki towarów.

§ 8. Jeśli krótka pozycja staje się wymagalna przed długą pozycją bank powinien zabezpieczać się również przed ryzykiem braku płynności, które może występować na pewnych rynkach.

SZCZEGÓLNE INSTRUMENTY

§ 9. Terminowe kontrakty giełdowe oparte na towarach i terminowe zobowiązania do nabycia lub sprzedaży poszczególnych towarów należy włączyć do systemu pomiaru jako kwoty referencyjne w kategoriach standardowych jednostek miary i przypisać im zapadalność w zależności od daty wygaśnięcia.

§ 10. Transakcje zamiany towarów ze stałą ceną jednej strony transakcji i bieżącą ceną rynkową drugiej strony należy włączyć do metody terminów zapadalności jako szereg pozycji równych referencyjnej kwocie kontraktu, przy czym terminy zapadalności poszczególnych pozycji będą terminami każdej płatności z tytułu transakcji zamiany na potrzeby klasyfikacji do przedziałów zapadalności określonych w tabeli 1.

§ 11. Transakcje zamiany towarów, z różnymi towarami po jej obu stronach, należy ujmować w metodzie terminów zapadalności w odpowiednich tabelach odpowiadających tym towarom.

Część II. Obliczanie wymogu kapitałowego

ZASADY OGÓLNE

§ 12. Łączny wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka cen towarów oblicza się dla portfela bankowego i portfela handlowego łącznie, metodą uproszczoną określoną w § 13, metodą terminów zapadalności, określoną w § 14, rozszerzoną metodą terminów zapadalności, określoną w § 15, lub metodą wartości zagrożonej, określoną w § 16.

METODA UPROSZCZONA

§ 13. Wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka cen towarów oblicza się metodą uproszczoną zgodnie z następującymi zasadami:

1) wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka cen danego towaru jednorodnego oblicza się jako sumę:

a) 15% globalnej pozycji netto w danym towarze jednorodnym,

b) 3% globalnej pozycji brutto w danym towarze jednorodnym;

2) łączny wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka cen towarów oblicza się jako sumę wymogów kapitałowych z tytułu ryzyka cen poszczególnych towarów jednorodnych, obliczonych zgodnie z pkt 1.

METODA TERMINÓW ZAPADALNOŚCI

§ 14. Wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka cen towarów oblicza się metodą terminów zapadalności, zgodnie z następującymi zasadami:

1) pozycje pierwotne (długie lub krótkie) w danym towarze jednorodnym, wyznaczone zgodnie z § 1-11, należy zaklasyfikować do jednego z przedziałów terminów zapadalności (przedziały) określonych w drugiej kolumnie tabeli nr 1:

Tabela 1

2) pozycje pierwotne odpowiadające fizycznym zapasom danego towaru jednorodnego należy zaklasyfikować do pierwszego przedziału;

3) na podstawie klasyfikacji dokonanej zgodnie z pkt. 1 w każdym przedziale oblicza się sumę pozycji pierwotnych długich i sumę pozycji pierwotnych krótkich;

4) mniejsza z kwot określonych jako:

a) suma pierwotnych pozycji długich w danym przedziale powiększona o niedopasowaną pozycję długą z poprzedniego przedziału,

b) suma pierwotnych pozycji krótkich w tym przedziale powiększona o niedopasowaną pozycję krótką z poprzedniego przedziału,

stanowi dopasowaną pozycję w danym przedziale, zaś bezwzględna wartość różnicy między tymi sumami stanowi niedopasowaną pozycję w tym przedziale (długą - jeśli różnica ta jest dodatnia, lub krótką -jeśli różnica ta jest ujemna); w pierwszym przedziale nie dokonuje się powiększania sumy pozycji pierwotnych;

5) wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka ceny danego towaru jednorodnego oblicza się jako sumę:

a) dopasowanych pozycji w poszczególnych przedziałach, pomnożonych przez odpowiadające tym przedziałom stopy narzutu podane w trzeciej kolumnie tabeli przedstawionej w pkt 1,

b) niedopasowanych pozycji (długich lub krótkich) w poszczególnych przedziałach, z wyłączeniem ostatniego, pomnożonych przez 0,6% (stopa przeniesienia),

c) niedopasowanej pozycji (długiej lub krótkiej) w ostatnim przedziale, pomnożonej przez 15% (stopa rzeczywista);

6) łączny wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka cen towarów oblicza się jako sumę wymogów kapitałowych z tytułu ryzyka cen poszczególnych towarów jednorodnych, obliczonych zgodnie z pkt 5.

ROZSZERZONA METODA TERMINÓW ZAPADALNOŚCI

§ 15. Wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka cen towarów oblicza się rozszerzoną metodą terminów zapadalności, zgodnie z następującymi zasadami:

1) rozszerzona metoda terminów zapadalności stanowi modyfikację metody terminów zapadalności, przy czym zamiast stosowania minimalnych stóp narzutu, stóp przeniesienia i stóp rzeczywistych określonych w tabeli 1, stosuje się minimalne stopy określone w tabeli 2 i może być stosowana przez bank, który:

a) prowadzi aktywną działalność w zakresie obrotu towarowego,

b) posiada zdywersyfikowany portfel towarów,

c) nie spełnia wymagań niezbędnych do stosowania metody wartości zagrożonej, określonych w § 1-4 załącznika nr 19 do uchwały;

2) bank, który zamierza stosować rozszerzoną metodę terminów zapadalności, przed rozpoczęciem stosowania tej metody zawiadamia Komisję Nadzoru Finansowego o dokonanym wyborze, przesyłając uzasadnienie obejmujące informacje, o których mowa w pkt 1;

Tabela 2

3) w przypadku zmiany stanu faktycznego w stosunku do informacji, o których mowa w pkt 1, bank obowiązany jest do zaprzestania stosowania rozszerzonej metody terminów zapadalności.

METODA WARTOŚCI ZAGROŻONEJ

§ 16. Łączny wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka cen towarów oblicza się metodą wartości zagrożonej, zgodnie z załącznikiem nr 19 do uchwały, przy czym jako parametry cenowe należy rozumieć ceny towarów jednorodnych.

Załącznik nr 8 do uchwały nr 380/2008
Komisji Nadzoru Finansowego
z dnia 17 grudnia 2008 r.
(poz. 34)

OBLICZANIE WYMOGU KAPITAŁOWEGO Z TYTUŁU RYZYKA CEN KAPITAŁOWYCH PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH

Część I. Uwagi ogólne

§ 1. Przez kapitałowe papiery wartościowe rozumie się:

1) akcje i prawa poboru;

2) kwity depozytowe;

3) jednostki uczestnictwa w instytucjach zbiorowego inwestowania;

4) inne papiery wartościowe obciążone ryzykiem cen kapitałowych papierów wartościowych;

5) element kapitałowy papierów wartościowych zamiennych na kapitałowe papiery wartościowe wymienione w pkt. 1-4, wyodrębniony zgodnie z zasadami określonymi w § 7 załącznika nr 2 do uchwały.

§ 2. Pozycje pierwotne w kapitałowych papierach wartościowych wyznacza się zgodnie z zasadami określonymi w załączniku nr 2 do uchwały, przy czym:

1) przez instrumenty bazowe należy rozumieć poszczególne kapitałowe papiery wartościowe;

2) przez parametry cenowe należy rozumieć ceny poszczególnych kapitałowych papierów wartościowych, z zastrzeżeniem § 11 pkt 2.

§ 3. Kapitałowe papiery wartościowe pomniejszające fundusze własne banku wyłącza się z rachunku pozycji w kapitałowych papierach wartościowych.

§ 4.1. Dla celów obliczania pozycji netto w poszczególnych kapitałowych papierach wartościowych, pozycje pierwotne wynikające z operacji na koszykach (indeksach) kapitałowych papierów wartościowych lub, z zastrzeżeniem § 16 pkt 2, z operacji na jednostkach uczestnictwa w instytucjach zbiorowego inwestowania można:

1) rozkładać na pozycje pierwotne w poszczególnych kapitałowych papierach wartościowych zgodnie z ich aktualnym udziałem w koszyku (indeksie) lub jednostce uczestnictwa;

2) traktować jako pozycję pierwotną wynikającą z operacji na odrębnym kapitałowym papierze wartościowym, którego cena jest średnią ważoną ceną kapitałowych papierów wartościowych zaliczonych do koszyka (indeksu) lub jednostki uczestnictwa.

2. Bank, który dokonał kompensowania swoich pozycji w poszczególnych kapitałowych papierach wartościowych z pozycjami pierwotnymi wynikającymi z operacji na koszykach (indeksach) kapitałowych papierów wartościowych, zobowiązany jest do stosowania w rachunku pozycji pierwotnych narzutu w wysokości zabezpieczającej przed ryzykiem straty w wyniku zmiany ceny operacji, która nie byłaby w pełni skorelowana ze zmianą kursów akcji wchodzących w skład indeksu.

3. Bank stosuje odpowiednio postanowienia ust. 2, gdy posiada przeciwstawne pozycje w terminowych kontraktach na indeksy giełdowe, które nie są identyczne pod względem terminu realizacji kontraktu lub składu indeksu, bądź też pod względem obu tych cech.

§ 5. Przez operacje na koszykach (indeksach) kapitałowych papierów wartościowych rozumie się:

1) terminowe kontrakty giełdowe typu „futures” na indeksy giełdowe akcji;

2) ekwiwalenty delta opcji na kontrakty określone w pkt 1;

3) ekwiwalenty delta opcji na indeksy kapitałowych papierów wartościowych.

§ 6. Łączny wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka cen kapitałowych papierów wartościowych oblicza się jako jedną z poniższych sum:

1) sumy:

a) wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka ogólnego cen kapitałowych papierów wartościowych, z wyłączeniem jednostek uczestnictwa instytucji zbiorowego inwestowania, obliczonego zgodnie z zasadami określonymi w § 7,

b) wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka szczególnego cen kapitałowych papierów wartościowych, z wyłączeniem jednostek uczestnictwa instytucji zbiorowego inwestowania, obliczonego zgodnie z zasadami określonymi w § 8-10,

c) wymogu kapitałowego z tytułu ogólnego i szczególnego ryzyka cen jednostek uczestnictwa instytucji zbiorowego inwestowania, obliczonego zgodnie z zasadami określonymi w § 12-18;

2) sumy:

a) wymogu kapitałowego z tytułu ogólnego i szczególnego ryzyka cen kapitałowych papierów wartościowych, z wyłączeniem jednostek uczestnictwa instytucji zbiorowego inwestowania, obliczonego zgodnie z zasadami określonymi w § 11 pkt 1 lub wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka szczególnego cen kapitałowych papierów wartościowych, z wyłączeniem jednostek uczestnictwa instytucji zbiorowego inwestowania, obliczonego zgodnie z zasadami określonymi w § 8-10 i wymogu kapitałowego z tytułu ogólnego ryzyka cen kapitałowych papierów wartościowych, z wyłączeniem jednostek uczestnictwa instytucji zbiorowego inwestowania, obliczonego zgodnie z zasadami określonymi w § 11 pkt 2,

b) wymogu kapitałowego z tytułu ogólnego i szczególnego ryzyka cen jednostek uczestnictwa instytucji zbiorowego inwestowania, obliczonego zgodnie z zasadami określonymi w § 12-18.

Część II. Obliczanie wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka ogólnego cen kapitałowych papierów wartościowych

§ 7. Wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka ogólnego cen kapitałowych papierów wartościowych oblicza się dla pozycji pierwotnych w kapitałowych papierach wartościowych wynikających z operacji zaliczonych do portfela handlowego jako 8% globalnej pozycji netto w kapitałowych papierach wartościowych.

Część III. Obliczanie wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka szczególnego cen kapitałowych papierów wartościowych

ZASADY OGÓLNE

§ 8. Wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka szczególnego cen kapitałowych papierów wartościowych oblicza się dla pozycji pierwotnych w kapitałowych papierach wartościowych wynikających z operacji zaliczonych do portfela handlowego metodą podstawową określoną w § 9, lub metodą uproszczoną określoną w § 10.

METODA PODSTAWOWA

§ 9. Wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka szczególnego cen kapitałowych papierów wartościowych oblicza się metodą podstawową zgodnie z następującymi zasadami:

1) każdą pozycję pierwotną w danym kapitałowym papierze wartościowym (długą lub krótką) należy zaklasyfikować do jednej z następujących grup:

a) pozycje w kapitałowych papierach wartościowych wynikające z transakcji terminowych, których przedmiotem są koszyki (indeksy) giełdowe uznanych giełd papierów wartościowych,

b) pozycje w kapitałowych papierach wartościowych płynnych i zdywersyfikowanych,

c) pozycje w kapitałowych papierach wartościowych emitowanych przez podmioty, które emitują instrumenty dłużne o niskim i obniżonym ryzyku szczególnym w rozumieniu załącznika nr 9 do uchwały, przy czym grupa nie obejmuje emitentów, dla których poziom ryzyka instrumentów dłużnych wynika z gwarantowania emisji lub jej zabezpieczenia,

d) pozostałe pozycje w kapitałowych papierach wartościowych;

2) następujące indeksy można traktować jako indeksy giełdowe uznanych giełd papierów wartościowych:

3) przez kapitałowe papiery wartościowe płynne i zdywersyfikowane rozumie się kapitałowe papiery wartościowe spełniające jednocześnie trzy poniższe warunki:

a) kapitałowy papier wartościowy ujęty jest w jednym z indeksów uznanych giełd papierów wartościowych,

b) utrzymywana przez bank pozycja netto w danym kapitałowym papierze wartościowym nie przekracza 10% globalnej pozycji brutto w kapitałowych papierach wartościowych,

c) łączna wartość utrzymywanych przez bank pozycji netto w poszczególnych kapitałowych papierach wartościowych, przekraczających 5% globalnej pozycji brutto, nie przekracza 50% pozycji globalnej brutto;

4) wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka szczególnego ceny danego kapitałowego papieru wartościowego oblicza się jako iloczyn pozycji netto w tym papierze wartościowym i stopy narzutu w wysokości:

a) 0% - w przypadku papieru wartościowego zaliczonego do grupy, o której mowa w pkt 1 lit. a,

b) 2% - w przypadku papieru wartościowego zaliczonego do grupy, o której mowa w pkt 1 lit. b i c,

c) 4% - w przypadku papieru wartościowego zaliczonego do grupy, o której mowa w pkt 1 lit. d;

5) wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka szczególnego cen kapitałowych papierów wartościowych oblicza się jako sumę wymogów kapitałowych z tytułu ryzyka szczególnego cen poszczególnych papierów wartościowych, obliczonych zgodnie z pkt 4.

METODA UPROSZCZONA

§ 10. Wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka szczególnego cen kapitałowych papierów wartościowych oblicza się jako 4% globalnej pozycji brutto w kapitałowych papierach wartościowych, przy czym w rachunku tym nie uwzględnia się pozycji w kapitałowych papierach wartościowych, wynikających z terminowych transakcji giełdowych, których przedmiotem są koszyki (indeksy) uznanych giełd papierów wartościowych.

Część IV. Metoda wartości zagrożonej

§ 11. Bank może stosować metodę wartości zagrożonej do obliczania łącznego wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka cen kapitałowych papierów wartościowych, zgodnie z załącznikiem nr 19 do uchwały w zakresie:

1) ryzyka szczególnego i ryzyka ogólnego cen kapitałowych papierów wartościowych łącznie - przyjmując jako parametry cenowe ceny poszczególnych kapitałowych papierów wartościowych;

2) ryzyka ogólnego cen kapitałowych papierów wartościowych - przyjmując jako parametry cenowe indeksy rynków kapitałowych, na których są notowane poszczególne kapitałowe papiery wartościowe.

Część V. Wymóg kapitałowy z tytułu jednostek uczestnictwa funduszy zbiorowego inwestowania

§ 12. Z zastrzeżeniem § 13, wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka szczególnego i ogólnego cen jednostek uczestnictwa w instytucjach zbiorowego inwestowania można obliczać jako sumę poniższych kwot:

1) 32% pozycji netto w każdej z jednostek uczestnictwa, z wyjątkiem jednostek uczestnictwa, o których mowa w pkt 2;

2) 20% pozycji netto w odniesieniu do jednostek uczestnictwa, dla których bank dokonuje obliczenia wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka walutowego oraz ryzyka szczególnego i ogólnego cen jednostek uczestnictwa instytucji zbiorowego inwestowania, zgodnie z § 16 załącznika nr 2 do uchwały.

§ 13. Bank może obliczać wymóg kapitałowy stosując zasady, o których mowa w § 15-18, w zakresie pozycji netto w jednostkach uczestnictwa instytucji zbiorowego inwestowania założonych przez spółki nadzorowane przez właściwe władze lub mające siedzibę na terenie Rzeczypospolitej Polskiej lub państw członkowskich, które spełniają następujące kryteria:

1) prospekt emisyjny instytucji zbiorowego inwestowania lub równoważny dokument określają:

a) kategorie aktywów, stanowiących lokaty,

b) odpowiednie ograniczenia inwestycyjne, jeśli występują i metody ich obliczania,

c) maksymalny poziom dźwigni finansowej, jeśli jest dozwolona,

d) działania mające na celu ograniczenie ryzyka kontrahenta z tytułu inwestycji w pozagiełdowe finansowe instrumenty pochodne lub transakcji typu „repo”, jeśli takie transakcje są dozwolone;

2) publikowane są półroczne i roczne sprawozdania instytucji zbiorowego inwestowania, co umożliwia dokonanie oceny aktywów i zobowiązań, dochodu i operacji w okresie sprawozdawczym;

3) jednostki uczestnictwa instytucji zbiorowego inwestowania podlegają codziennie wykupowi za gotówkę pochodzącą z aktywów własnych na żądanie posiadacza jednostek;

4) inwestycje w jednostki uczestnictwa instytucji zbiorowego inwestowania są oddzielone od aktywów jednostki zarządzającej instytucją zbiorowego inwestowania;

5) bank przeprowadza odpowiednią ocenę ryzyka instytucji zbiorowego inwestowania.

§ 14. Zasady, o których mowa w § 15-18 mogą być stosowane w odniesieniu do instytucji zbiorowego inwestowania państwa trzeciego, jeżeli spełniają warunki określone w § 13.

§ 15. Jeżeli bank posiada informacje na temat codziennych lokat kapitałowych bazowych instytucji zbiorowego inwestowania, może dokonać przeglądu tych lokat w celu obliczenia wymogów kapitałowych z tytułu ryzyka ogólnego i szczególnego cen jednostek uczestnictwa w instytucjach zbiorowego inwestowania zgodnie z metodami określonymi w niniejszym załączniku lub zgodnie z metodą wartości zagrożonej określoną w załączniku nr 19 do uchwały, przy czym:

1) pozycje w jednostkach uczestnictwa instytucji zbiorowego inwestowania traktuje się jak pozycje w lokatach bazowych tej instytucji;

2) dopuszcza się kompensowanie pozycji w inwestycjach bazowych instytucji zbiorowego inwestowania i w innych pozycjach posiadanych przez bank, jeżeli bank posiada taką ilość jednostek uczestnictwa, która pozwala na wykup lub tworzenie jednostek w zamian za lokaty bazowe.

§ 16. Bank może obliczać wymogi kapitałowe z tytułu ryzyka szczególnego i ogólnego cen jednostek uczestnictwa instytucji zbiorowego inwestowania zgodnie z metodami określonymi w niniejszym załączniku lub zgodnie z metodą wartości zagrożonej, określoną w załączniku nr 19 do uchwały, w odniesieniu do pozycji, które w założeniu służą odwzorowaniu struktury i wyników zewnętrznie generowanego indeksu albo stałego koszyka kapitałowych papierów wartościowych lub dłużnych papierów wartościowych, pod warunkiem, że spełnione zostały następujące warunki:

1) celem zezwolenia wydanego instytucji zbiorowego inwestowania jest odwzorowanie struktury oraz wyników zewnętrznie generowanego indeksu lub stałego koszyka kapitałowych papierów wartościowych lub dłużnych papierów wartościowych;

2) obliczona dla okresu co najmniej sześciu miesięcy korelacja pomiędzy dziennymi wahaniami cen jednostek uczestnictwa instytucji zbiorowego inwestowania a wartością indeksu lub zawartym w nim koszykiem kapitałowych papierów wartościowych lub dłużnych papierów wartościowych wynosi co najmniej 0,9 -korelacja oznacza współczynnik korelacji między dziennymi dochodami z tytułu jednostek uczestnictwa instytucji zbiorowego inwestowania dopuszczonej do obrotu na giełdzie a wartością indeksu lub zawartego w nim koszyka kapitałowych papierów wartościowych lub dłużnych papierów wartościowych.

§ 17. W przypadku gdy bank nie posiada informacji na temat codziennych lokat bazowych instytucji zbiorowego inwestowania, może obliczać wymogi kapitałowe z tytułu ryzyka szczególnego i ogólnego cen jednostek uczestnictwa instytucji zbiorowego inwestowania zgodnie z metodami określonymi w niniejszym załączniku, jeżeli spełnione zostały następujące warunki:

1) pozycja netto w jednostkach instytucji zbiorowego inwestowania będzie określona jako bezpośredni udział w lokatach tej instytucji, których struktura jest oszacowana przy założeniu, że instytucja zbiorowego inwestowania w pierwszej kolejności inwestuje w najwyższym dozwolonym zakresie w te klasy aktywów, które wiążą się z najwyższym wymogiem kapitałowym z tytułu ryzyka szczególnego i ogólnego cen jednostek uczestnictwa tej instytucji, następnie zaś w porządku malejącym, aż do osiągnięcia limitu inwestycyjnego;

2) przy obliczaniu wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka szczególnego i ogólnego cen jednostek uczestnictwa instytucji zbiorowego inwestowania bank uwzględnia maksymalne ekspozycje pośrednie, wynikające z oszacowanej struktury lokat tej instytucji, określone poprzez proporcjonalne zwiększanie wielkości pozycji netto w jednostkach uczestnictwa instytucji zbiorowego inwestowania, aż do osiągnięcia maksymalnego dozwolonego poziomu ekspozycji z tytułu lokat bazowych;

3) wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka szczególnego i ogólnego cen jednostek uczestnictwa instytucji zbiorowego inwestowania nie może być wyższy, niż kwota obliczona na podstawie § 12.

§ 18. Bank może korzystać z obliczeń i informacji uzyskanych od innych podmiotów na temat wymogów kapitałowych z tytułu ryzyka szczególnego i ogólnego cen jednostek uczestnictwa instytucji zbiorowego inwestowania objętych przepisami § 15 i 17, zgodnie z zasadami określonymi w niniejszym załączniku, upewniwszy się co do prawidłowości takich obliczeń i sprawozdań.

Załącznik nr 9 do uchwały nr 380/2008
Komisji Nadzoru Finansowego
z dnia 17 grudnia 2008 r.
(poz. 34)

OBLICZANIE WYMOGU KAPITAŁOWEGO Z TYTUŁU RYZYKA SZCZEGÓLNEGO CEN INSTRUMENTÓW DŁUŻNYCH

Część I. Szczególne zasady wyznaczania pozycji

§ 1. Przez instrumenty dłużne rozumie się:

1) dłużne papiery wartościowe, w tym między innymi: bony skarbowe, obligacje, listy zastawne, certyfikaty depozytowe, czeki bankierskie, z wyłączeniem jednostek uczestnictwa instytucji zbiorowego inwestowania i własnych dłużnych papierów wartościowych;

2) depozyty i lokaty, w tym także hipotetyczne depozyty i lokaty wynikające z dekompozycji pozabilansowych transakcji terminowych na stopę procentową;

3) inne instrumenty dłużne będące przedmiotem obrotu handlowego (np. papiery komercyjne przedsiębiorstw).

§ 2. Pozycje pierwotne w instrumentach dłużnych wyznacza się zgodnie z załącznikiem nr 2 do uchwały, w podziale na waluty denominacji tych instrumentów, przy czym:

1) przez instrument bazowy należy rozumieć instrument dłużny;

2) przez parametr cenowy należy rozumieć rentowność do wykupu lub cenę instrumentu dłużnego.

§ 3. W rachunku łącznego wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka szczególnego cen instrumentów dłużnych uwzględnia się tę spośród pozycji pierwotnych wynikających z dekompozycji pozabilansowej transakcji terminowej, której odpowiada dłuższy termin zapadalności (pomija się pozycje pierwotne odpowiadające terminowi zapadalności transakcji).

§ 4. Przez pozycje o niskim ryzyku szczególnym rozumie się pozycje pierwotne w instrumentach bazowych emitowanych lub gwarantowanych przez rządy centralne, emitowanych przez banki centralne, organizacje międzynarodowe, wielostronne banki rozwoju lub jednostki samorządu terytorialnego, lub władze lokalne państw członkowskich, którym można przypisać 1 stopień jakości kredytowej, lub którym można przypisać wagę ryzyka 0% w metodzie standardowej obliczania wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego, zgodnie z załącznikiem nr 4 do uchwały.

§ 5. Przez pozycje o obniżonym ryzyku szczególnym rozumie się pozycje pierwotne w instrumentach bazowych:

1) emitowanych lub gwarantowanych przez rządy centralne, emitowane przez banki centralne, organizacje międzynarodowe, wielostronne banki rozwoju lub jednostki samorządu terytorialnego, lub władze lokalne Rzeczypospolitej Polskiej lub państw członkowskich, którym można przypisać 2 lub 3 stopień jakości kredytowej w metodzie standardowej obliczania wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego, zgodnie z załącznikiem nr 4 do uchwały;

2) emitowanych lub gwarantowanych przez instytucje, którym można przypisać 1 lub 2 stopień jakości kredytowej w metodzie standardowej obliczania wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego, zgodnie z załącznikiem nr 4 do uchwały;

3) emitowanych lub gwarantowanych przez instytucje, którym można przypisać 3 stopień jakości kredytowej dla ekspozycji krótkoterminowych w metodzie standardowej obliczania wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego, zgodnie z załącznikiem nr 4 do uchwały;

4) emitowanych lub gwarantowanych przez przedsiębiorców, którym można przypisać 1 lub 2 stopień jakości kredytowej w metodzie standardowej obliczania wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego, zgodnie z załącznikiem nr 4 do uchwały;

5) pozycje pierwotne w instrumentach bazowych innych niż wymienione w pkt. 1–4:

a) pozycje długie i krótkie w aktywach kwalifikujących się do stopnia jakości kredytowej odpowiadającego co najmniej klasie inwestycyjnej w procesie przyporządkowania dla metody standardowej obliczania wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego, zgodnie z załącznikiem nr 15 do uchwały,

b) pozycje długie i krótkie w aktywach, dla których ze względu na wypłacalność emitenta wartość współczynnika PD wyliczona na podstawie metody wewnętrznych ratingów, zgodnie z załącznikiem nr 5 do uchwały, nie jest wyższa niż wartość tego parametru dla aktywów, o których mowa powyżej w lit. a,

c) pozycje długie i krótkie w aktywach, dla których niedostępna jest ocena kredytowa uznanej instytucji zewnętrznej oceny wiarygodności kredytowej, oraz które spełniają następujące warunki:

- bank uznaje je za wystarczająco płynne,

- ich jakość inwestycyjna jest w opinii banku co najmniej równoważna jakości aktywów, o których mowa w lit. a,

- są dopuszczone do obrotu na przynajmniej jednym rynku regulowanym w Rzeczypospolitej Polskiej lub państwie członkowskim, lub na jednej z uznanych giełd papierów wartościowych,

d) pozycje długie i krótkie w aktywach emitowanych przez instytucje podlegające wymogom adekwatności kapitałowej równoważnym tym określonym w uchwale, które spełniają następujące warunki:

- są uznane przez zainteresowane banki za wystarczająco płynne,

- ich jakość inwestycyjna jest w opinii banku co najmniej równoważna jakości aktywów, o których mowa w lit. a,

e) pozycje w instrumentach emitowanych przez instytucje, które spełniają następujące warunki:

- są uznane za posiadające jakość kredytową porównywalną lub wyższą niż 2 stopień jakości kredytowej nadawany instytucjom w metodzie standardowej obliczania wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego, zgodnie z załącznikiem nr 4 do uchwały,

- ich emitenci podlegają wymogom nadzorczym i regulacyjnym porównywalnym do regulacji w sprawie adekwatności kapitałowej banków.

§ 6. Przez pozycje o wysokim ryzyku szczególnym rozumie się pozycje pierwotne w instrumentach bazowych:

1) emitowanych lub gwarantowanych przez rządy centralne, emitowane przez banki centralne, organizacje międzynarodowe, wielostronne banki rozwoju lub jednostki samorządu terytorialnego, lub władze lokalne Rzeczypospolitej Polskiej lub państw członkowskich, lub instytucje, którym można przypisać 4 lub 5 stopień jakości kredytowej w metodzie standardowej obliczania wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego, zgodnie z załącznikiem nr 4 do uchwały;

2) emitowanych lub gwarantowanych przez instytucje, którym można przypisać 3 stopień jakości kredytowej w metodzie standardowej obliczania wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego, zgodnie z załącznikiem nr 4 do uchwały;

3) emitowanych lub gwarantowanych przez przedsiębiorców, którym można przypisać 3 lub 4 stopień jakości kredytowej w metodzie standardowej obliczania wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego, zgodnie z załącznikiem nr 4 do uchwały;

4) nieposiadających ratingu uznanej instytucji zewnętrznej oceny wiarygodności kredytowej.

§ 7. Przez pozostałe pozycje rozumie się pozycje pierwotne w instrumentach bazowych:

1) emitowanych lub gwarantowanych przez rządy centralne, emitowane przez banki centralne, organizacje międzynarodowe, wielostronne banki rozwoju lub jednostki samorządu terytorialnego, lub władze lokalne Rzeczypospolitej Polskiej lub państw członkowskich, lub instytucje, którym można przypisać 6 stopień jakości kredytowej w metodzie standardowej obliczania wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego, zgodnie z załącznikiem nr 4 do uchwały;

2) emitowanych lub gwarantowanych przez przedsiębiorców, którym można przypisać 5 lub 6 stopień jakości kredytowej w metodzie standardowej obliczania wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego, zgodnie z załącznikiem nr 4 do uchwały.

§ 8. Bank podejmuje decyzję dotyczącą oceny ryzyka pozycji w instrumentach bazowych i zaliczenia do pozycji o obniżonym ryzyku, przy czym ocena ta zostaje poddana weryfikacji w czasie czynności nadzorczych.

§ 9. W przypadku banków stosujących metodę wewnętrznych ratingów, określoną w załączniku nr 5 do uchwały, warunkiem uzyskania stopnia jakości kredytowej jest posiadanie przez dłużnika wewnętrznego ratingu z poziomem prawdopodobieństwa niewykonania zobowiązania (PD) nieprzekraczającym poziomu wyznaczonego dla tego stopnia w skali oceny wiarygodności kredytowej dla ekspozycji wobec przedsiębiorców w metodzie standardowej obliczania wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego, zgodnie z załącznikiem nr 4 do uchwały.

§ 10. Pozycjom w instrumentach bazowych niezaliczonych do grup o niskim lub obniżonym ryzyku szczególnym należy przypisać 8 lub 12% stopę narzutu z tytułu tego ryzyka, zgodnie z tabelą umieszczoną w § 14.

§ 11. Zaliczone do portfela handlowego pozycje pierwotne wynikające z umów związanych z sekurytyzacją aktywów, które w przypadku zaliczenia do portfela bankowego podlegałyby odliczeniom od funduszy własnych zgodnie z przepisami uchwały, o której mowa w § 11 ust. 2 pkt 1 niniejszej uchwały, lub wadze ryzyka 1250%, należy obciążyć wymogiem kapitałowym nie niższym niż wynikający z przepisów § 46-123 załącznika nr 18 do uchwały.

§ 12. Zaliczone do portfela handlowego wynikające z sekurytyzacji nieposiadające ratingu pozycje pierwotne w instrumentach wsparcia płynnościowego należy obciążyć wymogiem kapitałowym nie niższym, niż wynikający z § 46-123 załącznika nr 18 do uchwały.

§ 13. W odniesieniu do pozycji w instrumentach bazowych, w przypadku których występuje zagrożenie wypłacalności podmiotu wspierającego płynność emisji, należy stosować maksymalną stopę narzutu wskazaną w tabeli umieszczonej w § 14.

Część II. Obliczanie wymogu kapitałowego

METODA PODSTAWOWA

§ 14. Wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka szczególnego cen instrumentów dłużnych oblicza się zgodnie z następującymi zasadami:

1) wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka szczególnego cen instrumentów dłużnych oblicza się dla pozycji pierwotnych wynikających z operacji zaliczonych do portfela handlowego;

2) pozycje netto w poszczególnych instrumentach dłużnych wyrażonych w danej walucie zalicza się do jednej z grup wymienionych w pierwszej kolumnie poniższej tabeli:

3) wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka szczególnego cen instrumentów dłużnych wyrażonych w danej walucie oblicza się jako sumę iloczynów pozycji netto w tych instrumentach, obliczonych zgodnie z § 1-13, przez stopy narzutu odpowiadające grupom pozycji, do których zostały zaliczone, określone w trzeciej kolumnie tabeli, o której mowa w pkt 2;

4) łączny wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka szczególnego cen instrumentów dłużnych (dla wszystkich walut) oblicza się jako sumę wymogów kapitałowych obliczonych dla poszczególnych walut, zgodnie z pkt 3.

METODA WARTOŚCI ZAGROŻONEJ

§ 15. Bank może stosować metodę wartości zagrożonej do obliczania łącznego wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka szczególnego cen instrumentów dłużnych wyłącznie na zasadach określonych w § 8 załącznika nr 10 do uchwały.

Załącznik nr 10 do uchwały nr 380/2008
Komisji Nadzoru Finansowego
z dnia 17 grudnia 2008 r.
(poz. 34)

OBLICZANIE WYMOGU KAPITAŁOWEGO Z TYTUŁU RYZYKA OGÓLNEGO STÓP PROCENTOWYCH

Część I. Szczególne zasady wyznaczania pozycji

§ 1. Przez instrumenty bazowe rozumie się instrumenty dłużne, w tym także instrumenty dłużne wynikające z dekompozycji pozabilansowych transakcji terminowych dokonanej zgodnie z załącznikiem nr 2 do uchwały.

§ 2. Pozycje netto w instrumentach bazowych wyznacza się, z zastrzeżeniem § 4, zgodnie z załącznikiem nr 2 do uchwały, z uwzględnieniem szczególnych zasad określonych w załącznikach nr 6-10 do uchwały, przy czym:

1) przez kupon rozumie się relację pomiędzy nominalną wartością jednorocznych płatności odsetkowych z tytułu utrzymywania danej pozycji pierwotnej a nominalną wartością tej pozycji;

2) przez rentowność do wykupu rozumie się stopę rentowności w skali roku, przy której bieżąca wartość godziwa instrumentu bazowego jest równa zdyskontowanym na dzień sprawozdawczy za pomocą tej stopy wartościom wszystkich znanych przyszłych płatności z tytułu tego instrumentu, zgodnie z ich rezydualnymi terminami zapadalności;

3) przez średni okres zwrotu rozumie się średnią ważoną liczby lat od dnia sprawozdawczego do dnia zapadalności poszczególnych ekspozycji z tytułu danego instrumentu bazowego, z wagami równymi udziałom płatności za poszczególne okresy w całkowitej wartości godziwej tego instrumentu (przy zastosowaniu odpowiedniej dla danego instrumentu rentowności do wykupu);

gdzie:	D	oznacza średni okres zwrotu,
	r	rentowność do wykupu,
	Ct	płatność gotówkową
	m	termin wykupu;

4) przez zaktualizowany średni okres zwrotu rozumie się średni okres zwrotu zdyskontowany za pomocą odpowiedniej dla danego instrumentu bazowego rentowności do wykupu przy założeniu rocznego okresu dyskonta;

5) przez rezydualny termin zapadalności rozumie się okres pomiędzy dniem sprawozdawczym a dniem:

a) zapadalności pozycji netto - w przypadku pozycji w instrumentach bazowych opartych na stałej stopie procentowej,

b) najbliższej zmiany oprocentowania - w przypadku pozycji w instrumentach bazowych opartych na zmiennej stopie procentowej.

§ 3. Przeciwstawne pozycje netto w instrumentach bazowych wynikające z transakcji pozabilansowych salduje się, z zastrzeżeniem § 4, zgodnie z postanowieniami § 22 załącznika nr 2 do uchwały.

§ 4. Pozycji netto w instrumentach bazowych, które zgodnie z załącznikiem nr 9 nie mogą być zaliczone do grup o niskim lub obniżonym ryzyku szczególnym, nie można kompensować z pozycjami w innych instrumentach bazowych.

Część II. Obliczanie wymogu kapitałowego

ZASADY OGÓLNE

§ 5. Łączny wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka ogólnego stóp procentowych oblicza się dla pozycji wynikających z operacji zaliczonych do portfela handlowego metodą terminów zapadalności, o której mowa w § 6, metodą zaktualizowanego średniego okresu zwrotu, o której mowa w § 7, lub metodą wartości zagrożonej, o której mowa w § 8.

METODA TERMINÓW ZAPADALNOŚCI

§ 6. Wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka ogólnego stóp procentowych oblicza się metodą terminów zapadalności, zgodnie z następującymi zasadami:

1) pozycje netto dzieli się na dwie grupy w zależności od wysokości kuponu w następujący sposób:

a) grupa A -obejmująca pozycje netto z kuponem równym 3% lub większym,

b) grupa B -obejmująca pozycje netto z kuponem mniejszym od 3%;

2) pozycje netto w instrumentach bazowych (długie i krótkie) wyrażone w danej walucie, obliczone zgodnie z § 1-4, zalicza się do jednego z przedziałów terminów zapadalności (przedział), podzielonych na trzy strefy przedziałów zapadalności (strefa), z uwzględnieniem wysokości kuponu, zgodnie z następującą tabelą:

3) na podstawie klasyfikacji dokonanej zgodnie z pkt 2, w każdym przedziale oblicza się ważone pozycje netto (długie i krótkie) jako iloczyny wartości godziwych poszczególnych pozycji netto i mnożników odpowiadających tym przedziałom;

4) mniejsza z kwot określonych jako suma ważonych pozycji netto długich i suma ważonych pozycji netto krótkich w danym przedziale stanowi ważoną pozycję dopasowaną w danym przedziale, zaś bezwzględna wartość różnicy między tymi kwotami stanowi ważoną pozycję niedopasowaną w tym przedziale (długą - jeśli różnica ta jest dodatnia, lub krótką -jeśli różnica ta jest ujemna);

5) mniejsza z kwot określonych jako suma ważonych długich pozycji niedopasowanych i suma ważonych krótkich pozycji niedopasowanych w danej strefie stanowi ważoną pozycję dopasowaną w tej strefie, zaś bezwzględna wartość różnicy między tymi kwotami stanowi ważoną pozycję niedopasowaną w tej strefie (długą-jeśli różnica ta jest dodatnia, lub krótką - jeśli różnica ta jest ujemna);

6) ważoną pozycję dopasowaną pomiędzy strefami pierwszą i drugą stanowi mniejsza z kwot określonych jako:

a) ważona długa (krótka) pozycja niedopasowana w pierwszej strefie,

b) ważona krótka (długa) pozycja niedopasowana w drugiej strefie;

7) ważoną pozycję dopasowaną pomiędzy strefami drugą i trzecią stanowi mniejsza z kwot określonych jako:

a) ważona długa (krótka) pozycja niedopasowana w drugiej strefie, pomniejszona o ważoną pozycję dopasowaną pomiędzy strefami pierwszą i drugą

b) ważona krótka (długa) pozycja niedopasowana w trzeciej strefie;

8) obliczenia, o których mowa w pkt. 6 i 7 można przeprowadzić przyjmując odwrotną numerację stref;

9) ważoną pozycję dopasowaną pomiędzy strefami pierwszą i trzecią stanowi mniejsza z kwot określonych jako:

a) ważona długa (krótka) pozycja niedopasowana w pierwszej strefie, pomniejszona o ważoną pozycję dopasowaną pomiędzy strefami pierwszą i drugą

b) ważona krótka (długa) pozycja niedopasowana w trzeciej strefie pomniejszona o ważoną pozycję dopasowaną pomiędzy strefami drugą i trzecią

10) wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka ogólnego stóp procentowych w danej walucie oblicza się jako sumę:

a) 10% sumy ważonych pozycji dopasowanych w poszczególnych przedziałach,

b) 40% ważonej pozycji dopasowanej w strefie pierwszej,

c) 30% ważonej pozycji dopasowanej w strefie drugiej,

d) 30% ważonej pozycji dopasowanej w strefie trzeciej,

e) 40% ważonej pozycji dopasowanej pomiędzy strefami pierwszą i drugą

f) 40% ważonej pozycji dopasowanej pomiędzy strefami drugą i trzecią

g) 150% ważonej pozycji dopasowanej pomiędzy strefami pierwszą i trzecią

h) 100% pozycji globalnej netto obliczonej dla ważonych pozycji pierwotnych, zgodnie z zasadami określonymi w załączniku nr 2 do uchwały, z uwzględnieniem zasad określonych w § 1-4;

11) łączny wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka ogólnego stóp procentowych oblicza się jako sumę wymogów kapitałowych obliczonych dla poszczególnych walut zgodnie z pkt. 10.

METODA ZAKTUALIZOWANEGO ŚREDNIEGO OKRESU ZWROTU

§ 7. Wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka ogólnego stóp procentowych oblicza się metodą zaktualizowanego średniego okresu zwrotu, zgodnie z następującymi zasadami:

1) dla każdej pozycji netto w instrumencie bazowym wyrażonym w danej walucie oblicza się:

a) rentowność do wykupu,

b) średni okres zwrotu,

c) zaktualizowany średni okres zwrotu;

2) pozycje netto w instrumentach bazowych wyrażone w danej walucie, obliczone zgodnie z § 1-4, należy zaklasyfikować do jednej ze stref zaktualizowanego średniego okresu zwrotu (strefa), zgodnie z następującą tabelą:

3) w każdej strefie oblicza się okresowo ważone pozycje netto (długie i krótkie) jako iloczyny wartości godziwych poszczególnych pozycji netto, ich zaktualizowanych średnich okresów zwrotu oraz wielkości założonych zmian rentowności do wykupu odpowiadających tym strefom;

4) w każdej strefie oblicza się sumę okresowo ważonych pozycji netto długich i sumę okresowo ważonych pozycji netto krótkich; mniejsza z tych sum stanowi okresowo ważoną pozycję dopasowaną w tej strefie, zaś bezwzględna wartość różnicy między tymi sumami stanowi okresowo ważoną pozycję niedopasowaną w tej strefie (długą -jeśli różnica ta jest dodatnia, lub krótką -jeśli różnica ta jest ujemna);

5) okresowo ważoną dopasowaną pozycję pomiędzy strefami pierwszą i drugą stanowi mniejsza z kwot określonych jako:

a) okresowo ważona długa (krótka) pozycja niedopasowana w pierwszej strefie,

b) okresowo ważona krótka (długa) pozycja niedopasowana w drugiej strefie;

6) okresowo ważoną dopasowaną pozycję pomiędzy strefami drugą i trzecią stanowi mniejsza z kwot określonych jako:

a) okresowo ważona długa (krótka) pozycja niedopasowana w drugiej strefie, pomniejszona o okresowo ważoną dopasowaną pozycję pomiędzy strefami pierwszą i drugą

b) okresowo ważona krótka (długa) pozycja niedopasowana w trzeciej strefie;

7) obliczenia, o których mowa w pkt. 5 i 6 można przeprowadzić przyjmując odwrotną numerację stref;

8) okresowo ważoną pozycję dopasowaną pomiędzy strefami pierwszą i trzecią stanowi mniejsza z kwot określonych jako:

a) okresowo ważona długa (krótka) pozycja niedopasowana w pierwszej strefie, pomniejszona o okresowo ważoną pozycję dopasowaną pomiędzy strefami pierwszą i drugą

b) okresowo ważona krótka (długa) pozycja niedopasowana w trzeciej strefie, pomniejszona o okresowo ważoną pozycję dopasowaną pomiędzy strefami drugą i trzecią

9) wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka ogólnego stóp procentowych dla danej waluty oblicza się jako sumę:

a) 2% sumy okresowo ważonych pozycji dopasowanych w poszczególnych strefach,

b) 40% okresowo ważonej pozycji dopasowanej pomiędzy strefami pierwszą i drugą

c) 40% okresowo ważonej pozycji dopasowanej pomiędzy strefami drugą i trzecią

d) 150% okresowo ważonej pozycji dopasowanej pomiędzy strefami pierwszą i trzecią

e) 100% pozycji globalnej netto obliczonej dla okresowo ważonych pozycji pierwotnych, zgodnie z zasadami określonymi w załączniku nr 2 do uchwały, z uwzględnieniem zasad określonych w § 1-4;

10) łączny wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka ogólnego stóp procentowych oblicza się jako sumę wymogów kapitałowych obliczonych dla poszczególnych walut, zgodnie z pkt 9.

METODA WARTOŚCI ZAGROŻONEJ

§ 8. Wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka ogólnego stóp procentowych oblicza się metodą wartości zagrożonej, zgodnie z następującymi zasadami:

1) bank może stosować metodę wartości zagrożonej do obliczania łącznego wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka ogólnego stóp procentowych, zgodnie z załącznikiem nr 19 do uchwały, przy czym jako parametry cenowe należy rozumieć rentowności do wykupu instrumentów powszechnie uznawanych na danym rynku za wolne od ryzyka kredytowego (w szczególności: instrumenty skarbowe, hipotetyczne depozyty i lokaty wynikające z dekompozycji pozabilansowych transakcji terminowych na stopę procentową oparte na średnich stopach procentowych rynku międzybankowego);

2) bank może uwzględnić w obliczeniach, o których mowa w § 5, ryzyko szczególne instrumentów dłużnych poprzez przyjęcie, że parametrami cenowymi odpowiadającymi pozycjom w tych instrumentach są ich rzeczywiste rynkowe rentowności do wykupu;

3) dla każdej waluty należy:

a) zdefiniować co najmniej sześć przedziałów terminów zapadalności,

b) określić odrębne parametry cenowe jako rentowności do wykupu reprezentacyjne dla każdego z przedziałów, o których mowa w lit. a,

c) zaklasyfikować pozycje pierwotne do odpowiednich przedziałów, o których mowa w lit. a;

4) model wartości zagrożonej w zakresie ryzyka ogólnego stóp procentowych musi uwzględniać zróżnicowanie poziomów rentowności do wykupu dla różnych instrumentów bazowych.

Załącznik nr 11 do uchwały nr 380/2008
Komisji Nadzoru Finansowego
z dnia 17 grudnia 2008 r.
(poz. 34)

OBLICZANIE WYMOGU KAPITAŁOWEGO Z TYTUŁU RYZYKA ROZLICZENIA, DOSTAWY ORAZ RYZYKA KREDYTOWEGO KONTRAHENTA

Część I. Wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka rozliczenia, dostawy oraz z tytułu ryzyka kredytowego kontrahenta

§ 1. Łączny wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka rozliczenia, dostawy oraz z tytułu ryzyka kredytowego kontrahenta oblicza się jako sumę wymogów kapitałowych obliczonych na podstawie § 2-8.

Część II. Wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka rozliczenia i ryzyka dostawy

§ 2. Wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka rozliczenia i ryzyka dostawy oblicza się jako sumę wymogów kapitałowych obliczonych zgodnie z § 3 i 4 dla operacji zaliczonych do portfela handlowego, których umowny termin rozliczenia minął, za wyjątkiem transakcji z udzielonym lub otrzymanym przyrzeczeniem odkupu oraz transakcji udzielania lub przyjmowania pożyczek papierów wartościowych lub towarów.

§ 3. Wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka rozliczenia oblicza się dla operacji, których instrumentem bazowym są waluty obce, towary, kapitałowe papiery wartościowe oraz instrumenty dłużne, zgodnie z poniższymi zasadami:

1) dla każdej operacji oblicza się różnicę między jej wartością godziwą a wartością wynikającą z ustalonej ceny rozliczenia instrumentu bazowego;

2) różnice, o których mowa w pkt 1, stanowiące potencjalny zysk banku, mnoży się przez współczynniki przeliczeniowe odpowiadające przedziałom opóźnień określonych w pierwszej kolumnie poniższej tabeli, zgodnie z liczbą dni, jakie upłynęły po umownym dniu rozliczenia danej operacji:

3) wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka rozliczenia stanowi suma składników obliczonych zgodnie z pkt 2.

§ 4. Wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka dostawy instrumentów do rozliczenia w późniejszym terminie oblicza się dla operacji, których instrumentem bazowym są waluty obce, towary i papiery wartościowe, zgodnie z poniższymi zasadami:

1) wymóg kapitałowy oblicza się w następujących przypadkach:

a) gdy bank zapłacił za papiery wartościowe, waluty obce lub towary przed ich otrzymaniem lub dostarczył papiery wartościowe, waluty obce lub towary przed otrzymaniem za nie zapłaty,

b) w przypadku transakcji transgranicznych, gdy upłynął jeden lub więcej dni od czasu dokonania tej płatności lub dostawy;

2) dla każdej operacji oblicza się wymóg kapitałowy, przy czym:

a) do daty pierwszej przewidzianej w umowie płatności lub dostawy - wymóg kapitałowy wynosi zero,

b) od daty pierwszej przewidzianej w umowie płatności lub dostawy do upływu czterech dni po drugiej płatności lub dostawie - wymóg kapitałowy oblicza się według zasad określonych w załączniku nr 4 do uchwały,

c) od 5 dni roboczych po drugiej przewidzianej w umowie płatności lub dostawie, aż do wygaśnięcia transakcji - pomniejsza się fundusze własne o zapłaconą kwotę lub wartość dostarczonych instrumentów, powiększoną o wartość bieżącej ekspozycji dodatniej;

3) w przypadku, o którym mowa w pkt 2 lit. b, bank stosujący metodę wewnętrznych ratingów do obliczania wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego może:

a) przypisać współczynniki PD na podstawie zewnętrznej oceny wiarygodności kredytowej kontrahenta, w przypadku kontrahentów, wobec których nie posiada żadnych innych ekspozycji zaliczonych do portfela bankowego,

b) jeżeli bank stosuje własne współczynniki LGD, z zastrzeżeniem pkt 4, może przypisać współczynniki LGD określone w § 89 załącznika nr 5 do uchwały, o ile podejście to jest stosowane konsekwentnie w odniesieniu do wszystkich ekspozycji z tytułu dostawy instrumentów do rozliczenia w późniejszym terminie;

4) w przypadku, o którym mowa w pkt 2 lit. b, bank stosujący metodę wewnętrznych ratingów do obliczania wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego może stosować wagi ryzyka jak dla obliczania wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego metodą standardową lub stosować wagę ryzyka 100%, o ile podejście to jest stosowane konsekwentnie w odniesieniu do wszystkich ekspozycji z tytułu dostawy instrumentów do rozliczenia w późniejszym terminie;

5) jeżeli kwota ekspozycji dodatniej wynikająca z transakcji dostawy z późniejszym terminem rozliczenia jest nieistotna, bank może do takich ekspozycji stosować wagę ryzyka 100%.

§ 5. W przypadku całkowitej awarii systemu rozliczeniowego lub rozrachunkowego, bank nie oblicza wymogów kapitałowych, o których mowa w § 2 i 3, aż do wznowienia normalnego działania tych systemów. Jeżeli w tych okolicznościach kontrahent nie zdoła rozliczyć swojej transakcji, nie jest to uznawane za niewykonanie zobowiązania w rozumieniu przepisów dotyczących ryzyka kredytowego.

Część III. Wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka kredytowego kontrahenta

§ 6. Wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka kredytowego kontrahenta oblicza się jako 8% sumy kwot ekspozycji ważonych ryzykiem, wyznaczonych na podstawie § 7 i 8, dla następujących operacji zaliczonych do portfela handlowego:

1) pozagiełdowych transakcji pochodnych oraz kredytowych instrumentów pochodnych;

2) transakcji z udzielonym lub otrzymanym przyrzeczeniem odkupu oraz transakcji udzielania lub przyjmowania pożyczek papierów wartościowych lub towarów;

3) transakcji z opcją uzupełnienia zabezpieczenia kredytowego opartych na papierach wartościowych lub towarach;

4) transakcji z długim terminem rozliczenia.

§ 7. Wartość ekspozycji oraz kwoty ekspozycji ważone ryzykiem dla tych ekspozycji oblicza się zgodnie z zasadami obliczania tych wielkości na potrzeby obliczania wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego odpowiednio metodą standardową lub metodą wewnętrznych ratingów, przy czym:

1) aby określić wielkość przyszłej ekspozycji kredytowej w przypadku transakcji swap przychodu całkowitego (total return swap) oraz transakcji swap ryzyka kredytowego (credit default swap) z tytułu kredytowych instrumentów pochodnych, wartość nominalną instrumentu mnoży się przez następujące wskaźniki procentowe:

a) 5% - w przypadku zobowiązania referencyjnego, które prowadząc do ekspozycji bezpośredniej banku byłoby pozycją o niskim lub obniżonym ryzyku w rozumieniu § 1-13 załącznika nr 9 do uchwały,

b) 10% - w przypadku zobowiązania referencyjnego, które prowadząc do ekspozycji bezpośredniej banku nie byłoby pozycją o niskim lub obniżonym ryzyku w rozumieniu § 1-13 załącznika nr 9 do uchwały,

c) w przypadku transakcji swap ryzyka kredytowego bankowi, którego ekspozycja z tytułu zamiany stanowi pozycję długą w instrumencie bazowym, zezwala się na zastosowanie wartości 0% do potencjalnej przyszłej ekspozycji kredytowej, chyba że transakcja ta podlega procedurze rozwiązania z chwilą stwierdzenia niewypłacalności podmiotu, którego ekspozycja z tytułu swapu stanowi pozycję krótką w instrumencie bazowym, mimo że w ramach tego instrumentu nie nastąpiło jeszcze niewykonanie zobowiązania,

d) w przypadku gdy kredytowy instrument pochodny zapewnia ochronę uruchamianą w następstwie „n-tego niewykonania zobowiązania” w ramach określonej liczby zobowiązań bazowych, o tym, który z określonych w lit. a-c wskaźników procentowych ma zastosowanie decyduje wartość zobowiązania o n-tej w kolejności najniższej wiarygodności kredytowej określonej poprzez ustalenie, czy zobowiązanie to byłoby pozycją o obniżonym ryzyku w rozumieniu § 1-13 załącznika nr 9 do uchwały, gdyby zostało przyjęte przez bank;

2) w obliczeniach kwot ekspozycji ważonych ryzykiem, bankowi nie zezwala się na uznawanie skutków zabezpieczenia finansowego przy zastosowaniu metody uproszczonej ujmowania zabezpieczeń finansowych, określonej w § 60-66 załącznika nr 17 do uchwały;

3) w przypadku transakcji z udzielonym lub otrzymanym przyrzeczeniem odkupu oraz transakcji udzielania lub przyjmowania pożyczek papierów wartościowych lub towarów zaliczonych do portfela handlowego, wszystkie instrumenty finansowe i towary, które kwalifikują się do objęcia portfelem handlowym, można traktować jako uznane zabezpieczenie;

4) w przypadku ekspozycji z tytułu pozagiełdowych transakcji pochodnych, zaliczonych do portfela handlowego, za uznane zabezpieczenie można przyjąć towary kwalifikujące się do objęcia portfelem handlowym;

5) jeżeli instrumenty lub towary uznane za zabezpieczenie, zgodnie z pkt. 3 lub 4, w przypadku gdy takie instrumenty finansowe lub towary, które nie zostały dopuszczone zgodnie z załącznikiem nr 17 do uchwały stanowią przedmiot udzielanej pożyczki, są zbywane lub dostarczane, bądź też stanowią przedmiot zaciąganej pożyczki, są nabywane lub przyjmowane jako zabezpieczenie rzeczowe lub w innej formie w ramach takiej transakcji, korekty z tytułu zmienności oblicza się w następujący sposób:

a) gdy bank wykorzystuje metodę korekt z tytułu zmienności opartych na metodzie nadzorczej, zgodnie z § 44-88 załącznika nr 17 do uchwały, traktuje się je w taki sam sposób, jak dopuszczone do obrotu na uznanej giełdzie akcje nieobjęte głównym indeksem,

b) gdy bank stosuje korekty z tytułu zmienności oparte na metodzie oszacowań własnych, zgodnie z § 44-88 załącznika nr 17 do uchwały, korekty z tytułu zmienności obliczane są dla każdej indywidualnej pozycji,

c) gdy bank stosuje metodę modeli wewnętrznych, zgodnie z § 53-57 załącznika nr 17 do uchwały, tę samą metodę może stosować w portfelu handlowym,

d) uznaje się kompensowanie zobowiązań z tytułu transakcji z udzielonym lub otrzymanym przyrzeczeniem odkupu oraz transakcji udzielania lub przyjmowania pożyczek papierów wartościowych lub towarów, jak również innych transakcji opartych na rynku kapitałowym zaliczonych zarówno do portfela handlowego, jak i bankowego, jeżeli są one objęte umowami ramowymi o wzajemnym kompensowaniu zobowiązań, o ile kompensowane transakcje spełnią następujące warunki:

- wszystkie transakcje podlegają codziennej wycenie według wartości rynkowej,

- wszelkie pozycje stanowiące przedmiot zaciąganej pożyczki, nabywane lub przyjmowane w ramach takich transakcji mogą zostać uznane jako zabezpieczenie finansowe dla celów obliczania wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego, przy czym nie stosuje się wówczas przepisów pkt. 3-5 lit. a-c.

§ 8. W przypadku gdy kredytowy instrument pochodny wchodzący w skład portfela handlowego został uznany za wewnętrzną transakcję zabezpieczającą a ochronę kredytową uznano za spełniającą warunki uznawania, określone w załączniku nr 17 do uchwały, ryzyko kontrahenta z tytułu tego instrumentu uznaje się za równe zeru.

Załącznik nr 12 do uchwały nr 380/2008
Komisji Nadzoru Finansowego
z dnia 17 grudnia 2008 r.
(poz. 34)

OBLICZANIE WYMOGU KAPITAŁOWEGO Z TYTUŁU PRZEKROCZENIA LIMITU KONCENTRACJI ZAANGAŻOWAŃ I LIMITU DUŻYCH ZAANGAŻOWAŃ

Część I. Zasady ogólne

§ 1. Dla celów niniejszego załącznika przez podmiot rozumie się pojedynczy podmiot lub podmioty powiązane kapitałowo lub organizacyjnie, w rozumieniu w art. 4 ust 1 pkt 16 ustawy - Prawo bankowe.

§ 2. Zaangażowanie banku wobec podmiotu oblicza się zgodnie z zasadami określonymi w art. 71 ustawy - Prawo bankowe oraz w uchwale w sprawie limitu koncentracji zaangażowań i limitu dużych zaangażowań.

§ 3. Łączny wymóg kapitałowy z tytułu przekroczenia limitu koncentracji zaangażowań i limitu dużych zaangażowań oblicza się zgodnie z § 4-8 lub § 9, w zależności od skali działalności banku.

Część II. Banki, których skala działalności handlowej jest znacząca

§ 4. Zaangażowanie banku wobec danego podmiotu oblicza się jako sumę:

1) zaangażowania banku wobec tego podmiotu w portfelu handlowym, obejmującej:

a) nadwyżkę długich pozycji netto nad krótkimi pozycjami netto we wszystkich instrumentach bazowych emitowanych przez ten podmiot, wynikających z operacji zaliczonych do portfela handlowego, obliczonych zgodnie z zasadami określonymi w załączniku nr 3 uchwały,

b) pozycję netto w gwarantowanych emisjach papierów wartościowych tego podmiotu, obliczoną zgodnie z zasadami określonymi w § 10 i 11 załącznika nr 2 do uchwały,

c) zaangażowania wobec tego podmiotu wynikające z operacji, o których mowa w załączniku nr 11 do uchwały, rozumianą jako suma:

- iloczynu sumy wymogów kapitałowych określonych w § 1-3 załącznika nr 11 do uchwały przez liczbę 12,5,

- sumy ekwiwalentów bilansowych operacji, o których mowa w § 4 i 5 załącznika nr 11 do uchwały;

2) zaangażowania banku wobec tego podmiotu w portfelu bankowym, stanowiącej sumę wierzytelności i zobowiązań pozabilansowych, o których mowa w art. 71 ustawy - Prawo bankowe, wynikających z operacji z tym podmiotem zaliczonych do portfela bankowego, zgodnie z zasadami określonymi w uchwale w sprawie limitu koncentracji zaangażowań i limitu dużych zaangażowań, z wyłączeniem aktywów pomniejszających fundusze własne.

§ 5. Wymóg kapitałowy z tytułu przekroczenia limitu koncentracji zaangażowań wobec danego podmiotu oblicza się:

1) zgodnie z § 6 - jeśli spełnione są wszystkie warunki określone w pkt 33 załącznika nr 1 do uchwały w sprawie limitu koncentracji zaangażowań i limitu dużych zaangażowań;

2) zgodnie z § 7 - jeśli nie jest spełniony którykolwiek z warunków określonych w pkt 33 załącznika nr 1 do uchwały Komisji Nadzoru Finansowego w sprawie limitu koncentracji zaangażowań i limitu dużych zaangażowań.

§ 6. W przypadku, o którym mowa w § 5 pkt 1:

1) z zaangażowania banku wobec danego podmiotu w portfelu handlowym wyodrębnia się składniki o łącznej wartości równej nadwyżce zaangażowania ponad limit koncentracji zaangażowań określony w art. 71 ust. 1 ustawy -Prawo bankowe (nadwyżka koncentracji), którym przypisano najwyższe:

a) stopy narzutu z tytułu ryzyka szczególnego, zgodnie z § 8 i 9 załącznika nr 8 lub załącznikiem nr 9 do uchwały,

b) wagi ryzyka kontrahenta lub współczynniki przeliczeniowe, zgodnie z załącznikiem nr 11 do uchwały;

2) wymóg kapitałowy z tytułu przekroczenia limitu koncentracji zaangażowań wobec danego podmiotu oblicza się jako:

a) jeśli nadwyżka koncentracji istnieje nie dłużej niż 10 dni - 200% sumy wymogów kapitałowych, obliczonych na podstawie § 8 i 9 załącznika nr 8, załącznika nr 9 i załącznika nr 11 do uchwały, dla składników, o których mowa w pkt 1,

b) jeśli nadwyżka koncentracji istnieje dłużej niż 10 dni - sumę iloczynów:

- wymogów kapitałowych obliczonych na podstawie § 8 i 9 załącznika nr 8, załącznika nr 9 i załącznika nr 11 do uchwały, dla składników, o których mowa w pkt 1, zaklasyfikowanych do odpowiednich przedziałów nadwyżki zaangażowania określonych w pierwszej kolumnie poniższej tabeli,

oraz

- odpowiadających tym składnikom współczynników określonych w drugiej kolumnie tej tabeli, przy czym zaliczanie składników do poszczególnych przedziałów należy wykonać począwszy od pierwszego z tych przedziałów zaliczając do niego składnik o najniższej stopie narzutu, wadze ryzyka lub współczynniku przeliczeniowym, poprzez kolejne przedziały zaliczając do nich składniki o coraz to wyższych stopach narzutu, wagach ryzyka lub współczynnikach przeliczeniowych.

§ 7. W przypadku, o którym mowa w § 5 pkt 2, wymóg kapitałowy z tytułu przekroczenia limitu koncentracji zaangażowań wobec danego podmiotu stanowi nadwyżka koncentracji obliczona dla tego podmiotu.

§ 8. Łączny wymóg kapitałowy z tytułu przekroczenia limitu koncentracji zaangażowań i limitu dużych zaangażowań oblicza się jako większą z następujących dwóch kwot:

1) suma wymogów kapitałowych z tytułu przekroczenia limitu koncentracji zaangażowań wobec poszczególnych podmiotów, obliczonych:

a) zgodnie z § 6 w przypadku zaangażowań, o których mowa w § 5 pkt 1,

b) zgodnie z § 7 w przypadku zaangażowań, o których mowa w § 5 pkt 2;

2) nadwyżka sumy dużych zaangażowań wobec poszczególnych podmiotów (w portfelu bankowym i handlowym łącznie) ponad limit dużych zaangażowań.

Część III. Banki, których skala działalności handlowej nie jest znacząca

§ 9. Łączny wymóg kapitałowy z tytułu przekroczenia limitu koncentracji zaangażowań i limitu dużych zaangażowań stanowi większa z kwot określonych jako:

1) suma nadwyżek zaangażowań banku wobec poszczególnych podmiotów ponad limity określone w art. 71 ust. 1 ustawy - Prawo bankowe;

2) nadwyżka sumy dużych zaangażowań banku wobec poszczególnych podmiotów ponad limit określony w art. 71 ust. 2 ustawy - Prawo bankowe.

Załącznik nr 13 do uchwały nr 380/2008
Komisji Nadzoru Finansowego
z dnia 17 grudnia 2008 r.
(poz. 34)

OBLICZANIE WYMOGU KAPITAŁOWEGO Z TYTUŁU PRZEKROCZENIA PROGU KONCENTRACJI KAPITAŁOWEJ

Część I. Obliczanie przekroczenia progu koncentracji kapitałowej

§ 1. Przekroczenie progu koncentracji kapitałowej oblicza się w zakresie portfela bankowego i portfela handlowego łącznie jako większą z liczb określonych jako:

1) suma kwot, o jakie poszczególne znaczne zaangażowania kapitałowe przekraczają 15% funduszy własnych banku;

2) kwota, o jaką suma znacznych zaangażowań kapitałowych przekracza 60% funduszy własnych banku.

§ 2. Przez zaangażowanie kapitałowe, o którym mowa w § 1, rozumie się:

1) posiadane przez bank akcje lub udziały w innym podmiocie;

2) wniesione dopłaty - w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością;

3) wniesione wkłady lub zadeklarowane sumy komandytowe - w zależności od tego, która z tych kwot jest większa - w spółce komandytowej lub komandytowo-akcyjnej;

4) udzielone pożyczki podporządkowane.

§ 3. Przez znaczne zaangażowanie kapitałowe, o którym mowa w § 1, rozumie się zaangażowanie kapitałowe spełniające co najmniej jeden z poniższych warunków:

1) zaangażowanie stanowi co najmniej 10% kapitału podmiotu;

2) zaangażowanie uprawnia do wykonywania co najmniej 10% głosów w organie stanowiącym podmiotu lub umożliwia wywieranie znaczącego wpływu na zarządzanie podmiotem;

3) wartość bilansowa zaangażowania stanowi co najmniej 10% funduszy własnych banku.

§ 4. W rachunku przekroczenia progu koncentracji kapitałowej, o którym mowa w § 1, nie uwzględnia się znacznych zaangażowań kapitałowych:

1) w bankach krajowych i instytucjach kredytowych, a także w bankach zagranicznych podlegających nadzorowi właściwych władz nadzorczych;

2) w instytucjach finansowych;

3) w zakładach ubezpieczeń;

4) w innych podmiotach niż wymienione w pkt. 1-3, do wysokości kwoty pomniejszającej fundusze własne banku z tytułu zaangażowań kapitałowych tych innych podmiotów w podmiotach, o których mowa w pkt. 1-3;

5) w izbach rozliczeniowych, o których mowa w art. 67 ustawy - Prawo bankowe;

6) w międzybankowych przedsiębiorstwach telekomunikacyjnych, w których co najmniej 75% kapitału stanowią zaangażowania kapitałowe banków;

7) w instytucjach, o których mowa w art. 105 ust. 4 ustawy - Prawo bankowe, w których co najmniej 75% kapitału stanowią zaangażowania kapitałowe banków;

8) w podmiotach, których wyłącznym przedmiotem działalności jest świadczenie usług w zakresie edukacji kadr bankowych, w których co najmniej 75% kapitału stanowią zaangażowania kapitałowe banków;

9) w przedsiębiorstwach pomocniczych usług bankowych, w których co najmniej 75% kapitału stanowią zaangażowania kapitałowe banków;

10) w podmiotach, w których bank utrzymuje zaangażowanie kapitałowe w związku z jego udziałem w procesie naprawczym tych podmiotów;

11) przejętych w związku z wykonywaniem umowy o subemisję usługową

12) przejętych w związku ze świadczeniem usług pośrednictwa (na rachunek własny w imieniu klienta).

Część II. Łączny wymóg kapitałowy z tytułu przekroczenia progu koncentracji kapitałowej

§ 5. Łączny wymóg kapitałowy z tytułu przekroczenia progu koncentracji kapitałowej jest równy kwocie przekroczenia progu koncentracji kapitałowej, obliczonej zgodnie z § 1-4.

Załącznik nr 14 do uchwały nr 380/2008
Komisji Nadzoru Finansowego
z dnia 17 grudnia 2008 r.
(poz. 34)

OBLICZANIE WYMOGU KAPITAŁOWEGO Z TYTUŁU RYZYKA OPERACYJNEGO

Część I. Zasady ogólne

§ 1. Ryzyko operacyjne jest to możliwość wystąpienia straty wynikającej z niedostosowania lub zawodności procesów wewnętrznych, ludzi i systemów lub ze zdarzeń zewnętrznych, obejmując również ryzyko prawne.

§ 2.1. Wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka operacyjnego oblicza się, z zastrzeżeniem ust. 2, 3 i 4, jedną z metod:

1) metodą podstawowego wskaźnika, o której mowa w § 4-15;

2) metodą standardową o której mowa w § 16-33;

3) zaawansowaną metodą pomiaru, o której mowa w § 34-67.

2. Bank stosujący metodę, o której mowa w § 16-33 nie może jej zmienić na metodę, o której mowa w § 4-15, chyba że uzyska zgodę Komisji Nadzoru Finansowego wydaną na jego wniosek, zawierający uzasadnienie celowości zmiany metody obliczania wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka operacyjnego.

3. Bank stosujący metodę określoną w § 34-67 nie może jej zmienić na metody, o których mowa w § 4-15 lub § 16-33, chyba że uzyska zgodę Komisji Nadzoru Finansowego wydaną na jego wniosek, zawierający uzasadnienie celowości zmiany metody obliczania wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka operacyjnego.

4. Łączenie metod obliczania wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka operacyjnego możliwe jest po uzyskaniu zgody Komisji Nadzoru Finansowego wydanej na wniosek banku, zgodnie z § 68-71.

§ 3. Bank obliczający wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka operacyjnego, niezależnie od stosowanej metody, zobowiązany jest stosować zasady zarządzania ryzykiem, zgodnie z uchwałą nr 383/2008 Komisji Nadzoru Finansowego z dnia 17 grudnia 2008 r. w sprawie szczegółowych zasad funkcjonowania systemu zarządzania ryzykiem i systemu kontroli wewnętrznej oraz szczegółowych warunków szacowania przez banki kapitału wewnętrznego i dokonywania przeglądów procesu szacowania i utrzymywania kapitału wewnętrznego (Dz.Urz. KNF Nr 8, poz. 37).

Część II. Metoda podstawowego wskaźnika

WSKAŹNIK

§ 4. Wskaźnik stanowi średnią za okres trzech lat wyników określonych na podstawie § 9-13 lub § 14.

§ 5. Średnią oblicza się, z zastrzeżeniem § 7, na koniec roku obrotowego na podstawie wyników z ostatnich trzech dwunastomiesięcznych okresów.

§ 6. Jeżeli dane finansowe nie zostały zbadane przez biegłego rewidenta, bank może wykorzystać dane szacunkowe. Po uzyskaniu opinii z badania sprawozdania finansowego przez biegłego rewidenta, bank dokonuje niezwłocznie stosownej aktualizacji wyliczeń wskaźnika.

§ 7. Wyniku za którekolwiek z trzech lat obrotowych, jeżeli jest ujemny lub równy zero, nie uwzględnia się w obliczeniach średniej.

§ 8. Wskaźnik oblicza się jako iloraz sumy dodatnich wartości wyników oraz liczby lat z dodatnimi wartościami wyników.

BANKI STOSUJĄCE PRZEPISY USTAWY O RACHUNKOWOŚCI

§ 9. Bank, który sporządza sprawozdanie finansowe zgodnie z ustawą o rachunkowości, oblicza wynik jako sumę pozycji rachunku zysków i strat banku wymienionych w tabeli nr 1, ustalonych zgodnie z zasadami określonymi w tej ustawie, przy czym każda pozycja musi być uwzględniona odpowiednio ze znakiem dodatnim lub ujemnym.

Tabela nr 1

§ 10. Pozycje określone w tabeli nr 1 powinny uwzględniać korekty określone w § 11-13.

§ 11.1. Wynik uwzględnia koszty z tytułu opłat za usługi określone w art. 6a ustawy - Prawo bankowe dostarczone przez podmiot, który jest w stosunku do banku: podmiotem dominującym lub zależnym albo podmiotem zależnym od podmiotu dominującego wobec banku lub podmiotem podlegającym nadzorowi właściwych władz, lub nadzorowi równoważnemu na podstawie odrębnych przepisów.

2. Dla potrzeb określenia wyniku, przychody z tytułu leasingu operacyjnego oraz z tytułu najmu lub dzierżawy nieruchomości komercyjnych uwzględnia się w pozostałych przychodach operacyjnych, a przychody i koszty z tytułu leasingu finansowego odpowiednio w przychodach i kosztach z tytułu odsetek.

§ 12. W wyniku nie uwzględnia się następujących pozycji rachunku zysków i strat:

1) salda utworzonych i rozwiązanych rezerw celowych;

2) kosztów operacyjnych, w tym kosztów z tytułu opłat za usługi na rzecz banku, z zastrzeżeniem § 11;

3) zrealizowanych zysków i strat ze sprzedaży pozycji z portfela bankowego;

4) przychodów z tytułu zdarzeń nadzwyczajnych lub występujących nieregularnie;

5) przychodów z tytułu odszkodowań uzyskanych z tytułu ubezpieczenia.

§ 13. W wyniku nie uwzględnia się przychodów z tytułu dywidend otrzymanych od podmiotu, który jest w stosunku do banku: podmiotem dominującym lub zależnym albo podmiotem zależnym od podmiotu dominującego wobec banku, jeśli umożliwi to uniknięcie podwójnego naliczania przychodów wewnątrzgrupowych.

BANKI STOSUJĄCE MIĘDZYNARODOWE STANDARDY RACHUNKOWOŚCI

§ 14. Bank, który sporządza sprawozdanie finansowe zgodnie z Międzynarodowymi Standardami Rachunkowości, Międzynarodowymi Standardami Sprawozdawczości Finansowej oraz związanymi z nimi interpretacjami ogłoszonymi w formie rozporządzeń, na podstawie art. 2 ust. 3 ustawy o rachunkowości, oblicza wynik jako sumę pozycji z rachunku zysków i strat wymienionych w tabeli nr 2, z uwzględnieniem przepisów § 9-13.

Tabela nr 2

WYMÓG KAPITAŁOWY

§ 15. Wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka operacyjnego według metody podstawowego wskaźnika stanowi 15% wskaźnika, określonego zgodnie z zasadami przedstawionymi w § 4-8.

Wymóg kapitałowy K oblicza się według poniższego wzoru:

gdzie:

w_i -roczny wynik w i-tym roku, ustalony zgodnie z przepisami § 9-13 lub § 14

n - liczba lat, w których w_i > 0

Przy obliczaniu wymogu uwzględnia się rok obrotowy, za który dokonuje się obliczenia (i = 0) oraz dwa kolejne lata go poprzedzające (i = 1, 2).

Część III. Metoda standardowa

KRYTERIA KWALIFIKUJĄCE

§ 16. Bank, który zamierza stosować metodę standardową, zobowiązany jest spełniać następujące warunki:

1) posiada udokumentowany system oceny ryzyka operacyjnego oraz zarządzania nim, ściśle powiązany z procesem zarządzania ryzykiem banku, a wynik oceny stanowi integralną część procesu monitorowania i kontroli profilu ryzyka operacyjnego banku;

2) posiada określony zakres odpowiedzialności osób w ramach tego systemu;

3) określa swój stopień narażenia na ryzyko operacyjne;

4) prowadzi rejestr zdarzeń operacyjnych, w tym istotnych strat wynikających z ryzyka operacyjnego;

5) system oceny i zarządzania ryzykiem operacyjnym podlega regularnym i niezależnym przeglądom;

6) wdrożył system raportowania, w ramach którego sporządzane są raporty wewnętrzne na temat ryzyka operacyjnego dla zarządu oraz komórek organizacyjnych banku;

7) posiada procedury podejmowania działań w oparciu o informacje zawarte w raportach zarządczych.

§ 17. Bank przeprowadza analizę spełniania warunków, o których mowa w § 16, z uwzględnieniem rozmiaru i skali działalności banku oraz zasady proporcjonalności.

PODZIAŁ NA LINIE BIZNESOWE

§ 18. Bank stosujący metodę standardową dokonuje podziału całej działalności na linie biznesowe, zgodnie z tabelą nr 3, przy zastosowaniu zasad określonych w § 19.

Tabela nr 3

§ 19. Bank zobowiązany jest opracować i udokumentować szczegółowe zasady przyporządkowania czynności do poszczególnych linii biznesowych oraz kryteria dezagregacji wskaźnika pomiędzy linie biznesowe, na podstawie poniższych zasad:

1) wszystkie czynności muszą być przypisane do odpowiednich linii biznesowych w sposób wyczerpujący oraz wewnętrznie spójny;

2) czynność, której nie można jednoznacznie przyporządkować do określonej linii biznesowej, a która pełni funkcję pomocniczą w stosunku do czynności przypisanej do linii biznesowej, należy przypisać do linii biznesowej, którą wspomaga; jeśli funkcja pomocnicza wspomaga więcej niż jedną linię biznesową wówczas bank przypisuje ją do linii, z którymi jest ona związana, na podstawie obiektywnych kryteriów przyporządkowania, proporcjonalnie do wielkości przyporządkowanego do nich wyniku z tytułu odsetek i wyniku pozaodsetkowego;

3) jeśli danej czynności nie można przyporządkować do określonej linii biznesowej, należy przypisać ją do takiej linii biznesowej, której przypisano najwyższy współczynnik przeliczeniowy; tą samą linię biznesową stosuje się do pozostałych zbliżonych czynności pomocniczych;

4) w celu przeprowadzenia dezagregacji wskaźnika pomiędzy poszczególne linie biznesowe, bank może zastosować udokumentowane metody wewnętrznej wyceny, w szczególności koszty poniesione w ramach jednej linii biznesowej, lecz zaliczane do innej linii biznesowej można przenieść do tej, której dotyczą np. z wykorzystaniem wewnętrznych cen transferowych pomiędzy dwiema liniami biznesowymi;

5) przypisanie czynności do linii biznesowych dla celów obliczania wymogów kapitałowych z tytułu ryzyka operacyjnego musi być zgodne z przypisaniem tych czynności do kategorii użytych w odniesieniu do ryzyka kredytowego oraz ryzyka rynkowego;

6) zarząd banku jest odpowiedzialny za ustalenie zasad przyporządkowania czynności do poszczególnych linii biznesowych, a rada nadzorcza banku sprawuje kontrolę nad tym procesem;

7) proces przyporządkowywania czynności do linii biznesowych musi podlegać niezależnemu przeglądowi dokonywanemu przez osoby lub komórki organizacyjne niezwiązane z tym procesem.

§ 20. Jeśli rodzaje czynności przedstawione w tabeli 3 nie wyczerpują wszystkich występujących w banku, bank jest zobowiązany przyporządkować występujące rodzaje czynności z uwzględnieniem zasad określonych w § 19.

WYMÓG KAPITAŁOWY DLA LINII BIZNESOWEJ

§ 21. Wymóg kapitałowy dla linii biznesowej jest równy, z zastrzeżeniem § 27-31, średniej obliczonej na koniec roku obrotowego narzutów kapitałowych określonych w § 24 z ostatnich trzech dwunastomiesięcznych okresów.

§ 22. Bank może wykorzystać dane szacunkowe, jeżeli dane finansowe nie zostały zbadane przez biegłego rewidenta. Po uzyskaniu opinii z badania sprawozdania finansowego przez biegłego rewidenta, bank dokonuje niezwłocznie stosownej aktualizacji obliczeń wymogu kapitałowego.

§ 23. Bank określa wynik dla każdej linii biznesowej - przyporządkowując cały wynik obliczony zgodnie z § 9-13 lub § 14 do wszystkich linii biznesowych.

§ 24. Dla każdej linii biznesowej w każdym z trzech lat bank oblicza narzut kapitałowy, jako wynik przyporządkowany tej linii biznesowej, pomnożony przez współczynnik przeliczeniowy określony w tabeli nr 3.

§ 25. Jeżeli w danym roku występuje ujemny narzut kapitałowy dla określonej linii biznesowej, który wynika z ujemnej wartości wyniku, to taki narzut uwzględnia się w obliczeniu łącznego wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka operacyjnego obliczonego według metody standardowej, określonego w § 33.

§ 26. Jeśli suma narzutów kapitałowych z wszystkich linii biznesowych w danym roku jest ujemna, obserwacji z tego roku nie uwzględnia się w liczniku średniej, określonej w § 21.

ALTERNATYWNY WSKAŹNIK

§ 27. Bank może obliczać wymóg kapitałowy dla linii biznesowych: bankowość detaliczna oraz bankowość komercyjna, określonych w tabeli nr 3, przy wykorzystaniu alternatywnego wskaźnika.

§ 28. Alternatywny wskaźnik dla linii biznesowych: bankowość detaliczna oraz bankowość komercyjna, oblicza się jako średnią dla ostatnich trzech dwunastomiesięcznych okresów z wartości kredytów i pożyczek w każdym roku, określonej w § 29, pomnożoną przez współczynnik 0,035.

§ 29. Wartość kredytów i pożyczek w każdym roku określa się na podstawie średniej sumy całkowitych wykorzystanych kwot kredytów i pożyczek według wartości nominalnej (bez pomniejszania o utworzone rezerwy celowe oraz odpisy aktualizujące z tytułu utraty wartości) na koniec każdego miesiąca roku obrotowego.

§ 30. W linii biznesowej bankowość detaliczna uwzględnia się kredyty i pożyczki zaklasyfikowane do tej linii.

§ 31. W linii biznesowej bankowość komercyjna uwzględnia się:

1) kredyty i pożyczki zaklasyfikowane do tej linii;

2) papiery wartościowe zaliczane do portfela bankowego.

KRYTERIA KWALIFIKUJĄCE DO STOSOWANIA ALTERNATYWNEGO WSKAŹNIKA

§ 32. Bank może stosować alternatywny wskaźnik, określony w § 27-31, jeżeli uzyska zgodę Komisji Nadzoru Finansowego na jego stosowanie. Komisja Nadzoru Finansowego wydaje zgodę, jeżeli:

1) bank spełnia kryteria kwalifikujące, określone w § 16-17;

2) w przeważającej części bank prowadzi działalność w zakresie linii biznesowych: bankowość detaliczna lub komercyjna, które łącznie stanowią co najmniej 90% wartości wyniku obliczonego zgodnie z § 9-13 lub § 14;

3) znacząca część działalności banku w zakresie linii biznesowych: bankowość detaliczna lub komercyjna dotyczy kredytów, które charakteryzują się wysokim prawdopodobieństwem niewykonania zobowiązania (PD), przy czym alternatywny wskaźnik zapewnia lepsze podstawy do oceny ryzyka operacyjnego.

ŁĄCZNY WYMÓG KAPITAŁOWY

§ 33. Łączny wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka operacyjnego według metody standardowej, stanowi sumę wymogów kapitałowych z tytułu ryzyka operacyjnego wszystkich linii biznesowych w banku, zgodnie z zasadami określonymi w § 16-32.

Łączny wymóg kapitałowy K oblicza się według poniższego wzoru:

gdzie:

w_ij -roczny wynik odsetkowy i pozaodsetkowy w i-tym roku i j-tej linii biznesowej, ustalony zgodnie z § 9-14, z zastrzeżeniem, że w przypadku stosowania alternatywnego wskaźnika dla linii biznesowych: bankowość detaliczna oraz bankowość komercyjna w_ij określa się jako wartość kredytów i pożyczek obliczoną zgodnie z § 29 i pomnożoną przez współczynnik 0,035.

β_j -współczynnik przeliczeniowy określony dla j-tej linii biznesowej

Przy obliczaniu wymogu uwzględnia się rok obrotowy, za który dokonuje się wyliczeń (i = 0) oraz dwa kolejne lata go poprzedzające (i = 1,2).

Część IV. Zaawansowana metoda pomiaru

PRZEPISY OGÓLNE

§ 34. Po uzyskaniu zgody Komisji Nadzoru Finansowego, bank może stosować zaawansowaną metodę pomiaru ryzyka operacyjnego na podstawie własnych systemów pomiaru ryzyka operacyjnego.

§ 35. Komisja Nadzoru Finansowego, analizując wniosek banku dotyczący stosowania zaawansowanej metody pomiaru, dokonuje oceny spełniania przez bank norm określonych w § 3 oraz kryteriów kwalifikujących, określonych w § 36-60.

KRYTERIA KWALIFIKUJĄCE

Tytuł I. Normy jakościowe

§ 36. Wewnętrzny system pomiaru ryzyka operacyjnego banku stanowi integralną część jego codziennych procedur zarządzania.

§ 37. Zadania w zakresie zarządzania ryzykiem operacyjnym są realizowane przez wyznaczone osoby lub niezależną komórkę organizacyjną.

§ 38. W banku są regularnie sporządzane sprawozdania na temat ekspozycji na ryzyko operacyjne oraz poniesionych strat. Bank posiada procedury właściwych działań naprawczych.

§ 39. System zarządzania ryzykiem operacyjnym banku powinien być dobrze udokumentowany. Bank powinien posiadać sprawdzone sposoby zapewnienia zgodności funkcjonowania tego systemu z dokumentacją oraz zasady postępowania w przypadku braku zgodności.

§ 40. Procesy zarządzana ryzykiem operacyjnym oraz systemy pomiaru tego ryzyka są poddawane regularnym przeglądom przeprowadzanym przez audytorów wewnętrznych lub zewnętrznych.

§ 41. Wydając zgodę, o której mowa w § 34, Komisja Nadzoru Finansowego dokonuje analizy systemu pomiaru ryzyka operacyjnego, obejmującej sprawdzenie:

1) czy procedury związane z wewnętrznym zatwierdzaniem systemu pomiaru ryzyka funkcjonują w sposób zadowalający;

2) czy przepływ danych oraz procedury związane z systemem pomiaru ryzyka są przejrzyste i ogólnie dostępne.

Tytuł II. Normy ilościowe

Dział 1. Normy dotyczące procesu

§ 42. Bank oblicza wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka operacyjnego z uwzględnieniem zarówno oczekiwanych strat, jak i nieoczekiwanych strat, chyba że potrafi uzasadnić na żądanie Komisji Nadzoru Finansowego, iż oczekiwane straty są we właściwy sposób ujęte w jego wewnętrznych zasadach prowadzenia działalności.

§ 43. Miara ryzyka operacyjnego musi obejmować potencjalnie dotkliwe wypadki skrajne, osiągając normę pewności porównywalną z przedziałem ufności na poziomie 99,9% przez okres jednego roku.

§ 44. Norma pewności, określona w § 43, jest spełniona, jeżeli system pomiaru ryzyka operacyjnego danego banku spełnia, określone w § 48-60, warunki dotyczące wewnętrznych i zewnętrznych danych, analiz scenariuszy, czynników odzwierciedlających otoczenie gospodarcze i systemy kontroli wewnętrznej. Bank zobowiązany jest posiadać udokumentowaną metodę ważenia stopnia zastosowania wymienionych wymagań w ramach całościowego systemu pomiaru ryzyka operacyjnego.

§ 45. System pomiaru ryzyka obejmuje główne czynniki ryzyka, które wpływają na kształt ogona rozkładu oszacowań strat.

§ 46. Korelacja strat wynikłych z ryzyka operacyjnego w ramach poszczególnych oszacowań ryzyka operacyjnego może być uwzględniana jedynie wówczas, gdy bank jest w stanie uzasadnić Komisji Nadzoru Finansowego, że stosowany system pomiaru korelacji jest rzetelny, wdrożony w sposób należyty, oraz że uwzględnia niepewność wyniku towarzyszącą tego typu pomiarom, w szczególności podczas występowania warunków skrajnych. Bank musi weryfikować swoje założenia odnośnie korelacji, stosując odpowiednie techniki ilościowe i jakościowe.

§ 47. System pomiaru ryzyka powinien być wewnętrznie spójny i w miarę możliwości nie uwzględnić wielokrotnie tych samych ocen jakościowych lub technik redukcji ryzyka, które zostały już uznane w innych obszarach objętych rachunkiem adekwatności kapitałowej.

Dział 2. Normy dotyczące wewnętrznych danych

§ 48. Wewnętrzne miary ryzyka operacyjnego są obliczone na podstawie obserwacji historycznej, obejmującej okres co najmniej pięciu poprzedzających lat. W przypadku gdy bank po raz pierwszy przystępuje do zaawansowanej metody pomiaru, dopuszcza się trzyletni okres obserwacji.

§ 49. Bank jest w stanie przyporządkować wewnętrzne dane historyczne dotyczące strat do linii biznesowych określonych w tabeli nr 3 oraz do rodzajów zdarzeń określonych w tabeli nr 4, a także w razie konieczności dostarczyć te dane Komisji Nadzoru Finansowego. Bank posiada udokumentowane, obiektywne kryteria przypisania strat do określonych linii biznesowych i rodzajów zdarzeń.

§ 50. Straty wynikłe z ryzyka operacyjnego, które są związane z ryzykiem kredytowym i które w przeszłości były ujęte w wewnętrznych bazach danych dotyczących ryzyka kredytowego, należy zapisać w bazach danych dotyczących ryzyka operacyjnego i traktować odrębnie. Takie straty nie podlegają obciążeniom kapitałowym z tytułu ryzyka operacyjnego, dopóki traktuje się je jako straty wynikłe z ryzyka kredytowego do celów obliczania minimalnych wymogów kapitałowych. Straty wynikłe z ryzyka operacyjnego, które są związane z ryzykiem rynkowym, włącza się w zakres wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka operacyjnego.

§ 51. Wewnętrzne dane banku dotyczące strat muszą zawierać informacje obejmujące wszystkie istotne działania i ekspozycje pochodzące ze wszystkich podsystemów oraz lokalizacji geograficznych. Bank powinien być w stanie wykazać, że nieuwzględnione w danych banku działania lub ekspozycje, zarówno indywidualnie, jak i w ujęciu zagregowanym, nie mają istotnego wpływu na całokształt oszacowań ryzyka. Bank jest zobowiązany określić odpowiednie progi minimalnych strat do celów gromadzenia wewnętrznych danych o stratach.

§ 52. Oprócz informacji na temat kwot straty brutto bank gromadzi informacje dotyczące daty zdarzenia skutkującego stratą kwot odzyskanych ze straty brutto, a także informacje opisowe na temat czynników lub przyczyn zdarzenia skutkującego stratą.

§ 53. Bank jest zobowiązany ustanowić szczegółowe kryteria alokacji do poszczególnych linii biznesowych danych o stratach wywołanych zdarzeniem w komórkach organizacyjnych realizujących wybrane zadania na zasadzie zcentralizowanej lub działaniem wykraczającym swoim zasięgiem poza jedną linię biznesową a także powstałych na skutek zdarzeń rozciągniętych w czasie, lecz powiązanych ze sobą.

§ 54. Bank powinien posiadać udokumentowane procedury odniesienia danych historycznych do sytuacji obecnej, w tym ustalenia możliwości zastosowania ocen subiektywnych, skalowania lub innych korekt, oceny stopnia możliwości ich zastosowania oraz określenia osoby lub jednostki upoważnionej do podejmowania decyzji w tym zakresie.

Dział 3. Normy dotyczące zewnętrznych danych

§ 55. W ramach systemu pomiaru ryzyka operacyjnego bank stosuje odpowiednie zewnętrzne dane, w szczególności gdy istnieją podstawy, by przypuszczać, że bank jest narażony na występujące sporadycznie, aczkolwiek potencjalnie wysokie straty. Bank systematycznie określa sytuacje wymagające zastosowania zewnętrznych danych oraz posiada metodologię uwzględniania tych danych w systemie pomiaru. Warunki oraz procedury stosowania zewnętrznych danych są regularnie przeglądane, dokumentowane oraz poddawane okresowym, niezależnym przeglądom dokonywanym przez osoby lub komórki organizacyjne niezwiązane z tym procesem.

Dział 4. Normy dotyczące analizy scenariuszy

§ 56. W celu uzyskania wiarygodnej oceny skali możliwych strat wynikających z ryzyka operacyjnego w odniesieniu do szczególnie niekorzystnych zdarzeń, bank przeprowadza analizy scenariuszy (symulacje) oparte na opiniach ekspertów oraz danych zewnętrznych. Oceny takie powinny być następnie weryfikowane i aktualizowane na podstawie porównań z rzeczywiście poniesionymi stratami, co ma na celu uwierzytelnienie ich wyników.

Dział 5. Normy dotyczące czynników otoczenia gospodarczego oraz kontroli wewnętrznej

§ 57. Stosowana w skali całego banku metodologia oceny ryzyka obejmuje kluczowe czynniki otoczenia gospodarczego i kontroli wewnętrznej, które mogą wpłynąć na zmianę profilu ryzyka operacyjnego.

§ 58. Wybór każdego czynnika musi być uzasadniony jego istotnym wpływem na zmianę ryzyka, co potwierdzają własne doświadczenia i eksperckie oceny danych obszarów działalności.

§ 59. Wrażliwość ocen ryzyka na zmiany czynników oraz względna waga różnych czynników opierają się na dobrze uzasadnionych przesłankach. Poza uchwyceniem zmian ryzyka dzięki usprawnieniu kontroli ryzyka, należy w stosowanej metodologii ująć również potencjalny wzrost ryzyka na skutek większej złożoności lub wzrostu skali działalności banku.

§ 60. Metodologia, o której mowa w § 59, jest udokumentowana i poddawana niezależnemu przeglądowi innych komórek banku. Proces ten oraz jego rezultaty są weryfikowane i aktualizowane na podstawie porównania z wewnętrznymi danymi na temat faktycznie poniesionych strat oraz z odpowiednimi danymi zewnętrznymi.

WPŁYW UBEZPIECZENIA I INNYCH MECHANIZMÓW TRANSFERU RYZYKA

§ 61. Bank może w obliczaniu wymogów kapitałowych z tytułu ryzyka operacyjnego uwzględniać wpływ:

1) ubezpieczenia, z uwzględnieniem warunków określonych w § 62-65;

2) innych mechanizmów transferu ryzyka, pod warunkiem, że bank potrafi uzasadnić na żądanie Komisji Nadzoru Finansowego, iż z tego powodu osiągnął widoczny efekt redukcji ryzyka.

§ 62. Bank dokonuje weryfikacji, czy podmiot zobowiązany z tytułu polisy posiada zezwolenie na prowadzenie działalności ubezpieczeniowej lub reasekuracyjnej oraz posiada ocenę minimalnej zdolności do spłaty odszkodowań określoną przez uznaną zewnętrzną instytucję oceny wiarygodności kredytowej, odpowiadającą co najmniej 3 stopniowi jakości kredytowej, zgodnie z zasadami dotyczącymi ważenia ryzyka ekspozycji wobec instytucji w metodzie standardowej obliczania wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego, zgodnie z załącznikiem nr 4 do uchwały.

§ 63. Polisa ubezpieczeniowa i zasady ubezpieczania banku powinny spełniać następujące kryteria:

1) początkowy okres ważności polisy ubezpieczeniowej wynosi co najmniej jeden rok; w przypadku polis, dla których okres ważności pozostaje krótszy niż jeden rok, bank dokonuje koniecznych korekt ubezpieczenia, które odzwierciedlają zmniejszający się okres ważności polisy, aż do pełnej stuprocentowej korekty dla polis, których pozostały okres ważności wynosi 90 dni i krócej;

2) okres wypowiedzenia polisy wynosi co najmniej 90 dni;

3) polisa nie posiada wyłączeń lub ograniczeń, które uruchamiane są działaniami nadzorczymi organu sprawującego nadzór nad rynkiem ubezpieczeniowym lub które, w przypadku niewypłacalności banku, uniemożliwiałyby syndykowi lub likwidatorowi przeprowadzenie egzekucji z tytułu szkód lub kosztów poniesionych przez bank, z wyjątkiem zdarzeń mających miejsce po rozpoczęciu przejęcia masy upadłościowej przez syndyka lub postępowania likwidacyjnego w stosunku do banku, pod warunkiem że polisa ubezpieczeniowa zawiera postanowienia, które mogą wykluczyć wszelkie grzywny, kary finansowe lub odszkodowania z tytułu naruszenia przepisów karnych nakładane przez właściwe organy;

4) obliczenia związane z ograniczeniem ryzyka uwzględniają zakres ubezpieczenia w sposób na tyle przejrzysty i spójny, by wykazać rzeczywiste prawdopodobieństwo wystąpienia straty i jej wpływ na określanie wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka operacyjnego;

5) ubezpieczenie zapewnia strona trzecia; w przypadku gdy ubezpieczenia dokonują powiązane z bankiem firmy ubezpieczeniowe lub inne podmioty, ubezpieczane ryzyko musi być przekazane, na przykład w drodze reasekuracji, niezależnemu podmiotowi, spełniającemu niniejsze kryteria kwalifikujące;

6) zasady uwzględniania ubezpieczenia są należycie uzasadnione i udokumentowane.

§ 64. W ramach zasad uwzględniania ubezpieczenia stosuje się obniżki lub korekty kwot uznanego ubezpieczenia, w przypadku:

1) pozostałego okresu ważności polisy ubezpieczeniowej krótszego niż jeden rok, jak określono w § 63 pkt 1;

2) terminu wypowiedzenia polisy krótszego niż jeden rok;

3) niepewności dotyczącej płatności, jak również niedopasowania zakresów polis ubezpieczeniowych.

§ 65. Zmniejszenie wymogu kapitałowego z tytułu uznania ubezpieczenia nie przekracza wartości 20% wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka operacyjnego przed uwzględnieniem technik redukcji ryzyka.

WNIOSEK DOTYCZĄCY STOSOWANIA METOD ZAAWANSOWANEGO POMIARU NA POZIOMIE GRUPY Z UDZIAŁEM BANKU

§ 66. W przypadku gdy bank, będący unijną instytucją dominującą i jego podmioty zależne lub bank będący podmiotem zależnym od unijnego podmiotu dominującego w holdingu finansowym zamierzają stosować zaawansowaną metodę pomiaru, powinny one we wniosku o wydanie zgody Komisji Nadzoru Finansowego na stosowanie metody zaawansowanego pomiaru, zawrzeć opis metod stosowanych podczas alokacji wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka operacyjnego pomiędzy poszczególne podmioty grupy.

§ 67. We wniosku, o którym mowa w § 66, należy wskazać, czy i w jaki sposób uwzględnione zostaną efekty dywersyfikacji w systemie pomiaru ryzyka.

Część V. Łączenie metod

ŁĄCZENIE ZAAWANSOWANEJ METODY POMIARU Z INNYMI METODAMI

§ 68. Bank może połączyć stosowanie zaawansowanej metody pomiaru z metodą podstawowego wskaźnika lub z metodą standardową z zastrzeżeniem następujących warunków:

1) uwzględnione są wszystkie czynniki ryzyka operacyjnego danego banku, a stosowana metodologia w ocenie Komisji Nadzoru Finansowego uwzględnia różne rodzaje działalności, lokalizacji geograficznych, struktur prawnych lub organizacyjnych banku;

2) spełnione są kryteria kwalifikujące określone w § 16-17 i § 36-60 dla części obszarów działalności objętych odpowiednio metodą standardową oraz zaawansowaną metodą pomiaru;

3) w dniu wdrożenia zaawansowanej metody pomiaru obejmuje ona znaczącą część ryzyka operacyjnego banku;

4) bank zobowiązuje się stopniowo wdrożyć zaawansowaną metodę pomiaru względem istotnej części swoich operacji, zgodnie z harmonogramem uzgodnionym z Komisją Nadzoru Finansowego.

ŁĄCZENIE METODY PODSTAWOWEGO WSKAŹNIKA Z METODĄ STANDARDOWĄ

§ 69. Bank może połączyć stosowanie metody podstawowego wskaźnika z metodą standardową jedynie w wyjątkowych okolicznościach, takich jak w szczególności podjęcie przez bank nowego rodzaju działalności, co może wymagać okresu przejściowego dla pełnego wprowadzenia metody standardowej.

§ 70. Zgoda, o której mowa w § 2 ust. 4, wydawana jest na wniosek banku, który zawiera następujące informacje:

1) uzasadnienie banku dla przejściowego łączenia metod;

2) zobowiązanie banku do pełnego wprowadzenia metody standardowej, zgodnie z harmonogramem uzgodnionym z Komisją Nadzoru Finansowego.

§ 71. Zgoda Komisji Nadzoru Finansowego, o której mowa w § 2 ust. 4, określa termin pełnego wprowadzenia metody standardowej przez bank.

Część VI. Klasyfikacja zdarzeń operacyjnych

§ 72. Klasyfikację zdarzeń operacyjnych określa tabela nr 4.

Tabela nr 4

Załącznik nr 15 do uchwały nr 380/2008
Komisji Nadzoru Finansowego
z dnia 17 grudnia 2008 r.
(poz. 34)

ZASADY STOSOWANIA OCEN WIARYGODNOŚCI KREDYTOWEJ NADAWANYCH PRZEZ ZEWNĘTRZNE INSTYTUCJE OCENY WIARYGODNOŚCI KREDYTOWEJ ORAZ STOSOWANIA OCEN WIARYGODNOŚCI KREDYTOWEJ NADAWANYCH PRZEZ AGENCJE KREDYTÓW EKSPORTOWYCH

Część 1. Zasady ogólne

STOSOWANE POJĘCIA

§ 1. Przez zewnętrzną instytucję oceny wiarygodności kredytowej rozumie się instytucję nadającą oceny wiarygodności kredytowej mierzące wiarygodność kredytową.

§ 2. Przez uznaną zewnętrzną instytucję oceny wiarygodności kredytowej rozumie się zewnętrzną instytucję oceny wiarygodności kredytowej, określoną w uchwale Komisji Nadzoru Finansowego, zgodnie z art. 128 ust. 6 pkt 6 ustawy - Prawo bankowe.

§ 3. Poprzez agencję kredytów eksportowych rozumie się instytucję oferującą ubezpieczenie wspieranych przez państwo kredytów eksportowych w danym kraju, w szczególności Korporację Ubezpieczeń Kredytów Eksportowych SA.

§ 4. Poprzez macierz przejścia rozumie się macierz mierzącą prawdopodobieństwo podwyższenia lub obniżenia danej oceny wiarygodności kredytowej w określonym czasie.

ZAKRES I WARUNKI WYKORZYSTYWANIA OCEN WIARYGODNOŚCI KREDYTOWEJ NADAWANYCH PRZEZ ZEWNĘTRZNE INSTYTUCJE OCENY WIARYGODNOŚCI KREDYTOWEJ

§ 5.1. Bank może korzystać z ocen wiarygodności kredytowej, nadawanych przez uznane zewnętrzne instytucje oceny wiarygodności kredytowej, w celu ustalenia wagi ryzyka:

1) ekspozycji zgodnie z zasadami określonymi w załączniku nr 4 do uchwały;

2) pozycji sekurytyzacyjnej w rozumieniu § 5 załącznika nr 18 do uchwały, zgodnie z zasadami określonymi w tym załączniku.

2. Bank stosuje oceny kredytowe, zgodnie z przepisami § 7-10.

§ 6. Ocena wiarygodności kredytowej uznanej zewnętrznej instytucji oceny wiarygodności kredytowej może być wykorzystywana dla celów ustalenia wagi ryzyka dla pozycji sekurytyzacyjnej, o ile spełnia dodatkowo następujące warunki:

1) nie istnieje niedopasowanie między typami płatności ujętymi w ocenie kredytowej a typami płatności, do których uprawniony jest bank na mocy umowy stanowiącej podstawę rozpatrywanej pozycji sekurytyzacyjnej;

2) ocena jest dostępna publicznie dla rynku, przy czym:

a) za publicznie dostępne uznaje się tylko te oceny wiarygodności kredytowej, które zostały opublikowane w sposób ogólnie dostępny oraz zostały zawarte w macierzy przejścia danej zewnętrznej instytucji oceny wiarygodności kredytowej,

b) nie uznaje się za publicznie dostępne ocen kredytowych, które są udostępnione jedynie ograniczonej liczbie podmiotów.

Część 2. Wykorzystywanie ocen kredytowych do określenia wagi ryzyka

ZASADY OGÓLNE

§ 7. Bank może wyznaczyć jedną lub kilka uznanych zewnętrznych instytucji oceny wiarygodności kredytowej oraz agencji kredytów eksportowych sporządzających uznane oceny wiarygodności kredytowej, w celu wykorzystywania nadawanych przez nie ocen kredytowych dla celów, o których mowa w § 5 ust. 1.

§ 8. Bank, który zdecyduje się korzystać z ocen wiarygodności kredytowej uznanej zewnętrznej instytucji oceny wiarygodności kredytowej lub agencji kredytów eksportowych dla danej klasy ekspozycji, jest zobowiązany stosować te oceny konsekwentnie do wszystkich ekspozycji należących do tej klasy.

USTALENIE WAGI RYZYKA

§ 9. Dla celów ustalenia wagi ryzyka:

1) ekspozycji zgodnie z załącznikiem nr 4 do uchwały, bank zobowiązany jest stosować następujące zasady:

a) jeżeli bank zdecyduje się korzystać z ocen wiarygodności kredytowej uznanej zewnętrznej instytucji oceny wiarygodności kredytowej lub agencji kredytów eksportowych, jest zobowiązany stosować te oceny w sposób konsekwentny i ciągły,

b) bank może korzystać tylko z tych ocen wiarygodności kredytowej uznanej zewnętrznej instytucji oceny wiarygodności kredytowej, które uwzględniają wszystkie należne bankowi kwoty zarówno z tytułu kwoty głównej, jak i odsetek;

2) ekspozycji sekurytyzacyjnej, z zastrzeżeniem § 10, bank korzysta z ocen kredytowych zgodnie z § 41-44 załącznika nr 18 do uchwały.

§ 10. W odniesieniu do ekspozycji, dla których dostępne są oceny kredytowe wyznaczonych przez bank uznanych zewnętrznych instytucji oceny wiarygodności kredytowej lub agencji kredytów eksportowych:

1) jeżeli danej ekspozycji nadano tylko jedną ocenę kredytową ocenę tą wykorzystuje się do określenia wagi ryzyka tej pozycji;

2) jeżeli dla danej ekspozycji dostępne są dwie oceny kredytowe, a każda z nich odpowiada innej wadze ryzyka danej ekspozycji, bank stosuje wyższą wagę ryzyka;

3) jeżeli dla danej ekspozycji dostępne są więcej niż dwie oceny kredytowe, uwzględnia się dwie oceny z najniższymi wagami ryzyka, przy czym:

a) jeżeli dwie najniższe wagi ryzyka różnią się od siebie, stosuje się wyższą wagę ryzyka,

b) jeżeli dwie najniższe wagi ryzyka są identyczne, stosuje się tę wagę ryzyka.

OCENA KREDYTOWA EMITENTA I EMISJI

§ 11. Jeżeli dany program emisji lub instrument, z którym jest związana ekspozycja, posiada ocenę kredytową ocenę tą wykorzystuje się do określenia wagi ryzyka tej ekspozycji.

§ 12. Jeżeli nie istnieje żadna ocena kredytowa dotycząca bezpośrednio określonej ekspozycji, istnieje natomiast ocena konkretnego programu emisji lub instrumentu, z którym ekspozycja nie jest związana, lub też istnieje ogólna ocena kredytowa emitenta, stosuje się jedną z tych ocen, pod warunkiem, że:

1) wskazuje ona wyższą wagę niż ta, która odnosiłaby się do ekspozycji nieposiadających oceny kredytowej lub

2) wskazuje ona równą co do wartości lub niższą wagę ryzyka, a rozpatrywana ekspozycja charakteryzuje się równym lub wyższym stopniem uprzywilejowania, niż dany program emisji lub instrument, lub odpowiednio niezabezpieczone ekspozycje uprzywilejowane tego emitenta.

§ 13. Postanowienia § 11 i 12 nie naruszają przepisów § 76-80 załącznika nr 4 do uchwały.

§ 14. Oceny wiarygodności kredytowej emitenta będącego przedsiębiorcą nie można stosować w odniesieniu do innego emitenta, będącego jego podmiotem dominującym lub zależnym.

DŁUGO- I KRÓTKOTERMINOWE OCENY KREDYTOWE

§ 15. Krótkoterminowe oceny kredytowe mogą być wykorzystywane jedynie w przypadku ekspozycji wobec banków i przedsiębiorców.

§ 16. Każdą ocenę krótkoterminową z zastrzeżeniem § 17 i 18 niniejszego załącznika oraz § 54 załącznika nr 4 do uchwały, stosuje się wyłącznie do ekspozycji, której dotyczy i nie jest ona podstawą określania wagi ryzyka dla jakiejkolwiek innej ekspozycji.

§ 17. Jeżeli krótkoterminowy instrument, posiadający ocenę kredytową otrzymuje wagę ryzyka 150%, to wszystkie nieposiadające oceny kredytowej, niezabezpieczone ekspozycje wobec tego samego dłużnika również otrzymują wagę ryzyka 150%.

§ 18. Jeżeli krótkoterminowy instrument, posiadający ocenę kredytową wykazuje wagę ryzyka 50% lub 100%, to wszystkie nieposiadające oceny kredytowej ekspozycje, których pierwotny efektywny termin zapadalności jest nie dłuższy niż trzy miesiące, otrzymują wagi ryzyka nie niższe niż 100%.

POZYCJE W WALUCIE KRAJOWEJ I OBCEJ

§ 19. Ocena kredytowa, która dotyczy pozycji denominowanej w walucie krajowej dłużnika nie może być wykorzystywana do wyliczania wagi ryzyka innej ekspozycji wobec tego samego dłużnika, denominowanej w walucie obcej.

§ 20. Jeżeli ekspozycja powstała na skutek udziału banku w kredycie udzielonym przez wielostronny bank rozwoju, posiadający uznany na rynku status wierzyciela uprzywilejowanego, ekspozycji tej może być przypisana ocena kredytowa zobowiązań dłużnika w walucie krajowej.

Załącznik nr 16 do uchwały nr 380/2008
Komisji Nadzoru Finansowego
z dnia 17 grudnia 2008 r.
(poz. 34)

WYZNACZANIE EKWIWALENTU BILANSOWEGO TRANSAKCJI POZABILANSOWYCH W CELU UWZGLĘDNIENIA RYZYKA KREDYTOWEGO KONTRAHENTA

Część I. Zasady ogólne

DEFINICJE

§ 1. Użyte poniżej terminy oznaczają:

1) ryzyko kredytowe kontrahenta (CCR) oznacza ryzyko niewykonania zobowiązania przez kontrahenta transakcji przed ostatecznym rozliczeniem przepływów środków pieniężnych związanych z tą transakcją;

2) kontrahent centralny oznacza podmiot, który pośredniczy pomiędzy kontrahentami umów będących w obrocie na jednym lub większej liczbie rynków finansowych, stając się kupującym dla każdego sprzedawcy i sprzedawcą dla każdego kupującego;

3) transakcje z długim terminem rozliczenia (long settlement transactions) oznaczają transakcje, w których kontrahent zobowiązuje się dostarczyć papiery wartościowe, towary lub walutę w zamian za środki pieniężne, inne instrumenty finansowe lub towary (albo odwrotnie) w terminie, który jest dłuższy niż zwyczajowo przyjęty na rynku dla danego rodzaju transakcji i wynosi ponad pięć dni roboczych od daty zawarcia transakcji przez bank;

4) transakcje z opcją uzupełnienia zabezpieczenia kredytowego (margin lending transactions) oznaczają transakcje, w których bank udziela kredytu w związku z nabyciem, sprzedażą przeniesieniem lub obrotem papierami wartościowymi; transakcje takie nie obejmują kredytów innego rodzaju, które także posiadają zabezpieczenie w postaci papierów wartościowych;

5) pakiet kompensowania (netting set) oznacza grupę transakcji z pojedynczym kontrahentem, które objęte są umową ramową o której mowa w art. 85 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz.U. Nr 60, poz. 535 z późn. zm.⁵) i dla których uznaje się kompensowanie zgodnie z § 74-78 niniejszego załącznika oraz załącznikiem nr 17 do uchwały; każdą transakcję, która nie podlega umowie ramowej, uznanej zgodnie z § 74-78 niniejszego załącznika, należy traktować jako odrębny pakiet kompensowania (netting set);

6) pozycja ryzyka (risk position) oznacza wartość liczbową odpowiadającą ryzyku transakcji, przypisaną tej transakcji zgodnie z metodą standardową określoną w § 12-33, na podstawie wcześniej ustalonego algorytmu;

7) pakiet zabezpieczający (hedging set) oznacza grupę pozycji ryzyka wynikających z transakcji w ramach pojedynczego pakietu kompensowania (netting set), gdzie jedynie saldo takich transakcji ma znaczenie dla określenia wartości ekspozycji zgodnie z metodą standardową o której mowa w § 12-33;

8) umowa o dostarczenie zabezpieczenia (margin agreement) oznacza, umowę lub część umowy, na mocy której jeden kontrahent dostarcza drugiemu zabezpieczenie, w przypadku gdy ekspozycja drugiego kontrahenta wobec pierwszego przekracza określony poziom;

9) próg zabezpieczenia (margin threshold) oznacza maksymalną kwotę należności z tytułu ekspozycji pozostałą do spłacenia, po przekroczeniu której jedna ze stron uzyskuje prawo żądania dostarczenia zabezpieczenia;

10) okres ryzyka w związku z uzupełnieniem zabezpieczenia (margin period of risk) oznacza czas, jaki upływa od ostatniej wymiany zabezpieczenia pakietu kompensowania (netting set) obejmującego transakcje z kontrahentem niewykonującym zobowiązań do chwili zlikwidowania pozycji danego kontrahenta i ponownego zabezpieczenia związanego z tym ryzyka rynkowego;

11) efektywny termin rozliczenia (effective maturity) według metody modeli wewnętrznych dla pakietu kompensowania (netting set) z terminem rozliczenia dłuższym niż jeden rok oznacza stosunek łącznej kwoty oczekiwanej ekspozycji w okresie trwania transakcji dokonanych ogółem w ramach pakietu kompensowania (netting set), zdyskontowanej stopą dochodu wolną od ryzyka, do łącznej kwoty oczekiwanej ekspozycji w okresie jednego roku z tytułu transakcji dokonanych w ramach pakietu kompensowania (netting set), zdyskontowanej stopą dochodu wolną od ryzyka; w przypadku prognoz czasowych dla okresu krótszego niż jeden rok, efektywny termin rozliczenia można skorygować, tak by uwzględniał ryzyko prolongowane (rollover risk), zastępując oczekiwaną ekspozycję przez efektywną oczekiwaną ekspozycję;

12) kompensowanie międzyproduktowe (cross-product netting) oznacza, ujęcie transakcji dotyczących różnych kategorii produktów w ramach jednego pakietu kompensowania (netting set), zgodnie z zasadami dotyczącymi tego typu kompensowania określonymi w niniejszym załączniku;

13) bieżąca wartość rynkowa (current market value - CMV) oznacza do celów części V niniejszego załącznika wartość rynkową netto portfela transakcji z jednym kontrahentem w ramach pakietu kompensowania (netting set); przy obliczaniu bieżącej wartości rynkowej (CMV) używa się zarówno dodatnich, jak i ujemnych wartości rynkowych;

14) rozkład wartości rynkowych (distribution of market values) oznacza przewidywany rozkład prawdopodobieństwa wartości rynkowych netto transakcji dokonanych w ramach pakietu kompensowania (netting set) na określoną datę w przyszłości (okres prognozowania) dokonany na podstawie wartości rynkowych zrealizowanych z tytułu takich transakcji do chwili obecnej;

15) rozkład ekspozycji (distribution of exposures) oznacza przewidywany rozkład prawdopodobieństwa wartości rynkowych, w którym przewidywane ujemne wartości rynkowe netto ustala się jako zero;

16) rozkład neutralny pod względem ryzyka (risk-neutral distribution) oznacza rozkład wartości rynkowych lub ekspozycji w określonym terminie, obliczony na podstawie implikowanych wartości rynkowych, takich jak implikowana zmienność;

17) rozkład faktyczny (actual distribution) oznacza rozkład wartości rynkowych lub ekspozycji w określonym terminie, obliczony przy użyciu historycznych lub zrealizowanych wartości rynkowych, takich jak zmienność obliczona na podstawie zaobserwowanych w przeszłości zmian cen i stóp procentowych;

18) bieżąca ekspozycja (current exposure) oznacza większą spośród dwóch wartości: zera albo wartości rynkowej transakcji lub portfela transakcji dokonanych z kontrahentem w ramach pakietu kompensowania (netting set), która to wartość stanowiłaby stratę z chwilą niewykonania zobowiązania przez kontrahenta, przy założeniu, że w przypadku jego upadłości wartości takich transakcji nie można odzyskać;

19) ekspozycja szczytowa (peak exposure) to wysoki percentyl rozkładu ekspozycji w dowolnym czasie w przyszłości przed terminem zapadalności najdłuższej transakcji z pakietu kompensowania (netting set);

20) ekspozycja oczekiwana (expected exposure) oznacza średni rozkład ekspozycji w dowolnym czasie w przyszłości przed terminem rozliczenia najdłuższej transakcji w ramach pakietu kompensowania (netting set);

21) efektywna ekspozycja oczekiwana (effective expected exposure) w określonym terminie (oznaczonym jako konkretna data) oznacza maksymalną oczekiwaną ekspozycję występującą w tym terminie lub w dowolnym wcześniejszym terminie; jako rozwiązanie alternatywne, w odniesieniu do określonego terminu pojęcie to można zdefiniować jako wyższą z dwóch wartości: oczekiwanej ekspozycji w tym terminie albo efektywnej ekspozycji w dowolnym terminie wcześniejszym;

22) dodatnia ekspozycja oczekiwana (expected positive exposure - EPE) oznacza średnią ważoną oczekiwanych ekspozycji w funkcji czasu, gdzie poszczególne wagi odpowiadają proporcji, jaką dana ekspozycja stanowi w stosunku do całego przedziału czasowego; przy obliczaniu minimalnego wymogu kapitałowego średnią wyznacza się na podstawie pierwszego roku lub, jeśli termin rozliczenia wszystkich umów z pakietu kompensowania (netting set) przypada przed upływem jednego roku, na podstawie okresu odpowiadającego umowie z najdłuższym terminem rozliczenia;

23) efektywna dodatnia ekspozycja oczekiwana (effective expected positive exposure) oznacza średnią ważoną efektywnych oczekiwanych ekspozycji w funkcji czasu wyznaczoną na podstawie pierwszego roku lub, jeśli termin rozliczenia wszystkich umów w ramach pakietu kompensowania (netting set) przypada przed upływem jednego roku - na podstawie okresu odpowiadającego umowie o najdłuższym terminie rozliczenia, gdzie poszczególne wagi odpowiadają proporcji, jaką dana oczekiwana ekspozycja stanowi w stosunku do przedziału czasowego (obejmującego jeden rok lub okres odpowiadający terminowi rozliczenia umowy o najdłuższym terminie rozliczenia - jeśli termin rozliczenia wszystkich umów przypada przed upływem jednego roku);

24) korekta wyceny kredytowej (credit valuation adjustment) oznacza korektę wartości portfela operacji z danym kontrahentem do poziomu średniej wartości rynkowej (mid-market); korekta ta odzwierciedla wartość rynkową ryzyka kredytowego wynikającego z niewykonania warunków umów zawartych z kontrahentem, przy czym może ona uwzględniać wartość rynkową ryzyka kredytowego kontrahenta lub wartość rynkową ryzyka kredytowego zarówno banku, jak i kontrahenta;

25) jednostronna korekta wyceny kredytowej (one-sided credit valuation adjustment) oznacza korektę wyceny kredytowej, która uwzględnia wartość rynkową ryzyka kredytowego kontrahenta z punktu widzenia banku, nie odzwierciedla natomiast wartości rynkowej ryzyka kredytowego banku z punktu widzenia kontrahenta;

26) ryzyko prolongowane (rollover risk) oznacza kwotę, o którą obniża się dodatnią ekspozycję oczekiwaną gdy oczekuje się, że przyszłe transakcje z kontrahentem będą dokonywane w sposób ciągły; przy obliczeniu oczekiwanej ekspozycji dodatniej nie ujmuje się dodatkowej ekspozycji powstałej w wyniku takich przyszłych transakcji;

27) ogólne ryzyko korelacji (general wrong-way risk) powstaje, gdy prawdopodobieństwo niewykonania zobowiązania przez kontrahentów pozostaje w korelacji dodatniej z ogólnymi czynnikami ryzyka rynkowego;

28) szczególne ryzyko korelacji (specific wrong-way risk) powstaje wówczas, gdy ekspozycja wobec danego kontrahenta pozostaje w korelacji dodatniej z prawdopodobieństwem niewykonania przez niego zobowiązań, spowodowanej charakterem transakcji zawieranych z tym kontrahentem (bank jest narażony na szczególne ryzyko korelacji, jeżeli oczekuje się, że przyszła wartość ekspozycji wobec konkretnego kontrahenta będzie wysoka, w przypadku gdy prawdopodobieństwo niewykonania zobowiązania przez takiego kontrahenta jest także wysokie).

Część II. Wybór metody obliczania ekwiwalentu bilansowego transakcji pochodnych w celu uwzględnienia ryzyka kredytowego kontrahenta

§ 2.1. Bank, z zastrzeżeniem przepisów § 3-8, ustala wartość ekspozycji dla transakcji pochodnych określonych w § 31 załącznika nr 2 do uchwały za pomocą jednej z metod określonych w § 10-73, z tym że metoda określona w § 11 nie może być stosowana:

1) przez bank, którego skalę działalności handlowej uznaje się za znaczącą zgodnie z § 3 ust. 2 uchwały;

2) do wyznaczania kwoty ekspozycji dla transakcji pochodnych innych niż wymienione w § 31 pkt. 1 i 2 załącznika nr 2 do uchwały.

2. Metody wyznaczania kwoty ekspozycji mogą być łączone zgodnie z poniższymi zasadami:

1) metody, o których mowa w § 10 i 11 mogą być łączone jedynie w ramach grupy, w której działa bank;

2) bank niedziałający w ramach grupy stosuje wyłącznie jedną z metod określonych w § 10-73;

3) metody, o których mowa w § 10-33 mogą być łączone przez bank niedziałający w ramach grupy w przypadkach określonych w § 31.

§ 3. Za zgodą Komisji Nadzoru Finansowego, bank może stosować metodę modelu wewnętrznego określoną w § 34-73 dla obliczania wartości ekspozycji dla następujących transakcji:

1) transakcje pochodne określone w § 31 załącznika nr 2 do uchwały;

2) transakcje z przyrzeczeniem odkupu;

3) transakcje udzielania lub zaciągania pożyczek papierów wartościowych lub towarów;

4) transakcje z opcją uzupełnienia zabezpieczenia kredytowego;

5) transakcje z długim terminem rozliczenia.

§ 4. Jeżeli bank nabywa ochronę kredytową w postaci kredytowego instrumentu pochodnego dla ekspozycji zaliczanej do portfela bankowego lub dla ekspozycji wynikającej z ryzyka kredytowego kontrahenta (CCR), wymóg kapitałowy z tytułu zabezpieczanych aktywów może być obliczony zgodnie z § 89-97 załącznika nr 17 do uchwały lub po uzyskaniu zgody Komisji Nadzoru Finansowego, zgodnie z § 21 i 22 załącznika nr 5 do uchwały lub § 115 załącznika nr 5 do uchwały, przy czym w takich przypadkach wartość ekspozycji z tytułu ryzyka kredytowego kontrahenta dla wspomnianych wyżej kredytowych instrumentów pochodnych ustala się jako zero.

§ 5. Wartość ekspozycji na ryzyko kredytowe kontrahenta wynikające ze sprzedaży transakcji swap ryzyka kredytowego (credit default swap) zaliczanych do portfela bankowego, gdzie są one traktowane jako ochrona kredytowa zapewniana przez bank i podlegają wymogowi kapitałowemu z tytułu ryzyka kredytowego w wysokości pełnej kwoty nominalnej, wynosi zero.

§ 6. Zgodnie z metodami, o których mowa w § 10-73, wartość ekspozycji wobec danego kontrahenta jest równa sumie wartości ekspozycji obliczonych dla każdego pakietu kompensowania (netting set) zawartego z tym kontrahentem.

§ 7. Jeżeli ekspozycje na ryzyko kredytowe kontrahenta (CCR) wobec kontrahenta centralnego z udziałem wszystkich uczestników zawieranych przez niego umów są codziennie w pełni zabezpieczone, wartość ekspozycji na ryzyko kredytowe kontrahenta równą zeru można przypisać następującym ekspozycjom:

1) umowy na transakcje pochodne lub transakcje z przyrzeczeniem odkupu, transakcje udzielania i zaciągania pożyczek papierów wartościowych i towarów, transakcje z długim terminem rozliczenia i transakcje z opcją uzupełnienia zabezpieczenia, które zostały zawarte z kontrahentem centralnym i pozostają nierozliczone i nie zostały przez tego kontrahenta odrzucone;

2) ekspozycje wobec kontrahenta centralnego wynikające z umów o kredytowy instrument pochodny, transakcje z przyrzeczeniem odkupu, transakcje udzielania i zaciągania pożyczek papierów wartościowych i towarów, transakcje z długim terminem rozliczenia i transakcje z opcją uzupełnienia zabezpieczenia oraz inne rodzaje ekspozycji, które pozostają nierozliczone.

§ 8.1. Ekspozycje powstałe w wyniku transakcji z długim terminem rozliczenia można obliczyć przy użyciu jednej z metod, o których mowa w § 10-73, niezależnie od metod wybranych w odniesieniu do pozagiełdowych transakcji pochodnych i pozagiełdowych transakcji z przyrzeczeniem odkupu, transakcji udzielania i zaciągania pożyczek papierów wartościowych i towarów oraz transakcji z opcją uzupełnienia zabezpieczenia.

2. Przy obliczaniu wymogów kapitałowych z tytułu transakcji z długim terminem rozliczenia, bank stosujący metodę wewnętrznych ratingów, o której mowa w załączniku nr 5 do uchwały, może na stałe stosować do takich transakcji wagi ryzyka zgodne z metodą standardową określoną w załączniku nr 4 do uchwały, niezależnie od istotności tych transakcji.

§ 9.1. Dla stosowania metod, o których mowa w § 10 i 11, bank może stosować kwotę nominalną transakcji pozabilansowej lub wartość jej ekwiwalentu delta w przypadku opcji, pod warunkiem, że stanowi ona właściwy miernik ryzyka wynikającego z tej transakcji.

2. Jeżeli umowa przewiduje zwielokrotnienie przepływów środków pieniężnych, kwota nominalna transakcji podlega odpowiedniej korekcie w celu uwzględnienia efektu tego zwielokrotnienia na profil ryzyka wynikający z transakcji.

Część III. Metody obliczania ekwiwalentu bilansowego transakcji pozabilansowych w celu uwzględnienia ryzyka kredytowego kontrahenta

METODA WYCENY RYNKOWEJ

§ 10.1. Ekwiwalent bilansowy transakcji pozabilansowej oblicza się jako sumę kosztu zastąpienia i przyszłej potencjalnej ekspozycji kredytowej, przy czym:

1) za koszt zastąpienia przyjmuje się:

a) wartość rynkową danej transakcji - gdy jest ona dodatnia,

b) zero - gdy wyżej wymieniona wartość rynkowa jest ujemna lub równa zero;

2) przyszłą potencjalną ekspozycję kredytową z wyjątkiem jednowalutowych transakcji zamiany zmiennej stopy procentowej na zmienną stopę procentową w przypadku których oblicza się jedynie koszt zastąpienia, oblicza się jako iloczyn nominalnej kwoty transakcji pozabilansowej (lub wartości jej ekwiwalentu delta w przypadku opcji) i wagi ryzyka produktu przypisanej tej transakcji, zgodnie z tabelą nr 1.

Tabela nr 1

2. W przypadku umów dotyczących metali szlachetnych, z wyjątkiem złota i towarów innych niż metale szlachetne, bank może obliczać wysokość przyszłej potencjalnej ekspozycji kredytowej, stosując wagi ryzyka produktu określone w tabeli nr 2, o ile w odniesieniu do wymienionych w § 31 pkt. 3 i 5 załącznika nr 2 do uchwały umów dotyczących tych towarów, bank stosuje metodę, o której mowa w § 15 załącznika nr 7 do uchwały.

Tabela nr 2

METODA ZAANGAŻOWANIA PIERWOTNEGO

§ 11. Ekwiwalent bilansowy transakcji pozabilansowej oblicza się jako iloczyn nominalnej kwoty transakcji pozabilansowej (lub wartości jej ekwiwalentu delta w przypadku opcji) i współczynnika konwersji kredytowej przypisanego tej transakcji, zgodnie z tabelą nr 3.

Tabela nr 3

METODA STANDARDOWA

§ 12. Metodę standardową można stosować jedynie do obliczania ekwiwalentu bilansowego pozagiełdowych transakcji pochodnych oraz transakcji z długim terminem rozliczenia.

§ 13.1. Wartość ekspozycji oblicza się oddzielnie dla każdego pakietu kompensowania (netting set), po pomniejszeniu o ewentualne zabezpieczenie według następującego wzoru:

wartość ekspozycji wynosi:

gdzie:

CMV oznacza bieżącą wartość rynkową portfela transakcji w ramach pakietu kompensowania (netting set) z kontrahentem przed uwzględnieniem zabezpieczenia, co oznacza, że

CMVi oznacza bieżącą wartość rynkową transakcji i,

CMC oznacza bieżącą wartość rynkową zabezpieczenia rzeczowego przypisanego pakietowi kompensowania (netting set), przez co

gdzie CMC, oznacza bieżącą wartość rynkową zabezpieczenia I,

i = wskaźnik oznaczający transakcję,

I = wskaźnik oznaczający zabezpieczenie,

j = wskaźnik oznaczający daną kategorię pakietu zabezpieczającego (hedging set).

Pakiety zabezpieczające (hedging sets) odpowiadają czynnikom ryzyka, dla których pozycje ryzyka o przeciwstawnych znakach mogą być kompensowane, dając pozycję ryzyka netto, na której opiera się następnie pomiar ekspozycji,

RPT_ij = pozycja ryzyka z tytułu transakcji i w odniesieniu do pakietu zabezpieczającego j (hedging set),

RPT_Ij = pozycja ryzyka z tytułu zabezpieczenia I w odniesieniu do pakietu zabezpieczającego j (hedging set),

CCRM_j = wielokrotność ryzyka kredytowego kontrahenta (CCR) określona w tabeli 2 w odniesieniu do pakietu zabezpieczającego j (hedging set),

β = 1,4.

Zabezpieczenie uzyskane od kontrahenta ma znak dodatni; zabezpieczenie udzielone kontrahentowi ma znak ujemny.

2. Dla celów metody standardowej uznaje się zabezpieczenia określone w § 18 załącznika nr 17 do uchwały i § 7 pkt. 3, 4 oraz 5 lit. a-c załącznika nr 11 do uchwały.

§ 14.1. Jeżeli pozagiełdowa transakcja pochodna o liniowym profilu ryzyka polega na wymianie instrumentu finansowego na płatność, tę część transakcji, która zawiera płatność określa się jako stronę płatnościową transakcji (payment leg).

2. Transakcje, które polegają na wymianie jednej płatności na drugą składają się z dwóch stron płatnościowych. Na strony takie składają się uzgodnione w umowie płatności brutto, łącznie z kwotą referencyjną transakcji.

3. Bank może w obliczeniach wymogu kapitałowego nie uwzględniać ryzyka stopy procentowej wynikającego ze stron płatnościowych transakcji, jeśli termin zapadalności wynosi mniej niż jeden rok.

4. Transakcje, które składają się z dwóch stron płatnościowych nominowanych w tej samej walucie, takie jak na przykład transakcje swap stopy procentowej, bank może traktować jako pojedynczą transakcję łączną. Dla takiej transakcji łącznej obowiązują sposoby traktowania stosowane do stron płatnościowych.

§ 15. Transakcje o liniowym profilu ryzyka, których przedmiotem są kapitałowe papiery wartościowe (w tym indeksy giełdowe), złoto, inne metale szlachetne lub inne towary, przyporządkowuje się do pozycji pierwotnych w odpowiednich kapitałowych papierach wartościowych (lub indeksie giełdowym) lub towarach (w tym w złocie i innych metalach szlachetnych) oraz do pozycji pierwotnych w rachunku ryzyka stopy procentowej dla strony płatnościowej danej transakcji. Jeśli strona taka jest denominowana w walucie obcej, dodatkowo przyporządkowuje się ją w rachunku ryzyka walutowego do pozycji pierwotnych w danej walucie.

§ 16. Transakcje o liniowym profilu ryzyka, których przedmiotem są instrumenty dłużne, w rachunku ryzyka stopy procentowej przyporządkowuje się do jednej pozycji pierwotnej ze względu na dany instrument dłużny oraz do innej pozycji pierwotnej ze względu na stronę płatnościową transakcji. Transakcje o liniowym profilu ryzyka, które polegają na wymianie jednej płatności za drugą w tym terminowe transakcje wymiany, w rachunku ryzyka stopy procentowej przyporządkowuje się do pozycji dla każdej ze stron płatnościowych. Jeżeli bazowy instrument dłużny jest nominowany w walucie obcej, instrument taki przyporządkowuje się do pozycji pierwotnej ryzyka w danej walucie. Jeżeli strona płatnościowa jest nominowana w walucie obcej, podobnie przyporządkowuje się ją do pozycji pierwotnej w tej walucie. Wartość ekspozycji przypisana walutowej transakcji typu swap bazowy wynosi zero.

§ 17. Wielkość pozycji pierwotnej z tytułu transakcji o liniowym profilu ryzyka stanowi efektywna wartość nominalna (cena rynkowa pomnożona przez ilość) instrumentów bazowych (w tym towarów) przeliczonych na walutę krajową banku, z wyjątkiem instrumentów dłużnych.

§ 18. W przypadku instrumentów dłużnych i stron płatnościowych transakcji wielkość pozycji pierwotnej stanowi iloczyn efektywnej wartości nominalnej ekspozycji brutto (w tym kwoty nominalnej) przeliczonej na walutę krajową banku oraz zaktualizowanego średniego okresu zwrotu odpowiednio instrumentu dłużnego lub strony płatnościowej transakcji.

§ 19. Wielkość pozycji pierwotnej z tytułu transakcji swap ryzyka kredytowego (credit default swap) stanowi wartość nominalna referencyjnego instrumentu dłużnego pomnożona przez rezydualny termin zapadalności transakcji swap ryzyka kredytowego.

§ 20. Wielkość pozycji pierwotnej z tytułu pozagiełdowej transakcji pochodnej o nieliniowym profilu ryzyka, w tym opcji i opcji na transakcje swap (swaption), jest równa ekwiwalentowi delta efektywnej wartości nominalnej instrumentu bazowego transakcji, z wyjątkiem przypadku, gdy instrumentem bazowym jest instrument dłużny.

§ 21. Wielkość pozycji pierwotnej z tytułu pozagiełdowej transakcji pozabilansowej o nieliniowym profilu ryzyka, w tym opcji i opcji na transakcje swap (swaption), której instrumentem bazowym jest instrument dłużny lub strona płatnościowa transakcji, jest równa iloczynowi ekwiwalentu delta efektywnej wartości nominalnej instrumentu dłużnego lub strony płatnościowej oraz zaktualizowanego średniego okresu zwrotu odpowiednio instrumentu dłużnego lub strony płatnościowej transakcji.

§ 22. Przy obliczaniu pozycji pierwotnej zabezpieczenie uzyskane od kontrahenta traktuje się jak ekspozycję wobec kontrahenta z tytułu umowy na transakcję pozabilansową (pozycja długa) płatną tego samego dnia, podczas gdy udzielone zabezpieczenie traktuje się jak zobowiązanie wobec kontrahenta (pozycja krótka) płatne tego samego dnia.

§ 23. Bank może stosować następujący wzór do wyznaczania wielkości i oznaczenia strony (znaku) pozycji pierwotnych:

1) dla instrumentów bazowych innych niż instrumenty dłużne:

efektywna wartość nominalna transakcji lub

ekwiwalent delta nominalnej wartości transakcji =

gdzie:

P_ref oznacza cenę instrumentu bazowego wyrażoną w walucie referencyjnej,

V oznacza wartość instrumentu finansowego (w przypadku opcji: cena opcji; w przypadku transakcji o liniowym profilu ryzyka: wartość samego instrumentu bazowego),

p = cena instrumentu bazowego wyrażona w tej samej walucie co V;

2) dla instrumentów dłużnych i stron płatnościowych we wszystkich rodzajach transakcji:

iloczyn wartości nominalnej transakcji oraz zaktualizowanego średniego okresu zwrotu lub

iloczyn ekwiwalentu delta nominalnej wartości transakcji oraz zaktualizowanego średniego okresu zwrotu

gdzie:

V oznacza wartość transakcji (w przypadku opcji: cena opcji; w przypadku transakcji o liniowym profilu ryzyka: odpowiednio wartość samego instrumentu bazowego lub strony płatnościowej),

r oznacza wysokość stopy procentowej.

Jeżeli wartość V denominowana jest w walucie innej niż waluta referencyjna, wartość instrumentu pochodnego przelicza się na walutę referencyjną, mnożąc ją przez odpowiedni kurs wymiany.

§ 24. Pozycje pierwotne grupuje się w pakiety zabezpieczające (hedging sets). Dla każdego pakietu zabezpieczającego (hedging set) oblicza się bezwzględną wartość sumy powstałych pozycji pierwotnych. Sumę taką określa się jako pozycję pierwotną netto i przedstawia jako:

we wzorach podanych w § 13.

§ 25. W rachunku ryzyka szczególnego cen instrumentów dłużnych, dla pozycji pierwotnej z tytułu środków pieniężnych zdeponowanych przez kontrahenta jako zabezpieczenie, z tytułu stron płatnościowych transakcji i bazowych instrumentów dłużnych - stanowiących pozycje o niskim lub obniżonym ryzyku szczególnym, zgodnie z załącznikiem nr 9 do uchwały - istnieje w odniesieniu do każdej waluty sześć pakietów zabezpieczających (hedging sets), zgodnie z tabelą 1. Pakiety zabezpieczające (hedging sets) określa się przy użyciu dwóch kryteriów: „terminu rozliczenia” i „stóp procentowych odniesienia”.

Tabela 1

§ 26. W rachunku ryzyka szczególnego cen instrumentów dłużnych, dla pozycji pierwotnej z tytułu bazowych instrumentów dłużnych lub stron płatnościowych transakcji, których stopa oprocentowania jest powiązana z referencyjną stopą procentową reprezentującą rynkowy poziom stóp procentowych, rzeczywisty termin zapadalności stanowi okres do kolejnej zmiany stóp oprocentowania. W pozostałych przypadkach rzeczywisty okres zapadalności oznacza czas pozostały do wykupu bazowego instrumentu bazowego lub w przypadku strony płatnościowej transakcji, czas trwania transakcji.

§ 27. Na każdego emitenta papieru dłużnego, stanowiącego instrument bazowy transakcji swap ryzyka kredytowego (credit default swap), przypada jeden pakiet zabezpieczający (hedging set).

§ 28.1. W rachunku ryzyka szczególnego cen instrumentów dłużnych, dla pozycji pierwotnej z tytułu depozytów środków pieniężnych przekazanych kontrahentowi jako zabezpieczenie, gdy kontrahent nie posiada zobowiązań o niskim ryzyku szczególnym oraz wynikających z bazowych instrumentów dłużnych o wysokim ryzyku szczególnym i pozostałych pozycji określonych w załączniku nr 9 do uchwały, które podlegają obciążeniu kapitałowemu wyższemu niż 1,60%, na każdego emitenta przypada jeden pakiet zabezpieczający (hedging set).

2. Jeżeli strona płatnościowa transakcji jest odwzorowaniem takiego instrumentu dłużnego, jeden pakiet zabezpieczający (hedging set) przypada także na każdego emitenta dłużnego instrumentu bazowego.

3. Bank może przypisać temu samemu pakietowi zabezpieczającemu (hedging set) pozycje pierwotne wynikające z instrumentów dłużnych określonego emitenta lub dłużnych instrumentów bazowych tego samego emitenta, których odwzorowaniem są strony płatnościowe lub które stanowią instrument bazowy transakcji swap ryzyka kredytowego (credit default swap).

§ 29.1. Instrumenty bazowe, inne niż instrumenty dłużne (kapitałowe papiery wartościowe, metale szlachetne, towary i inne) przypisuje się tym samym pakietom zabezpieczającym (hedging sets) tylko wtedy, gdy są one identyczne lub podobne do siebie. W każdym innym przypadku przypisuje się je oddzielnym pakietom zabezpieczającym (hedging sets).

2. Podobieństwo instrumentów ustala się w sposób następujący:

1) w przypadku kapitałowych papierów wartościowych instrumentami podobnymi są papiery pochodzące od tego samego emitenta; indeks kapitałowych papierów wartościowych traktuje się jako oddzielnego emitenta;

2) w przypadku metali szlachetnych instrumentami podobnymi są takie, które dotyczą tego samego metalu. Indeks metali szlachetnych traktuje się jako oddzielny metal szlachetny;

3) w przypadku energii elektrycznej instrumentami podobnymi są takie prawa i zobowiązania do dostawy energii, które odnoszą się do tego samego okresu obciążenia szczytowego lub pozaszczytowego w ciągu doby;

4) w przypadku towarów instrumentami podobnymi są takie, które dotyczą tego samego towaru. Indeks towarów traktuje się jako oddzielny rodzaj towaru.

§ 30. Mnożniki ryzyka kredytowego kontrahenta CCR (CCRM) dla poszczególnych kategorii pakietów zabezpieczających (hedging sets) podane są w tabeli 2.

Tabela 2

Instrumenty bazowe pozagiełdowych transakcji pozabilansowych, o których mowa w pkt. 10 tabeli 2, przypisuje się oddzielnym, pojedynczym pakietom zabezpieczającym (hedging sets) odpowiadającym każdej z kategorii instrumentu bazowego.

§ 31. Bank, który nie uzyskał zgody Komisji Nadzoru Finansowego na stosowanie modelu dla celów obliczania wymogów kapitałowych z tytułu ryzyka rynkowego, w przypadku transakcji o nieliniowym profilu ryzyka lub stron płatnościowych transakcji oraz transakcji, których przedmiotem są instrumenty dłużne, dla których nie może obliczyć na podstawie modelu odpowiednio współczynnika delta lub zaktualizowanego średniego okresu zwrotu instrumentu, zobowiązany jest stosować metodę wyceny rynkowej, określoną w § 10. W obliczeniach wymogów kapitałowych z tytułu ryzyka rynkowego nie uznaje się wtedy wpływu kompensowania.

§ 32. Bank powinien posiadać procedury wewnętrzne służące weryfikacji, że transakcja została objęta prawnie skuteczną umową ramową spełniającą wymogi, o których mowa w § 74-78, zanim transakcja ta zostanie zaliczona do pakietu zabezpieczającego (hedging set).

§ 33. Bank korzystający z zabezpieczenia w celu ograniczenia swojego ryzyka kredytowego kontrahenta CCR, powinien posiadać procedury wewnętrzne służące weryfikacji, że spełnia ono standardy pewności prawnej określone w załączniku nr 17 do uchwały, zanim uzna efekty zabezpieczenia w swoich obliczeniach.

METODA MODELU WEWNĘTRZNEGO

Tytuł I. Zasady ogólne

§ 34.1. Za zgodą Komisji Nadzoru Finansowego, bank może stosować metodę modelu wewnętrznego (IMM) do obliczania ekwiwalentu bilansowego transakcji określonych w § 3 pkt 1, lub transakcji określonych w § 3 pkt. 1, 3 i 4, lub transakcji określonych w § 3 pkt. 1-4 , przy czym każdy z powyższych przypadków może obejmować również transakcje wymienione w § 3 pkt 5.

2. Bank może zdecydować o tym, aby nie stosować metody modelu wewnętrznego do ekspozycji nieistotnych pod względem wielkości i ryzyka.

3. Warunkiem stosowania metody modelu wewnętrznego przez bank jest spełnienie wymogów określonych w niniejszym załączniku.

§ 35. Zgoda, o której mowa w § 34 ust. 1, może zakładać wprowadzanie metody modelu wewnętrznego sukcesywnie w odniesieniu do poszczególnych typów transakcji, w tym czasie bank może korzystać z metod określonych w § 10 lub § 12-33. O ile przepisy niniejszego załącznika nie stanowią inaczej, bank nie jest zobowiązany do stosowania konkretnego rodzaju modelu.

§ 36. W przypadku wszystkich pozagiełdowych transakcji pochodnych i wszystkich transakcji z długim terminem rozliczenia, nieobjętych zgodą na stosowanie metody modelu wewnętrznego, bank korzysta z metod określonych w § 10 lub § 12-33.

§ 37.1. Jeżeli bank, który stosuje metodę modelu wewnętrznego przestaje spełniać wymagania określone w niniejszym załączniku, zobowiązany jest przedstawić Komisji Nadzoru Finansowego plan przywrócenia stanu zgodności z tymi wymaganiami albo wykazać, że skutki niezgodności są nieistotne.

2. Bank, który stosuje metodę modelu wewnętrznego, może powrócić do stosowania metod określonych w § 10 lub § 12-33, o ile wykaże zasadność takiego działania i uzyska zgodę Komisji Nadzoru Finansowego.

Tytuł II. Wartość ekspozycji

§ 38.1. Wartość ekspozycji oblicza się na poziomie pakietu kompensowania (netting set).

2. Model wewnętrzny określa przewidywany rozkład zmian wartości rynkowej pakietu kompensowania (netting set) wynikających ze zmienności parametrów rynkowych, takich jak stopy procentowe czy kursy walut.

3. Przy pomocy modelu wewnętrznego oblicza się wartości ekspozycji dla danego pakietu kompensowania (netting set) w dowolnym czasie w przyszłości, biorąc pod uwagę zmiany parametrów rynkowych.

4. W przypadku kontrahentów transakcji z opcją uzupełniania zabezpieczenia model może także uwzględniać przyszłe zmiany poziomu zabezpieczenia.

§ 39. Prognozując rozkład zmian wartości rynkowej dla pakietu kompensowania (netting set), bank może uwzględnić zabezpieczenia finansowe określone w § 18 załącznika nr 17 do uchwały i § 7 pkt. 3, 4 i 5 lit. a-c załącznika nr 11 do uchwały, pod warunkiem, że zabezpieczenie takie spełnia wymagania właściwe dla metody modelu wewnętrznego w zakresie ilości, jakości i rodzaju danych.

§ 40. Wartość ekspozycji oblicza się, z zastrzeżeniem § 44, jako iloczyn współczynnika alfa i efektywnej oczekiwanej ekspozycji dodatniej (EPE):

wartość ekspozycji = α × efektywna EPE

gdzie:

alfa (α) równa się 1,4,

efektywną oczekiwaną ekspozycją dodatnią (EPE) oblicza się, szacując wartość oczekiwaną ekspozycji (EEt) jako średnią ekspozycję liczoną w określonym terminie w przyszłości t, gdzie średnią tę uzyskuje się na podstawie wszystkich możliwych wartości czynników ryzyka rynkowego w przyszłości. Według modelu wewnętrznego wartość EE szacuje się w szeregu terminów przyszłych t1, t2, t3...

§ 41. Efektywną EE oblicza się jako:

Efektywna EEtk = max(efektywna EEtk-1; EEtk)

gdzie:

t0 oznacza bieżącą datę, a efektywna EEt0 jest równa bieżącej ekspozycji.

§ 42. W tym ujęciu efektywna oczekiwana ekspozycja dodatnia EPE stanowi średnią efektywną EE w ciągu pierwszego roku przyszłej ekspozycji. Jeżeli termin zapadalności wszystkich umów w ramach pakietu kompensowania (netting set) przypada przed upływem jednego roku, EPE jest średnią oczekiwanej ekspozycji (EE) wyznaczoną do terminu zapadalności wszystkich umów w ramach takiego pakietu. Efektywną EPE oblicza się jako średnią ważoną efektywnej EE:

gdzie:

wagi Δtk = tk – tk-1 dopuszczają przypadek, w którym przyszłą ekspozycję oblicza się w nierównych odstępach czasu.

§ 43. Miary oczekiwanej ekspozycji albo ekspozycji szczytowej wyznacza się na podstawie rozkładu ekspozycji, uwzględniającego możliwość braku normalności takiego rozkładu.

§ 44. Bank może stosować bardziej konserwatywną miarę ekspozycji, niż ta wyliczona jako iloczyn mnożnika alfa (α) i efektywnej oczekiwanej ekspozycji dodatniej EPE, obliczona dla każdego kontrahenta według formuły określonej w § 40.

§ 45.1. Bank może stosować własne oszacowania α, gdzie α oblicza się jako iloraz kapitału wewnętrznego wynikającego z pełnej symulacji ekspozycji z tytułu ryzyka kredytowego kontrahenta (CCR) wszystkich kontrahentów (licznik) do kapitału wewnętrznego opartego na efektywnej oczekiwanej ekspozycji dodatniej EPE (mianownik), gdzie EPE przyjmuje się jako stałą niespłaconą kwotę ekspozycji. Wartość α nie może być niższa niż 1,2.

2. Bank zobowiązany jest wykazać, że jego wewnętrzne oszacowania a uwzględniają w liczniku istotne przyczyny stochastycznej zależności rozkładu wartości rynkowych transakcji lub portfeli transakcji według kontrahentów.

3. W wewnętrznych oszacowaniach a bank uwzględnia granulację portfeli.

§ 46. Bank stosując metodę modelu wewnętrznego zobowiązany jest przestrzegać następujących wymogów:

1) licznik i mianownik a są obliczane w sposób konsekwentny pod względem metodologii stosowania modeli, specyfikacji parametrów i składu portfela;

2) stosowana metoda opiera się na przyjętej przez bank koncepcji kapitału wewnętrznego, jest dobrze udokumentowana i podlega zatwierdzeniu przez niezależną komórkę organizacyjną lub komitet;

3) bank weryfikuje swoje oszacowania co najmniej raz na kwartał lub częściej, w przypadku gdy skład portfela ulega zmianom z upływem czasu;

4) bank ocenia ryzyko modelu.

§ 47. W razie potrzeby, parametry zmienności i korelacji czynników ryzyka rynkowego stosowane przy wspólnej symulacji ryzyka rynkowego i kredytowego bank uzależnia od czynnika ryzyka kredytowego, tak, by uwzględnić potencjalny wzrost zmienności lub korelacji w razie pogorszenia się koniunktury gospodarczej.

§ 48. Jeżeli pakiet kompensowania (netting set) objęty jest umową o uzupełnieniu zabezpieczenia, bank stosuje jedną z następujących miar efektywnej oczekiwanej ekspozycji dodatniej (EPE):

1) efektywna EPE bez uwzględnienia umowy o uzupełnieniu zabezpieczenia;

2) próg (threshold), jeśli ma wartość dodatnią wynikający z umowy o uzupełnieniu zabezpieczenia, powiększony o narzut, który uwzględnia potencjalny wzrost kwoty ekspozycji w okresie ryzyka w związku z uzupełnieniem zabezpieczenia (margin period of risk), przy czym:

a) narzut ten oblicza się jako oczekiwany wzrost ekspozycji w pakiecie kompensowania (netting set), począwszy od poziomu bieżącej ekspozycji równego zeru poprzez cały okres uzupełniania zabezpieczenia ryzyka objęty umową

b) limit dolny wynosi odpowiednio pięć dni roboczych dla pakietów kompensowania (netting set) złożonych wyłącznie z transakcji typu repo, pod warunkiem że podlegają one codziennemu uzupełnianiu zabezpieczenia i codziennej wycenie rynkowej, oraz dziesięć dni roboczych dla innych pakietów kompensowania (netting set) przez cały okres objęty umową uzupełniania zabezpieczenia ryzyka;

3) jeżeli model wewnętrzny uwzględnia skutki uzupełniania zabezpieczenia podczas szacowania oczekiwanej ekspozycji (EE), miarę EE obliczoną za pomocą modelu bank może zastosować bezpośrednio w równaniu podanym w § 41.

Tytuł III. Wymogi minimalne dotyczące stosowania metody modelu wewnętrznego

Dział 1. Kontrola CCR

§ 49.1. Bank posiada jednostkę odpowiedzialną za opracowanie i stosowanie systemu zarządzania ryzykiem kredytowym kontrahenta (CCR), w tym za wstępną i okresową akceptację modelu.

2. Jednostka wewnętrzna kontroluje integralność danych wejściowych do modelu pomiaru ryzyka banku, przygotowuje i analizuje raporty dotyczące wyników funkcjonowania stosowanego przez bank modelu pomiaru ryzyka, łącznie z oceną związku pomiędzy poziomem ryzyka a limitami kredytowymi i handlowymi.

3. Jednostka wewnętrzna jest niezależna od jednostek odpowiedzialnych za udzielanie, odnawianie lub obrót ekspozycjami.

4. Jednostka, o której mowa w ust. 1 składa się z odpowiednio wykwalifikowanej kadry i podlega bezpośrednio osobie zajmującej stanowisko kierownicze w banku.

5. Praca jednostki, o której mowa w ust. 1, jest ściśle związana z codziennym procesem zarządzania ryzykiem banku, a jej wynik musi w związku z tym stanowić integralną część procesu planowania, monitorowania i kontrolowania profilu ryzyka kredytowego i ogólnego profilu ryzyka banku.

§ 50. Bank ustala zasady, procesy i systemy w zakresie zarządzana ryzykiem kredytowym kontrahenta (CCR), które opierają się na solidnych założeniach i są konsekwentnie stosowane, przy czym za podstawowe elementy zarządzania ryzykiem kredytowym kontrahenta (CCR) uznaje się:

1) rozpoznanie;

2) pomiar;

3) zarządzanie;

4) zatwierdzanie i sprawozdawczość wewnętrzną w zakresie ryzyka kredytowego kontrahenta (CCR).

§ 51.1. W zasadach zarządzania ryzykiem stosowanych przez bank uwzględnia się ryzyko rynkowe, płynności, operacyjne, jakie może wiązać się z ryzykiem kredytowym kontrahenta (CCR).

2. Ryzykiem kredytowym należy zarządzać w sposób kompleksowy (sumując ekspozycje z tytułu ryzyka kredytowego kontrahenta (CCR) z innymi ekspozycjami kredytowymi).

§ 52. Zarząd i osoby zajmujące stanowiska kierownicze w banku zobowiązane są do uczestnictwa w procesie kontroli CCR i odpowiadają za jego właściwą organizację. Zarząd i osoby zajmujące stanowiska kierownicze w banku zobowiązane są posiadać wiedzę dotyczącą ograniczeń i założeń stosowanego modelu, wpływu, jaki mogą one mieć na miarodajność wyników, jak również wpływu niepewności otoczenia rynkowego oraz wpływu wywieranego na model przez specyfikę prowadzonej działalności.

§ 53. Dzienne sprawozdania na temat ekspozycji banku z tytułu ryzyka kredytowego kontrahenta (CCR) muszą być sprawdzane przez osoby posiadające uprawnienia do decydowania o obniżaniu pozycji powstałych za sprawą decyzji poszczególnych pracowników lub kierowników działu kredytowego, czy też o obniżeniu ogólnej ekspozycji danej instytucji kredytowej z tytułu ryzyka kredytowego kontrahenta (CCR).

§ 54. System zarządzania ryzykiem kredytowym kontrahenta (CCR) banku stosuje się w powiązaniu z wewnętrznymi limitami w zakresie udzielania kredytów i prowadzenia działalności handlowej, które są powiązane z modelem pomiaru ryzyka w sposób spójny i zrozumiały dla pracowników wszystkich szczebli.

§ 55. W ramach pomiaru ryzyka kredytowego kontrahenta (CCR) bank mierzy wykorzystanie linii kredytowych w perspektywie dziennej i w ciągu dnia. Pomiarowi podlega także bieżąca ekspozycja przed i po ustanowieniu zabezpieczenia. Na poziomie portfela i kontrahenta bank oblicza i monitoruje ekspozycję szczytową lub potencjalną przyszłą ekspozycję (PFE) w wybranym przez siebie przedziale ufności. Bank bierze pod uwagę pozycje charakteryzujące się wysoką wartością lub dużą koncentracją, w tym grupy kontrahentów powiązanych ze sobą pod względem branży, rynku itp.

§ 56. Bank stosuje rutynowy i rygorystyczny program testów warunków skrajnych jako uzupełnienie analizy ryzyka kredytowego kontrahenta (CCR) opartej na codziennych wynikach stosowania modelu pomiaru ryzyka. Wyniki takich testów podlegają okresowej weryfikacji przez osoby zajmujące stanowiska kierownicze w banku oraz znajdują odzwierciedlenie w zasadach i limitach ustalanych przez osoby zajmujące stanowiska kierownicze w banku i zarząd w odniesieniu do ryzyka kredytowego kontrahenta (CCR). Tam, gdzie testy warunków skrajnych ujawniają szczególną podatność na określone okoliczności, należy podjąć bezzwłoczne działania w celu przeciwdziałania zagrożeniom.

§ 57. Bank stosuje rutynowe działania zapewniające utrzymanie zgodności ze zbiorem zasad wewnętrznych oraz mechanizmów kontroli i procedur w zakresie działania systemu zarządzania ryzykiem kredytowym kontrahenta (CCR). Dokumentacja związana z systemem zarządzania ryzykiem kredytowym kontrahenta stosowanym przez bank jest przechowywana przez bank w formie papierowej i zawiera wyjaśnienia dotyczące technik empirycznych służących pomiarowi tego ryzyka.

§ 58. Bank przeprowadza regularnie niezależną weryfikację systemu zarządzana ryzykiem kredytowym kontrahenta (CCR) za pomocą własnego systemu kontroli wewnętrznej. Weryfikacja ta obejmuje zarówno działalność jednostek, o których mowa w § 49, jak i niezależnej jednostki kontroli ryzyka kredytowego kontrahenta (CCR). Weryfikacja procesu zarządzania ryzykiem kredytowym kontrahenta (CCR) odbywa się regularnie i uwzględnia przynajmniej:

1) poprawność dokumentacji systemu i procesu zarządzania;

2) organizację jednostki kontrolującej;

3) uwzględnianie miar CCR w codziennym zarządzaniu ryzykiem;

4) proces zatwierdzania modeli i systemów wyceny stosowanych przez pracowników jednostek handlowych i ewidencyjnych;

5) zatwierdzanie wszelkich istotnych zmian w procesie pomiaru;

6) zakres CCR ujęty w modelu pomiaru ryzyka;

7) spójność systemu informowania zarządu i osób zajmujących stanowiska kierownicze w banku;

8) dokładność i kompletność danych dotyczących ryzyka kredytowego kontrahenta (CCR);

9) weryfikację mającą na celu ocenę spójności, terminowości i rzetelności źródeł danych wykorzystywanych do zasilania modeli wewnętrznych, a także niezależność tych źródeł;

10) dokładność i zasadność założeń dotyczących zmienności i korelacji;

11) dokładność wycen i obliczeń związanych z przekształceniem ryzyka;

12) sprawdzenie dokładności modelu poprzez częste weryfikacje historyczne.

Dział 2. Test praktyczny

§ 59. Rozkład ekspozycji powstały w wyniku zastosowania wewnętrznego modelu obliczania efektywnej EPE jest ściśle związany z codziennym procesem zarządzania ryzykiem kredytowym kontrahenta (CCR) banku, w tym: zawieraniem umów kredytowych, zarządzaniem ryzykiem kredytowym kontrahenta (CCR), wewnętrzną alokacją kapitału i systemem zarządzania bankiem (ładu korporacyjnego banku).

§ 60.1. Przedkładając Komisji Nadzoru Finansowego wniosek o wyrażenie zgody na stosowanie modelu EPE, bank wykazuje, że wewnętrzny model obliczania rozkładu ekspozycji, na podstawie którego oblicza EPE, jest w przeważającej części zgodny z minimalnymi wymogami określonymi w tej części oraz był stosowany przez okres co najmniej roku przed uzyskaniem zgody Komisji Nadzoru Finansowego.

2. Bank zobowiązany jest do gromadzenia i przechowywania informacji pozwalających na przeprowadzenie analizy praktycznego wykorzystania modelu wewnętrznego generującego rozkład ekspozycji z tytułu CCR.

§ 61. Test praktycznego zastosowania modelu uważa się za miarodajny, jeśli bank stosuje inne miary ryzyka kredytowego kontrahenta CCR, takie jak ekspozycja szczytowa lub potencjalna przyszła ekspozycja (PFE), oparte na rozkładzie ekspozycji ustalonym za pomocą tego samego modelu, który jest wykorzystywany do obliczania EPE.

§ 62.1. Bank stosuje systemy pozwalające w razie potrzeby dokonywać codziennych oszacowań EE, chyba że przedłoży Komisji Nadzoru Finansowego informacje wskazujące, że ekspozycje z tytułu CCR uzasadniają niższą częstotliwość obliczeń.

2. Bank dokonuje obliczeń EE w profilu czasowym horyzontów prognostycznych, który rzetelnie uwzględnia strukturę czasową przyszłych przepływów środków pieniężnych, terminy zapadalności umów oraz w sposób odpowiadający wielkości i składowi ekspozycji.

§ 63.1. Pomiar, monitorowanie i kontrolowanie ekspozycji przeprowadza się przez cały okres obowiązywania umów dotyczących transakcji objętych pakietem kompensowania (netting set) (nie tylko w perspektywie jednego roku).

2. Bank stosuje procedury służące rozpoznaniu i kontroli ryzyka, w przypadku gdy ekspozycja wobec kontrahenta ma okres zapadalności dłuższy niż jeden rok.

3. Prognozowany wzrost wartości ekspozycji stanowi daną wejściową do modelu kapitału wewnętrznego banku.

Dział 3. Testy warunków skrajnych

§ 64.1. W ocenie adekwatności kapitałowej ryzyka kredytowego kontrahenta (CCR) bank stosuje procedury przeprowadzania testów warunków skrajnych, których wyniki porównuje się z miarami EPE i traktuje jako część systemu oceny kapitału wewnętrznego.

2. Testy warunków skrajnych obejmują również rozpoznanie ewentualnych zdarzeń lub zmian warunków ekonomicznych, które mogłyby mieć w przyszłości niekorzystny wpływ na ekspozycje kredytowe banku oraz ocenę wpływu skutków tych zmian na bank.

§ 65. Bank poddaje swoje ekspozycje ryzyka kredytowego kontrahenta (CCR) testom warunków skrajnych, obejmującym łącznie czynniki ryzyka rynkowego i kredytowego. W testach uwzględnia się w szczególności:

1) ryzyko koncentracji (wobec pojedynczego kontrahenta lub grupy kontrahentów);

2) ryzyko korelacji pomiędzy ryzykiem rynkowym i kredytowym;

3) ryzyko wystąpienia zmian na rynku, spowodowanych zlikwidowaniem pozycji kontrahenta; testy uwzględniają wpływ takich zmian na rynku na pozycje własne banku oraz obejmują skutki tego wpływu jako element oceny ryzyka kredytowego kontrahenta (CCR).

Dział 4. Ryzyko korelacji

§ 66. Banki powinny przywiązywać odpowiednią wagę do ekspozycji, które wywołują w znaczącej mierze ogólne ryzyko korelacji (general wrong-way risk).

§ 67. Banki powinny posiadać procedury służące rozpoznawaniu, monitorowaniu i kontrolowaniu przypadków szczególnego ryzyka korelacji (specific wrong-way risk), począwszy od zawarcia umowy dotyczącej transakcji poprzez cały okres jej obowiązywania.

Dział 5. Spójność stosowania modelu

§ 68.1. Model wewnętrzny powinien uwzględniać warunki i specyfikacje transakcji w sposób terminowy, kompletny i ostrożny.

2. Warunki transakcji obejmują w szczególności:

1) wartości nominalne wynikające z umowy;

2) termin zapadalności;

3) aktywa referencyjne;

4) uzgodnienia dotyczące uzupełniania zabezpieczenia;

5) uzgodnienia dotyczące kompensowania.

3. Informacje dotyczące warunków umowy i specyfikacji wynikających z umowy przechowywane są w bezpiecznej bazie danych, która podlega bieżącej i okresowej kontroli wewnętrznej.

4. Proces uznawania umów dotyczących kompensowania wymaga spełnienia następujących warunków:

1) weryfikacja prawna jest dokonywana w formie pisemnej przez służby prawne banku, potwierdza prawną wykonalność kompensowania;

2) informacje na temat umów dotyczących kompensowania są umieszczane w bazie danych, o której mowa w ust. 3, przez komórkę organizacyjną niezależną od komórki zawierającej umowę.

5. Zasilanie modelu wewnętrznego danymi odnośnie warunków i specyfikacji transakcji podlega kontroli prowadzonej przez komórkę audytu wewnętrznego. Bank powinien posiadać procedury pozwalające na przeprowadzenie procesu uzgadniania pomiędzy modelem wewnętrznym i systemami danych źródłowych, które pozwalają na bieżąco sprawdzać, czy warunki i specyfikacje transakcji są uwzględniane w EPE w sposób prawidłowy lub przynajmniej ostrożny.

6. W modelu wewnętrznym, do obliczania bieżących ekspozycji wykorzystuje się aktualne dane rynkowe, przy czym:

1) jeżeli do szacowania zmienności i korelacji wykorzystywane są dane historyczne, obejmują one okres co najmniej trzech lat i są aktualizowane co kwartał lub częściej, jeśli wymagają tego warunki rynkowe;

2) dane obejmują pełen zakres warunków ekonomicznych, takich jak pełen cykl koniunkturalny;

3) jednostka niezależna od jednostki odpowiedzialnej za sprzedaż (business unit) weryfikuje i zatwierdza cenę dostarczoną przez jednostkę odpowiedzialną za sprzedaż (business unit);

4) dane uzyskuje się niezależnie od obszarów operacyjnych, w odpowiednim czasie i w całości zasilają one model wewnętrzny i są przechowywane w bezpiecznej bazie danych podlegającej formalnemu i okresowemu audytowi;

5) bank posiada procedurę zapewniania spójności danych, która pozwala oczyścić dane z błędnych lub nadzwyczajnych obserwacji;

6) w przypadku gdy model opiera się na zastępczych danych rynkowych, dotyczy to m.in. nowych produktów, dla których dane historyczne z ostatnich trzech lat nie są dostępne, zasady wewnętrzne banku identyfikują te dane zastępcze, a bank wykazuje empirycznie, że dane zastępcze w sposób ostrożny oddają ryzyko występujące przy niekorzystnych warunkach rynkowych;

7) jeżeli model wewnętrzny uwzględnia wpływ zabezpieczenia na zmiany wartości rynkowej pakietu kompensowania (netting set), bank posiada odpowiednie dane historyczne do oszacowania zmienności zabezpieczenia.

§ 69.1. Model podlega wewnętrznemu procesowi zatwierdzania modeli, stanowiącego część zasad i procedur stosowanych przez bank.

2. Proces zatwierdzania modeli określa:

1) rodzaj testów, których przeprowadzenie jest niezbędne dla zapewnienia wewnętrznej spójności modelu;

2) warunki, w których następuje naruszenie przyjętych założeń, co może skutkować zaniżeniem wartości EPE.

3. Proces zatwierdzania obejmuje przegląd kompleksowości działania modelu.

§ 70.1. Bank monitoruje odpowiednie składowe ryzyka i stosuje procedury służące korygowaniu własnych oszacowań EPE, w przypadku gdy składowe ryzyka stają się znaczące.

2. Procedury służące korygowaniu oszacowań EPE obejmują:

1) identyfikację przez bank ekspozycji narażonych na szczególne ryzyko korelacji (specific wrong-way risk) i zarządzane takimi ekspozycjami;

2) w przypadku ekspozycji, których profil ryzyka rośnie po jednym roku, bank regularnie porównuje oszacowania EPE za okres jednego roku z wartością EPE obejmującą cały okres trwania ekspozycji;

3) w przypadku ekspozycji z rezydualnym terminem zapadalności poniżej jednego roku, bank regularnie porównuje koszt zastąpienia (bieżąca ekspozycja) z faktycznie zrealizowanym profilem ekspozycji oraz przechowuje dane umożliwiające takie porównanie.

§ 71. Bank powinien stosować wewnętrzne procedury pozwalające sprawdzić przed zaliczeniem danej transakcji do pakietu kompensowania (netting set), czy jest ona objęta umową ramową o kompensowaniu, która spełnia warunki określone w § 74-78.

§ 72. Bank, który wykorzystuje zabezpieczenie w celu zmniejszenia ryzyka kredytowego kontrahenta (CCR), powinien posiadać wewnętrzne procedury, które pozwalają sprawdzić przed uwzględnieniem posiadanego zabezpieczenia w obliczeniach, czy zabezpieczenie takie spełnia warunki dotyczące pewności prawnej, o których mowa w załączniku nr 17 do uchwały.

Dział 6. Warunki niezbędne do zatwierdzenia modelu

§ 73. Model EPE banku kwalifikuje się do zatwierdzenia, jeżeli spełnia następujące warunki:

1) wymagania jakościowe określone w załączniku nr 19 do uchwały;

2) przy pomiarze ekspozycji ryzyka kredytowego kontrahenta (CCR) stopy procentowe, kursy walut, ceny kapitałowych papierów wartościowych i towarów oraz inne czynniki ryzyka rynkowego objęte są prognozami długoterminowymi; moc prognostyczna modelu w zakresie prognozowania czynników ryzyka rynkowego jest poddawana weryfikacji w długim horyzoncie czasowym;

3) modele wyceny stosowane do obliczania ekspozycji CCR przy określonym scenariuszu przyszłych, gwałtownych wahań czynników ryzyka rynkowego poddaje się stosownej weryfikacji jako część procesu zatwierdzania modelu; modele wyceny opcji uwzględniają nieliniowy charakter wartości opcji w odniesieniu do czynników ryzyka rynkowego;

4) model EPE uwzględnia informacje charakterystyczne dla danych transakcji w celu zgrupowania ekspozycji na poziomie pakietu kompensowania (netting set), przy czym bank sprawdza poprawność przypisania na potrzeby modelu, transakcji do właściwych pakietów kompensowania (netting set);

5) model EPE powinien zawierać poniższe informacje charakterystyczne dla danych transakcji, które pozwalają uwzględnić skutki uzupełnienia zabezpieczenia kredytowego:

a) bieżącą kwotę uzupełnienia oraz kwoty, które byłyby przekazywane między kontrahentami w przyszłości,

b) charakter umów o uzupełnieniu zabezpieczenia (umowy jednostronne lub dwustronne),

c) częstotliwość wezwań do uzupełnienia zabezpieczenia,

d) okres ryzyka w związku z uzupełnieniem zabezpieczenia,

e) minimalny próg ekspozycji niepodlegającej uzupełnieniu zabezpieczenia, jaki gotowy jest zaakceptować bank,

f) minimalną kwotę transferu,

g) prognozuje zmiany wartości rynkowej udzielonego zabezpieczenia lub uwzględnia przepisy załącznika nr 17 do uchwały;

6) statystyczna weryfikacja historyczna przeprowadzona na reprezentatywnych portfelach kontrahentów stanowi część procesu zatwierdzania modelu, przy czym bank dokonuje takiej weryfikacji w regularnych odstępach czasu na reprezentatywnej grupie portfeli kontrahentów (faktycznych lub hipotetycznych), dokonując wyboru reprezentatywnych portfeli na podstawie stopnia wrażliwości na istotne czynniki ryzyka kredytowego oraz korelacji, na jakie bank jest narażony;

7) jeżeli weryfikacja historyczna modelu, polegająca na określeniu różnic pomiędzy faktycznie powstałymi ekspozycjami a rozkładem prognozowanym przez model wskazuje, że model nie jest wystarczająco dokładny, Komisja Nadzoru Finansowego uchyla zgodę, o której mowa w § 34 ust. 1, na stosowanie modelu przez bank lub zobowiązuje bank do niezwłocznego przedstawienia Komisji harmonogramu działań zmierzających do usprawnienia modelu.

Część IV. Umowy ramowe o kompensowaniu (kompensowanie poprzez odnowienie zobowiązań, inne umowy ramowe o kompensowaniu)

DOPUSZCZALNE RODZAJE KOMPENSOWANIA

§ 74.1. Do celów tej części niniejszego załącznika, przez kontrahenta rozumie się jakiegokolwiek przedsiębiorcę(w tym osobę fizyczną prowadzącą działalność gospodarczą) uprawnionego do zawierania umów ramowych o kompensowaniu.

2. Przez umowę ramową o kompensowaniu dotyczącą różnych linii produktów rozumie się umowę pomiędzy bankiem i kontrahentem, która tworzy zobowiązanie obejmujące wszystkie umowy ramowe oraz transakcje należące do różnych kategorii produktów. Umowy ramowe o kompensowaniu dotyczące różnych linii produktów obejmują kompensowanie wyłącznie na zasadzie dwustronnej.

3. Dla celów kompensowania różnych linii produktów, następujące kategorie produktów uznaje się za różne:

1) transakcje z przyrzeczeniem odkupu, transakcje z otrzymaniem przyrzeczenia odkupu, transakcje udzielenia lub otrzymania papierów wartościowych lub towarów;

2) transakcje z obowiązkiem uzupełnienia zabezpieczenia kredytowego (margin lending transactions);

3) instrumenty pochodne wymienione w § 31 załącznika nr 2 do uchwały.

4. Następujące rodzaje kompensowania umownego uznaje się za ograniczające ryzyko:

1) umowy ramowe o kompensowaniu przez odnowienie zobowiązań zawarte pomiędzy bankiem i kontrahentem, zgodnie z którymi wzajemne należności i zobowiązania stron zostają przekształcone w taki sposób, że każdorazowo przy odnowieniu zobowiązań określona zostaje pojedyncza kwota netto, przez co powstaje nowa umowa, która unieważnia umowy poprzednie;

2) inne niż określone w pkt 1 umowy zawarte między bankiem i kontrahentem;

3) umowy ramowe o kompensowaniu dotyczące różnych linii produktów w przypadku banków, które otrzymały zgodę Komisji Nadzoru Finansowego na stosowanie metody modelu wewnętrznego, określonej w § 34-73 - w odniesieniu do transakcji objętych tą metodą.

WARUNKI UZNAWANIA UMÓW RAMOWYCH O KOMPENSOWANIU

§ 75.1. Kompensowanie umowne uznaje się za ograniczające ryzyko, jeżeli spełnione są następujące warunki:

1) bank posiada zawartą z kontrahentem umowę ramową która tworzy zobowiązanie obejmujące wszystkie transakcje podlegające kompensowaniu i powoduje, że w przypadku niewykonania zobowiązań przez kontrahenta wskutek jego niewywiązania się z warunków umowy, upadłości, likwidacji lub innych okoliczności o podobnym charakterze, kwota należna bankowi lub wymagalna od niego stanowić będzie jedynie sumę netto wartości dodatnich i ujemnych poszczególnych transakcji objętych umową ramową wycenionych według ich bieżącej wartości rynkowej;

2) bank udostępnił Komisji Nadzoru Finansowego pisemne opinie prawne wraz z uzasadnieniem stwierdzające, że w przypadku zakwestionowania umowy na drodze sądowej, właściwe sądy i władze administracyjne uznałyby w okolicznościach, o których mowa w pkt 1, że kwota należna bankowi lub wymagalna od niego stanowić będzie jedynie sumę netto, na podstawie:

a) prawa właściwego dla siedziby kontrahenta, a także, jeśli kontrahentem tym jest oddział zagraniczny danego przedsiębiorstwa, stosownie do prawa właściwego dla miejsca, w którym znajduje się ten oddział,

b) prawa właściwego dla poszczególnych transakcji objętych umową ramową o kompensowaniu,

c) prawa właściwego dla wszelkich umów lub umów niezbędnych do wykonania kompensowania umownego;

3) bank posiada procedury zapewniające monitorowanie obowiązujących przepisów w zakresie kompensowania umownego;

4) bank przechowuje dokumenty dotyczące kompensowania umownego;

5) wyniki kompensowania są uwzględniane przy obliczaniu przez bank zagregowanej ekspozycji narażonej na ryzyko kredytowe danego kontrahenta, stanowiącej podstawę zarządzania ryzykiem kredytowym kontrahenta (CCR);

6) dla każdego kontrahenta wyliczana jest zagregowana ekspozycja narażona na ryzyko kredytowe w odniesieniu do wszystkich transakcji; taka łączna wartość jest wykorzystywana dla celów określania limitów kredytowych oraz kapitału wewnętrznego.

2. Kompensowanie umowne nie będzie uznane za ograniczające ryzyko, jeżeli na podstawie przeprowadzonej przez Komisję Nadzoru Finansowego analizy skuteczności prawnej umowy oraz w razie konieczności konsultacji z władzami nadzorczymi właściwymi dla kontrahenta będącego stroną umowy ramowej, nie zostanie jednoznacznie uprawdopodobniona skuteczność prawna umowy w odniesieniu do któregokolwiek z kontrahentów. Jeżeli którakolwiek z właściwych władz nadzorczych nie jest przekonana co do skuteczności prawnej umowy w tym zakresie, umowa ramowa o kompensowaniu nie jest uznana za ograniczającą ryzyko w stosunku do któregokolwiek z kontrahentów.

3. Komisja Nadzoru Finansowego w analizie, o której mowa w ust. 2, uwzględnia dostarczone przez bank opinie prawne wraz z uzasadnieniem, sporządzone dla poszczególnych rodzajów kompensowania umownego.

4. Umowa zawierająca postanowienie zezwalające kontrahentowi, który wywiązał się ze swoich zobowiązań umownych, na dokonanie jedynie ograniczonych płatności lub żadnych płatności na rzecz majątku strony, która nie wykonała swoich zobowiązań umownych, nawet gdy strona ta jest wierzycielem netto (klauzula jednostronnego odstąpienia od umowy), nie może być uznana za ograniczającą ryzyko.

5. Niezależnie od spełniania kryteriów określonych w ust. 1-4, umowy ramowe o kompensowaniu dotyczące różnych linii produktów muszą spełniać następujące kryteria:

1) kwota netto określona w ust. 1 pkt 1 stanowi sumę netto dodatnich i ujemnych wartości zamknięcia każdej pojedynczej dwustronnej umowy ramowej podlegającej kompensowaniu oraz dodatniej i ujemnej wartości wyceny rynkowej poszczególnych transakcji („kwota netto dla różnych linii produktów”);

2) pisemna opinia prawna wraz z uzasadnieniem, określona w ust. 1 pkt 2, uwzględnia kwestię ważności i wykonalności całej umowy ramowej o kompensowaniu dotyczącej różnych linii produktów, zgodnie z jej warunkami, oraz kwestię wpływu umowy ramowej o kompensowaniu na istotne postanowienia innych dwustronnych umów ramowych objętych kompensowaniem; za opinię prawną uznaje się opinię spełniającą wymagania określone w przepisach obowiązujących w Rzeczypospolitej Polskiej lub państwie członkowskim, w którym bank ma siedzibę lub wykaz przepisów, które dotyczą wszelkich istotnych kwestii w omawianej sprawie;

3) bank posiada odpowiednie procedury określone w ust. 1 pkt 3 pozwalające sprawdzić, że wszystkie transakcje, które ma obejmować kompensowanie, objęte są opinią prawną

4) uwzględniając umowy ramowe o kompensowaniu dotyczące różnych linii produktów, bank przestrzega wymogów uznawania dwustronnych umów ramowych o kompensowaniu oraz wymogów dotyczących uznawania ograniczenia ryzyka kredytowego, w odniesieniu do wszystkich umów ramowych i transakcji objętych kompensowaniem.

SKUTKI UZNAWANIA UMÓW

§ 76. Kompensowanie do celów metody standardowej, określonej w § 12-33 i metody modelu wewnętrznego, określonej w § 34-73, uznaje się według zasad określonych dla tych metod.

Dział 1. Uwzględnianie umów ramowych o kompensowaniu poprzez odnowienie zobowiązań

§ 77.1. W przypadku umowy ramowej o kompensowaniu poprzez odnowienie zobowiązań, bank wylicza kwoty ważone ryzykiem na podstawie pojedynczych kwot z odnowienia zobowiązań, zamiast odpowiednich kwot brutto.

2. Ekwiwalent bilansowy ustala się:

1) w metodzie wyceny rynkowej ustala się koszt zastąpienia oraz kwotę nominalną instrumentu bazowego, z uwzględnieniem zawartej umowy ramowej o kompensowaniu przez odnowienie zobowiązań;

2) w metodzie zaangażowania pierwotnego ustala się kwotę nominalną instrumentu bazowego, z uwzględnieniem zawartej umowy ramowej o kompensowaniu przez odnowienie zobowiązań.

Dział 2. Inne umowy ramowe o kompensowaniu

§ 78. Wykorzystując umowy o kompensowaniu inne niż określone w § 77, ekwiwalent bilansowy ustala się:

1) w metodzie wyceny rynkowej - jako sumę:

a) wynikającego z umowy ramowej o kompensowaniu kosztu zastąpienia netto transakcji objętych daną umową ramową równego:

- wartości rynkowej wynikającej z umowy - jeżeli wartość ta jest dodatnia

lub

- zeru - gdy wartość ta nie jest dodatnia,

oraz

b) wynikającej z umowy ramowej o kompensowaniu przyszłej ekspozycji kredytowej z tytułu transakcji objętych umową ramową obliczonej jako:

PCE_netto = 0,4 * PCE_brutto + 0,6 * NGR * PCE_brutto

gdzie:

PCE_netto - wynikająca z umowy ramowej o kompensowaniu wysokość przyszłej ekspozycji na ryzyko kredytowe z tytułu wszystkich transakcji objętych umową ramową

PCE_brutto - suma potencjalnych ekspozycji narażonych na ryzyko kredytowe w przyszłości z tytułu wszystkich transakcji objętych umową ramową obliczonych poprzez pomnożenie referencyjnych kwot kapitału tych umów przez wskaźniki procentowe wymienione w tabeli 1,

NGR - wskaźnik netto/brutto, który może być wyznaczony:

- w wyniku wyliczenia indywidualnego, jako iloraz wynikającego z umowy ramowej o kompensowaniu kosztu zastąpienia netto transakcji objętych daną umową ramową (licznik) oraz sumy kosztów zastąpienia poszczególnych transakcji objętych daną umową ramową (mianownik),

- w wyniku wyliczenia łącznego, jako iloraz sumy wynikających z umowy ramowej o kompensowaniu, wyznaczonych dla obu stron umowy, kosztów zastąpienia netto transakcji objętych daną umową ramową (licznik) oraz sumy kosztów zastąpienia poszczególnych transakcji objętych daną umową ramową (mianownik),

przy czym bank obowiązany jest do zachowania konsekwencji w stosowaniu wybranego podejścia w zakresie obliczania NGR;

2) w metodzie zaangażowania pierwotnego:

a) kwoty nominalne instrumentu bazowego mnoży się przez wskaźniki procentowe wymienione w tabeli 2, przy czym jednorodne instrumenty pochodne można uwzględnić jako pojedynczą umowę z kwotą nominalną instrumentu bazowego stanowiącą równowartość wpływów netto,

b) wskaźniki procentowe mające zastosowanie do wszelkich innych umów objętych umową ramową o kompensowaniu można pomniejszyć zgodnie z tabelą 3.

Tabela 3

§ 79. Przez jednorodne transakcje pochodne rozumie się terminowe transakcje wymiany walutowej lub inne podobne, dla których kwota nominalna instrumentu bazowego stanowi równowartość przepływów środków pieniężnych, o ile rozliczenie tych przepływów przypada na tę samą datę waluty i następuje w całości lub częściowo w tej samej walucie.

Załącznik nr 17 do uchwały nr 380/2008
Komisji Nadzoru Finansowego
z dnia 17 grudnia 2008 r.
(poz. 34)

OGRANICZANIE RYZYKA KREDYTOWEGO

Część I. Warunki uznawania

ZASADY OGÓLNE

§ 1. Do celów niniejszego załącznika:

1) zabezpieczona transakcja kredytowa - oznacza dowolną transakcję skutkującą powstaniem ekspozycji zabezpieczonej instrumentami wymienionymi w § 16-22 (zabezpieczeniem rzeczowym), której warunki nie obejmują przyznania bankowi prawa częstego pobierania (uzupełniania) depozytu zabezpieczającego;

2) transakcja oparta na rynku kapitałowym - oznacza dowolną transakcję skutkującą powstaniem ekspozycji zabezpieczonej instrumentami wymienionymi w § 16-22 (zabezpieczeniem rzeczowym), której warunki obejmują przyznanie bankowi prawa częstego pobierania (uzupełniania) depozytu zabezpieczającego.

§ 2. Stosowane techniki ograniczenia ryzyka kredytowego, łącznie z działaniami podejmowanymi przez bank oraz procedurami i zasadami wdrożonymi w banku, skutkują ustanowieniem zabezpieczeń prawnie skutecznych i podlegających egzekucji we wszystkich właściwych jurysdykcjach.

§ 3. Bank podejmuje wszelkie działania niezbędne dla zapewnienia skuteczności techniki ograniczenia ryzyka kredytowego oraz eliminowania ryzyka związanego ze stosowaniem zabezpieczeń kredytowych.

§ 4.1. Ochrona kredytowa rzeczywista oznacza technikę ograniczania ryzyka kredytowego, w której zmniejszenie ryzyka kredytowego z tytułu ekspozycji banku wynika z prawa tego banku - w przypadku niewykonania zobowiązania przez kontrahenta, niewypłacalności, upadłości lub innego dotyczącego kontrahenta zdarzenia kredytowego określonego w dokumentacji transakcji oraz, jeśli jest to konieczne, depozytariusza przechowującego zabezpieczenie - do upłynnienia, dokonania transferu lub przejęcia, bądź zatrzymania określonych aktywów lub kwot.

2. W przypadku rzeczywistej ochrony kredytowej, aktywa stanowiące przedmiot zabezpieczenia muszą być odpowiednio płynne, zaś ich wartość długookresowa na tyle stabilna, by dać pewność skuteczności zastosowanej ochrony kredytowej, wziąwszy pod uwagę metodę używaną do obliczania kwot ekspozycji ważonych ryzykiem oraz dopuszczalny stopień uznania aktywów za zabezpieczenie. Stopień korelacji pomiędzy wartością aktywów wykorzystanych do ochrony a wiarygodnością kredytową dłużnika nie może być nadmierny.

3. Odpowiednią płynność, o której mowa w ust. 2, należy rozumieć jako sytuację, gdy w przypadku sprzedaży można uzyskać cenę netto nie odbiegającą od cen rynkowych.

4. Nadmierny stopień korelacji, o którym mowa w ust. 2, oznacza wpływ pogorszenia oceny wiarygodności kredytowej dłużnika na jakość zabezpieczenia.

§ 5.1. Ochrona ryzyka kredytowego nierzeczywista oznacza technikę ograniczania ryzyka kredytowego, w której zmniejszenie ryzyka kredytowego banku z tytułu ekspozycji wynika ze zobowiązania strony trzeciej do zapłacenia określonej kwoty w przypadku niewykonania zobowiązania przez dłużnika lub wystąpienia innych, określonych w umowie, zdarzeń kredytowych.

2. W przypadku nierzeczywistej ochrony ryzyka kredytowego, warunkiem uznania zabezpieczenia jest odpowiednia wiarygodność strony udzielającej ochrony oraz aby umowa o ochronie kredytowej była prawnie skuteczna we wszystkich jurysdykcjach, tak, by dać pewność skuteczności zastosowanej ochrony kredytowej, biorąc pod uwagę metodę używaną do obliczania kwot ekspozycji ważonych ryzykiem oraz dopuszczalny stopień uznania ochrony.

3. W przypadku nierzeczywistej ochrony ryzyka kredytowego w formie innej niż gwarancja lub kredytowy instrument pochodny, stosuje się odpowiednio przepisy niniejszego załącznika dotyczące gwarancji.

§ 6. Ekspozycja, w stosunku do której bank zastosował ograniczenie ryzyka kredytowego, nie może generować kwoty ważonej ryzykiem lub kwoty oczekiwanych strat wyższej niż identyczna ekspozycja, której ryzyko kredytowe nie zostało ograniczone.

§ 7. Jeżeli kwota ekspozycji ważona ryzykiem uwzględnia technikę ograniczenia ryzyka kredytowego, odpowiednio zgodnie z załącznikiem nr 4 lub nr 5 do uchwały, nie uwzględnia się tej techniki ograniczenia ryzyka kredytowego na podstawie przepisów niniejszego załącznika.

§ 8. Bank powinien posiadać procedury zarządzania ryzykiem, umożliwiające kontrolowanie ryzyka, na które może być narażony w wyniku stosowania technik ograniczania ryzyka kredytowego.

§ 9. Bez względu na to, czy przy obliczaniu kwot ekspozycji ważonych ryzykiem oraz odpowiednio kwot oczekiwanych strat stosowane są techniki ograniczenia ryzyka kredytowego czy też nie, bank dokonuje pełnej oceny ryzyka kredytowego ekspozycji bazowej i przechowywania odpowiedniej dokumentacji w tym zakresie. W celu realizacji tego wymogu, dla transakcji z przyrzeczeniem odkupu, transakcji udzielenia lub otrzymania pożyczki papierów wartościowych lub towarów, ekspozycja bazowa jest uwzględniana w kwocie netto ekspozycji.

§ 10. Środki pieniężne, papiery wartościowe lub towary nabyte, pożyczone lub otrzymane w ramach transakcji z przyrzeczeniem odkupu lub transakcji udzielania lub otrzymania pożyczki papierów wartościowych lub towarów traktowane są jako zabezpieczenie.

§ 11.1. Przy obliczaniu kwot ekspozycji ważonych ryzykiem, na zasadach określonych w § 98-101, dopuszczalne jest niedopasowanie terminów zapadalności, gdy rezydualny termin zapadalności ochrony kredytowej jest krótszy niż rezydualny termin zapadalności zabezpieczonej ekspozycji.

2. Nie uznaje się ochrony o rezydualnym terminie zapadalności krótszym niż trzy miesiące, jeżeli termin zapadalności ekspozycji bazowej jest dłuższy niż termin zapadalności ochrony kredytowej.

3. W następujących przypadkach nie uznaje się ochrony kredytowej, jeżeli występuje niedopasowanie terminów zapadalności:

1) pierwotny termin zapadalności ochrony kredytowej wynosi mniej niż rok;

2) w przypadku ekspozycji krótkoterminowej, której termin zapadalności (M) zgodnie z § 94 załącznika nr 5 do uchwały podlega dolnej granicy 1 dnia, a nie 1 roku.

§ 12. Jeżeli bank obliczający kwoty ekspozycji ważone ryzykiem metodą standardową zgodnie z załącznikiem nr 4 do uchwały, dysponuje więcej niż jednym sposobem ograniczenia ryzyka kredytowego w odniesieniu do danej ekspozycji (np. ekspozycja objęta częściowo zabezpieczeniem rzeczowym, a częściowo gwarancjami), zobowiązany jest do podziału ekspozycji na części objęte poszczególnymi instrumentami ograniczenia ryzyka kredytowego (tj. część objętą zabezpieczeniem rzeczowym i część objętą gwarancją), a kwotę ekspozycji ważoną ryzykiem dla każdej części oblicza oddzielnie.

§ 13. Jeżeli ochrona kredytowa pochodząca od jednego dostawcy posiada różne terminy zapadalności, należy odpowiednio zastosować podejście, o którym mowa w § 12.

UZNAWANIE OCHRONY KREDYTOWEJ RZECZYWISTEJ

Tytuł I. Kompensowanie ekspozycji bilansowych

§ 14.1. Bank może uznać, z zastrzeżeniem ust. 2, kompensowanie wzajemnych sald bilansowych między nim a kontrahentem.

2. W wyniku umowy ramowej o kompensowaniu ekspozycji bilansowych, zmiany kwot ekspozycji ważonych ryzykiem oraz odpowiednio kwot oczekiwanych strat mogą dotyczyć wyłącznie kredytów i depozytów banku.

Tytuł II. Umowy ramowe o kompensowaniu ekspozycji pozabilansowych obejmujące transakcje z przyrzeczeniem odkupu, transakcje udzielania lub otrzymania pożyczki papierów wartościowych lub towarów oraz inne transakcje oparte na rynku kapitałowym

§ 15. Jeżeli bank stosuje kompleksową metodę ujmowania zabezpieczeń finansowych określoną w § 67-80, może uznać skutki umów ramowych o kompensowaniu obejmujących transakcje z przyrzeczeniem odkupu, transakcje udzielania lub otrzymania pożyczki papierów wartościowych lub towarów lub inne transakcje oparte na rynku kapitałowym, zawarte z kontrahentem. Z zastrzeżeniem przepisów załącznika nr 11 do uchwały warunkiem uznania ustanowionych zabezpieczeń oraz papierów wartościowych lub towarów będących przedmiotem pożyczki w ramach tego rodzaju umów za ochronę kredytową jest spełnienie wymogów określonych w § 17 i 18.

Tytuł III. Zabezpieczenia rzeczowe

§ 16. W przypadku gdy stosowana technika ograniczenia ryzyka kredytowego opiera się na prawie banku do upłynnienia lub zatrzymania aktywów, uznanie zabezpieczenia uzależnione jest od tego, czy kwoty ekspozycji ważone ryzykiem oraz odpowiednio kwoty oczekiwanych strat obliczane są metodą standardową czy metodą wewnętrznych ratingów. Uznanie takie zależy ponadto od tego, czy stosowana jest uproszczona czy kompleksowa metoda ujmowania zabezpieczeń finansowych, określona w § 67-80. W przypadku transakcji z przyrzeczeniem odkupu i transakcji pożyczek papierów wartościowych lub towarów, uznanie techniki ograniczenia ryzyka kredytowego zależy od tego, czy transakcja taka została zaliczona do portfela bankowego, czy handlowego.

Dział 1. Kryteria uznawania dla wszystkich metod i technik

§ 17.1. Następujące instrumenty finansowe można uznać za zabezpieczenie dla wszystkich metod i technik ograniczenia ryzyka kredytowego:

1) zdeponowane jako zabezpieczenie ekspozycji w banku udzielającym kredytu środki pieniężne lub bankowe instrumenty pieniężne rozumiane jako certyfikat depozytowy lub podobny instrument wystawiony przez bank udzielający kredytu;

2) emitowane przez rządy i banki centralne dłużne papiery wartościowe, posiadające ocenę wiarygodności kredytowej zewnętrznej instytucji oceny wiarygodności kredytowej lub agencji kredytów eksportowych uznanej dla celów metody standardowej, określonej w załączniku nr 4 do uchwały, której to ocenie można przypisać stopień jakości kredytowej równy lub wyższy niż 4, zgodnie z zasadami ważenia ryzykiem ekspozycji wobec rządów i banków centralnych;

3) emitowane przez instytucje dłużne papiery wartościowe, posiadające ocenę kredytową zewnętrznej instytucji oceny wiarygodności kredytowej uznanej dla celów metody standardowej, określonej w załączniku nr 4 do uchwały, której to ocenie można przypisać stopień jakości kredytowej równy lub wyższy niż 3, zgodnie z zasadami ważenia ryzykiem ekspozycji wobec banków i instytucji kredytowych;

4) emitowane przez inne niż wymienione w pkt. 2-3 podmioty, dłużne papiery wartościowe, posiadające ocenę zewnętrznej instytucji oceny wiarygodności kredytowej uznanej dla celów metody standardowej, określonej w załączniku nr 4 do uchwały, której to ocenie można przypisać stopień jakości kredytowej równy lub wyższy niż 3, zgodnie z zasadami ważenia ryzykiem ekspozycji wobec przedsiębiorców;

5) dłużne papiery wartościowe, posiadające ocenę kredytową krótkoterminową zewnętrznej instytucji oceny wiarygodności kredytowej uznanej dla celów metody standardowej, określonej w załączniku nr 4 do uchwały, której to ocenie można przypisać stopień jakości kredytowej równy lub wyższy niż 3, zgodnie z zasadami ważenia ryzykiem ekspozycji krótkoterminowych;

6) akcje lub instrumenty dłużne zamienne uwzględnione w głównym indeksie giełdy, na której są dopuszczone do obrotu;

7) złoto.

2. Dla celów ust. 1 pkt 2 za dłużne papiery wartościowe emitowane przez rządy i banki centralne uznaje się także:

1) dłużne papiery wartościowe emitowane przez jednostki samorządu terytorialnego i władze lokalne, ekspozycje wobec których traktowane są jak ekspozycje wobec rządów centralnych w metodzie standardowej obliczania wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego;

2) dłużne papiery wartościowe emitowane przez podmioty sektora publicznego, ekspozycje wobec których traktowane są jak ekspozycje wobec rządów centralnych w metodzie standardowej obliczania wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego;

3) dłużne papiery wartościowe emitowane przez wielostronne banki rozwoju, którym przypisuje się wagę ryzyka 0% w metodzie standardowej obliczania wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego;

4) dłużne papiery wartościowe emitowane przez organizacje międzynarodowe, którym przypisuje się wagę ryzyka 0% w metodzie standardowej obliczania wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego.

3. Dla celów ust. 1 pkt 3, za dłużne papiery wartościowe emitowane przez instytucje uznaje się także:

1) dłużne papiery wartościowe emitowane przez jednostki samorządu terytorialnego i władze lokalne inne niż wymienione w ust. 2 pkt 2;

2) dłużne papiery wartościowe emitowane przez podmioty sektora publicznego, ekspozycje wobec których traktowane są jak ekspozycje wobec banków w metodzie standardowej obliczania wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego;

3) dłużne papiery wartościowe emitowane przez wielostronne banki rozwoju, inne niż te, którym przypisuje się wagę ryzyka 0% w metodzie standardowej obliczania wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego.

4. Dłużne papiery wartościowe emitowane przez instytucje, których papiery wartościowe nie posiadają oceny wiarygodności kredytowej uznanej zewnętrznej instytucji oceny wiarygodności kredytowej, mogą być uznane za zabezpieczenie, jeżeli spełniają następujące kryteria:

1) są dopuszczone do obrotu na jednej z uznanych giełd papierów wartościowych, których wykaz znajduje się w § 9 pkt 2 załącznika nr 8 do uchwały;

2) spełniają kryteria długu uprzywilejowanego;

3) wszystkie inne równorzędne pod względem uprzywilejowania i posiadające ocenę kredytową papiery wartościowe, wyemitowane przez instytucję posiadają ocenę kredytową uznanej zewnętrznej instytucji oceny wiarygodności kredytowej, której właściwe władze przypisują stopień jakości kredytowej równy lub wyższy niż 3, zgodnie z zasadami ważenia ryzykiem ekspozycji wobec instytucji lub ekspozycji krótkoterminowych, określonymi w metodzie standardowej obliczania wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego;

4) bank udzielający kredytu nie posiada żadnych informacji, które sugerowałyby, że ocena kredytowa emitowanych papierów wartościowych może być niższa niż ta wskazana w pkt. 3;

5) bank może wykazać, że płynność rynkowa danego papieru wartościowego jest wystarczająca dla uznania go za zabezpieczenie.

5. Jednostki instytucji zbiorowego inwestowania mogą stanowić uznane zabezpieczenie, jeżeli spełniają następujące warunki:

1) wartość jednostki publikowana jest codziennie;

2) inwestycje instytucji ograniczone są do instrumentów uznanych na mocy przepisów ust. 1–4;

przy czym stosowanie lub możliwość stosowania przez instytucję zbiorowego inwestowania transakcji pochodnych w celu zabezpieczenia dopuszczalnych inwestycji nie wpływa na fakt uznania zabezpieczenia w postaci jednostek danej instytucji.

6. Jeżeli papier wartościowy, o którym mowa w ust. 1 pkt. 2-5, posiada dwie oceny kredytowe uznanych zewnętrznych instytucji oceny wiarygodności kredytowej, stosuje się mniej korzystną z nich. W przypadkach gdy dany papier wartościowy posiada więcej niż dwie oceny wiarygodności kredytowej uznanych zewnętrznych instytucji oceny wiarygodności kredytowej, należy uwzględnić dwie najkorzystniejsze z nich, a jeśli są różne, stosuje się mniej korzystną.

Dział 2. Dodatkowe warunki uznawania dla kompleksowej metody ujmowania zabezpieczeń finansowych

§ 18. Jeżeli bank stosuje kompleksową metodę ujmowania zabezpieczeń finansowych, określoną w § 67-80, poza zabezpieczeniami określonymi w § 17, za uznane zabezpieczenie rzeczowe uznać można dodatkowo następujące instrumenty finansowe:

1) akcje lub instrumenty dłużne zamienne nieobjęte głównym indeksem, ale znajdujące się w obrocie na uznanej giełdzie papierów wartościowych;

2) jednostki uczestnictwa instytucji zbiorowego inwestowania, jeżeli spełnione są jednocześnie następujące warunki:

a) wartość jednostki publikowana jest codziennie,

b) inwestycje instytucji ograniczają się do instrumentów uznawanych na podstawie § 17 ust. 1-4 oraz instrumentów wymienionych w pkt 1,

przy czym stosowanie lub możliwość stosowania przez instytucję zbiorowego inwestowania instrumentów pochodnych w celu zabezpieczenia dopuszczalnych inwestycji nie wpływa na fakt uznania zabezpieczenia w postaci jednostek danego funduszu.

Dział 3. Dodatkowe warunki uznawania dla metody wewnętrznych ratingów

Rozdział 1. Zasady ogólne

§ 19. Jeżeli bank oblicza kwoty ekspozycji ważone ryzykiem i kwoty oczekiwanych strat według metody wewnętrznych ratingów określonej w załączniku nr 5 do uchwały, obok zabezpieczeń, o których mowa w § 17 i 18, stosuje się zabezpieczenia wymienione w § 20-22.

Rozdział 2. Zabezpieczenia na nieruchomości

§ 20. Zabezpieczenie na nieruchomości może być uznawane w przypadku nieruchomości:

1) mieszkalnej położonej na terenie Rzeczypospolitej Polskiej, która jest lub będzie zamieszkana bądź przeznaczona pod wynajem przez właściciela, lub nieruchomości komercyjnej, jeżeli są spełnione jednocześnie następujące warunki:

a) wartość nieruchomości nie zależy głównie od zdolności kredytowej dłużnika, przy czym nie wyklucza to sytuacji, w których czynniki makroekonomiczne wpływają na wartość nieruchomości, jak i zdolność kredytową dłużnika,

b) ryzyko dłużnika nie zależy głównie od przychodów z nieruchomości lub projektu, w rozumieniu § 1 załącznika nr 22 do uchwały, stanowiących przedmiot zabezpieczenia, ale od zdolności dłużnika do spłaty zobowiązania z innych źródeł, co oznacza, że spłata kredytu nie zależy głównie od przepływu środków pieniężnych generowanego przez nieruchomość stanowiącą przedmiot zabezpieczenia;

2) mieszkalnej położonej na terenie państwa członkowskiego, która jest lub będzie zamieszkana bądź przeznaczona pod wynajem przez właściciela, jeżeli:

a) spełnione są warunki określone w pkt 1 lit. a i b, albo

b) spełniony jest warunek określony w pkt 1 lit. a, przy czym nieruchomość mieszkalna położona jest na terenie państwa członkowskiego, w którym właściwe władze nadzorcze tego państwa odstąpiły od stosowania kryterium zawartego w pkt 1 lit. b;

3) komercyjnej, stanowiącej biura lub inne pomieszczenia komercyjne, położonej na terenie państwa członkowskiego, w którym właściwe władze uznają takie zabezpieczenia, w następujących przypadkach:

a) spełnione są warunki określone w pkt 1 lit. a i b, albo

b) spełniony jest warunek określony w pkt 1 lit. a, przy czym nieruchomość komercyjna położona jest na terenie państwa członkowskiego, w którym właściwe władze nadzorcze tego państwa odstąpiły od stosowania kryterium zawartego w pkt 1 lit. b.

Rozdział 3. Inne zabezpieczenia rzeczowe

§ 21.1. Za zabezpieczenie można uznać także:

1) zastaw rejestrowy na samochodach osobowych i ciężarowych;

2) przeniesienie prawa własności do samochodów osobowych i ciężarowych.

2. Bank może uznać zabezpieczenia wymienione w ust. 1, jeżeli są spełnione następujące warunki:

1) bank powinien wykazać, że ceny netto, jakie uzyskuje w przypadku realizacji zabezpieczenia, nie odbiegają znacznie od publicznie dostępnych cen rynkowych;

2) nastąpił przelew praw z polisy ubezpieczenia samochodu będącego przedmiotem zabezpieczenia.

Rozdział 4. Leasing

§ 22. Jeżeli spełnione są wymogi określone w § 36, ekspozycja z tytułu umowy leasingowej traktowana jest w sposób analogiczny, jak kredyty zabezpieczone tym samym typem majątku, co przedmiot umowy leasingu. W tym przypadku można stosować odpowiednio przepisy § 83 ust. 5.

Tytuł IV. Inne rodzaje rzeczywistej ochrony kredytowej

Dział 1. Zdeponowane środki pieniężne lub bankowe instrumenty pieniężne w posiadaniu instytucji będącej stroną trzecią

§ 23. Zdeponowane w instytucji będącej stroną trzecią środki pieniężne lub bankowe instrumenty pieniężne, na rachunku niemającym charakteru powierniczego rachunku zastrzeżonego i objęte umową przelewu na rzecz banku kredytującego, mogą stanowić uznaną ochronę kredytową.

Dział 2. Polisy ubezpieczenia na życie jako zabezpieczenie spłaty kredytu

§ 24. Polisa ubezpieczeniowa na życie, z której prawa zostały przeniesione na bank lub na której został ustanowiony zastaw na rzecz banku udzielającego kredytu, może stanowić uznaną ochronę kredytową.

Dział 3. Papiery wartościowe banku z opcją odkupu na żądanie

§ 25. Instrumenty emitowane przez bank będący stroną trzecią które podlegają odkupowi na żądanie przez ten bank, mogą stanowić uznaną ochronę kredytową.

UZNAWANIE OCHRONY KREDYTOWEJ NIERZECZYWISTEJ

Dział 1. Uznawanie dostawców ochrony kredytowej dla wszystkich metod

§ 26.1. Za uznanych dostawców ochrony kredytowej nierzeczywistej można uznać następujące podmioty:

1) rządy i banki centralne;

2) wielostronne banki rozwoju;

3) organizacje międzynarodowe, ekspozycjom wobec których przypisuje się wagę ryzyka 0% w metodzie standardowej obliczania wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego;

4) podmioty sektora publicznego, ekspozycje wobec których są traktowane jak ekspozycje wobec banków lub rządów centralnych w metodzie standardowej obliczania wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego;

5) jednostki samorządu terytorialnego i władze lokalne;

6) instytucje;

7) innych przedsiębiorców, w tym podmioty dominujące, zależne i blisko powiązane z bankiem, którzy:

a) posiadają ocenę kredytową uznanej zewnętrznej instytucji oceny wiarygodności kredytowej, której to ocenie przypisuje się stopień jakości kredytowej równy lub wyższy niż 2, zgodnie z zasadami ważenia ryzykiem ekspozycji wobec przedsiębiorców w metodzie standardowej obliczania wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego,

b) w przypadku banku obliczającego kwoty ekspozycji ważone ryzykiem oraz kwoty oczekiwanych strat według metody wewnętrznych ratingów dla ekspozycji, które nie posiadają oceny wiarygodności kredytowej wyznaczonej przez zewnętrzną instytucję oceny wiarygodności kredytowej, a których rating wewnętrzny wskazuje na prawdopodobieństwo niewykonania zobowiązania równoważne prawdopodobieństwu wynikającemu z ocen opracowanych przez zewnętrzną instytucję oceny wiarygodności kredytowej, którym to ocenom w metodzie standardowej obliczania wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego przypisuje się stopień jakości kredytowej równy lub wyższy niż 2, zgodnie z zasadami ważenia ryzykiem ekspozycji wobec przedsiębiorców.

2. W przypadku gdy kwoty ekspozycji ważone ryzykiem oraz kwoty oczekiwanych strat obliczane są według metody wewnętrznych ratingów, warunkiem uznania za dostawcę ochrony kredytowej nierzeczywistej jest posiadanie wewnętrznego ratingu przyznanego przez bank, zgodnie z przepisami § 124-261 załącznika nr 5 do uchwały.

Dział 2. Uznawanie dostawców ochrony w ramach metody wewnętrznych ratingów

§ 27.1. Do uznanych dostawców ochrony nierzeczywistej, objętych traktowaniem określonym w § 21 i 22 załącznika nr 5 do uchwały, można zaliczyć instytucje, przedsiębiorstwa ubezpieczeniowe i reasekuracyjne oraz agencje kredytów eksportowych, które spełniają następujące warunki:

1) dostawca ochrony posiada wiedzę specjalistyczną w zakresie dostarczania nierzeczywistej ochrony kredytowej;

2) dostawca ochrony podlega przepisom równoważnym w stosunku do przepisów niniejszej uchwały lub posiadał w chwili dostarczania ochrony kredytowej ocenę wiarygodności kredytowej uznanej zewnętrznej instytucji oceny wiarygodności kredytowej, która odpowiada trzeciemu lub wyższemu stopniowi jakości kredytowej, zgodnie z zasadami ważenia ryzykiem ekspozycji wobec przedsiębiorców w metodzie standardowej obliczania wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego;

3) dostawca ochrony posiadał w chwili dostarczania ochrony kredytowej lub w jakimkolwiek późniejszym terminie rating wewnętrzny ze współczynnikiem PD równoważnym lub niższym od tego, który odpowiada drugiemu lub wyższemu stopniowi jakości kredytowej, zgodnie z zasadami ważenia ryzykiem ekspozycji wobec przedsiębiorców w metodzie standardowej obliczania wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego;

4) dostawca ochrony posiada rating wewnętrzny ze współczynnikiem PD równoważnym lub niższym od tego, który odpowiada trzeciemu lub wyższemu stopniowi jakości kredytowej, zgodnie z zasadami ważenia ryzykiem ekspozycji wobec przedsiębiorców w metodzie standardowej obliczania wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego.

2. Dla celów ust. 1, ochrona kredytowa zapewniona przez agencje kredytów eksportowych nie uwzględnia jakiejkolwiek bezpośredniej regwarancji rządu centralnego.

RODZAJE UZNANYCH KREDYTOWYCH INSTRUMENTÓW POCHODNYCH

Tytuł I. Zasady ogólne

§ 28.1. Następujące rodzaje kredytowych instrumentów pochodnych oraz instrumentów, które mogą składać się z takich kredytowych instrumentów pochodnych lub wywołują podobne do nich skutki ekonomiczne można traktować jako uznane zabezpieczenia:

1) transakcje swap ryzyka kredytowego (credit default swap - CDS);

2) transakcje swap przychodu całkowitego (total return swap - TRS);

3) instrumenty dłużne powiązane ze zdarzeniami kredytowymi (credit linked notes - CLN) w zakresie, w jakim są one opłacone środkami pieniężnymi.

2. Jeżeli bank nabywa ochronę kredytową poprzez zawarcie transakcji swap przychodu całkowitego i ewidencjonuje otrzymane płatności netto z tytułu takiej transakcji jako przychody netto, nie księgując jednocześnie równoważącej te płatności utraty wartości zabezpieczonego składnika aktywów poprzez obniżenie wartości godziwej lub zwiększenie rezerw, zabezpieczenie kredytowe nie jest uznawane.

Tytuł II. Stosowanie wewnętrznych instrumentów zabezpieczających

§ 29.1. Jeżeli bank wykorzystuje wewnętrzne instrumenty zabezpieczające, wykorzystując kredytowy instrument pochodny - tj. zabezpiecza ryzyko kredytowe ekspozycji w portfelu bankowym za pomocą kredytowego instrumentu pochodnego zaksięgowanego w portfelu handlowym - warunkiem uznania ochrony do celów niniejszego załącznika jest dokonanie transferu ryzyka kredytowego, przeniesionego do portfela handlowego, na rzecz podmiotu lub podmiotów zewnętrznych.

2. W przypadku, o którym mowa w ust. 1, z zastrzeżeniem zgodności takiego transferu z wymogami dotyczącymi uznania ograniczenia ryzyka kredytowego, zawartymi w niniejszym załączniku, stosuje się wyszczególnione w § 44-103 zasady obliczania kwot ekspozycji ważonych ryzykiem oraz kwot oczekiwanej straty w przypadku nabycia ochrony kredytowej nierzeczywistej.

Część II. Wymogi minimalne w zakresie ochrony kredytowej

WYMOGI MINIMALNE W ZAKRESIE OCHRONY KREDYTOWEJ RZECZYWISTEJ

Tytuł I. Umowy ramowe o kompensowaniu ekspozycji bilansowych inne niż umowy ramowe o kompensowaniu ekspozycji pozabilansowych obejmujących transakcje z przyrzeczeniem odkupu, transakcje udzielania lub otrzymania pożyczki papierów wartościowych lub towarów, lub inne transakcje oparte na rynku kapitałowym

§ 30. Umowy ramowe o kompensowaniu ekspozycji bilansowych inne niż umowy ramowe o kompensowaniu obejmujące transakcje z przyrzeczeniem odkupu, transakcje udzielania lub otrzymania pożyczki papierów wartościowych lub towarów, lub inne transakcje oparte na rynku kapitałowym uznaje się za ograniczające ryzyko kredytowe, jeżeli:

1) umowy te obowiązują i są wykonalne we wszystkich właściwych jurysdykcjach, również w przypadku niewypłacalności lub upadłości kontrahenta;

2) bank ma w każdej chwili możliwość określenia tych aktywów i pasywów, które są objęte umową ramową o kompensowaniu ekspozycji bilansowych;

3) bank monitoruje i kontroluje ryzyko związane z zakończeniem ochrony kredytowej;

4) bank monitoruje i kontroluje odpowiednie ekspozycje w ujęciu netto.

Tytuł II. Umowy ramowe o kompensowaniu ekspozycji pozabilansowych obejmujących transakcje z przyrzeczeniem odkupu i/lub transakcje udzielania lub otrzymania pożyczki papierów wartościowych lub towarów, lub inne transakcje oparte na rynku kapitałowym

§ 31. Umowy ramowe o kompensowaniu ekspozycji obejmujących transakcje z przyrzeczeniem odkupu, transakcje udzielania lub otrzymania pożyczki papierów wartościowych lub towarów, lub inne transakcje oparte na rynku kapitałowym uznaje się za ograniczające ryzyko kredytowe, jeżeli spełnione są następujące warunki:

1) umowy obowiązują i są wykonalne we wszystkich właściwych jurysdykcjach, również w przypadku niewypłacalności lub upadłości kontrahenta;

2) umowy dają stronie wypełniającej zobowiązania prawo do szybkiego zakończenia i rozliczenia wszystkich transakcji objętych umową w przypadku gdy kontrahent nie wywiązuje się ze swoich zobowiązań, jak również w przypadku jego upadłości lub niewypłacalności;

3) umowy zawierają postanowienia dotyczące kompensowania zysków i strat z transakcji rozliczonych w ramach umów ramowych, tak aby pojedyncza kwota netto stanowiła zobowiązania jednej strony wobec drugiej;

4) spełnione są wymogi minimalne dotyczące uznawania zabezpieczenia finansowego w ramach kompleksowej metody ujmowania zabezpieczeń finansowych określone w § 32.

Tytuł III. Zabezpieczenie finansowe

Dział 1. Wymogi minimalne dotyczące uznawania zabezpieczeń finansowych dla wszystkich metod

§ 32. Niezależnie od wybranej metody, bank może uznać zabezpieczenia finansowe lub złoto, jeżeli spełniają następujące minimalne warunki uznania:

1) niska korelacja:

a) nie istnieje istotna dodatnia korelacja pomiędzy wiarygodnością kredytową dłużnika i wartością zabezpieczenia,

b) papiery wartościowe emitowane przez dłużnika lub powiązany podmiot z jego grupy nie stanowią uznanego zabezpieczenia, przy czym emitowane przez dłużnika obligacje zabezpieczone, o których mowa w § 77-81 załącznika nr 4 do uchwały, mogą być uznane za zabezpieczenie transakcji z przyrzeczeniem odkupu, jeżeli jest spełniony warunek określony w lit. a;

2) pewność prawna:

a) bank wypełnia wszelkie wymogi umowne i prawne oraz podejmuje wszelkie konieczne działania, aby zapewnić wykonalność umów w sprawie zabezpieczeń ryzyka kredytowego na mocy prawa mającego zastosowanie do tytułu prawnego banku do przedmiotu zabezpieczenia,

b) bank powinien posiadać opinie prawne wskazujące na wykonalność umów w sprawie zabezpieczeń ryzyka kredytowego we wszystkich właściwych jurysdykcjach oraz monitorować sytuację w tym zakresie;

3) wymagania operacyjne:

a) umowy zabezpieczeń ryzyka kredytowego powinny być odpowiednio udokumentowane, zawierać przejrzystą i skuteczną procedurę szybkiego upłynniania zabezpieczenia,

b) bank powinien stosować sprawdzone procedury kontroli ryzyka wynikającego ze stosowania zabezpieczenia, w tym ryzyka nieudanej lub ograniczonej ochrony kredytowej, ryzyka wyceny, ryzyka związanego z zakończeniem ochrony przed ryzykiem kredytowym, ryzyka koncentracji wynikającej ze stosowania zabezpieczenia oraz oddziaływania na ogólny profil ryzyka banku,

c) bank powinien posiadać dokumentację dotyczącą zasad postępowania i praktyki działania w odniesieniu do poszczególnych rodzajów i wartości akceptowanego zabezpieczenia,

d) bank oblicza wartość rynkową zabezpieczenia i odpowiednio ją aktualizuje co najmniej raz na sześć miesięcy lub za każdym razem, gdy bank uznał, że nastąpiło znaczne zmniejszenie wartości rynkowej zabezpieczenia,

e) jeżeli zabezpieczenie zdeponowane jest u strony trzeciej, bank podejmuje odpowiednie działania w celu zapewnienia, że strona ta dokonuje rozdziału między zabezpieczeniem a aktywami własnymi.

Dział 2. Dodatkowe minimalne wymogi dotyczące uznawania zabezpieczenia finansowego w metodzie uproszczonej traktowania zabezpieczeń finansowych

§ 33. Poza warunkami wskazanymi w § 32, w przypadku metody uproszczonej traktowania zabezpieczeń finansowych, warunkiem uznania zabezpieczenia finansowego jest, aby rezydualny termin zapadalności ochrony kredytu nie był krótszy niż rezydualny termin zapadalności ekspozycji.

Tytuł IV. Wymogi minimalne dotyczące uznawania zabezpieczenia na nieruchomości

§ 34. Zabezpieczenie na nieruchomości jest uznawane, jeżeli spełnione są następujące warunki:

1) pewność prawna:

a) hipoteka lub inne zabezpieczenie podlegają egzekucji w jurysdykcji właściwej dla zawarcia umowy kredytowej oraz są prawidłowo i terminowo zarejestrowane,

b) w umowach uwzględnia się zabezpieczenie prawidłowo ustanowione (które spełnia wszystkie wymogi prawne),

c) umowa w sprawie zabezpieczenia oraz przepisy prawne, na podstawie których została zawarta, pozwalają bankowi na zrealizowanie zabezpieczenia w odpowiednim terminie;

2) monitorowanie wartości nieruchomości:

a) wartość nieruchomości jest monitorowana regularnie, nie rzadziej niż raz w roku w odniesieniu do nieruchomości komercyjnych i nie rzadziej niż co trzy lata w odniesieniu do nieruchomości mieszkalnych,

b) w przypadku istotnych zmian warunków rynkowych, należy przeprowadzać monitorowanie wartości nieruchomości z częstotliwością większą niż określona w lit. a,

c) do monitorowania wartości nieruchomości i określania nieruchomości wymagających ponownej wyceny mogą być wykorzystywane metody statystyczne,

d) aktualizacja wyceny nieruchomości jest dokonywana przez niezależnego rzeczoznawcę, jeżeli istnieją przesłanki wskazujące, że wartość nieruchomości mogła istotnie się obniżyć w stosunku do ogółu cen rynkowych na rynku nieruchomości,

e) w przypadku kredytów przekraczających równowartość w złotych kwoty 3 000 000 euro obliczonej według średniego kursu euro ogłaszanego przez NBP obowiązującego w dniu sprawozdawczym lub 5% funduszy własnych banku, wycena nieruchomości podlega aktualizacji przeprowadzanej przez niezależnego rzeczoznawcę przynajmniej raz na trzy lata,

f) za niezależnego rzeczoznawcę uznaje się osobę posiadającą kwalifikacje, umiejętności i doświadczenie konieczne do przeprowadzania wyceny, niezależną od procesu decyzyjnego w sprawie udzielania kredytu;

3) dokumentacja - rodzaje nieruchomości mieszkalnych i komercyjnych akceptowanych przez bank jako zabezpieczenie oraz polityka w zakresie udzielania kredytów zabezpieczonych nieruchomościami są przejrzyście udokumentowane;

4) ubezpieczenie - bank posiada i stosuje procedury ustalania, czy nieruchomości, stanowiące przedmiot zabezpieczenia, są odpowiednio ubezpieczone od szkód.

Tytuł V. Wymogi minimalne uznawania innych zabezpieczeń rzeczowych

§ 35. Inne zabezpieczenia rzeczowe są uznawane, jeżeli spełnione są następujące warunki:

1) umowa w sprawie zabezpieczenia jest obowiązująca i wykonalna we wszystkich właściwych jurysdykcjach i pozwala bankowi na uzyskanie w odpowiednim terminie wartości majątku stanowiącego zabezpieczenie;

2) dopuszcza się jedynie prawo zabezpieczenia z prawem pierwszeństwa lub obciążenie dotyczące majątku stanowiącego zabezpieczenie; w związku z tym bank ma pierwszeństwo przed wszystkimi innymi wierzycielami do zrealizowanych zysków z zabezpieczenia;

3) wartość majątku jest monitorowana nie rzadziej, niż raz w roku; częstsze monitorowanie wymagane jest w razie istotnych zmian warunków rynkowych;

4) umowa kredytowa zawiera szczegółowy opis zabezpieczenia i szczegółowe wytyczne dotyczące sposobu i częstotliwości ponownej wyceny;

5) akceptowane przez bank rodzaje zabezpieczenia rzeczowego oraz zasady i procedury określania odpowiedniej wysokości wartości każdego rodzaju zabezpieczenia w stosunku do kwoty ekspozycji, są przejrzyście udokumentowane w wewnętrznych regulaminach i procedurach kredytowych;

6) polityka kredytowa banku w zakresie struktury transakcji określa wymogi dotyczące odpowiedniej wysokości zabezpieczenia w zależności od kwoty ekspozycji, możliwości szybkiego upłynnienia przedmiotu zabezpieczenia, możliwości obiektywnego ustalenia ceny lub wartości rynkowej, częstotliwości z jaką można te wartości bez trudu uzyskać (łącznie z ocenami biegłych lub wycenami) oraz zmienność wartości przedmiotu zabezpieczenia lub odpowiednik tej zmienności;

7) zarówno pierwotna wycena, jak i rewaluacja w pełni uwzględniają pogorszenie jakości lub techniczną przestarzałość zabezpieczenia; podczas wyceny i rewaluacji zabezpieczenia, którego wartość zależy od mody lub daty, szczególną uwagę należy poświęcić skutkom upływu czasu;

8) bankowi przysługuje prawo do kontroli stanu faktycznego majątku; bank stosuje zasady i procedury uwzględniające wykorzystanie prawa do kontroli stanu faktycznego;

9) bank posiada i stosuje procedury ustalania, czy majątek przyjęty jako zabezpieczenie jest odpowiednio ubezpieczony od szkód.

Tytuł VI. Wymogi minimalne uznawania ekspozycji z tytułu umowy leasingu jako zabezpieczeń rzeczowych

§ 36. Ekspozycje wynikające z umowy leasingu traktowane są jako zabezpieczone tym samym typem majątku co przedmiot leasingu, jeżeli spełnione są następujące warunki:

1) spełnione są warunki uznania zabezpieczenia w postaci majątku takiego samego typu, jak przedmiot umowy leasingu, o którym mowa w § 34-35;

2) finansujący stosuje odpowiedni system zarządzana ryzykiem w odniesieniu do wykorzystania przedmiotu umowy leasingu, jego wieku oraz okresu przewidywanego zużycia, w tym właściwą kontrolę wartości przedmiotu zabezpieczenia;

3) istnieją przepisy regulujące prawo własności finansującego do przedmiotu umowy leasingu oraz przysługującą mu z tego tytułu możliwość egzekwowania w odpowiednim terminie swoich praw jako właściciela;

4) o ile nie określono tego przy obliczaniu wartości LGD, różnica pomiędzy wartością niespłaconej kwoty, a rynkową wartością przedmiotu zabezpieczenia nie może zawyżać zakresu ograniczenia ryzyka kredytowego aktywów objętych umową leasingu.

Tytuł VII. Wymogi minimalne dotyczące uznawania innych rodzajów ochrony kredytowej rzeczywistej

Dział 1. Zdeponowane środki pieniężne lub bankowe instrumenty pieniężne trzymane w banku będącym stroną trzecią

§ 37. Zdeponowane w banku będącym stroną trzecią środki pieniężne lub bankowe instrumenty pieniężne, na rachunku nie mającym charakteru powierniczego rachunku zastrzeżonego, mogą stanowić uznaną ochronę kredytową zgodnie z § 86, jeżeli spełnione są następujące warunki:

1) wierzytelność dłużnika od banku będącego stroną trzecią jest przelana lub zastawiona na rzecz banku udzielającego kredytu i przelew ten lub zastaw są prawnie skuteczne i wykonalne we wszystkich właściwych jurysdykcjach;

2) bank będący stroną trzecią jest powiadomiony o ustanowieniu zastawu lub przelewu wierzytelności;

3) na skutek powiadomienia, o którym mowa w pkt. 2, bank będący stroną trzecią może dokonywać płatności jedynie na rzecz banku udzielającego kredytu, lub na rzecz innych stron za zgodą tego banku;

4) zastaw lub przelew są bezwarunkowe i nieodwołalne.

Dział 2. Polisy ubezpieczeniowe na życie

§ 38. Cesję praw z polisy ubezpieczeniowej na życie na rzecz banku udzielającego kredytu uznaje się jako zabezpieczenie, jeżeli spełnione są następujące warunki:

1) firma wystawiająca polisę ubezpieczeniową na życie może zostać uznana za dostawcę ochrony kredytowej nierzeczywistej zgodnie z § 26;

2) na polisie ubezpieczeniowej na życie jest ustanowiony zastaw lub cesja praw na rzecz banku udzielającego kredytu;

3) firmę wystawiającą ubezpieczenie na życie powiadamia się o ustanowieniu zastawu lub cesji polisy, w następstwie czego nie może ona wypłacać kwot należnych zgodnie z umową bez zgody banku udzielającego kredytu;

4) wartość wykupu polisy nie podlega obniżkom;

5) bank udzielający kredytu posiada prawo wykupu polisy i wypłaty w odpowiednim terminie wartości wykupu, jeżeli dłużnik nie wykona swojego zobowiązania wynikającego z kredytu;

6) bank udzielający kredytu jest informowany przez posiadacza polisy o wszelkich zaległościach w jej opłacaniu;

7) okres ochrony kredytowej obejmuje cały okres do terminu zapadalności kredytu; w przypadku gdy stosunek prawny wynikający z umowy ubezpieczenia wygasa wcześniej, niż stosunek prawny wynikający z umowy kredytu, bank jest zobowiązany do zapewnienia, by kwota wynikająca z umowy ubezpieczenia stanowiła zabezpieczenie spłaty kredytu do końca obowiązywania umowy kredytowej;

8) zastaw lub cesja polisy są prawnie skuteczne i wykonalne we wszystkich jurysdykcjach właściwych dla zawarcia umowy kredytowej.

WYMOGI MINIMALNE W ZAKRESIE OCHRONY KREDYTOWEJ NIERZECZYWISTEJ I INSTRUMENTÓW DŁUŻNYCH POWIĄZANYCH Z RYZYKIEM KREDYTOWYM

Tytuł I. Wymogi dla gwarancji i kredytowych instrumentów pochodnych

§ 39. Ochrona kredytowa w formie gwarancji lub kredytowego instrumentu pochodnego jest uznawana, z zastrzeżeniem § 40 ust. 1, jeżeli spełnione są następujące warunki:

1) ochrona kredytowa jest bezpośrednia;

2) zakres ochrony kredytowej jest jasno określony i bezsporny;

3) umowa o ochronie kredytowej nie zawiera żadnych klauzul, których wypełnienie leży poza bezpośrednią kontrolą kredytodawcy, a które:

a) zezwalają dostawcy ochrony kredytowej na jednostronne wypowiedzenie umowy o ochronę,

b) podnosiłyby efektywny koszt ochrony w wyniku obniżenia jakości kredytowej zabezpieczonej ekspozycji,

c) mogłyby zwolnić dostawcę ochrony z obowiązku terminowej wypłaty, w przypadku gdy pierwotny dłużnik nie uiści zapadłych należnych płatności,

d) mogłyby umożliwiać skrócenie przez dostawcę ochrony terminu zapadalności ochrony kredytowej;

4) ochrona kredytowa jest prawnie skuteczna i wykonalna we wszystkich jurysdykcjach właściwych w momencie zawarcia umowy kredytowej;

5) bank posiada odpowiednie systemy zarządzania potencjalną koncentracją ryzyka wynikającą ze stosowania gwarancji lub kredytowych instrumentów pochodnych, jak również potrafi wykazać, w jaki sposób strategia dotycząca wykorzystywania zabezpieczeń w formie kredytowych instrumentów pochodnych i gwarancji jest wynikową procesu zarządzana ogólnym profilem ryzyka banku.

Tytuł II. Regwarancje państwowe i inne regwarancje sektora publicznego

§ 40.1. Jeżeli ekspozycja jest zabezpieczona gwarancją która jest regwarantowana przez rząd lub bank centralny, jednostkę samorządu terytorialnego, władze lokalne lub podmiot sektora publicznego, od których należności są traktowane jako ekspozycje wobec rządu centralnego państwa, którego prawu organy te podlegają wielostronny bank rozwoju, którym przypisuje się wagę ryzyka 0% bądź też podmiot sektora publicznego, od którego należności są traktowane jako ekspozycje wobec banków zgodnie z metodą standardową obliczania wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego określoną w załączniku nr 4 do uchwały, ekspozycja taka może być traktowana jako zabezpieczona gwarancją przez dany podmiot, gdy spełnione są następujące warunki:

1) regwarancja obejmuje wszystkie elementy ryzyka kredytowego danej ekspozycji;

2) zarówno pierwotna gwarancja, jak i regwarancja spełniają wymogi dotyczące gwarancji, określone w § 39 i 41, z wyjątkiem wymogu bezpośredniego charakteru w przypadku regwarancji;

3) regwarancja wystawiana przez dany podmiot zapewnia skuteczną ochronę kredytową oraz jej skuteczność ochrony na podstawie doświadczeń historycznych jest efektywnie nie niższa niż skuteczność ochrony poprzez gwarancję bezpośrednią wystawioną przez ten podmiot.

2. Postanowienia ust. 1 stosuje się w odniesieniu do ekspozycji zabezpieczonej regwarancja wystawioną przez podmiot niewymieniony w ust. 1, w przypadku gdy spełnione są łącznie następujące warunki:

1) regwarancja ekspozycji jest bezpośrednio zabezpieczona gwarancją udzieloną przez jeden z podmiotów wymienionych w ust. 1;

2) spełnione są warunki określone w ust. 1.

Tytuł III. Dodatkowe wymogi dotyczące gwarancji

§ 41. Gwarancja jest uznawana, jeżeli poza wymienionymi w § 39, spełnione są również następujące warunki:

1) w przypadku stwierdzenia niewykonania zobowiązania lub nieuregulowania płatności przez kontrahenta, bank udzielający kredytu ma prawo we właściwym czasie zażądać od gwaranta wszelkich środków pieniężnych należnych zgodnie z warunkami ochrony kredytowej, przy czym płatność ze strony gwaranta nie zależy od tego, czy bank uprzednio zażądał płatności od dłużnika;

2) w przypadku nierzeczywistego zabezpieczenia kredytowego obejmującego hipoteczne kredyty mieszkaniowe, wymogi o których mowa w pkt. 1 oraz w § 39 pkt 3 lit. c muszą być spełnione w terminie 24 miesięcy od daty niewykonania zobowiązania;

3) gwarancja jest wyraźnie udokumentowanym zobowiązaniem podjętym przez gwaranta;

4) gwarancja obejmuje wszystkie rodzaje płatności, których dłużnik ma dokonać w związku z ekspozycją przy czym jeżeli określone rodzaje płatności są wyłączone z gwarancji, uznaną wartość gwarancji dostosowuje się odpowiednio do jej ograniczonego zakresu.

Tytuł IV. Dodatkowe wymogi dotyczące kredytowych instrumentów pochodnych

§ 42.1. Kredytowy instrument pochodny jest uznawany, jeżeli poza wymienionymi w § 39, spełnione są również następujące warunki:

1) zdarzenia kredytowe określone w ramach kredytowego instrumentu pochodnego obejmują co najmniej:

a) niezapłacenie kwot należnych zgodnie z warunkami zobowiązania bazowego obowiązującymi w momencie niezapłacenia (przy uwzględnieniu okresu karencji spłat zbliżonego lub krótszego niż okres karencji spłat zobowiązania bazowego),

b) upadłość, niewypłacalność lub niezdolność dłużnika do spłaty zadłużenia albo pisemne oświadczenie dłużnika o ogólnej niezdolności do terminowej spłaty zadłużenia lub zdarzenia o podobnym charakterze,

c) restrukturyzacja zobowiązania bazowego obejmująca umorzenie lub odroczenie spłaty kwoty głównej, odsetek lub prowizji, prowadząca do wystąpienia straty kredytowej (tj. korekta wartości lub inne, podobne obciążenie rachunku zysków i strat);

2) jeżeli zdarzenie kredytowe określone w ramach kredytowego instrumentu pochodnego nie obejmuje restrukturyzacji zobowiązania bazowego, o której mowa w pkt. 1 lit. c, ochrona kredytowa może pomimo to zostać uznana, z zastrzeżeniem obniżenia uznanej wartości zgodnie z § 90;

3) w przypadku kredytowych instrumentów pochodnych, które umożliwiają rozliczenia gotówkowe, stosuje się sprawdzony proces wyceny, pozwalający na wiarygodne oszacowanie straty; uzyskanie wyceny zobowiązania bazowego następujące po zdarzeniu kredytowym ma miejsce w ściśle określonym terminie;

4) jeżeli uprawnienie i zdolność nabywcy ochrony do przekazania zobowiązania bazowego dostawcy zabezpieczenia są wymagane do dokonania rozliczenia, warunki zobowiązania bazowego stanowią że nie można bez podania powodu odmówić zgody wymaganej do takiego przekazania;

5) strony odpowiedzialne za stwierdzenie, czy nastąpiło zdarzenie kredytowe są wskazane w sposób wyraźny, przy czym decyzja w tym zakresie nie należy wyłącznie do kompetencji dostawcy zabezpieczenia. Nabywca ochrony jest uprawniony do powiadomienia dostawcy ochrony o wystąpieniu zdarzenia kredytowego.

2. Niedopasowanie w ramach kredytowego instrumentu pochodnego między zobowiązaniem bazowym a zobowiązaniem referencyjnym (tj. zobowiązaniem wykorzystywanym do określenia wartości rozliczeń gotówkowych albo zobowiązaniem podlegającym dostawie) lub między zobowiązaniem bazowym i zobowiązaniem pozwalającym stwierdzić wystąpienie zdarzenia kredytowego jest dozwolone jedynie, jeżeli spełnione są następujące warunki:

1) zobowiązanie referencyjne lub zobowiązanie pozwalające stwierdzić wystąpienie zdarzenia kredytowego (w zależności od przypadku) posiada równy lub niższy stopień uprzywilejowania w stosunku do zobowiązania bazowego;

2) zobowiązanie bazowe oraz zobowiązanie referencyjne lub zobowiązanie pozwalające stwierdzić wystąpienie zdarzenia kredytowego (w zależności od przypadku) posiadają tego samego dłużnika, rozumianego jako ten sam podmiot prawny, oraz istnieją wykonalne na mocy prawa klauzule (cross-default lub cross-acceleration), zgodnie z którymi niewykonanie jednego z zobowiązań skutkuje uznaniem drugiego z nich za niewykonane.

Tytuł V. Wymagania przy kwalifikacji do postępowania określonego w § 21 i 22 załącznika nr 5 do uchwały

§ 43. Ochrona kredytowa w postaci gwarancji lub kredytowego instrumentu pochodnego kwalifikuje się do traktowania określonego w § 21 i 22 załącznika nr 5 do uchwały, jeżeli spełnione są następujące warunki:

1) zobowiązanie bazowe dotyczy jednej z grup ekspozycji:

a) wobec przedsiębiorców określonych w § 6 załącznika nr 5 do uchwały, z wyłączeniem ekspozycji wobec zakładów ubezpieczeń i reasekuracji,

b) wobec samorządów terytorialnych i władz lokalnych lub podmiotu sektora publicznego, której nie traktuje się jako ekspozycji wobec rządu centralnego lub banku centralnego, zgodnie z § 6 załącznika nr 5 do uchwały,

c) wobec małych lub średnich przedsiębiorców, klasyfikowanych jako ekspozycje detaliczne, zgodnie z § 6 ust. 1 pkt 4 załącznika nr 5 do uchwały;

2) dłużnicy zobowiązania bazowego nie należą do tej samej grupy powiązanych podmiotów, co dostawca ochrony;

3) ekspozycja jest zabezpieczona przy pomocy jednego z następujących instrumentów:

a) jednopodmiotowe kredytowe instrumenty pochodne (single name unfunded credit derivatives) lub jednopodmiotowe gwarancje (single name guarantees),

b) stanowiące produkty koszykowe, kredytowe instrumenty pochodne uruchamiane pierwszym niewykonaniem zobowiązania (first to default credit derivatives) - omawiany sposób traktowania stosuje się do tego spośród aktywów w koszyku, którego cechuje najniższa ważona ryzykiem kwota ekspozycji,

c) stanowiące produkty koszykowe, kredytowe instrumenty pochodne uruchamiane n-tym w kolejności niewykonaniem zobowiązania (n-th to default credit derivatives) - uzyskana ochrona kwalifikuje się do omawianego sposobu traktowania, gdy uzyskano również uznaną ochronę obejmującą poprzednie w kolejności (n-1) niewykonania zobowiązań lub gdy już dla (n-1) aktywów w koszyku nastąpiło niewykonanie zobowiązania. W takim przypadku omawiany sposób traktowania stosuje się do tego spośród aktywów w koszyku, którego cechuje najniższa ważona ryzykiem kwota ekspozycji;

4) ochrona kredytowa spełnia wymagania ustanowione w §39, 41 i 42;

5) waga ryzyka przypisana ekspozycji przed zastosowaniem metod określonych w § 21 i 22 załącznika nr 5 do uchwały, nie uwzględnia ochrony kredytowej;

6) bank ma prawo oczekiwać płatności ze strony dostawcy ochrony kredytowej bez konieczności podejmowania środków prawnych zmierzających do wyegzekwowania ekspozycji od kontrahenta; bank podejmuje odpowiednie działania, by potwierdzić w możliwie największym stopniu, że dostawca ochrony gotowy jest dokonać niezwłocznie płatności w razie wystąpienia zdarzenia kredytowego;

7) nabyta ochrona kredytowa pokrywa wszelkie straty kredytowe poniesione na zabezpieczonej części ekspozycji, które powstały w wyniku zdarzeń kredytowych określonych w umowie;

8) w przypadku gdy struktura płatności przewiduje dostawę instrumentu bazowego, istnieje pewność prawna co do możliwości dostarczenia kredytu, instrumentów dłużnych lub zobowiązania warunkowego; jeżeli bank zamierza dostarczyć zobowiązanie inne niż ekspozycja bazowa, jest zobowiązany upewnić się, że dostarczane zobowiązanie jest na tyle płynne, by bank mógł je nabyć w celu dostawy zgodnie z umową

9) umowy o ochronę kredytową powinny być zawarte na piśmie;

10) bank stosuje procedurę pozwalającą zidentyfikować nadmierną korelację między zdolnością kredytową dostawcy ochrony oraz dłużnika ekspozycji bazowej spowodowaną tym, że ich jakość kredytowa zależy od wspólnych czynników, innych niż systematyczne czynniki ryzyka;

11) w przypadku ochrony przed ryzykiem rozmycia, sprzedawca nabywanych wierzytelności nie może być uczestnikiem tej samej grupy powiązanych podmiotów, co dostawca ochrony.

Część III. Obliczanie skutków ograniczenia ryzyka kredytowego

RZECZYWISTA OCHRONA KREDYTOWA

Tytuł I. Instrumenty dłużne powiązane ze zdarzeniami kredytowymi (credit linked notes)

§ 44. Inwestycje w instrumenty dłużne powiązane z ryzykiem kredytowym, emitowane przez bank udzielający kredytu, mogą być traktowane jako zabezpieczenie gotówkowe.

Tytuł II. Kompensowanie ekspozycji bilansowych

§ 45. Kredyty oraz depozyty złożone w banku udzielającym kredytu, objęte kompensowaniem ekspozycji bilansowych, są traktowane jako zabezpieczenie gotówkowe.

Tytuł III. Umowy ramowe o kompensowaniu ekspozycji pozabilansowych obejmujące transakcje z przyrzeczeniem odkupu i/lub transakcje udzielania lub otrzymania pożyczki papierów wartościowych lub towarów, i/lub inne transakcje oparte na rynku kapitałowym

Dział 1. Obliczanie w pełni skorygowanej wartości ekspozycji

Rozdział 1. Obliczanie w pełni skorygowanej wartości ekspozycji na podstawie nadzorczych korekt z tytułu zmienności lub własne oszacowania korekt z tytułu zmienności

§ 46. Z zastrzeżeniem § 53-57, korekty z tytułu zmienności, dokonywane przy obliczaniu w pełni skorygowanej wartości ekspozycji (E*) dla ekspozycji podlegających umowie ramowej o kompensowaniu ekspozycji obejmującej transakcje z przyrzeczeniem odkupu lub umowy udzielania lub otrzymania pożyczki papierów wartościowych lub towarów, lub inne transakcje oparte na rynku kapitałowym, oblicza się stosując nadzorcze korekty z tytułu zmienności lub oszacowania własne korekt z tytułu zmienności, o których mowa w § 69-78, dla kompleksowej metody ujmowania zabezpieczeń finansowych. W przypadku zastosowania oszacowań własnych, obowiązują te same warunki i wymogi, co w przypadku kompleksowej metody ujmowania zabezpieczeń finansowych.

§ 47. Pozycja netto w każdym typie papierów wartościowych lub towarów obliczana jest jako różnica pomiędzy całkowitą wartością papierów wartościowych lub towarów danego rodzaju, przekazanych w drodze pożyczki, zbytych lub dostarczonych w ramach ramowej umowy o kompensowaniu ekspozycji, a całkowitą wartością papierów wartościowych lub towarów tego samego rodzaju, pożyczonych, nabytych lub otrzymanych w ramach tej umowy.

§ 48. Dla celów § 47 typ papierów wartościowych oznacza papiery wartościowe emitowane przez ten sam podmiot, posiadające tę samą datę emisji, ten sam termin zapadalności i podlegające tym samym warunkom oraz tym samym okresom upłynnienia, zgodnie z § 69-78.

§ 49. Pozycja netto w każdej walucie innej niż waluta rozliczeniowa ramowej umowy o kompensowaniu ekspozycji, obliczana jest jako różnica pomiędzy całkowitą wartością papierów wartościowych denominowanych w danej walucie, przekazanych w drodze pożyczki, zbytych lub dostarczonych w zakresie ramowej umowy o kompensowaniu ekspozycji, powiększoną o kwotę środków pieniężnych w danej walucie, przekazanych w drodze pożyczki lub przelanych w ramach tej umowy, a całkowitą wartością papierów wartościowych denominowanych w danej walucie, pożyczonych, nabytych lub otrzymanych w ramach tej umowy, powiększoną o kwotę środków pieniężnych w danej walucie pożyczonych lub otrzymanych w ramach tej umowy.

§ 50. Korektę z tytułu zmienności odpowiadającą danemu typowi papierów wartościowych lub pozycji w środkach pieniężnych stosuje się do wartości bezwzględnej zarówno długiej, jak i krótkiej pozycji netto w papierach wartościowych danego rodzaju.

§ 51. Korektę z tytułu zmienności ryzyka walutowego (fx) stosuje się zarówno do długiej, jak i krótkiej pozycji netto w każdej walucie innej niż waluta rozliczeniowa ramowej umowy o kompensowaniu ekspozycji.

§ 52.1. E* oblicza się według następującego wzoru:

E* = max {0, [(Σ(E) - Σ(C)) ⁺ Σ(|Pozycja netto w każdym typie papierów wartościowych| x H_sec) + (Σ|E_fx x H_fx)]}.

2. Jeżeli kwoty ekspozycji ważone ryzykiem obliczane są przy wykorzystaniu metody standardowej, zgodnie z załącznikiem nr4 do uchwały, E jest wartością ekspozycji dla każdej z osobna ekspozycji w ramach umowy, która to wartość obowiązywałaby przy braku ochrony kredytowej, natomiast jeżeli kwoty ekspozycji ważone ryzykiem i kwoty oczekiwanych strat obliczane są przy wykorzystaniu metody wewnętrznych ratingów, zgodnie z załącznikiem nr 5 do uchwały, E jest wartością ekspozycji dla każdej z osobna ekspozycji w ramach umowy, która to wartość obowiązywałaby przy braku ochrony kredytowej.

3. C jest wartością pożyczonych, nabytych lub otrzymanych papierów wartościowych lub towarów, bądź też środków pieniężnych pożyczonych lub otrzymanych w związku z każdą taką ekspozycją.

4. Σ(E) jest sumą wszystkich E w ramach umowy.

5. Σ(C) jest sumą wszystkich C w ramach umowy.

6. E_fc jest pozycją netto (dodatnią lub ujemną) w danej walucie innej niż waluta rozliczeniowa umowy, obliczoną zgodnie z § 49.

7. H_sec jest korektą z tytułu zmienności odpowiadającą danemu rodzajowi papierów wartościowych.

8. H_fc jest korektą z tytułu zmienności ryzyka walutowego.

9. E* jest w pełni skorygowaną wartością ekspozycji.

Rozdział 2. Obliczanie w pełni skorygowanej wartości ekspozycji na podstawie modeli wewnętrznych

§ 53. Do obliczania w pełni skorygowanej wartości ekspozycji (E*) wynikającej ze stosowania uznanej ramowej umowy o kompensowaniu ekspozycji, obejmującej transakcje z przyrzeczeniem odkupu lub transakcje udzielania lub otrzymania pożyczki papierów wartościowych lub towarów, lub inne transakcje oparte na rynku kapitałowym, bank może, po uzyskaniu zgody Komisji Nadzoru Finansowego, stosować modele wewnętrzne, które pozwalają oszacować potencjalną zmianę wartości niezabezpieczonej kwoty ekspozycji (ΣE - ΣC) przy uwzględnieniu płynności danych instrumentów oraz skutków korelacji pomiędzy pozycjami w papierach wartościowych objętymi umową ramową o kompensowaniu ekspozycji.

§ 54. Zgoda Komisji Nadzoru Finansowego, o której mowa w § 34 ust. 1, może obejmować stosowanie przez bank własnych modeli wewnętrznych do transakcji z opcją uzupełnienia zabezpieczenia, pod warunkiem że transakcje takie są objęte umową ramową o wzajemnym kompensowaniu ekspozycji, która spełnia wymagania określone w § 74-78 załącznika nr 16 do uchwały.

§ 55. Bank może korzystać z modeli wewnętrznych niezależnie od wyboru metody obliczania wymogu kapitałowego w zakresie ryzyka kredytowego, przy czym jeżeli bank zamierza stosować modele wewnętrzne, musi uczynić to w odniesieniu do wszystkich kontrahentów i papierów wartościowych, z wyłączeniem portfeli nieistotnych, w przypadku których dopuszcza się zastosowanie nadzorczych korekt z tytułu zmienności lub oszacowań własnych korekt z tytułu zmienności, określonych w § 46-52.

§ 56. Bank może stosować metodę modeli wewnętrznych, jeśli uzyskał zgodę Komisji Nadzoru Finansowego na stosowanie metody wartości zagrożonej dla celów rachunku wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka rynkowego, określonej w załączniku nr 19 do uchwały.

§ 57.1. Bank, który nie uzyskał zgody Komisji Nadzoru Finansowego na stosowanie metody wartości zagrożonej dla celów rachunku wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka rynkowego określonej w załączniku nr 19 do uchwały, może stosować metodę modeli wewnętrznych po uzyskaniu zgody Komisji Nadzoru Finansowego na stosowanie modelu wewnętrznego dla celów obliczania w pełni skorygowanej wartości ekspozycji w oparciu o model wewnętrzny.

2. Warunkiem uzyskania zgody Komisji Nadzoru Finansowego na stosowanie modelu wewnętrznego dla celów obliczania w pełni skorygowanej wartości ekspozycji w oparciu o model wewnętrzny jest, aby stosowany przez bank system zarządzania ryzykiem związanym z transakcjami objętymi umową ramową o kompensowaniu ekspozycji był spójny pod względem metodologicznym i wdrożony w należyty sposób, w szczególności zaś spełniał niżej wymienione wymogi jakościowe:

1) wewnętrzny model pomiaru ryzyka stosowany do obliczania potencjalnej zmienności cenowej dla transakcji jest ściśle zintegrowany z procesem codziennego zarządzania ryzykiem banku i stanowi podstawę przygotowywania sprawozdawczości ryzyka przekazywanych zarządowi banku i osobom zajmującym stanowiska kierownicze w banku;

2) bank posiada jednostkę kontroli ryzyka, która jest niezależna od jednostek odpowiedzialnych za zawieranie transakcji i podlega bezpośrednio zarządowi banku i osobom zajmującym stanowiska kierownicze w banku; jednostka kontroli ryzyka jest odpowiedzialna za następujące zadania:

a) stworzenie i wdrożenie systemu zarządzania ryzykiem prowadzonej działalności,

b) sporządzanie i analizowanie dziennych raportów dotyczących wyników modelu pomiaru ryzyka i niezbędnych działań do podjęcia w zakresie ustalania limitów pozycji;

3) dzienne sprawozdania przygotowywane przez jednostkę kontroli ryzyka są analizowane w zależności od potrzeb przez zarząd banku lub osoby zajmujące stanowiska kierownicze w banku, które posiadają uprawnienia do wprowadzania ograniczeń zajmowanych pozycji oraz ogólnego poziomu ekspozycji na ryzyko;

4) bank powinien zatrudniać w jednostce kontroli ryzyka wystarczającą liczbę pracowników wykwalifikowanych w zakresie korzystania z zaawansowanych modeli;

5) bank stosuje procedury monitorowania i zapewniania zgodności z udokumentowanym zbiorem wewnętrznych zasad i mechanizmów kontroli dotyczących ogólnego działania systemu pomiaru ryzyka;

6) bank posiada dane historyczne potwierdzające wystarczającą dokładność modeli banku w pomiarze ryzyka, co potwierdza weryfikacja historyczna wyników modeli obejmująca dane z co najmniej jednego roku;

7) bank przeprowadza regularnie rygorystyczne programy testów warunków skrajnych, a wyniki tych testów są poddawane przeglądowi przez zarząd banku i osoby zajmujące stanowiska kierownicze w banku, znajdując odzwierciedlenie w ustanawianych zasadach zarządzania ryzykiem i limitach;

8) bank jest zobowiązany przeprowadzać, w ramach procesu audytu wewnętrznego, niezależny przegląd systemu pomiaru ryzyka, obejmujący zarówno działalność jego jednostek handlowych, jak i niezależnej jednostki kontroli ryzyka;

9) co najmniej raz w roku bank przeprowadza przegląd systemu zarządzania ryzykiem;

10) model wewnętrzny spełnia wymogi, o których mowa w§ 14-18 załącznika nr 19 do uchwały.

3. Przy obliczaniu potencjalnej zmiany wartości, spełnione są następujące wymogi minimalne:

1) obliczanie potencjalnej zmiany wartości przeprowadza się co najmniej raz dziennie;

2) ustala się jednostronny przedział ufności 99%;

3) okres prognozy (założony okres utrzymywania stałej wielkości i struktury pozycji pierwotnych -okres utrzymywania pozycji) wynosi:

a) 5 dni roboczych - dla transakcji innych niż wymienione w lit. b,

b) 10 dni roboczych - dla transakcji z przyrzeczeniem odkupu papierów wartościowych lub transakcji udzielania lub otrzymania pożyczki papierów wartościowych;

4) efektywny okres obserwacji historycznych wynosi co najmniej jeden rok, z wyjątkiem przypadków, w których znaczny wzrost zmienności cen uzasadnia krótszy okres obserwacji;

5) aktualizacja zbioru danych dokonywana jest nie rzadziej, niż co trzy miesiące.

4. Wewnętrzny model pomiaru ryzyka uwzględnia odpowiednio dużą liczbę czynników ryzyka, w tym wszystkie istotne czynniki ryzyka zmian cen.

5. Bank może uwzględniać w modelu korelacje empiryczne w ramach kategorii ryzyka i pomiędzy kategoriami ryzyka, o ile system pomiaru korelacji jest właściwy i spójnie wdrożony.

6. W pełni skorygowaną wartość ekspozycji (E*) banku stosującego metodę modeli wewnętrznych oblicza się według następującego wzoru:

E* = max {0, [(Σ(E) - Σ(C)) ⁺ (wynik VaR modeli wewnętrznych)]},

gdzie:

Jeżeli kwoty ekspozycji ważone ryzykiem wyznaczane są na podstawie obliczeń wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego metodą standardową zgodnie z załącznikiem nr 4 do uchwały, E jest wartością ekspozycji dla każdej ekspozycji z osobna w ramach umowy, która to wartość obowiązywałaby przy braku ochrony kredytowej.

Jeżeli kwoty ekspozycji ważone ryzykiem i kwoty oczekiwanych strat wyznaczane są na podstawie obliczeń wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego metodą wewnętrznych ratingów, zgodnie z załącznikiem nr 5 do uchwały, E jest wartością ekspozycji dla każdej ekspozycji z osobna w ramach umowy, która to wartość obowiązywałaby przy braku ochrony kredytowej.

C jest bieżącą wartością pożyczonych, nabytych lub otrzymanych papierów wartościowych, albo pożyczonych lub otrzymanych środków pieniężnych w odniesieniu do każdej takiej ekspozycji.

Σ(E) jest sumą wszystkich E w ramach umowy

Σ(C) jest sumą wszystkich C w ramach umowy.

7. Obliczając wartość ekspozycji ważonych ryzykiem przy użyciu modeli wewnętrznych, bank korzysta z wyników modelu z poprzedniego dnia roboczego.

Dział 2. Obliczanie kwot ekspozycji ważonych ryzykiem i kwot oczekiwanych strat dla transakcji z przyrzeczeniem odkupu lub transakcji udzielania lub otrzymania pożyczki papierów wartościowych lub towarów lub innych transakcji opartych na rynku kapitałowym objętych umowami ramowymi o kompensowaniu ekspozycji

Rozdział 1. Metoda standardowa

§ 58. Wartość E* obliczona zgodnie z § 46-57 jest wartością ekspozycji wobec kontrahenta z tytułu transakcji objętych umowami ramowymi o kompensowaniu ekspozycji do celów obliczania wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego metodą standardową do celów § 7-99 załącznika nr 4 do uchwały.

Rozdział 2. Metoda wewnętrznych ratingów

§ 59. Wartość E* obliczona zgodnie z § 46-57 jest wartością ekspozycji wobec kontrahenta z tytułu transakcji objętych umowami ramowymi o kompensowaniu zobowiązań do celów załącznika nr 5 do uchwały.

Tytuł IV. Zabezpieczenie finansowe

Dział 1. Uproszczona metoda ujmowania zabezpieczeń finansowych

Rozdział 1. Zasady ogólne

§ 60. Bank może stosować metodę uproszczoną ujmowania zabezpieczeń finansowych, pod warunkiem, że kwoty ekspozycji ważone ryzykiem oblicza zgodnie z metodą standardową obliczania wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego określoną w załączniku nr 4 do uchwały.

§ 61. Bank nie może stosować jednocześnie uproszczonej metody ujmowania zabezpieczeń finansowych i kompleksowej metody ujmowania zabezpieczeń finansowych.

Rozdział 2. Wycena

§ 62. W ramach metody uproszczonej, uznanemu zabezpieczeniu finansowemu przypisuje się wartość równą jego wartości rynkowej, określonej zgodnie z §32.

Rozdział 3. Obliczanie kwot ekspozycji ważonych ryzykiem

§ 63. Tym częściom ekspozycji, które są zabezpieczone wartością rynkową uznanego zabezpieczenia, przypisuje się wagę ryzyka, która obowiązywałaby dla potrzeb metody standardowej obliczania wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego, gdyby kredytodawca posiadał bezpośrednią ekspozycję wobec instrumentu zabezpieczenia, przy czym:

1) waga ryzyka zabezpieczonej części ekspozycji wynosi co najmniej 20%, z wyłączeniem przypadków określonych w § 64-66;

2) części ekspozycji nieobjętej zabezpieczeniem przypisuje się wagę ryzyka, która byłaby stosowana do niezabezpieczonej ekspozycji wobec kontrahenta dla potrzeb metody standardowej obliczania wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego, zgodnie z załącznikiem nr 4 do uchwały.

Rozdział 4. Transakcje z przyrzeczeniem odkupu i transakcje udzielania lub otrzymania pożyczki papierów wartościowych

§ 64. Zabezpieczonej części ekspozycji z tytułu transakcji, które spełniają kryteria wymienione w § 77 i 78, można przypisać wagę ryzyka równą 0%. Jeżeli kontrahent będący stroną takiej transakcji nie jest podstawowym uczestnikiem rynku, stosuje się wagę ryzyka równą 10%.

Rozdział 5. Pozagiełdowe transakcje pochodne (OTC) podlegające codziennej wycenie rynkowej

§ 65.1. W części objętej zabezpieczeniem, wartościom ekspozycji określonym zgodnie z załącznikiem nr 16 do uchwały dla pozagiełdowych transakcji pochodnych (OTC) określonych w § 31 załącznika nr 2 do uchwały, podlegających codziennej wycenie rynkowej, można przypisać w zależności od rodzaju zabezpieczenia następującą wagę ryzyka:

1) 0%, jeżeli zabezpieczone są środkami pieniężnymi, zgodnie z § 17 ust. 1, oraz nie zachodzi niedopasowanie walutowe;

2) 10%, jeżeli są zabezpieczone dłużnymi papierami wartościowymi emitowanymi przez rządy i banki centralne, którym w metodzie standardowej obliczania wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego przypisuje się wagę ryzyka równą 0% i nie zachodzi niedopasowanie walutowe.

2. Dla celów ust. 1 pkt 2 za dłużne papiery wartościowe emitowane przez rządy i banki centralne uznaje się także:

1) dłużne papiery wartościowe emitowane przez jednostki samorządu terytorialnego lub władze lokalne, którym w metodzie standardowej obliczania wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego przypisuje się wagę ryzyka równą 0%;

2) dłużne papiery wartościowe emitowane przez wielostronne banki rozwoju, którym w metodzie standardowej obliczania wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego przypisuje się wagę ryzyka równą 0%;

3) dłużne papiery wartościowe emitowane przez organizacje międzynarodowe, którym w metodzie standardowej obliczania wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego przypisuje się wagę ryzyka równą 0%.

Rozdział 6. Inne transakcje

§ 66. Innym transakcjom, niż wymienione w § 64 i 65 można przypisać wagę ryzyka 0%, jeżeli ekspozycja i zabezpieczenie są denominowane w tej samej walucie oraz jeżeli spełniony jest jeden z poniższych warunków:

1) zabezpieczeniem są zdeponowane środki pieniężne, o których mowa w § 17 ust. 1;

2) zabezpieczenie ma postać dłużnych papierów wartościowych emitowanych przez rządy lub banki centralne, którym w metodzie standardowej obliczania wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego można przypisać wagę ryzyka równą 0%, a do wartości rynkowej zabezpieczenia został zastosowany współczynnik dyskonta 20%, przy czym za dłużne papiery wartościowe emitowane przez rządy i banki centralne uznaje się także instrumenty wymienione w § 65 ust. 2.

Dział 2. Kompleksowa metoda ujmowania zabezpieczeń finansowych

Rozdział 1. Zasady ogólne

§ 67. Zabezpieczenia finansowe uwzględniane są w metodzie kompleksowej zgodnie z poniższymi zasadami:

1) w celu uwzględnienia czynnika zmienności cen, przy wycenie zabezpieczenia finansowego wartość rynkowa zabezpieczenia podlega korekcie z tytułu zmienności, zgodnie z § 69-78;

2) z zastrzeżeniem określonego w pkt. 3 sposobu traktowania niedopasowań walutowych w przypadku pozagiełdowych transakcji pochodnych (OTC), jeżeli zabezpieczenie jest denominowane w walucie różnej od waluty, w której denominowana jest ekspozycja bazowa, do korekty z tytułu zmienności dodaje się korektę uwzględniającą zmienność kursu walutowego, adekwatną do rodzaju zabezpieczenia, zgodnie z § 69-78;

3) w przypadku pozagiełdowych transakcji pochodnych (OTC), objętych umowami ramowymi o kompensowaniu ekspozycji, uznanymi na podstawie przepisów załącznika nr 16 do uchwały, oraz jeżeli zachodzi niedopasowanie pomiędzy walutą zabezpieczenia a walutą rozliczeniową stosuje się korektę uwzględniającą zmienność kursu walutowego, przy czym stosuje się tylko jedną korektę z tytułu zmienności, nawet jeśli transakcje objęte umową ramową o kompensowaniu ekspozycji obejmują wiele walut.

Rozdział 2. Obliczanie wartości skorygowanych

§ 68.1. W odniesieniu do wszystkich transakcji, z wyjątkiem tych objętych uznanymi umowami ramowymi o kompensowaniu ekspozycji, wobec których stosuje się przepisy ustanowione w § 46-59, wartość zabezpieczenia skorygowaną o czynnik zmienności oblicza się w następujący sposób:

C_VA = C x (1-H_c-H_FX)

2. Wartość ekspozycji skorygowaną o czynnik zmienności oblicza się w następujący sposób:

E_VA = E x (1+H_E), oraz w przypadku pozagiełdowych transakcji pochodnych: E_VA=E.

3. W pełni skorygowaną wartość ekspozycji, uwzględniającą zarówno zmienność, jak i ograniczające ryzyko skutki zabezpieczenia, oblicza się w następujący sposób:

E* = max {0,[E_VA-C_VAM]}

4. Na potrzeby ust. 1-3:

1) E oznacza wartość ekspozycji, która zostałaby określona odpowiednio zgodnie z metodą standardową określoną w załączniku nr 4 do uchwały, lub metodą wewnętrznych ratingów, określoną w załączniku nr 5 do uchwały, jeżeli ekspozycja nie byłaby zabezpieczona. W tym celu bank, obliczający wartości ekspozycji ważone ryzykiem zgodnie z metodą standardową określoną w załączniku nr 4 do uchwały, stosuje w obliczeniach ekwiwalentu bilansowego ekspozycji pozabilansowych wagę ryzyka 100% zamiast wag określonych w § 100 załącznika nr 4 do uchwały. Podobnie bank, obliczający wartości ekspozycji ważone ryzykiem zgodnie z metodą wewnętrznych ratingów, określoną w załączniku nr 5 do uchwały, w odniesieniu do ekspozycji określonych w § 117-123 załącznika nr 5 do uchwały stosuje współczynnik konwersji w wysokości 100%, zamiast współczynników konwersji określonych w § 117-123 załącznika nr 5 do uchwały;

2) E_VA jest wartością ekspozycji skorygowaną o czynnik zmienności;

3) C_VA jest wartością zabezpieczenia skorygowaną o czynnik zmienności;

4) C_VAM jest wartością C_VA skorygowaną dodatkowo o niedopasowanie terminów zapadalności zgodnie z przepisami § 98-101;

5) H_E jest korektą z tytułu zmienności odpowiadającą ekspozycji (E), obliczoną zgodnie z § 69-78;

6) HC jest korektą z tytułu zmienności odpowiadającą zabezpieczeniu, obliczoną zgodnie z § 69-78;

7) H_FX jest korektą z tytułu zmienności odpowiadającą niedopasowaniu walutowemu, obliczoną zgodnie z § 69-78;

8) E* jest w pełni skorygowaną wartością ekspozycji, uwzględniającą zmienność i ograniczające ryzyko skutki zabezpieczenia.

Rozdział 3. Obliczanie korekt z tytułu zmienności

§ 69. Korekty z tytułu zmienności można obliczyć na dwa sposoby: zgodnie z metodą nadzorczych korekt z tytułu zmienności, o której mowa w § 71 lub na podstawie metody oszacowań własnych korekt z tytułu zmienności, o której mowa w § 72-74.

§ 70.1. Bank może stosować nadzorcze korekty z tytułu zmienności lub oszacowania własne niezależnie od tego, czy do obliczania kwot ekspozycji ważonych ryzykiem stosuje metodę standardową zgodnie z załącznikiem nr 4 do uchwały, czy metodę wewnętrznych ratingów, zgodnie z załącznikiem nr 5 do uchwały, przy czym bank stosujący metodę oszacowań własnych korekt z tytułu zmienności musi ją stosować w odniesieniu do wszystkich rodzajów instrumentów, z wyjątkiem portfeli nieistotnych, gdzie dopuszcza się stosowanie metody nadzorczej.

2. Jeżeli zabezpieczenie składa się z szeregu uznanych pozycji, korekta z tytułu zmienności wynosi

przy czym a_i jest proporcją danej pozycji do całego zabezpieczenia, a H_i jest korektą z tytułu zmienności stosowaną do tej pozycji.

Oddział 1. Nadzorcze korekty z tytułu zmienności

§ 71.1. W ramach metody nadzorczej, przy założeniu codziennej aktualizacji wartości, stosuje się korekty z tytułu zmienności przedstawione w tabelach 1-4.

Tabela 1

Tabela 2

Tabela 3

Tabela 4

2. Przepisy ust. 1 stosuje się z uwzględnieniem poniższych zasad:

1) w przypadku zabezpieczonych transakcji kredytowych okres upłynnienia wynosi 20 dni roboczych;

2) w przypadku transakcji z przyrzeczeniem odkupu, z wyjątkiem przypadków, w których transakcje te obejmują transfer towarów lub gwarantowanych praw związanych z tytułem do towarów, oraz transakcji udzielania lub otrzymania pożyczki papierów wartościowych, okres upłynnienia wynosi 5 dni roboczych;

3) w przypadku transakcji opartych na rynku kapitałowym, innych niż wymienione w pkt. 1 i 2, okres upłynnienia wynosi 10 dni roboczych;

4) stopień jakości kredytowej, o którym mowa w ust. 1 w tabelach 2 i 3 oraz w pkt. 8, z którym związana jest ocena wiarygodności kredytowej dłużnego papieru wartościowego, jest stopniem przypisanym przez Komisję Nadzoru Finansowego tej ocenie wiarygodności kredytowej do celów obliczania wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego metodą standardową w uchwale, o której mowa w art. 128 ust. 6 pkt 6 ustawy - Prawo bankowe, przy uwzględnieniu przepisów §17 ust. 6;

5) w przypadku nieuznanych papierów wartościowych lub towarów przekazanych w formie kredytu lub zbywanych w ramach transakcji z przyrzeczeniem odkupu lub transakcji udzielania lub otrzymania pożyczki papierów wartościowych lub towarów, korekta z tytułu zmienności jest równa korekcie stosowanej w przypadku kapitałowych papierów wartościowych dopuszczonych do obrotu na uznanej giełdzie, nieuwzględnionych w głównym indeksie;

6) w przypadku uznanych jednostek instytucji zbiorowego inwestowania, korekta z tytułu zmienności, z zastrzeżeniem pkt. 7, jest wyznaczona jako średnia ważona korekt z tytułu zmienności, jakie można zastosować do aktywów, w które ta instytucja zainwestowała, z uwzględnieniem okresu upłynnienia transakcji określonego w pkt. 1;

7) jeżeli bank nie posiada wiedzy na temat rodzaju aktywów, w które zainwestowała instytucja zbiorowego inwestowania, to korekta z tytułu zmienności jest równa najwyższej korekcie z tytułu zmienności, jaką można zastosować w przypadku aktywów, w które ta instytucja ma prawo inwestować;

8) w przypadku emitowanych przez instytucje dłużnych papierów wartościowych nieposiadających nadanej oceny wiarygodności kredytowej, spełniających kryteria uznawania zawarte w § 17 ust. 4, korekty z tytułu zmienności są wyznaczane tak, jak w przypadku papierów wartościowych emitowanych przez instytucje lub przedsiębiorców posiadających zewnętrzną ocenę wiarygodności kredytowej, której przypisany jest stopień jakości kredytowej równy 2 lub 3.

Oddział 2. Oszacowania własne korekt z tytułu zmienności

§ 72. Jeżeli bank spełnia wymogi określone w § 73 i 74, może za zgodą Komisji Nadzoru Finansowego stosować własne oszacowania zmienności w celu obliczania korekt z tytułu zmienności stosowanych do zabezpieczeń i ekspozycji, zgodnie z następującymi zasadami:

1) jeżeli dłużne papiery wartościowe posiadają ocenę wiarygodności kredytowej uznanej zewnętrznej instytucji oceny wiarygodności kredytowej, odpowiadającą ocenie wiarygodności kredytowej na poziomie inwestycyjnym lub wyższym, bank może obliczać szacunkową wartość zmienności w odniesieniu do poszczególnych kategorii papierów wartościowych;

2) przy określaniu odpowiednich kategorii papierów wartościowych bank uwzględnia rodzaj emitenta papierów wartościowych, zewnętrzną ocenę wiarygodności kredytowej tych papierów, rezydualny termin zapadalności i zmodyfikowany średni okres trwania, przy czym oszacowania zmienności są reprezentatywne dla papierów wartościowych zaliczonych przez bank do danej kategorii;

3) w przypadku dłużnych papierów wartościowych, które posiadają ocenę wiarygodności kredytowej uznanej zewnętrznej instytucji oceny wiarygodności kredytowej, a która odpowiada ocenie wiarygodności kredytowej poniżej wiarygodności inwestycyjnej oraz w przypadku innych uznanych zabezpieczeń, korekty z tytułu zmienności oblicza się osobno dla każdego papieru wartościowego;

4) bank stosujący własne oszacowania korekt z tytułu zmienności szacuje zmienność zabezpieczenia lub niedopasowania walutowego, nie uwzględniając przy tym korelacji pomiędzy niezabezpieczoną ekspozycją zabezpieczeniem lub kursami wymiany.

§ 73. Bank może stosować własne oszacowania zmienności w celu obliczania korekt z tytułu zmienności stosowanych do zabezpieczeń i ekspozycji, jeżeli spełnione są następujące kryteria ilościowe:

1) przy obliczaniu korekt z tytułu zmienności stosuje się jednostronny przedział ufności 99%;

2) w przypadku zabezpieczonej transakcji kredytowej okres upłynnienia wynosi 20 dni roboczych, w przypadku transakcji z przyrzeczeniem odkupu (z wyjątkiem przypadków, w których transakcje te obejmują transfer towarów lub gwarantowanych praw związanych z tytułem do towarów oraz z wyjątkiem transakcji udzielania lub otrzymania pożyczki papierów wartościowych) okres upłynnienia wynosi 5 dni roboczych, a w przypadku innych transakcji opartych na rynku kapitałowym, okres upłynnienia wynosi 10 dni roboczych;

3) bank może stosować korekty z tytułu zmienności obliczone na podstawie krótszych lub dłuższych okresów upłynnienia i przeskalowane odpowiednio w górę lub w dół do okresu upłynnienia określonego w pkt. 2 dla danego rodzaju transakcji, przy zastosowaniu wzoru pierwiastka kwadratowego czasu:

gdzie:

T_M stanowi odpowiedni okres upłynnienia,

H_M stanowi wartość korekty z tytułu zmienności dla okresu upłynnienia określonego w pkt. 2,

H_N stanowi korektę z tytułu zmienności opartą na okresie upłynnienia T_N;

4) bank uwzględnia brak płynności aktywów o niższej jakości, przy czym:

a) w przypadku wątpliwości co do płynności zabezpieczenia, okres upłynnienia korygowany jest w górę,

b) bank identyfikuje przypadki, w których dane historyczne mogą zaniżać potencjalną zmienność (np. sztywny kurs walutowy) i w takich przypadkach korzysta z odpowiednich testów warunków skrajnych;

5) okres obserwacji historycznych (okres próby) wykorzystywany do obliczania korekt zmienności wynosi co najmniej rok, przy czym:

a) w przypadku zastosowania systemu ważenia obserwacji lub innych metod w odniesieniu do obserwacji, efektywny okres obserwacji wynosi co najmniej jeden rok, co oznacza, że średnia ważona czasowego opóźnienia numerów poszczególnych obserwacji nie jest krótsza niż 6 miesięcy,

b) w przypadku znacznego wzrostu zmienności cenowej, bank jest zobowiązany obliczać korekty z tytułu zmienności przy wykorzystaniu krótszego okresu obserwacji;

6) bank aktualizuje zbiory danych i oblicza korekty z tytułu zmienności co najmniej raz na trzy miesiące oraz za każdym razem, gdy zachodzą istotne zmiany cen rynkowych.

§ 74. Własne oszacowania zmienności w celu obliczania korekt z tytułu zmienności stosowanych do zabezpieczeń i ekspozycji mogą być stosowane, jeżeli spełnione są następujące kryteria jakościowe:

1) oszacowania zmienności stosowane są w codziennym procesie zarządzana ryzykiem banku, w szczególności w odniesieniu do wewnętrznych limitów ekspozycji;

2) jeżeli okres upłynnienia stosowany przez bank w codziennym procesie zarządzania ryzykiem jest dłuższy niż okres określony w niniejszym załączniku dla danego typu transakcji, korekty z tytułu zmienności zostają przeskalowane w górę, zgodnie ze wzorem pierwiastka kwadratowego czasu określonym w § 73 pkt 3;

3) bank powinien stosować procedury monitorowania i zapewniania zgodności z udokumentowanym zbiorem zasad i mechanizmów kontroli dotyczących działania systemu szacowania korekt z tytułu zmienności i uwzględniania tych oszacowań w procesie zarządzania ryzykiem;

4) w ramach wewnętrznego procesu przeglądu banku, komórka audytu wewnętrznego prowadzi regularnie niezależne przeglądy systemu szacowania korekt z tytułu zmienności, przy czym co najmniej raz w roku dokonuje się kompleksowego przeglądu całego systemu szacowania korekt z tytułu zmienności i ich uwzględniania w procesie zarządzania ryzykiem banku, przy uwzględnieniu co najmniej następujących aspektów:

a) włączania oszacowanych korekt z tytułu zmienności do codziennego procesu zarządzania ryzykiem,

b) zatwierdzania wszelkich istotnych zmian w procesie szacowania korekt z tytułu zmienności,

c) sprawdzania spójności, terminowości oraz wiarygodności źródeł danych wykorzystywanych w systemie szacowania korekt z tytułu zmienności, w tym ocena stopnia niezależności źródeł pozyskiwania danych,

d) dokładności i poprawności założeń dotyczących zmienności.

Oddział 3. Przeskalowanie korekt z tytułu zmienności

§ 75.1. Korekty z tytułu zmienności, o których mowa w § 72, wymagają przeprowadzania codziennej aktualizacji wyceny.

2. Jeżeli bank stosuje własne oszacowania korekt z tytułu zmienności, zgodnie z § 72-74, są one obliczane, z zastrzeżeniem § 76, na podstawie codziennej aktualizacji wyceny.

§ 76. Jeżeli aktualizacja wyceny odbywa się rzadziej niż raz dziennie, stosuje się większe korekty z tytułu zmienności, obliczając je poprzez przeskalowanie korekt z tytułu zmienności dla codziennej wyceny za pomocą następującego wzoru pierwiastka kwadratowego czasu:

gdzie:

H stanowi stosowaną korektę z tytułu zmienności,

H_M stanowi korektę z tytułu zmienności przy codziennej aktualizacji wyceny,

N_R stanowi rzeczywistą liczbę dni roboczych pomiędzy aktualizacjami wyceny,

T_M stanowi okres upłynnienia dla danego rodzaju transakcji.

Oddział 4. Warunki stosowania korekty z tytułu zmienności równej 0%

§ 77.1. Bank może, w odniesieniu do transakcji z przyrzeczeniem odkupu i transakcji udzielania lub otrzymania pożyczki papierów wartościowych przez bank, zamiast stosowania korekt z tytułu zmienności obliczonych zgodnie z § 69-76, stosować korektę z tytułu zmienności równą 0%, pod warunkiem że bank stosuje nadzorcze korekty z tytułu zmienności lub własne oszacowania korekt z tytułu zmienności i spełnia następujące warunki:

1) zarówno ekspozycja, jak i zabezpieczenie stanowią środki pieniężne lub instrumenty dłużne rządów lub banków centralnych w rozumieniu przepisów § 17 ust. 1 pkt 2, którym w metodzie standardowej obliczania wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego, zgodnie z załącznikiem nr 4 do uchwały, można przypisać wagę ryzyka w wysokości 0%;

2) zarówno ekspozycja, jak i zabezpieczenie są denominowane w tej samej walucie;

3) termin zapadalności transakcji nie przekracza jednego dnia, albo zarówno ekspozycja, jak i zabezpieczenie podlegają codziennej wycenie rynkowej lub codziennej korekcie wartości depozytu zabezpieczającego;

4) przewidywany okres pomiędzy ostatnią wyceną rynkową następującą przed niedokonaniem przez kontrahenta uzupełnienia wartości depozytu zabezpieczającego i upłynnieniem zabezpieczenia nie przekracza czterech dni roboczych;

5) transakcja jest rozliczana za pomocą systemu rozliczeń, wykorzystywanego dla tego typu transakcji;

6) dokumentacja umowy jest standardową dokumentacją stosowaną na rynku w transakcjach z przyrzeczeniem odkupu lub transakcjach pożyczki danego rodzaju papierów wartościowych;

7) umowa dotycząca transakcji określa, że w przypadku gdy kontrahent nie dopełni obowiązku dostarczenia środków pieniężnych lub papierów wartościowych, lub uzupełnienia zabezpieczenia, albo też w inny sposób nie wykona swych zobowiązań, umowa ta podlega natychmiastowemu rozwiązaniu;

8) kontrahent zalicza się do podstawowych uczestników rynku, przy czym za podstawowych uczestników rynku uznaje się następujące podmioty:

a) podmioty wymienione w § 17 ust. 1 pkt 2, ekspozycjom wobec których w metodzie standardowej obliczania wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego, zgodnie z załącznikiem nr 4 do uchwały, można przypisać wagę ryzyka w wysokości 0%,

b) instytucje w rozumieniu przepisów § 17 ust. 3,

c) inne spółki finansowe, łącznie z firmami ubezpieczeniowymi, jeżeli ekspozycje wobec nich spełniają jeden z poniższych warunków:

- otrzymują wagę ryzyka równą 20% w metodzie standardowej obliczania wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego, zgodnie z załącznikiem nr 4 do uchwały,

- w przypadku banków obliczających kwoty ekspozycji ważone ryzykiem oraz kwoty oczekiwanych strat w obliczeniach wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego metodą wewnętrznych ratingów, zgodnie z załącznikiem nr 5 do uchwały, nie posiadają oceny wiarygodności kredytowej nadanej przez uznaną zewnętrzną instytucję oceny wiarygodności kredytowej, a które według ratingu wewnętrznego banku cechują się prawdopodobieństwem niewykonania zobowiązania równym prawdopodobieństwu wynikającemu z uznanej zewnętrznej oceny wiarygodności kredytowej, której Komisja Nadzoru Finansowego przypisała w uchwale, o której mowa w art. 128 ust. 6 pkt 6 ustawy - Prawo bankowe stopień jakości kredytowej równy lub wyższy niż dwa dla potrzeb ważenia ryzykiem ekspozycji wobec przedsiębiorców w metodzie standardowej obliczania wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego, zgodnie z załącznikiem nr 4 do uchwały,

d) instytucje zbiorowego inwestowania tworzone na podstawie odrębnych przepisów, podlegające wymaganiom kapitałowym lub wymaganiom w zakresie dźwigni finansowej,

e) fundusze emerytalne tworzone na podstawie odrębnych przepisów,

f) uznane izby rozliczeniowe.

2. Postanowień ust. 1 nie stosuje się do banków, które stosują metodę modeli wewnętrznych, określoną w § 53-57.

§ 78. Bank może zastosować podejście określone w § 77 ust. 1 w odniesieniu do transakcji z przyrzeczeniem odkupu papierów wartościowych emitowanych przez rząd innego państwa członkowskiego lub transakcji udzielania lub otrzymania pożyczki takich papierów, jeżeli właściwe władze tego państwa członkowskiego zezwalają nadzorowanym przez siebie bankom na stosowanie takiego podejścia.

Rozdział 4. Obliczanie kwot ekspozycji ważonych ryzykiem i kwot oczekiwanych strat

Oddział 1. Metoda standardowa

§ 79. Za wartość ekspozycji do celów obliczania ekspozycji ważonych ryzykiem, zgodnie z metodą standardową określoną w załączniku nr 4 do uchwały, uznaje się E* obliczone zgodnie z § 68. W przypadku operacji pozabilansowych określonych w § 100 załącznika nr 4 do uchwały, wartość ekspozycji ważonych ryzykiem wylicza się jako iloczyn wartości E* oraz wag ryzyka określonych w § 100 załącznika nr 4 do uchwały.

Oddział 2. Metoda wewnętrznych ratingów

§ 80. Współczynnik LGD*, oznaczający efektywną stratę z tytułu niewykonania zobowiązań, traktowany jest jako współczynnik LGD dla potrzeb załącznika nr 5 do uchwały i oblicza się go zgodnie z niniejszym wzorem:

LGD* = LGD x [(E*/E)],

gdzie:

LGD oznacza współczynnik LGD (strata z tytułu niewykonania zobowiązań), który miałby zastosowanie do ekspozycji zgodnie z metodą wewnętrznych ratingów, określoną w załączniku nr 5 do uchwały, gdyby ekspozycja nie była zabezpieczona,

E oznacza wartość ekspozycji obliczoną zgodnie z § 68,

E* oznacza wartość obliczoną zgodnie z § 68.

Tytuł V. Inne uznane zabezpieczenia dla celów metody wewnętrznych ratingów

Dział 1. Wycena

Rozdział 1. Zabezpieczenie na nieruchomości

§ 81.1. Nieruchomość wyceniana jest przez niezależnego rzeczoznawcę według wartości rynkowej lub poniżej tej wartości.

2. Jeżeli bank jest uprawniony, zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa, do stosowania wyceny nieruchomości według wartości bankowo- hipotecznej, nieruchomość może być wyceniona przez niezależnego rzeczoznawcę według tej wartości lub poniżej tej wartości.

3. Wartość rynkowa oznacza szacunkową kwotę, za którą zainteresowany nabywca powinien zakupić daną nieruchomość od właściciela zainteresowanego sprzedażą na warunkach rynkowych w dniu przeprowadzania wyceny, o ile właściciel dołożył należytej staranności w celu znalezienia najlepszego nabywcy i gdzie każda ze stron posiada niezbędną wiedzę oraz działa w sposób świadomy i rozważnie. Wartość rynkowa jest jasno i przejrzyście udokumentowana.

4. Wartość bankowo-hipoteczna oznacza wartość nieruchomości określoną w drodze ostrożnej oceny przyszłej zbywalności nieruchomości przy uwzględnieniu cech nieruchomości w długim okresie, warunków normalnych i specyficznych dla lokalnego rynku, obecnego sposobu wykorzystania oraz odpowiednich alternatywnych zastosowań nieruchomości, bez uwzględniania w tej wycenie czynników spekulacyjnych. Wartość bankowo-hipoteczna jest jasno i przejrzyście udokumentowana.

5. Wartość zabezpieczenia wyznacza się jako wartość rynkową lub wartość bankowo- hipoteczna pomniejszoną jeśli jest to uzasadnione, o kwotę wynikającą z monitorowania wartości nieruchomości zgodnie z § 34 pkt 2 oraz o kwotę wszelkich wcześniejszych roszczeń względem nieruchomości.

Rozdział 2. Inne rodzaje zabezpieczenia rzeczowego

§ 82. Majątek ruchomy wyceniany jest według wartości rynkowej, która stanowi szacunkową kwotę, za którą zainteresowany nabywca mógłby w dniu wyceny zakupić daną ruchomość od sprzedawcy w drodze bezpośredniej transakcji na warunkach rynkowych.

Dział 2. Obliczanie kwot ekspozycji ważonych ryzykiem i kwot oczekiwanych strat

Rozdział 1. Zasady ogólne

§ 83.1. Współczynnik LGD*, oznaczający efektywną stratę z tytułu niewykonania zobowiązania, traktowany jest jako współczynnik LGD dla potrzeb załącznika nr 5 do uchwały i oblicza się go, z zastrzeżeniem § 84, zgodnie z ust. 2- 5.

2. Jeżeli stosunek wartości zabezpieczenia (C) do wartości ekspozycji (E) jest niższy niż wartość progowa C* (minimalny wymagany poziom zabezpieczenia ekspozycji), określona zgodnie z tabelą6, to wartość LGD* jest równa wartości LGD ustalonej w załączniku nr 5 do uchwały dla niezabezpieczonych ekspozycji wobec danego kontrahenta.

3. Jeżeli V stosunek wartości zabezpieczenia do wartości ekspozycji przekracza drugą wyższą wartość progową C** (tj. poziom zabezpieczenia wymagany, aby być w pełni uznanym przy wyliczaniu współczynnika LGD) określoną zgodnie z tabelą 6, to wartość LGD* jest równa wartości LGD* określonej zgodnie z tabelą 6.

4. Jeżeli wymagany poziom zabezpieczenia C** nie został osiągnięty w odniesieniu do ekspozycji jako całości, ale poziom zabezpieczenia jest wyższy niż C*, ekspozycja taka traktowana jest jako dwie następujące ekspozycje - część, dla której osiągnięty jest wymagany poziom zabezpieczenia C** oraz część pozostałą.

5. W tabeli 6 przedstawiono odpowiednie współczynniki LGD* oraz wymagane poziomy zabezpieczenia dla zabezpieczonych części ekspozycji:

Tabela 6

Minimalna wartość LGD dla zabezpieczonej części ekspozycji

Rozdział 2. Alternatywne traktowanie zabezpieczenia na nieruchomości

§ 84. Bank może przypisać wagę ryzyka 50% do części ekspozycji w pełni zabezpieczonej na nieruchomości mieszkalnej lub komercyjnej, znajdującej się na terenie państwa członkowskiego, jeżeli rynek w tym państwie członkowskim jest dobrze rozwinięty i długotrwały oraz właściwe władze nadzorcze w tym państwie członkowskim zezwalają instytucjom kredytowym podlegającym ich jurysdykcji na takie traktowanie zgodnie z warunkami stosowanymi w tym państwie członkowskim.

Tytuł VI. Obliczanie kwot ekspozycji ważonych ryzykiem i kwot oczekiwanych strat w przypadku mieszanych puli zabezpieczeń

§ 85. Jeżeli kwoty ekspozycji ważone ryzykiem oraz kwoty oczekiwanych strat obliczane są na podstawie metody wewnętrznych ratingów, a ekspozycja posiada zarówno zabezpieczenie finansowe, jak i inną uznaną formę zabezpieczenia, współczynnik LGD* (efektywna strata z tytułu niewykonania zobowiązań) traktowany jest jako LGD dla potrzeb załącznika nr 5 do uchwały i obliczany w następujący sposób:

1) bank dokonuje podziału wartości ekspozycji skorygowanej o czynnik zmienności (tj. wartości po zastosowaniu korekty z tytułu zmienności określonej zgodnie z § 68) na części, z których każda objęta jest tylko jednym rodzajem zabezpieczenia:

a) część zabezpieczona uznanym zabezpieczeniem finansowym,

b) część zabezpieczona zabezpieczeniem na nieruchomości komercyjnej lub nieruchomości mieszkalnej,

c) część zabezpieczona innym uznanym zabezpieczeniem,

d) część niezabezpieczona;

2) współczynnik LGD* dla każdej części ekspozycji obliczany jest odrębnie, zgodnie z przepisami niniejszego załącznika.

Tytuł VII. Inne rodzaje ochrony kredytowej rzeczywistej

Dział 1. Depozyty ulokowane w banku będącym stroną trzecią

§ 86. Jeżeli spełnione są warunki określone w § 37, ochronę kredytową wynikającą z przepisów § 23 można traktować jak gwarancję udzieloną przez bank będący stroną trzecią.

Dział 2. Polisy ubezpieczeniowe na życie, na których ustanowiono zastaw lub cesję praw na rzecz banku udzielającego kredytu

§ 87. Jeżeli spełnione są warunki określone w § 38, ochronę kredytową wynikającą z przepisów § 24 można traktować jak gwarancję firmy wystawiającej ubezpieczenie na życie, przy czym wartość uznanej ochrony kredytowej jest równa wartości wykupu polisy ubezpieczeniowej.

Dział 3. Papiery wartościowe banku z opcją odkupu na żądanie

§ 88. Instrumenty uznane na podstawie § 25 można traktować jak gwarancję banku emitującego te instrumenty, przy czym wartość uznanej ochrony kredytowej wyznacza się w następujący sposób:

1) jeżeli instrument podlega odkupowi po cenie nominalnej, kwota ta stanowi wartość ochrony;

2) jeżeli instrument podlega odkupowi po cenie rynkowej, wartość uznanej ochrony kredytowej wyznacza się w taki sam sposób, jak w przypadku zabezpieczenia w postaci dłużnych papierów wartościowych określonych w § 17 ust. 4.

Ochrona kredytowa nierzeczywista

Tytuł I. Wycena

§ 89. Wartość ochrony kredytowej nierzeczywistej (G) stanowi kwotę, którą dostawca ochrony zobowiązał się uiścić w przypadku niewykonania zobowiązania lub niedotrzymania terminu płatności przez kredytobiorcę, lub zaistnienia innych określonych zdarzeń kredytowych.

§ 90. W przypadku kredytowych instrumentów pochodnych, które do zdarzeń kredytowych nie zaliczają restrukturyzacji zobowiązania bazowego, obejmującej umorzenie lub odroczenie spłaty kwoty głównej, odsetek lub prowizji, i prowadzącej do wystąpienia straty kredytowej (tj. aktualizacji wartości lub innego podobnego obciążenia rachunku zysków i strat):

1) wartość ochrony kredytowej obliczonej zgodnie z § 89 zostaje obniżona o 40%, jeżeli kwota, którą dostawca ochrony zobowiązał się uiścić, nie przekracza wartości ekspozycji;

2) wartość ochrony kredytowej jest nie wyższa niż 60% wartości ekspozycji, jeżeli kwota, którą dostawca ochrony zobowiązał się uiścić, przekracza wartość ekspozycji.

§ 91.1. Jeżeli ochrona kredytowa nierzeczywista denominowana jest w walucie innej niż waluta ekspozycji (niedopasowanie walutowe), wartość ochrony kredytowej obniża się poprzez zastosowanie korekty z tytułu zmienności H_FX w następujący sposób:

G* = G x (1- H_FX),

gdzie:

G stanowi nominalną wartość ochrony kredytowej,

G* stanowi wartość G skorygowaną o ryzyko walutowe,

H_fx stanowi korektę z tytułu zmienności, obejmującą każde niedopasowanie walutowe między ochroną kredytową a zobowiązaniem bazowym.

2. Jeżeli nie zachodzi niedopasowanie walutowe, to G* = G.

§ 92. Korekta z tytułu zmienności stosowana w przypadku niedopasowania walutowego może być obliczana na podstawie korekt nadzorczych lub oszacowań własnych korekt, określonych w § 69-76.

Tytuł II. Obliczanie kwot ekspozycji ważonych ryzykiem i kwot oczekiwanych strat

Dział 1. Ochrona częściowa - podział na transze

§ 93. Jeżeli bank przenosi część ryzyka kredytowego w jednej lub więcej transzach, stosuje się zasady określone w załączniku nr 18 do uchwały, przy czym progi istotności, poniżej których nie dokonuje się płatności w przypadku straty, uważane są za równoważne zachowanym pozycjom pierwszej straty oraz skutkujące transferem ryzyka podzielonym na transze.

Dział 2. Metoda standardowa

Rozdział 1. Ochrona pełna

§ 94. Do celów rachunku kwot ekspozycji ważonych ryzykiem, zgodnie z § 7-19 załącznika nr 4 do uchwały, wartość g stanowi wagę ryzyka przypisywaną ekspozycji w pełni objętej ochroną nierzeczywistą (G_A), przy czym g stanowi wagę ryzyka ekspozycji wobec dostawcy ochrony, określoną w obliczeniach wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego metodą standardową zgodnie z załącznikiem nr 4 do uchwały, a G_A oznacza wartość G*, obliczoną zgodnie z § 91, skorygowaną dodatkowo o niedopasowanie terminów zapadalności, zgodnie z § 98-101.

Rozdział 2. Ochrona częściowa - równość pod względem uprzywilejowania (subpartycypacja)

§ 95. Jeżeli zabezpieczona kwota jest mniejsza niż wartość ekspozycji, a zabezpieczone i niezabezpieczone części są równe pod względem uprzywilejowania, a tym samym bank i dostawca zabezpieczenia mają proporcjonalny, ustalony udział w stratach (subpartycypacja), obniżenie wymogów kapitałowych określa się także proporcjonalnie. Do celów rachunku kwot ekspozycji ważonych ryzykiem, zgodnie z częścią II załącznika nr 4 do uchwały, kwoty ekspozycji ważone ryzykiem oblicza się według następującego wzoru:

(E-G_A) x r + G_A x g,

gdzie:

E oznacza wartość ekspozycji,

G_A oznacza wartość G*, obliczoną zgodnie z § 91, skorygowaną dodatkowo o niedopasowanie terminów zapadalności, zgodnie z § 98-101,

r oznacza wagę ryzyka ekspozycji wobec dłużnika, określoną w obliczeniach wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego metodą standardową zgodnie z załącznikiem nr 4 do uchwały,

g oznacza wagę ryzyka ekspozycji wobec dostawcy ochrony, określoną w obliczeniach wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego metodą standardową zgodnie z załącznikiem nr 4 do uchwały.

Rozdział 3. Gwarancje rządowe

§ 96. Bank może przypisać wagę ryzyka kredytowego 0% ekspozycjom lub częściom ekspozycji gwarantowanym przez rządy lub banki centralne Rzeczypospolitej Polskiej lub państw członkowskich, jeżeli dana gwarancja spełnia warunki przewidziane dla tego rodzaju zabezpieczenia, określone w § 39-41, i jest denominowana w walucie krajowej dłużnika, a ekspozycja jest finansowana w tej samej walucie.

Dział 3. Metoda wewnętrznych ratingów - ochrona pełna lub ochrona częściowa przy równości względem uprzywilejowania

§ 97.1. W przypadku ochrony pełnej i ochrony częściowej, przy równości pod względem uprzywilejowania, ochronę kredytową uznaje się dla celów obliczania kwot ekspozycji ważonych ryzykiem zgodnie zasadami określonymi w ust. 2-4.

2. Wartość PD dla zabezpieczonej części ekspozycji (opartej na skorygowanej wartości ochrony kredytowej G_A) może być do celów § 80-108 załącznika nr 5 do uchwały zastąpiona wartością PD dostawcy zabezpieczenia lub, w przypadku gdy pełną substytucję uznaje się za nieuzasadnioną wartością PD zawierającą się w przedziale pomiędzy wartością PD dla dłużnika a wartością PD dla gwaranta.

3. W przypadku ekspozycji podporządkowanych i niepodporządkowanej ochrony nierzeczywistej można stosować do celów § 80-108 załącznika nr 5 do uchwały wartość LGD przypisaną ekspozycjom uprzywilejowanym.

4. W przypadku niezabezpieczonej części ekspozycji wartość PD jest równa współczynnikowi PD dłużnika, a LGD jest równe LGD ekspozycji bazowej.

5. G_A oznacza wartość G*, obliczoną zgodnie z § 91, skorygowaną dodatkowo o niedopasowanie terminów zapadalności, zgodnie z § 98-101.

Część IV. Niedopasowanie terminów zapadalności

DEFINICJA TERMINU ZAPADALNOŚCI

§ 98.1. Efektywny termin zapadalności zobowiązania bazowego to najdłuższy pozostały okres, przed upływem którego dłużnik jest zobowiązany wykonać swoje zobowiązania, nie dłuższy jednak niż 5 lat.

2. Termin zapadalności ochrony kredytowej jest okresem pozostałym do najwcześniejszego terminu, w którym ochrona może wygasnąć lub zostać zakończona.

3. Jeżeli dostawca ochrony kredytowej posiada zgodnie z umową prawo przerwania działania ochrony kredytowej, za termin zapadalności takiego zabezpieczenia przyjmuje się najwcześniejszy termin, w którym dostawca może skorzystać z tej możliwości.

4. Jeżeli bank, jako nabywca zabezpieczenia, posiada prawo do rozwiązania umowy o ochronie, a umowa przewiduje korzystne warunki wykupu instrumentu przez bank przed umownym terminem zapadalności, wówczas za termin zapadalności ochrony uznaje się okres pozostały do najwcześniejszego terminu, w którym bank może skorzystać z tej opcji; w pozostałych przypadkach można uznać, że opcja ta nie wpływa na termin zapadalności ochrony kredytowej.

5. Jeżeli działanie kredytowego instrumentu pochodnego ustaje przed upływem okresu karencji wymaganego do stwierdzenia niewykonania zobowiązania bazowego, w wyniku nieuregulowania należnych płatności, termin zapadalności ochrony skraca się o długość okresu karencji.

WYCENA OCHRONY KREDYTOWEJ

Tytuł I. Transakcje z ochroną kredytową rzeczywistą - uproszczona metoda ujmowania zabezpieczeń finansowych

§ 99. Jeżeli występuje niedopasowanie pomiędzy terminem zapadalności ekspozycji oraz terminem zapadalności ochrony, ochrona nie jest uznawana.

Tytuł II. Transakcje podlegające ochronie kredytowej rzeczywistej - kompleksowa metoda ujmowania zabezpieczeń finansowych

§ 100. Przy ustalaniu skorygowanej wartości zabezpieczenia uwzględnia się termin zapadalności ochrony kredytowej oraz termin zapadalności ekspozycji, zgodnie z następującym wzorem:

C_VAM = C_VA x (t- t*)/(T- t*),

gdzie:

C_VA oznacza wartość zabezpieczenia skorygowaną o czynnik zmienności, obliczoną zgodnie z § 68, lub kwotę ekspozycji w zależności od tego, która z tych kwot jest niższa,

t oznacza liczbę lat pozostałą do terminu zapadalności ochrony kredytowej, obliczoną zgodnie z § 98, lub wartość T w zależności od tego, która z tych wartości jest niższa,

T oznacza liczbę lat pozostałą do terminu zapadalności ekspozycji, obliczoną zgodnie z § 98, lub liczbę 5 - w zależności od tego, która z tych liczb jest niższa,

t* równa się 0,25,

C_VAM oznacza wartość C_VA skorygowaną dodatkowo o niedopasowanie terminów zapadalności, zawartą we wzorze na w pełni skorygowaną wartość ekspozycji (E*), określonym w § 68.

Tytuł III. Transakcje podlegające ochronie kredytowej nierzeczywistej

§ 101. Przy ustalaniu skorygowanej wartości ochrony bank uwzględnia termin zapadalności ochrony kredytowej oraz termin zapadalności ekspozycji, zgodnie z następującym wzorem:

G_A = G* x (t- t*)/(T- t*),

gdzie:

G* oznacza kwotę ochrony kredytowej skorygowaną o niedopasowanie walutowe,

G_A oznacza wartość G* skorygowaną o niedopasowanie terminów zapadalności,

t oznacza liczbę lat pozostałą do terminu zapadalności ochrony kredytowej, obliczoną zgodnie z § 98, lub wartość T w zależności od tego, która z tych wartości jest niższa,

T oznacza liczbę lat pozostałą do terminu zapadalności ekspozycji, obliczoną zgodnie z § 98, lub liczbę 5 w zależności od tego, która z tych liczb jest niższa,

t* równa się 0,25,

G_A oznacza wartość ochrony do celów § 89-97.

Część V. Techniki ograniczania ryzyka kredytowego koszyka ekspozycji

KREDYTOWE INSTRUMENTY POCHODNE URUCHAMIANE PIERWSZYM NIEWYKONANIEM ZOBOWIĄZANIA (FIRST- TO- DEFAULT CREDIT DERIVATIVES)

§ 102. Jeżeli bank uzyskuje ochronę kredytową wielu ekspozycji na warunkach przewidujących, że pierwsze niewykonanie zobowiązania wśród ekspozycji uruchamia płatność, powodując jednocześnie wygaśnięcie umowy, bank może zmienić sposób obliczania kwot ekspozycji ważonych ryzykiem oraz odpowiednio kwot oczekiwanych strat w odniesieniu do ekspozycji, która w razie braku zabezpieczenia kredytowego skutkowałaby najniższą kwotą ekspozycji ważoną ryzykiem, obliczoną stosownie do przepisów niniejszego załącznika metodą standardową określoną w załączniku nr 4 do uchwały lub metodą wewnętrznych ratingów określoną w załączniku nr 5 do uchwały, jednak wyłącznie, jeżeli wartość ekspozycji jest niższa lub równa wartości ochrony kredytowej.

KREDYTOWE INSTRUMENTY POCHODNE URUCHAMIANE N-TYM NIEWYKONANIEM ZOBOWIĄZANIA (N- TH-TO-DEFAULT CREDIT DERIVATIVES)

§ 103. Jeżeli zgodnie z warunkami ochrony kredytowej płatność uruchamiana jest n-tym niewykonaniem zobowiązania w ramach koszyka ekspozycji, bank nabywający ochronę może ją uznać jedynie w celu obliczenia kwot ekspozycji ważonych ryzykiem oraz odpowiednio kwot oczekiwanych strat, jeżeli uzyskał ochronę kredytową również dla od 1 do n-1 przypadków niewykonania zobowiązań lub jeżeli nastąpiło już n-1 przypadków niewykonania zobowiązań. W takim przypadku należy stosować metodę określoną w § 102, dotyczącą kredytowych instrumentów pochodnych uruchamianych pierwszym niewykonaniem zobowiązania, dostosowaną odpowiednio do produktów uruchamianych n-tym niewykonaniem zobowiązania.