Załącznik do zarządzenia nr 352
Komendanta Głównego Policji
z dnia 16 lipca 2003 roku

INSTRUKCJA
o sposobie prowadzenia przez Policję poszukiwania osób zaginionych i postępowaniu w przypadku ujawnienia osoby o nieustalonej tożsamości oraz znalezienia nieznanych zwłok [2]

DZIAŁ I. POSTANOWIENIA OGÓLNE

§ 1

1. Użyte w dalszych postanowieniach instrukcji określenia oznaczają:

1) zaginięcie osoby – zaistnienie zdarzenia o charakterze nagłym, uniemożliwiającego ustalenie miejsca pobytu osoby fizycznej i zapewnienie ochrony jej życia, zdrowia lub wolności, wymagające jej odnalezienia albo udzielenia pomocy;

2) osoba zaginiona kategorii I – osobę, która opuściła nagle ostatnie miejsce swojego pobytu w okolicznościach uzasadniających podejrzenie popełnienia na jej szkodę przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności, albo uzasadniających podejrzenie zagrożenia dla jej życia, zdrowia lub wolności, a w szczególności:

a) wskazujących na realną możliwość popełnienia przez nią samobójstwa,

b) jeśli jest to osoba małoletnia do lat 15 i jej zaginięcie zgłoszono po raz pierwszy,

c) jeśli jest to osoba, która z powodu wieku, choroby, upośledzenia umysłowego lub innego zakłócenia czynności psychicznych nie może kierować swoim postępowaniem albo wymaga opieki lub pomocy innych osób;

3) osoba zaginiona kategorii II – osobę, która opuściła ostatnie miejsce swojego pobytu w okolicznościach nieuzasadniających niezwłocznej potrzeby zapewnienia ochrony jej życia, zdrowia lub wolności, albo udzielenia pomocy, a w szczególności, gdy:

a) nie istnieją przesłanki wymienione w pkt 2,

b) osoba zaginiona okazywała wcześniej niezadowolenie z własnej sytuacji życiowej lub zamiar jej zmiany albo zabrała ze sobą rzeczy osobiste,

c) osoba zaginiona opuściła ostatnie miejsce swojego pobytu z własnej woli, a w przypadku osoby małoletniej jej zaginięcie nie jest samowolnym oddaleniem się z domu rodzinnego, ze schroniska dla nieletnich, zakładu poprawczego, placówki interwencyjnej, domu dziecka, ośrodka szkolno-wychowawczego lub innej tego rodzaju placówki, w której przebywała ona na mocy orzeczenia sądu; w szczególności, jeżeli fakty takich ucieczek zgłaszane były wcześniej Policji;

4) osoba o nieustalonej tożsamości, zwana dalej „NN osobą” – osobę, której dane personalne są nieznane, niepełne lub niewiarygodne; w szczególności, gdy:

a) jest to następstwem choroby, uniemożliwiającej samodzielne podejmowanie decyzji przez tę osobę,

b) osoba ta zataja swoją tożsamość w sytuacji mającej znaczenie prawne;

5) nieznane zwłoki i szczątki ludzkie, zwane dalej „NN zwłokami” – ciało osoby zmarłej odnalezione w stanie lub okolicznościach uniemożliwiających jego identyfikację, w tym części ciała ludzkiego odłączone od całości, jeżeli umożliwiają pobranie próbek biologicznych do badań genetycznych; nie stanowią NN zwłok noworodki martwo urodzone;

6) miejsce zaginięcia – miejsce, w którym osoba zaginiona przebywała po raz ostatni przed zaginięciem, co potwierdzają wiarygodne informacje;

7) miejsce pobytu – miejsce zameldowania osoby na pobyt stały lub czasowy;

8) zbiory daktyloskopijne i zbiory zdjęć sygnalitycznych – zbiory odcisków linii papilarnych i zbiory kart albumowych prowadzone na zasadach określonych w przepisach dotyczących uzyskiwania, przetwarzania i wykorzystywania przez Policję informacji oraz sposobów zakładania i prowadzenia zbiorów tych informacji (Dz. Urz. KGP Nr 8, poz. 44 ze zmianami);

9) osoba uprawniona – osobę, która zawiadomiła Policję o zaginięciu osoby, to jest:

a) członka rodziny osoby zaginionej,

b) kierownika instytucji, w której osoba zaginiona lub NN osoba przebywała w celu leczenia albo sprawowania nad nią opieki,

c) inną osobę, która w złożonym zawiadomieniu uzasadnia podejrzenie popełnienia przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności osoby zaginionej, albo wskazuje jednoznacznie okoliczności zaginięcia osoby,

d) przedstawiciela właściwego urzędu konsularnego, jeżeli osobą zaginioną jest cudzoziemiec;

10) zbiory danych genetycznych – zbiory próbek biologicznych, służących do uzyskania danych osobowych dotyczących kodu genetycznego o niekodujących regionach genomu, prowadzone na zasadach określonych w przepisach dotyczących uzyskiwania, przetwarzania i wykorzystywania przez Policję informacji oraz sposobów zakładania i prowadzenia zbiorów tych informacji (Dz. Urz. KGP Nr 8, poz. 44 ze zmianami);

11) rejestracja i sprawdzanie w ewidencji policyjnej – czynności wykonywane w trybie i na zasadach określonych w przepisach dotyczących uzyskiwania, przetwarzania i wykorzystywania przez Policję informacji oraz sposobów zakładania i prowadzenia zbiorów tych informacji (Dz. Urz. KGP Nr 8, poz. 44 ze zmianami);

12) ewidencja policyjna – baza danych Krajowego Systemu Informacyjnego Policji (KSIP).

2. (skreślony).

3. Postanowienia niniejszej instrukcji, odnoszące się do komendantów wojewódzkich Policji lub komend wojewódzkich Policji, stosuje się odpowiednio do Komendanta Stołecznego Policji i Komendy Stołecznej Policji.

DZIAŁ II. POSZUKIWANIE OSÓB ZAGINIONYCH

Rozdział 1. Przyjęcie zawiadomienia o zaginięciu osoby

§ 2

1. Policja podejmuje poszukiwanie osoby zaginionej po otrzymaniu informacji o zaginięciu osoby; zawiadomienie przyjmuje się od osoby uprawnionej w każdym przypadku otrzymania takiej informacji.

2. Zawiadomienie jest obowiązany przyjąć dyżurny jednostki Policji, do której zgłosiła się osoba uprawniona, lub wyznaczony przez niego policjant tej jednostki.

3. Każdy pełniący służbę policjant, inny niż wymieniony w ust. 2, do którego zgłosi się osoba uprawniona, jest obowiązany:

1) przyjąć od osoby uprawnionej informację o zaginięciu osoby;

2) niezwłocznie zawiadomić o tym dyżurnego najbliższej jednostki Policji oraz podjąć określone przez niego czynności w niezbędnym zakresie;

3) sporządzić notatkę służbową z wykonanych czynności i przekazać ją dyżurnemu jednostki Policji, o którym mowa w pkt 2.

4. Jeżeli z treści przyjętego zawiadomienia wynika, iż istnieje realna możliwość szybkiego odnalezienia osoby zaginionej, a zwłaszcza małoletniej lub wymagającej opieki, albo gdy zachodzi obawa bezpośredniego zagrożenia życia, zdrowia lub wolności tej osoby – dyżurny jednostki Policji, o którym mowa w ust. 2, zarządza i nadzoruje w niezbędnym zakresie przebieg czynności poszukiwawczych zmierzających do odnalezienia osoby.

§ 3

1. Przyjmując zawiadomienie należy ustalić w szczególności:

1) pełne dane personalne osoby zaginionej;

2) cechy wyglądu zewnętrznego z uwzględnieniem znaków szczególnych;

3) opis ubioru z uwzględnieniem znaków firmowych poszczególnych elementów;

4) oznaczenie grupy krwi;

5) opis przedmiotów posiadanych w czasie zaginięcia;

6) miejsce i okoliczności zaginięcia;

7) rodzaj chorób, nałogów oraz charakter nawyków i skłonności z uwzględnieniem prób samobójczych;

8) rodzaj, czas trwania i skutki poprzednich oddaleń z miejsca pobytu;

9) prawdopodobną przyczynę zaginięcia w kontekście sytuacji rodzinnej, zawodowej, konfliktów, wypowiedzi, pozostawionych listów;

10) adresy osób i instytucji, do których mogła udać się osoba zaginiona;

11) rodzaj i zakres czynności poszukiwawczych podjętych dotychczas przez rodzinę, znajomych lub podmioty pozapolicyjne.

2. Do zawiadomienia, o którym mowa w ust. 1, dołącza się aktualną fotografię osoby zaginionej, przekazaną przez zawiadamiającego o zaginięciu.

3. Jeżeli treść złożonego zawiadomienia uzasadnia podejrzenie popełnienia przestępstwa, podejmuje się czynności określone w przepisach procedury karnej, niezależnie od innych przedsięwzięć określonych w niniejszej instrukcji.

4. Przyjmujący zawiadomienie jest obowiązany do niezwłocznego sprawdzenia osoby zaginionej w ewidencji policyjnej, przy czym ustalenie, że osoba zaginiona jest zarejestrowana w tej ewidencji jako zaginiona na terenie innej jednostki Policji albo ukrywająca się przed organami ścigania lub wymiaru sprawiedliwości – stanowi podstawę do podjęcia jedynie czynności sprawdzających w niezbędnym zakresie i uzasadnionych okolicznościami zawartymi w zawiadomieniu oraz do przekazania przyjętego zawiadomienia jednostce Policji, która dokonała wcześniejszej rejestracji tej osoby.

5. Jeżeli z treści przyjętego zawiadomienia wynika, że zaginięcie ma związek z katastrofą statku powietrznego lub wodnego, albo z innym szczególnym zdarzeniem o charakterze klęski żywiołowej, czynności poszukiwawcze i identyfikacyjne są prowadzone w zakresie określonym przez kierownika grupy operacyjno-procesowej, powołanej w związku z zaistnieniem tego zdarzenia.

6. Przyjmujący zawiadomienie o zaginięciu osoby powinien poinformować osobę zawiadamiającą o najbliższym punkcie lub siedzibie organizacji udzielającej pomocy prawnej lub psychologicznej rodzinom osób zaginionych.

§ 4

Dyżurny jednostki Policji lub wyznaczony przez niego policjant niezwłocznie po przyjęciu informacji o zaginięciu osoby i sporządzeniu zawiadomienia, o którym mowa w § 2 ust. 2, rejestruje tę informację oraz osobę zaginioną w ewidencji policyjnej.

§ 5

Kategorię osoby zaginionej określa policjant sporządzający zawiadomienie o zaginięciu po dokonaniu analizy i oceny podanych w nim faktów i okoliczności; wątpliwości w tym zakresie rozstrzyga kierownik jednostki Policji, w której przyjęto zawiadomienie.

§ 6

1. Zawiadomienie, o którym mowa w § 2 ust. 1, sporządza się według wzoru stanowiącego załącznik nr 1 do niniejszej instrukcji.

2. Na żądanie osoby uprawnionej wydaje się jej potwierdzenie przyjęcia zawiadomienia sporządzone według wzoru stanowiącego załącznik nr 2 do niniejszej instrukcji.

Rozdział 2. Sposób i zakres prowadzenia poszukiwania

§ 7

1. W przypadku przyjęcia zawiadomienia o zaginięciu osoby zakwalifikowanej do kategorii I należy niezwłocznie podjąć czynności określone w § 2 ust. 4 i w § 4 oraz:

1) zorganizować i przeprowadzić penetrację terenu ostatniego miejsca pobytu osoby zaginionej, wykorzystując w miarę potrzeb i możliwości siły i środki innych jednostek Policji, w tym środki techniczne, psy policyjne, a także podmioty pozapolicyjne; w trakcie penetracji poszczególnych elementów zabudowań czy pomieszczeń należy dążyć do ujawnienia miejsc, w których osoba zaginiona mogła się ukryć, nie może się z nich wydostać lub gdzie mogą znajdować się jej zwłoki;

2) szczegółowo rozpytać osoby, które jako ostatnie miały kontakt z osobą zaginioną;

3) dokonać sprawdzenia szpitali, pogotowia ratunkowego lub opiekuńczego, izb bądź domów dziecka, noclegowni, izb wytrzeźwień, zakładów prawnej izolacji albo opieki społecznej w rejonie miejsca zaginięcia lub miejsca pobytu;

4) dokonać lustracji ostatniego miejsca pobytu osoby zaginionej celem ujawnienia, zabezpieczenia i utrwalenia śladów i dowodów mogących ukierunkować czynności poszukiwawcze, służące celom identyfikacyjnym, w tym śladów linii papilarnych, materiału biologicznego i próbek pisma ręcznego; z czynności tej należy sporządzić notatkę urzędową;

5) dokonać sprawdzenia, czy w rejonie miejsca zaginięcia osoby odnaleziono NN osoby lub NN zwłoki, odpowiadające rysopisowi zaginionej osoby;

6) uzyskać fotografię osoby zaginionej i zarejestrować w ewidencji policyjnej;

7) dokonać rejestracji w ewidencji policyjnej przedmiotów i dokumentów, które osoba zaginiona miała przy sobie lub nimi dysponowała;

8) spowodować publikację o poszukiwaniu osoby zaginionej w środkach masowego przekazu;

9) zlecić laboratorium kryminalistycznemu właściwej miejscowo komendy wojewódzkiej Policji oznaczenie kodu genetycznego materiału biologicznego pochodzącego od osoby zaginionej celem porównania ze zbiorem danych genetycznych.

2. W przypadku przyjęcia zawiadomienia o zaginięciu osoby zakwalifikowanej do kategorii II należy:

1) dokonać rejestracji informacji o zaginięciu oraz rejestracji osoby zaginionej, zgodnie z treścią § 4;

2) uzyskać fotografię osoby zaginionej i wprowadzić do ewidencji policyjnej;

3) podjąć czynności określone w § 2 ust. 4, jeżeli uzasadnia to treść przyjętego zawiadomienia.

§ 8

1. Policjant prowadzący poszukiwanie osoby zaginionej, zakwalifikowanej do kategorii I, niezależnie od obowiązków określonych w § 7 powinien także uwzględnić celowość podjęcia następujących czynności:

1) udziału w czynnościach poszukiwawczych, zarządzonych przez dyżurnego jednostki Policji, o których mowa w § 2 ust. 4;

2) udziału w czynnościach dochodzeniowo-śledczych prowadzonych w trybie określonym w art. 308 kpk w związku z zaginięciem osoby;

3) sprawdzenia informacji podanych przez osobę uprawnioną w złożonym przez nią zawiadomieniu o zaginięciu;

4) uzyskania wykazu połączeń telefonicznych osoby zaginionej i dokonania ich weryfikacji pod kątem przydatności do działań poszukiwawczych;

5) ustalenia prawnej i faktycznej sytuacji rodzinnej małoletniej osoby zaginionej lub ubezwłasnowolnionej;

6) dokonania przeglądu akt spraw prowadzonych wobec lub z udziałem osoby zaginionej w celu ustalenia świadków, miejsc i innych okoliczności wyznaczających kierunek prowadzonego poszukiwania;

7) dokonania penetracji lub lustracji innych niż ostatnie miejsc pobytu osoby zaginionej w celu ustalenia świadków lub innych faktów bądź dowodów umożliwiających odnalezienie osoby zaginionej;

8) podjęcia czynności operacyjno-rozpoznawczych w środowisku osoby zaginionej.

2. Czynności poszukiwawczych w sprawach zaginięcia małoletnich należy dokonywać z udziałem komórki organizacyjnej do spraw nieletnich jednostki Policji prowadzącej poszukiwanie.

§ 9

1. Jednostką Policji właściwą miejscowo do prowadzenia poszukiwania osoby zaginionej jest ta, na której obszarze właściwości terytorialnej osoba zaginęła; § 3 ust. 4 stosuje się odpowiednio.

2. Jeżeli nie można ustalić miejsca zaginięcia osoby w kraju lub za granicą, właściwą miejscowo do prowadzenia poszukiwania jest jednostka Policji, na której obszarze właściwości terytorialnej osoba zaginiona miała swoje ostatnie znane miejsce pobytu.

3. Jeżeli jednostka Policji, w której przyjęto zawiadomienie o zaginięciu osoby, nie jest właściwa miejscowo do prowadzenia poszukiwania – dokumentację z wykonanych czynności przekazuje się niezwłocznie jednostce właściwej, przesyłając do wiadomości wydziału kryminalnego zwierzchniej komendy wojewódzkiej Policji kopię pisma przewodniego zawierającego uzasadnienie tej decyzji.

§ 10

1. Kierownik jednostki Policji właściwej miejscowo zleca prowadzenie poszukiwania policjantowi komórki organizacyjnej służby kryminalnej lub wyznacza do tego policjanta innej komórki organizacyjnej.

2. Policjant prowadzący poszukiwanie jest obowiązany utrzymywać niezbędny kontakt z osobą uprawnioną, a w tym udzielać jej dozwolonych prawem informacji o stanie i przebiegu poszukiwania.

Rozdział 3. Poszukiwanie osób za granicą oraz poszukiwanie cudzoziemców

§ 11

1. Poszukiwania obywateli Rzeczypospolitej Polskiej za granicą prowadzi komórka organizacyjna Komendy Głównej Policji właściwa do spraw kontaktów z Międzynarodową Organizacją Policji Kryminalnych INTERPOL, zwana dalej „Biurem Międzynarodowej Współpracy Policji”.

2. Policjant prowadzący poszukiwanie osoby zaginionej jest obowiązany do wystąpienia do Biura Międzynarodowej Współpracy Policji z wnioskiem o wszczęcie poszukiwania za granicą w celu ustalenia miejsca pobytu – w przypadku, gdy:

1) zaginięcie ma związek z wyjazdem za granicę;

2) w trakcie wykonywania czynności poszukiwawczych uzyskano wiarygodną informację wskazującą na pobyt osoby zaginionej za granicą.

3. Treść wniosku o wszczęcie poszukiwań osoby zaginionej poza granicami kraju określa załącznik nr 3 do instrukcji.

4. Jednostka Policji wnioskująca o poszukiwanie za granicą ma obowiązek niezwłocznie zawiadomić Biuro Międzynarodowej Współpracy Policjio odnalezieniu osoby zaginionej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

§ 12

1. Przyjmowanie od organów ścigania innych państw wniosków o wszczęcie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej poszukiwania zaginionego cudzoziemca należy do właściwości Biura Międzynarodowej Współpracy Policji.

2. Rejestracja w ewidencji policyjnej wniosku, o którym mowa w ust. 1, należy do obowiązków Biura Międzynarodowej Współpracy Policji.

3. Biuro Międzynarodowej Współpracy Policji może zlecić każdej jednostce Policji wykonanie określonych czynności poszukiwawczych na terenie działania tej jednostki.

4. Jednostka Policji, która odnalazła cudzoziemca, ustaliła miejsce jego pobytu, ujawniła jego zwłoki lub zakończyła czynności poszukiwawcze, o których mowa w ust. 3, niezwłocznie powiadamia o tym Biuro Międzynarodowej Współpracy Policji.

§ 13

1. Poszukiwanie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej cudzoziemca zgłoszonego jako zaginionego prowadzi się na podstawie przepisów niniejszej instrukcji.

2. Przepisy o właściwości miejscowej jednostki Policji stosuje się odpowiednio.

3. Policjant prowadzący poszukiwanie osoby zaginionej, o której mowa w ust. 1, jest obowiązany pisemnie powiadomić Biuro Międzynarodowej Współpracy Policji o tym fakcie; w szczególności w przypadku, gdy osoba uprawniona w złożonym zawiadomieniu o zaginięciu nie jest w stanie wskazać ostatniego miejsca pobytu cudzoziemca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub przedstawić dowodów wskazujących, iż jego zaginięcie mogło nastąpić na obszarze właściwości terytorialnej jednostki Policji, w której zgłaszane jest zaginięcie; wątpliwości w tym zakresie rozstrzyga Biuro Międzynarodowej Współpracy Policji.

Rozdział 4. Dokumentowanie czynności poszukiwawczych

§ 14

1. Forma i zakres dokumentowania czynności poszukiwawczych zależne są od kategorii osoby zaginionej.

2. Formą gromadzenia dokumentów z wykonywanych czynności poszukiwawczych jest teczka poszukiwania.

3. Prowadzenie teczki poszukiwania osoby zaginionej przez wyznaczonego policjanta jest obowiązkowe jedynie w przypadku zakwalifikowania osoby zaginionej do kategorii I.

4. Teczkę poszukiwania zakłada się po dokonaniu rejestracji osoby zaginionej w ewidencji policyjnej.

5. Teczka poszukiwania osoby zaginionej powinna zawierać:

1) zawiadomienie o zaginięciu osoby,

2) potwierdzenie rejestracji w ewidencji policyjnej informacji o poszukiwaniu osoby zaginionej,

3) plan czynności poszukiwawczych, systematycznie aktualizowany,

4) dokumenty dotyczące wykonywanych czynności poszukiwawczych,

5) kartę nadzoru służbowego.

6. Dokumenty z wykonywanych czynności poszukiwawczych gromadzi się w układzie chronologicznym zgodnie z obowiązującymi przepisami o pracy kancelaryjno-biurowej.

7. Dokumentację czynności prowadzonych przez jednostkę Policji w sprawach poszukiwania osób zaginionych zakwalifikowanych do kategorii II włącza się do jednej zbiorczej teczki poszukiwania, prowadzonej w komórce organizacyjnej służby kryminalnej lub przez policjanta wyznaczonego przez kierownika jednostki Policji.

Rozdział 5. Zakończenie poszukiwania

§ 15

1. Zakończenie poszukiwania i usunięcie danych o osobie zaginionej z ewidencji policyjnej następuje, gdy:

1) odnaleziono osobę zaginioną lub jej zwłoki; przez odnalezienie osoby należy rozumieć nawiązanie z nią bezpośredniego kontaktu przez policjanta;

2) ustalono miejsce pobytu osoby zaginionej;

3) osoba zaginiona powróciła do miejsca pobytu;

4) odnaleziona, pełnoletnia i nieubezwłasnowolniona osoba zaginiona nie wyraża zgody na ujawnienie osobie uprawnionej swojego aktualnego miejsca pobytu, składając pisemne oświadczenie według wzoru stanowiącego załącznik nr 4 do niniejszej instrukcji; odmowę sporządzenia takiego oświadczenia dokumentuje się w notatce służbowej;

5) nastąpiło sądowe stwierdzenie zgonu lub sądowe uznanie osoby za zmarłą;

6) od dnia zakończenia czynności poszukiwawczych upłynęło 15 lat.

2. Po zakończeniu poszukiwania dokumentację z czynności lub teczkę poszukiwania przekazuje się do archiwum na zasadach określonych w odrębnych przepisach.

§ 16

1. Czynności poszukiwawcze kończy się, a materiały z wykonanych czynności przekazuje się do archiwum na zasadach określonych w odrębnych przepisach w przypadkach, gdy:

1) upłynęło 10 lat od dnia przyjęcia zawiadomienia o zaginięciu osoby;

2) upłynęło 5 lat od dnia zaginięcia osoby, która w chwili zgłoszenia miała ukończone 70 lat życia;

3) upłynęło 10 lat od zgłoszenia zaginięcia osoby małoletniej, która ukończyłaby 23 lata życia.

2. Zakończenie czynności poszukiwawczych w przypadkach określonych w ust. 1 nie powoduje usunięcia danych o osobie zaginionej z ewidencji policyjnej.

3. Decyzja policjanta o zakończeniu czynności poszukiwawczych i przekazaniu materiałów do archiwum wymaga zatwierdzenia przez naczelnika wydziału kryminalnego właściwej miejscowo komendy wojewódzkiej Policji.

DZIAŁ III. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU UJAWNIENIA NN OSOBY

§ 17

Jeżeli podczas wykonywania czynności służbowych występują trudności z ustaleniem danych personalnych osoby albo gdy zataja ona swoją tożsamość, a w szczególności jeśli jest to następstwem choroby, należy podjąć czynności identyfikacyjne według postanowień niniejszego działu.

§ 18

1. Za realizację wstępnych czynności związanych z ujawnieniem NN osoby jest odpowiedzialny dyżurny jednostki Policji lub wyznaczony przez niego policjant jednostki Policji, na której obszarze działania osoba ta została ujawniona.

2. Zakres wstępnych czynności, o których mowa w ust. 1, obejmuje w szczególności:

1) ustalenie faktów i okoliczności ujawnienia NN osoby, w tym przez nią podawanych;

2) rozpytanie świadków;

3) sprawdzenie poczynionych ustaleń;

4) badanie lekarskie NN osoby;

5) opis cech wyglądu zewnętrznego, w tym znaków szczególnych, ubioru i posiadanych przedmiotów oraz ustalenie potencjalnego wieku osoby;

6) niezwłoczne sporządzenie fotografii sygnalitycznej;

7) niezwłoczne pobranie odcisków linii papilarnych palców rąk i dłoni oraz przeprowadzenie wywiadu daktyloskopijnego.

3. Jeżeli w wyniku wstępnych czynności nie zidentyfikowano NN osoby i ustalono, że niemożność identyfikacji nie jest następstwem stanu zdrowia tej osoby – należy podjąć czynności określone w przepisach procedury karnej.

4. Jeżeli w wyniku wstępnych czynności nie zidentyfikowano NN osoby i ustalono, że niemożność identyfikacji jest następstwem choroby psychicznej, upośledzenia umysłowego lub innego zakłócenia czynności psychicznych tej osoby – należy umieścić NN osobę w najbliższym zakładzie opiekuńczym albo leczniczym i kontynuować czynności identyfikacyjne.

5. Z czynności umieszczenia NN osoby w zakładzie opiekuńczym lub leczniczym sporządza się protokół według wzoru stanowiącego załącznik nr 5 do niniejszej instrukcji; kopię protokołu należy niezwłocznie przesłać do organu administracji samorządowej, właściwego dla siedziby zakładu.

6. Dokumenty z wstępnych czynności, o których mowa w ust. 2–5, dyżurny jednostki Policji przedkłada jej kierownikowi, który wyznacza policjanta do prowadzenia dalszej identyfikacji NN osoby.

7. Właściwość miejscową jednostki Policji do prowadzenia identyfikacji określa miejsce ujawnienia NN osoby.

§ 19

1. Policjant prowadzący identyfikację jest obowiązany w szczególności do:

1) rejestracji informacji o ujawnieniu NN osoby i jej zdjęcia sygnalitycznego w ewidencji policyjnej oraz przeprowadzenia lub zlecenia przeprowadzenia typowania polegającego na porównaniu cech wyglądu zewnętrznego i znaków szczególnych NN osoby ze stosownymi zbiorami ewidencji policyjnej;

2) dokonania analizy informacji uzyskanych w wyniku dotychczas podjętych czynności oraz opracowania planu przedsięwzięć identyfikacyjnych;

3) w przypadku negatywnego rezultatu sprawdzenia NN osoby przy pomocy urządzenia do szybkiej identyfikacji daktyloskopijnej, pobrania na kartę daktyloskopijną odcisków linii papilarnych palców i przeprowadzenie na tej podstawie wywiadu daktyloskopijnego, którego wynik wraz z kartą daktyloskopijną należy włączyć do teczki identyfikacji,

4) pobrania od NN osoby materiału biologicznego i przesłania go do laboratorium kryminalistycznego komendy wojewódzkiej Policji w celu oznaczenia kodu genetycznego.

2. Jeżeli prowadzone czynności identyfikacyjne wobec NN osoby wskazują, że jest ona cudzoziemcem, policjant prowadzący identyfikację opracowuje i przesyła do Biura Międzynarodowej Współpracy Policji – za pośrednictwem wydziału kryminalnego komendy wojewódzkiej Policji – wniosek o zlecenie wykonania za granicą stosownych czynności identyfikacyjnych.

3. Wniosek, o którym mowa w ust. 2, powinien określać:

1) czas, miejsce i okoliczności ujawnienia NN osoby;

2) fotografię, szczegółowy rysopis uwzględniający znaki szczególne oraz opis ubioru NN osoby;

3) miejsce umieszczenia NN osoby;

4) kod genetyczny DNA lub informację o pobraniu materiału do badań genetycznych oraz kopię karty daktyloskopijnej.

§ 20

1. Jeżeli w ciągu roku od ujawnienia NN osoby jej tożsamość nie zostanie ustalona, policjant prowadzący identyfikację występuje do właściwego miejscowo sądu rejonowego z wnioskiem o wydanie orzeczenia będącego podstawą do sporządzenia aktu urodzenia osoby o nieustalonej tożsamości na podstawie przepisów o aktach stanu cywilnego; nadanie personaliów w tym trybie nie stanowi ustalenia tożsamości NN osoby.

2. Po sporządzeniu aktu urodzenia, o którym mowa w ust. 1, policjant prowadzący identyfikację dokonuje stosownych uzupełnień rejestracji w ewidencji policyjnej, a czynności identyfikacyjne wykonuje przez następne 3 lata, licząc od dnia sporządzenia tego aktu.

§ 21

1. W razie śmierci NN osoby czynności identyfikacyjne prowadzi się przez 3 lata, licząc od dnia zgonu.

2. W przypadku samowolnego opuszczenia przez NN osobę placówki opiekuńczej lub leczniczej, w której została umieszczona, czynności identyfikacyjne prowadzi się łącznie z poszukiwaniem NN osoby jako zaginionej, jeżeli nadano jej personalia w trybie określonym w § 20; postanowienia § 1 ust. 1 pkt 2 i 3 stosuje się odpowiednio.

§ 22

1. Po upływie terminów, o których mowa w § 20 ust. 2 i § 21 ust. 1, sporządza się analizę zebranych materiałów i występuje z wnioskiem o zakończenie czynności identyfikacyjnych do naczelnika wydziału kryminalnego komendy wojewódzkiej Policji.

2. Zakończenie czynności identyfikacyjnych, o których mowa w § 19 ust. 2 i § 20 ust. 1, nie powoduje usunięcia danych dotyczących identyfikacji z ewidencji policyjnej.

3. Zakończenie identyfikacji następuje po upływie 10 lat od daty zakończenia czynności identyfikacyjnych i powoduje usunięcie danych dotyczących identyfikacji z ewidencji policyjnej.

§ 23

Materiały z wykonanych czynności należy gromadzić w teczce identyfikacji, która powinna zawierać:

1) dokumenty, o których mowa w § 18 ust. 2–5;

2) potwierdzenie rejestracji informacji o NN osobie w ewidencji policyjnej;

3) plan czynności identyfikacyjnych systematycznie aktualizowany;

4) dokumenty dotyczące wykonywanych czynności identyfikacyjnych w układzie chronologicznym;

5) kartę daktyloskopijną NN osoby;

6) kartę nadzoru służbowego.

§ 24

Ustalenie tożsamości NN osoby następuje wtedy, gdy:

1) rozpozna ją członek najbliższej rodziny, opiekun prawny lub co najmniej dwie osoby, które bezpośrednio ją znały;

2) zostaną zebrane inne dowody stwierdzające tożsamość osoby, w tym pozytywny wynik porównania kodu genetycznego lub potwierdzenie tożsamości za pomocą wywiadu daktyloskopijnego;

3) NN osoba poda swoje prawdziwe dane osobowe, co zostanie potwierdzone.

§ 25

W przypadku ustalenia tożsamości NN osoby policjant prowadzący identyfikację:

1) (skreślony);

2) uzupełnia rejestrację w bazie śladów genetycznych oraz w ewidencji policyjnej;

3) dokonuje sprawdzenia osoby w ewidencji policyjnej;

4) powiadamia Biuro Międzynarodowej Współpracy Policji, jeżeli występowano z wnioskiem, o którym mowa w § 19 ust. 2.

§ 26

1. O identyfikacji NN osoby i miejscu jej przebywania powiadamia się rodzinę albo jej opiekuna prawnego.

2. O ustaleniu tożsamości NN osoby, wobec której wydano orzeczenie, o jakim mowa w § 20 ust. 1, należy powiadomić sąd, który rozpatrywał sprawę i wydał orzeczenie.

3. Jeżeli wykonane czynności uzasadniają podejrzenie dokonania przestępstwa polegającego na naruszeniu obowiązku troszczenia się o osobę nieporadną lub małoletniego poniżej lat 15 – wszczyna się postępowanie przygotowawcze.

DZIAŁ IV. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU ZNALEZIENIA NN ZWŁOK

Rozdział 1. Rodzaj i zakres czynności wstępnych

§ 27

1. W przypadku znalezienia NN zwłok dyżurny właściwej miejscowo jednostki Policji podejmuje działania określone w przepisach o metodach i formach wykonywania zadań przez dyżurnego jednostki organizacyjnej Policji, a w szczególności:

1) organizuje zabezpieczenie miejsca znalezienia zwłok;

2) zapewnia przyjazd lekarza celem stwierdzenia zgonu;

3) kieruje na miejsce zdarzenia policjantów grupy operacyjno-procesowej celem wykonania czynności w niezbędnym zakresie i wyznacza kierownika tej grupy;

4) zawiadamia właściwego miejscowo prokuratora rejonowego.

2. Kierownik grupy operacyjno-procesowej jest odpowiedzialny za zorganizowanie, przeprowadzenie i udokumentowanie czynności w niezbędnym zakresie, podjętych na miejscu znalezienia NN zwłok.

§ 28

1. Na miejscu znalezienia NN zwłok należy wykonać w szczególności następujące czynności:

1) dokonać oględzin zwłok i miejsca ich znalezienia oraz zabezpieczyć znalezione ślady i przedmioty;

2) pobrać odciski linii papilarnych palców rąk i dłoni;

3) wykonać zdjęcia zwłok, spełniające wymogi określone w odrębnych przepisach;

4) przeprowadzić penetrację terenu przyległego do miejsca znalezienia zwłok;

5) przeprowadzić rozpoznanie posesyjne;

6) spowodować zabezpieczenie zwłok do czasu ich otwarcia;

7) uzyskać wstępną ocenę biegłego lekarza co do przyczyny śmierci.

2. W przypadku, gdy prokurator podjął decyzję o osobistym dokonaniu oględzin lub innych czynności procesowych, kierownik grupy operacyjno-procesowej współdziała z prokuratorem podczas dokonywania tych czynności.

3. Oględziny zwłok powinny być przeprowadzone z udziałem biegłego lekarza, w miarę możliwości z zakresu medycyny sądowej.

4. Dokumentację z wykonanych czynności kierownik grupy operacyjno-procesowej przekazuje po ich zakończeniu dyżurnemu jednostki Policji lub jej kierownikowi.

§ 29

1. Jeżeli wyniki ustaleń dokonanych na miejscu znalezienia NN zwłok lub wyniki otwarcia zwłok uzasadniają podejrzenie przestępczego spowodowania śmierci, należy – w przypadku zabójstwa – materiały z wykonanych czynności przekazać niezwłocznie prokuratorowi w celu wszczęcia śledztwa, a w pozostałych przypadkach wszcząć śledztwo.

2. Właściwość miejscową jednostki Policji określa miejsce znalezienia NN zwłok; jeżeli stwierdzono zgon NN osoby znajdującej się w placówce leczniczej, § 18 ust. 5 stosuje się odpowiednio.

3. Kierownik właściwej miejscowo jednostki Policji wyznacza policjanta komórki organizacyjnej służby kryminalnej do prowadzenia identyfikacji NN zwłok; jeżeli w strukturze jednostki Policji brak jest takiej komórki – identyfikację prowadzi odpowiednia komórka organizacyjna nadrzędnej jednostki Policji.

4. Nie prowadzi się identyfikacji NN zwłok, jeżeli z opinii biegłego lekarza wynika, iż zgon osoby nastąpił co najmniej 35 lat przed datą znalezienia jej zwłok.

Rozdział 2. Przebieg, zakończenie i dokumentowanie czynności identyfikacyjnych

§ 30

Prowadząc identyfikację NN zwłok należy stosować następujące metody identyfikacji:

1) porównanie kodu genetycznego DNA;

2) porównanie odcisków linii papilarnych;

3) badanie uzębienia i innych danych odontologicznych;

4) badanie radiologiczne;

5) porównanie danych medycznych o przebytych zabiegach leczniczych i chirurgicznych;

6) porównanie znaków szczególnych, w tym blizn i tatuaży;

7) porównanie cech rysopisowych;

8) identyfikacja rzeczy osobistych;

9) identyfikacja na podstawie dokumentów ujawnionych przy zwłokach lub szczątkach zwłok;

10) rozpoznanie przez świadków, członków rodziny lub znajomych.

§ 31

Policjant prowadzący identyfikację NN zwłok jest obowiązany do podjęcia w pierwszej kolejności następujących czynności:

1) dokonania wstępnych ustaleń zmierzających do identyfikacji NN zwłok, w szczególności na podstawie analizy okoliczności ich znalezienia i wyników przeprowadzonych wywiadów; czas trwania tych ustaleń nie powinien przekraczać 48 godzin;

2) rejestracji w ewidencji policyjnej informacji o ujawnieniu NN zwłok, przeprowadzenia stosownego typowania na podstawie zgromadzonych w tej ewidencji danych oraz uzupełnienia rejestracji o zdjęcia zwłok, umożliwiające ich identyfikację;

3) udziału w czynności otwarcia zwłok, przeprowadzonej przez lekarza medycyny sądowej; w czynności tej uczestniczy także specjalista techniki kryminalistycznej, który wykonuje niezbędną dokumentację fotograficzną;

4) spowodowania pobrania tkanek od NN zwłok i ich przekazania do badań celem oznaczenia kodu genetycznego; pobrania tkanek, krwi lub włosów dokonuje biegły lub uprawniony pracownik służby zdrowia w obecności policjanta prowadzącego identyfikację;

5) przeprowadzenia wywiadu daktyloskopijnego w celach identyfikacyjnych;

6) wystąpienia, w uzasadnionych przypadkach, do prokuratora z wnioskiem o zarządzenie zabezpieczenia czaszki do badań antropometrycznych;

7) pisemnego powiadomienia urzędu stanu cywilnego właściwego dla miejsca znalezienia NN zwłok;

8) uzgodnienia z właściwym miejscowo prokuratorem rejonowym i organem samorządu terytorialnego zasad i miejsca pochowania NN zwłok.

§ 32

Jeżeli istnieje uzasadnione przypuszczenie, że ujawnione NN zwłoki mogą być zwłokami cudzoziemca, kierownik jednostki Policji prowadzącej identyfikację występuje – za pośrednictwem wydziału kryminalnego komendy wojewódzkiej Policji – do Biura Międzynarodowej Współpracy Policji z wnioskiem o podjęcie czynności identyfikacyjnych za granicą; treść wniosku określa załącznik nr 6 do niniejszej instrukcji.

§ 33

Jeżeli NN zwłoki nie zostały zidentyfikowane pomimo przeprowadzenia wywiadu daktyloskopijnego i analizy danych zgromadzonych w ewidencji policyjnej – policjant prowadzący identyfikację zleca biegłemu z zakresu techniki kryminalistycznej odtworzenie wyglądu twarzy oraz przeprowadzenie innych badań niezbędnych w celu identyfikacji.

§ 34

1. NN zwłoki uważa się za zidentyfikowane, gdy:

1) rozpoznał je członek najbliższej rodziny, opiekun prawny lub co najmniej dwie osoby, które bezpośrednio znały zmarłego;

2) uzyskano pozytywny wynik wywiadu daktyloskopijnego lub pozytywną ekspertyzę daktyloskopijną;

3) zebrano inne dowody stwierdzające tożsamość nieznanych zwłok, w tym pozytywną ekspertyzę badań genetycznych.

2. Niezwłocznie po zidentyfikowaniu NN zwłok policjant prowadzący identyfikację wprowadza odpowiednie dane do ewidencji policyjnej oraz zawiadamia:

1) właściwy miejscowo urząd stanu cywilnego;

2) rodzinę lub opiekunów zmarłego;

3) (skreślony);

4) Biuro Międzynarodowej Współpracy Policji, jeżeli podejmowano czynności, o których mowa w § 32, a w przypadku identyfikacji dokonanej na podstawie informacji otrzymanej od Biura Międzynarodowej Współpracy Policji – obowiązek powiadomienia dotyczy także zakończenia czynności identyfikacyjnych;

5) Centralne Laboratorium Kryminalistyczne Komendy Głównej Policji – w przypadku pobrania materiału biologicznego do badań genetycznych.

§ 35

1. Po wyczerpaniu możliwości identyfikacyjnych i dokonaniu analizy zgromadzonych materiałów, nie wcześniej jednak niż przed upływem 3 lat od dnia ujawnienia NN zwłok, policjant prowadzący identyfikację może podjąć decyzję o zakończeniu czynności identyfikacyjnych.

2. Wniosek o zakończenie czynności identyfikacyjnych akceptuje kierownik komórki organizacyjnej służby kryminalnej jednostki Policji prowadzącej identyfikację, a w jednostce, w której nie ma takiej komórki – jej kierownik.

3. Wniosek, o którym mowa w ust. 2, przesyła się do wydziału kryminalnego komendy wojewódzkiej Policji celem zatwierdzenia.

4. Wykonanie czynności, o których mowa w ust. 1, nie powoduje usunięcia danych z ewidencji policyjnej.

5. Zakończenie identyfikacji i usunięcie danych dotyczących identyfikacji z ewidencji policyjnej następuje po upływie 25 lat od daty zakończenia czynności identyfikacyjnych.

§ 36

1. W razie ujawnienia nowych okoliczności, mogących przyczynić się do zidentyfikowania NN zwłok, policjant prowadzący identyfikację podejmuje decyzję o wznowieniu czynności identyfikacyjnych.

2. O podjęciu decyzji, o której mowa w ust. 1, informuje się wydział kryminalny komendy wojewódzkiej Policji.

§ 37

1. Materiały z przeprowadzonych czynności gromadzi się w teczce identyfikacji.

2. Teczka identyfikacji NN zwłok powinna zawierać następujące dokumenty:

1) kopie protokołów oględzin zwłok, odzieży i miejsca ich znalezienia;

2) odpis protokołu sekcji zwłok;

3) dokumentację fotograficzną, w tym zdjęcia sygnalityczne, zdjęcia odzieży, przedmiotów znalezionych przy zwłokach, tatuaży i znaków szczególnych;

4) ekspertyzy, opinie i inne ustalenia lub ich odpisy, które mogą się przyczynić do identyfikacji zwłok;

5) notatkę o czasie i miejscu pochowania zwłok, sporządzoną przez policjanta prowadzącego identyfikację;

6) oznaczenie miejsca pochówku NN zwłok z opisem lokalizacji na planie cmentarza;

7) notatki z wykonanych czynności;

8) kartę daktyloskopijną z odciskami linii papilarnych NN zwłok.

3. Materiały identyfikacyjne kompletuje się również w razie ujawnienia NN zwłok rozkawałkowanych lub tylko ich części.

DZIAŁ V. POSTANOWIENIA KOŃCOWE

§ 38

1. O poszukiwaniu osób zaginionych, ujawnieniu NN osób oraz znalezieniu NN zwłok ogłasza się w razie potrzeby komunikaty w środkach masowego przekazu.

2. Wniosek o opublikowanie komunikatu oraz jego projekt przygotowuje policjant prowadzący poszukiwanie lub identyfikację i przekazuje go za pośrednictwem wydziału kryminalnego Komendy Wojewódzkiej Policji do rzecznika prasowego Komendanta Wojewódzkiego Policji.

§ 39

1. O ustaleniu miejsca pobytu osoby zaginionej, ustaleniu tożsamości NN osoby lub zidentyfikowaniu NN zwłok policjant prowadzący poszukiwanie lub identyfikację jest obowiązany powiadomić pisemnie jednostki Policji oraz organy i instytucje, którym zlecono wykonanie czynności poszukiwawczych lub identyfikacyjnych, osobę uprawnioną albo członka najbliższej rodziny, a także wprowadzić stosowne dane do ewidencji policyjnej.

2. W przypadku występowania z wnioskiem o podjęcie czynności poszukiwawczych lub identyfikacyjnych za granicą o zakończeniu poszukiwania lub identyfikacji policjant prowadzący czynności powiadamia także Biuro Międzynarodowej Współpracy Policji, które na tej podstawie odwołuje poszukiwania lub identyfikację.

Załącznik nr 1 do Instrukcji o sposobie
prowadzenia przez Policję poszukiwania
osób zaginionych i postępowaniu w przypadku
ujawnienia osoby o nieustalonej tożsamości
oraz znalezienia nieznanych zwłok

ZAWIADOMIENIE O ZAGINIĘCIU OSOBY

Załącznik nr 2 do Instrukcji o sposobie
prowadzenia przez Policję poszukiwania
osób zaginionych i postępowaniu w przypadku
ujawnienia osoby o nieustalonej
tożsamości oraz znalezienia nieznanych zwłok

POTWIERDZENIE PRZYJĘCIA ZAWIADOMIENIA O ZAGINIĘCIU OSOBY

Załącznik nr 3 do Instrukcji o sposobie
prowadzenia przez Policję poszukiwania
osób zaginionych i postępowaniu w przypadku
ujawnienia osoby o nieustalonej
tożsamości oraz znalezienia nieznanych zwłok

WNIOSEK O POSZUKIWANIE ZA GRANICĄ OSOBY ZAGINIONEJ

Załącznik nr 4 do Instrukcji o sposobie
prowadzenia przez Policję poszukiwania
osób zaginionych i postępowaniu w przypadku
ujawnienia osoby o nieustalonej
tożsamości oraz znalezienia nieznanych
zwłok

Załącznik nr 5 do Instrukcji o sposobie
prowadzenia przez Policję poszukiwania
osób zaginionych i postępowaniu w przypadku
ujawnienia osoby o nieustalonej
tożsamości oraz znalezienia nieznanych zwłok

PROTOKÓŁ PRZEKAZANIA OSOBY O NIEUSTALONEJ TOŻSAMOŚCI

Załącznik nr 6 do Instrukcji o sposobie
prowadzenia przez Policję poszukiwania
osób zaginionych i postępowaniu w przypadku
ujawnienia osoby o nieustalonej
tożsamości oraz znalezienia nieznanych zwłok

WNIOSEK O USTALENIE ZA GRANICĄ TOŻSAMOŚCI NN ZWŁOK