Rozdział 1

Przepisy ogólne

§ 1. Zarządzenie określa metody i formy wykonywania przez Policję niektórych zadań w zakresie wykrywania handlu ludźmi oraz identyfikacji ofiar tego przestępstwa.

§ 2. Zadania, o których mowa w § 1, wykonują policjanci, w szczególności – służby kryminalnej, śledczej oraz prewencyjnej.

§ 3. 1. Użyte w zarządzeniu określenia oznaczają:

1) handel ludźmi – przestępstwo handlu ludźmi w rozumieniu art. 115 § 22 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz. U. z 2016 r. poz. 1137);

2) ofiara handlu ludźmi – osobę w stosunku do której istnieje domniemanie albo stwierdzono, że jest ona pokrzywdzoną przestępstwem handlu ludźmi;

3) małoletni – osobę, która nie uzyskała pełnoletniości, co do której istnieje domniemanie, że jest ofiarą handlu ludźmi;

4) koordynator – policjanta służby kryminalnej, śledczej lub prewencyjnej wyznaczonego przez kierownika jednostki organizacyjnej Policji do koordynacji i wykonywania zadań w zakresie walki z handlem ludźmi, o których mowa w § 6–9;

5) podmioty pozapolicyjne – inne niż Policja podmioty działające na rzecz zapobiegania lub wykrywania handlu ludźmi, w szczególności udzielające wsparcia i ochrony ofiarom tych przestępstw;

6) wspólny zespół śledczy – wspólny zespół śledczy, o którym mowa w art. 589b § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. poz. 555, z późn. zm.²⁾).

2. Ilekroć w zarządzeniu jest mowa o:

1) komendzie wojewódzkiej Policji – należy przez to rozumieć także Komendę Stołeczną Policji;

2) komendzie powiatowej Policji – należy przez to rozumieć także komendę miejską Policji i komendę rejonową Policji;

3) wykrywaniu handlu ludźmi – należy przez to rozumieć także zapobieganie handlowi ludźmi i rozpoznawanie tego przestępstwa.

Rozdział 2

Zadania w zakresie wykrywania handlu ludźmi

§ 4. 1. W celu wykonywania zadań w zakresie wykrywania handlu ludźmi:

1) w służbie kryminalnej:

a) w komendzie wojewódzkiej Policji tworzy się komórkę organizacyjną Policji właściwą do walki z handlem ludźmi, zwaną dalej „komórką”,

b) w komendzie powiatowej Policji tworzy się komórkę albo wyznacza się koordynatora;

2) w służbie śledczej, w komórce właściwej do zwalczania zorganizowanej przestępczości kryminalnej, tworzy się komórkę albo wyznacza się koordynatora;

3) w służbie prewencyjnej w komendzie wojewódzkiej Policji i komendzie powiatowej Policji wyznacza się koordynatora.

2. Jeżeli komórki, o których mowa w ust. 1 pkt 1 lit. a i pkt 2, zostały utworzone jako komórki niższego szczebla, dla których nie utworzono etatowego stanowiska kierowniczego – nieetatowego kierownika wyznacza się spośród policjantów tej komórki. Do zadań nieetatowego kierownika należy koordynowanie wykonywania zadań przydzielonych komórce.

3. Kierownik komórki organizacyjnej w służbie kryminalnej albo śledczej, w strukturze której znajduje się komórka niższego szczebla, o której mowa w ust. 2, albo w której jest wyznaczony koordynator, informuje – z zachowaniem drogi służbowej – kierownika komórki organizacyjnej właściwej do walki z handlem ludźmi Komendy Głównej Policji o każdorazowej zmianie etatowej w tej komórce, zmianie jej kierownika, albo o zmianie koordynatora.

§ 5. Do zadań komórki w służbie kryminalnej w komendzie wojewódzkiej Policji należy w szczególności:

1) wykrywanie handlu ludźmi;

2) nadzorowanie i koordynowanie zadań wykonywanych przez komendy powiatowe Policji oraz podległe im jednostki organizacyjne Policji w zakresie wykrywania handlu ludźmi;

3) identyfikowanie i wspomaganie procesu identyfikacji ofiar handlu ludźmi, prowadzonego przez komórkę lub koordynatora w służbie kryminalnej w podległych jednostkach organizacyjnych Policji;

4) współdziałanie z komórką organizacyjną właściwą do walki z handlem ludźmi Komendy Głównej Policji;

5) współpraca i wymiana informacji z innymi komórkami lub koordynatorami w jednostkach organizacyjnych Policji;

6) uczestniczenie w międzynarodowych operacjach, w szczególności udział we wspólnych zespołach śledczych utworzonych w celu wykrywania handlu ludźmi;

7) współpraca z podmiotami pozapolicyjnymi;

8) organizowanie i prowadzenie zajęć z doskonalenia zawodowego lokalnego dla policjantów służby kryminalnej w zakresie wykrywania handlu ludźmi.

§ 6. Do zadań komórki albo koordynatora w służbie kryminalnej w komendzie powiatowej Policji w szczególności należy:

1) wykrywanie handlu ludźmi;

2) monitorowanie miejsc zagrożonych popełnieniem przestępstwa handlu ludźmi;

3) koordynowanie zadań wykonywanych przez podległe jednostki organizacyjne Policji w zakresie wykrywania handlu ludźmi;

4) identyfikowanie i wspomaganie procesu identyfikacji ofiar handlu ludźmi;

5) współdziałanie z komórką w służbie kryminalnej w komendzie wojewódzkiej Policji;

6) niezwłoczne przekazywanie do komórki w służbie kryminalnej w komendzie wojewódzkiej Policji informacji i dokumentów o zaistnieniu handlu ludźmi, w szczególności notatki służbowej, o której mowa w § 10 ust. 5;

7) współpraca i wymiana informacji z innymi komórkami lub koordynatorami w jednostkach organizacyjnych Policji;

8) współpraca z podmiotami pozapolicyjnymi;

9) organizowanie i prowadzenie zajęć z doskonalenia zawodowego lokalnego dla policjantów służby kryminalnej w zakresie wykrywania handlu ludźmi.

§ 7. Do zadań koordynatora w służbie prewencyjnej w komendzie wojewódzkiej Policji należy w szczególności:

1) współpraca i wymiana informacji z innymi komórkami lub koordynatorami w jednostkach organizacyjnych Policji;

2) inicjowanie, realizowanie i koordynowanie przedsięwzięć profilaktycznych i prewencyjnych podejmowanych na terenie działania komendy wojewódzkiej Policji w celu przeciwdziałania handlowi ludźmi;

3) współpraca z podmiotami pozapolicyjnymi;

4) organizowanie i przeprowadzanie zajęć z doskonalenia zawodowego lokalnego dla policjantów służby prewencyjnej w zakresie wykrywania handlu ludźmi.

§ 8. Do zadań koordynatora w służbie prewencyjnej w komendzie powiatowej Policji należy w szczególności:

1) inicjowanie, realizowanie i koordynowanie przedsięwzięć profilaktycznych i prewencyjnych podejmowanych na terenie działania komendy powiatowej Policji w celu przeciwdziałania przestępstwu handlu ludźmi;

2) rozpoznawanie miejsc i obiektów, co do których zachodzi uzasadnione podejrzenie, że mogą w nich przebywać sprawcy handlu ludźmi lub ofiary tego przestępstwa;

3) współpraca i wymiana informacji z innymi komórkami lub koordynatorami w jednostkach organizacyjnych Policji;

4) współpraca z podmiotami pozapolicyjnymi;

5) organizowanie i prowadzenie zajęć z doskonalenia lokalnego zawodowego dla policjantów służby prewencyjnej w zakresie wykrywania handlu ludźmi.

§ 9. Do zadań komórki albo koordynatora w służbie śledczej należy w szczególności:

1) prowadzenie działań ukierunkowanych na wykrywanie handlu ludźmi;

2) identyfikowanie i wspomaganie procesu identyfikacji ofiar handlu ludźmi;

3) uczestniczenie w międzynarodowych operacjach, w szczególności udział we wspólnych zespołach śledczych utworzonych w celu wykrywania handlu ludźmi;

4) współdziałanie z komórką organizacyjną właściwą do walki z handlem ludźmi Komendy Głównej Policji;

5) współpraca i wymiana informacji z innymi komórkami lub koordynatorami w jednostkach organizacyjnych Policji;

6) współpraca z podmiotami pozapolicyjnymi;

7) organizowanie i przeprowadzanie zajęć z doskonalenia zawodowego lokalnego dla policjantów służby śledczej w zakresie wykrywania handlu ludźmi.

Rozdział 3

Zadania w zakresie identyfikacji ofiar handlu ludźmi

§ 10. 1. W przypadku uzyskania informacji o osobie, w stosunku do której istnieje domniemanie, że jest ofiarą handlu ludźmi, policjant sporządza notatkę służbową.

2. Do sporządzenia notatki, o której mowa w ust. 1, wykorzystuje się w szczególności kwestionariusz wspomagający identyfikację przestępstwa handlu ludźmi, którego wzór jest określony w załączniku nr 1 do zarządzenia.

3. Notatkę i kwestionariusz, o których mowa w ust. 1 i 2, niezwłocznie przekazuje się do właściwej miejscowo komórki albo koordynatora w służbie kryminalnej albo śledczej.

4. Policjant pełniący służbę w komórce albo koordynator w służbie kryminalnej albo śledczej, po otrzymaniu notatki służbowej i kwestionariusza dokonuje weryfikacji informacji w nich zawartych w celu ustalenia, czy doszło do popełnienia przestępstwa handlu ludźmi.

5. Z czynności, o których mowa w ust. 4, policjant pełniący służbę w komórce albo koordynator w służbie kryminalnej albo śledczej sporządza notatkę służbową, która powinna zawierać w szczególności:

1) opis wykonanych czynności i ich wyników;

2) opis czynności sprawczych i metod związanych z popełnionym przestępstwem handlu ludźmi;

3) wskazanie formy wykorzystania ofiary tego przestępstwa;

4) wnioski i propozycje dotyczące dalszych czynności w sprawie.

6. W zależności od wyniku weryfikacji, o której mowa w ust. 4, wykonuje się czynności operacyjno-rozpoznawcze lub procesowe.

7. Osobie, o której mowa w ust. 1, zatrzymanej w wyniku czynności podejmowanych przez Policję lub inne uprawnione organy wraz z innymi osobami, uniemożliwia się kontakt z pozostałymi zatrzymanymi.

§ 11. 1. W przypadku zebrania materiałów świadczących o popełnieniu przestępstwa handlu ludźmi, Policja przekazuje je niezwłocznie właściwej miejscowo powszechnej jednostce organizacyjnej prokuratury w celu podjęcia decyzji:

1) o przesłuchaniu pokrzywdzonego przez prokuratora;

2) o wystąpieniu do sądu z żądaniem przesłuchania świadka w trybie art. 316 § 3 Kodeksu postępowania karnego, jeżeli zachodzi niebezpieczeństwo, że nie będzie można przesłuchać go na rozprawie;

3) o wystąpieniu do sądu z wnioskiem o przesłuchanie pokrzywdzonego małoletniego, który w chwili przesłuchania nie ukończył 15 lat, w trybie art. 185a Kodeksu postępowania karnego;

4) o wystąpieniu do sądu z wnioskiem o przesłuchanie osoby, w stosunku do której istnieje domniemanie, że jest ona ofiarą handlu ludźmi, w trybie art. 185c Kodeksu postępowania karnego, jeżeli osoba ta jest jednocześnie pokrzywdzona przestępstwami z art. 197–199 Kodeksu karnego;

5) o wszczęciu śledztwa.

2. Jeżeli prokurator, po zapoznaniu się z materiałami, o których mowa w ust. 1, zleci Policji realizację czynności z udziałem osoby, w stosunku do której istnieje domniemanie, że jest ofiarą handlu ludźmi, policjant pełniący służbę w komórce albo koordynator w służbie kryminalnej albo śledczej realizujący czynności zlecone, udziela tej osobie informacji o możliwości:

1) udzielenia ochrony i pomocy dla pokrzywdzonego i świadka oraz osób im najbliższych, o których mowa w ustawie z dnia 28 listopada 2014 r. o ochronie i pomocy dla pokrzywdzonego i świadka (Dz. U. z 2015 r. poz. 21);

2) skorzystania z pomocy i wsparcia udzielanego przez podmioty pozapolicyjne, w szczególności organy pomocy społecznej.

3. W razie odmowy skorzystania przez osobę, o której mowa w ust. 1, z ochrony, pomocy lub wsparcia, policjant albo koordynator realizujący czynności sporządza adnotację w aktach kontrolnych postępowania przygotowawczego.

§ 12. 1. Jeżeli prokurator wszczął śledztwo w związku z podejrzeniem popełnienia przestępstwa z art. 189a Kodeksu karnego i powierzył je do prowadzenia w całości lub części Policji, a zakres powierzenia obejmuje wydanie zaświadczenia, o którym mowa w art. 170 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach (Dz. U. poz. 1650, z późn. zm.³⁾), policjant pełniący służbę w komórce lub koordynator w służbie kryminalnej albo śledczej, realizujący czynności zlecone, wydaje takie zaświadczenie osobie, w stosunku do której istnieje domniemanie, że jest ofiarą handlu ludźmi.

2. Wzór zaświadczenia, o którym mowa w ust. 1, jest określony w załączniku do rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 16 kwietnia 2014 r. w sprawie wzoru zaświadczenia potwierdzającego domniemanie, że cudzoziemiec jest ofiarą handlu ludźmi (Dz. U. poz. 513).

3. O przepisach art. 171 i art. 172 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach, w szczególności o przesłance, przy wystąpieniu której pobyt cudzoziemca przestaje się uważać za legalny, poucza się osobę, w stosunku do której istnieje domniemanie, że jest ofiarą handlu ludźmi, na piśmie, w języku dla niej zrozumiałym. Wzór pouczenia jest określony w załączniku nr 2 do zarządzenia.

§ 13. 1. Policjant pełniący służbę w komórce albo koordynator w służbie kryminalnej albo śledczej, realizujący czynności służbowe z udziałem małoletniego, w stosunku do którego istnieje domniemanie, że jest on ofiarą handlu ludźmi, wykonuje odpowiednio czynności, o których mowa w § 10 ust. 4–7 oraz § 11 i 12.

2. Jeżeli małoletni, o którym mowa w ust. 1, pozostaje pod opieką rodziców lub opiekunów wobec których istnieje uzasadnione podejrzenie nadużycia władzy rodzicielskiej lub popełnienia przestępstwa handlu ludźmi albo jest cudzoziemcem pozostającym bez opieki, policjant pełniący służbę w komórce lub koordynator zawiadamia sąd opiekuńczy na podstawie art. 572 § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2014 r. poz. 101, z późn. zm.⁴⁾), w celu wszczęcia postępowania zmierzającego do zawieszenia, ograniczenia albo pozbawienia władzy rodzicielskiej oraz ustanowienia dla małoletniego opieki lub kurateli.

§ 14. Traci moc zarządzenie nr 14 Komendanta Głównego Policji z dnia 10 czerwca 2015 r. w sprawie niektórych zadań wykonywanych przez Policję w zakresie rozpowszechniania, zapobiegania i wykrywania przestępstw handlu ludźmi oraz innych czynów zabronionych z nimi związanych (Dz. Urz. KGP poz. 40).

§ 15. Zarządzenie wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.