Załącznik
do zarządzenia
Ministra Kultury
i Dziedzictwa Narodowego
z dnia 16 kwietnia 2024 r.
(poz. 42)

STATUT
Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu [1]

Rozdział 1

Postanowienia ogólne

§ 1. Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu, zwane dalej „Muzeum”, jest państwową instytucją kultury działającą w szczególności na podstawie:

1) ustawy z dnia 2 lipca 1947 r. o upamiętnieniu męczeństwa Narodu Polskiego i innych Narodów w Oświęcimiu (Dz. U. poz. 265 oraz z 1999 r. poz. 412);

2) ustawy z dnia 21 listopada 1996 r. o muzeach (Dz. U. z 2022 r. poz. 385), zwanej dalej „ustawą o muzeach”;

3) ustawy z dnia 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (Dz. U. z 2024 r. poz. 87), zwanej dalej „ustawą o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej”;

4) ustawy z dnia 7 maja 1999 r. o ochronie terenów byłych hitlerowskich obozów zagłady (Dz. U. z 2015 r. poz. 2120);

5) ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. z 2022 r. poz. 840 oraz z 2023 r. poz. 951, 1688 i 1904);

6) ustawy z dnia 14 lipca 1983 r. o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach (Dz. U. z 2020 r. poz. 164);

7) ustawy z dnia 27 czerwca 1997 r. o bibliotekach (Dz. U. z 2022 r. poz. 2393);

8) niniejszego statutu.

§ 2. 1. Organizatorem Muzeum jest minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, zwany dalej „Ministrem”.

2. Muzeum jest instytucją kultury wpisaną do rejestru instytucji kultury prowadzonego przez Ministra pod numerem RIK 22/92.

3. Muzeum jest wpisane do Państwowego Rejestru Muzeów prowadzonego przez Ministra pod numerem PRM/25/98.

4. Muzeum posiada osobowość prawną.

§ 3. 1. Muzeum może posługiwać się nazwą skróconą w brzmieniu: „Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau” lub „Muzeum Auschwitz-Birkenau”.

2. Dopuszcza się odpowiednie tłumaczenie nazwy oraz nazw skróconych Muzeum w innych wersjach językowych.

§ 4. Minister zapewnia środki potrzebne do utrzymania i rozwoju Muzeum oraz bezpieczeństwo i integralność zbiorom zgromadzonym przez Muzeum.

§ 5. 1. Siedzibą Muzeum jest Oświęcim.

2. Terenem działania Muzeum jest terytorium Rzeczpospolitej Polskiej i zagranica.

§ 6. Muzeum używa okrągłej pieczęci z wizerunkiem orła ustalonym dla godła Rzeczypospolitej Polskiej oraz nazwą Muzeum w otoku w brzmieniu: „Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu”.

Rozdział 2

Zakres działania Muzeum oraz rodzaj gromadzonych zbiorów

§ 7. 1. Zakres działania Muzeum obejmuje:

1) opiekę nad częścią terenów byłego niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego i zagłady Auschwitz-Birkenau, zwanego dalej „KL Auschwitz” wraz z wszelkimi znajdującymi się tam zabudowaniami i urządzeniami, stanowiącymi Pomnik Męczeństwa oraz trwałą ochronę dziedzictwa kulturalnego;

2) upowszechnianie historii, a także upamiętnianie oraz dokumentowanie zagłady i męczeństwa ofiar KL Auschwitz.

2. Muzeum gromadzi zbiory związane w szczególności z historią KL Auschwitz oraz jego więźniów i ofiar, historią innych obozów koncentracyjnych i ośrodków zagłady, II wojny światowej, a także działalności Muzeum. Muzeum sprawuje opiekę nad częścią terenów, o której mowa w ust. 1 pkt 1, oraz obiektami objętymi wpisem do rejestru zabytków.

3. Muzeum gromadzi w szczególności następujące rodzaje zbiorów:

1) muzealia:

a) przedmioty osobiste zrabowane więźniom, przedmioty związane z administracją obozu i jego funkcjonowaniem, narzędzia terroru i śmierci, przedmioty wykonane przez więźniów w obozie,

b) sztukę obozową oraz powojenną o tematyce obozowej wykonaną przez byłych więźniów;

2) zabytki archeologiczne pozyskane podczas prac prowadzonych na terenie Muzeum, a także poza jego granicami, związane bezpośrednio z funkcjonowaniem obozu;

3) archiwalia:

a) dokumentację aktową, w tym dokumentację kartograficzną obejmującą mapy i plany,

b) dokumentację fotograficzną,

c) dokumentację audiowizualną,

d) mikrofilmy;

4) zbiory biblioteczne, w tym m.in.:

a) literaturę dokumentalną,

b) literaturę naukową i popularnonaukową,

c) literaturę piękną;

5) depozyty.

§ 8. Działania, o których mowa w § 7, Muzeum realizuje poprzez prowadzenie działalności kulturalnej obejmującej w szczególności:

1) sprawowanie opieki nad zabytkami będącymi w posiadaniu Muzeum;

2) gromadzenie, katalogowanie, inwentaryzowanie, dokumentowanie, badanie i naukowe opracowywanie zbiorów;

3) przechowywanie zbiorów w warunkach zapewniających im właściwy stan zachowania i bezpieczeństwo;

4) zabezpieczanie i konserwację zbiorów;

5) udostępnianie zbiorów oraz terenów wraz ze znajdującymi się na nich obiektami do celów edukacyjnych i naukowych;

6) badania naukowe;

7) działalność edukacyjną prowadzoną m.in. w ramach Międzynarodowego Centrum Edukacji o Auschwitz i Holokauście, o którym mowa w § 14, obejmującą w szczególności konferencje, seminaria, warsztaty, wykłady, a także zapewnienie opieki merytorycznej w trakcie zwiedzania;

8) działalność wydawniczą;

9) organizowanie wystaw stałych i czasowych;

10) organizowanie uroczystości upamiętniających wydarzenia związane z historią KL Auschwitz;

11) zapewnianie właściwych warunków zwiedzania oraz korzystania ze zbiorów i zgromadzonych informacji;

12) działalność archiwalną;

13) działalność biblioteczną;

14) współpracę z muzeami i innymi podmiotami oraz inspirowanie inicjatyw społecznych dotyczących działalności Muzeum.

Rozdział 3

Organy nadzorujące i zarządzające oraz doradcze Muzeum

§ 9. Nadzór nad działalnością Muzeum sprawuje Minister.

§ 10. 1. Muzeum jest zarządzane przez Dyrektora Muzeum, zwanego dalej „Dyrektorem”.

2. Dyrektora powołuje i odwołuje Minister w trybie i na zasadach określonych w ustawie o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej.

3. Dyrektor kieruje działalnością Muzeum przy pomocy trzech zastępców.

4. Zastępców dyrektora powołuje i odwołuje Dyrektor w uzgodnieniu z Ministrem.

§ 11. 1. Dyrektor odpowiada za prawidłową realizację działalności statutowej oraz właściwe gospodarowanie mieniem i środkami finansowymi Muzeum.

2. Do zakresu działania Dyrektora należy w szczególności:

1) kierownictwo w sprawach działalności statutowej i administracyjnej;

2) nadzór nad zbiorami i ich ewidencjonowaniem oraz nad majątkiem Muzeum;

3) reprezentowanie Muzeum na zewnątrz;

4) przedstawianie Ministrowi i właściwym instytucjom i organom nadzoru planów rzeczowych i finansowych, sprawozdań oraz wniosków finansowych;

5) aprobowanie wydatków finansowych w granicach posiadanego budżetu;

6) nadzór nad redakcją publikacji muzealnych;

7) wydawanie zarządzeń;

8) nadzór nad kontrolą wewnętrzną;

9) wykonywanie uprawnień przewidzianych dla podmiotu, który utworzył bibliotekę, określonych w odrębnych przepisach;

10) zawieranie i rozwiązywanie umów o pracę z pracownikami Muzeum oraz podejmowanie decyzji wynikających ze stosunku pracy;

11) tworzenie warunków umożliwiających planowanie i realizowanie w Muzeum zadań obronnych oraz zadań w obszarze zarządzania kryzysowego, określonych odrębnymi przepisami.

§ 12. 1. Przy Muzeum działa Rada Muzeum w zakresie określonym w art. 11 ustawy o muzeach.

2. Członków Rady Muzeum powołuje i odwołuje Minister.

3. Rada Muzeum składa się z 10 członków.

§ 13. Organem opiniodawczo-doradczym w zakresie działalności Muzeum jest Międzynarodowa Rada Oświęcimska przy Prezesie Rady Ministrów, której funkcjonowanie regulują odrębne przepisy.

Rozdział 4

Organizacja Muzeum

§ 14. W Muzeum działa Międzynarodowe Centrum Edukacji o Auschwitz i Holokauście.

§ 15. Organizację wewnętrzną Muzeum, w tym zakresy zadań komórek organizacyjnych i samodzielnych stanowisk pracy, określa regulamin organizacyjny nadawany przez Dyrektora, z zastrzeżeniem art. 13 ust. 3 ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej.

Rozdział 5

Gospodarka finansowa Muzeum

§ 16. 1. Muzeum prowadzi gospodarkę finansową na zasadach określonych w ustawie o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej i innych obowiązujących w tym zakresie przepisach prawa.

2. Majątek Muzeum wykorzystuje się do celów wynikających z zakresu działania Muzeum.

3. Majątek Muzeum stanowią nieruchomości i ruchomości będące jego własnością oraz przysługujące Muzeum inne prawa majątkowe.

§ 17. 1. Muzeum sporządza sprawozdanie finansowe zgodnie z przepisami ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2023 r. poz. 120, 295 i 1598).

2. Podstawą gospodarki finansowej jest plan finansowy ustalony przez Dyrektora, z zachowaniem wysokości dotacji Ministra.

3. Dyrektor zapewnia terminowe sporządzenie rocznego sprawozdania finansowego, obligatoryjne jego zbadanie przez firmę audytorską i przedłożenie do zatwierdzenia Ministrowi.

4. Organem zatwierdzającym roczne sprawozdanie finansowe jest Minister.

5. Wyboru podmiotu uprawnionego do badania lub przeglądu sprawozdania finansowego dokonuje Minister.

§ 18. Źródłami finansowania działalności Muzeum są:

1) dotacje przekazywane przez Ministra, w tym:

a) dotacje podmiotowe na finansowanie działalności bieżącej w zakresie realizowanych zadań statutowych, w tym na utrzymanie i remonty obiektów,

b) dotacje celowe na finansowanie lub dofinansowanie kosztów realizacji inwestycji,

c) dotacje celowe na realizację wskazanych zadań i programów;

2) przychody z prowadzonej działalności, w tym ze sprzedaży składników majątku ruchomego;

3) przychody z najmu i dzierżawy składników majątkowych;

4) dotacje z budżetu jednostek samorządu terytorialnego;

5) środki otrzymane od osób fizycznych i prawnych oraz z innych źródeł.

§ 19. 1. Muzeum może, na zasadach przewidzianych w obowiązujących przepisach, prowadzić jako dodatkową, działalność gospodarczą, o ile działalność ta nie spowoduje ograniczenia realizacji zadań statutowych Muzeum.

2. Działalność, o której mowa w ust. 1, może być prowadzona w zakresie usługowym, handlowym i wytwórczym, w tym:

1) wynajmu oraz dzierżawy majątku ruchomego i nieruchomego Muzeum;

2) prowadzenia hostelu;

3) sprzedaży publikacji własnych i obcych;

4) towarów i usług związanych z obsługą odwiedzających Muzeum;

5) organizacji wydarzeń edukacyjnych na zlecenie podmiotów trzecich;

6) usług wizerunkowych i informacyjnych;

7) usług z dziedziny konserwacji na zlecenie podmiotów trzecich.

3. Dochód z działalności gospodarczej wykorzystuje się wyłącznie w celu finansowania działalności statutowej Muzeum.

§ 20. 1. Do dokonywania czynności prawnych w imieniu Muzeum, w tym do składania oświadczeń w zakresie jego praw i obowiązków finansowych i majątkowych jest uprawniony Dyrektor.

2. Dyrektor może ustanawiać pełnomocników do dokonywania czynności prawnych w imieniu Muzeum, określając zakres pełnomocnictwa.

3. Udzielenie i odwołanie pełnomocnictwa podlega ujawnieniu w rejestrze instytucji kultury prowadzonym przez Ministra, za wyjątkiem pełnomocnictw procesowych.

Rozdział 6

Postanowienia końcowe

§ 21. Połączenia, podziału lub likwidacji Muzeum może dokonać Minister w trybie określonym w ustawie o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej.

§ 22. Zmian statutu dokonuje się w trybie określonym dla jego nadania.