§ 1. Zarządzenie określa:

1) organ właściwy w sprawach regulacji gospodarki energetycznej w jednostkach organizacyjnych podległych Ministrowi Obrony Narodowej lub przez niego nadzorowanych, zwanych dalej „jednostkami organizacyjnymi”;

2) strukturę organizacyjną, zakres obowiązków i kompetencje Wojskowej Inspekcji Gospodarki Energetycznej, zwanej dalej „WIGE”;

3) tryb i organizację przeprowadzania kontroli przez WIGE;

4) rodzaje urządzeń, techniki wojskowej lub uzbrojenia, przy których eksploatacji jest wymagane posiadanie świadectwa kwalifikacyjnego;

5) właściwość Wojskowych Energetycznych Komisji Kwalifikacyjnych powoływanych przez Ministra Obrony Narodowej, zwanego dalej Ministrem”;

6) osoby odpowiedzialne oraz sprawujące nadzór nad eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci energetycznych w jednostkach organizacyjnych oraz ich obowiązki.

§ 2. Użyte w zarządzeniu określenia oznaczają:

1) kontrola (czynności kontrolne) – celową i zorganizowaną działalność zespołu prowadzoną w jednostce kontrolowanej, na podstawie imiennego upoważnienia do jej przeprowadzenia;

2) kontrolujący – Szefa WIGE, Zastępcę Szefa WIGE, szefa (dyrektora) delegatury WIGE, kierownika, głównego specjalistę, starszego specjalistę, starszego inspektora, inspektora;

3) kierownik jednostki kontrolowanej – dowódcę, szefa, dyrektora, komendanta, prezesa lub inną osobę stojącą na czele jednostki organizacyjnej, która kieruje całokształtem działalności tej jednostki, w tym również osobę pełniącą jego obowiązki;

4) organy kontroli – organy, o których mowa w odrębnych przepisach dotyczących działalności kontrolnej w resorcie obrony narodowej, oraz uprawnione wojskowe specjalistyczne organy podległe Ministrowi;

5) energia, ciepło, paliwa, urządzenia, instalacje, sieci, przedsiębiorstwo energetyczne, regulacja, taryfa – energię, ciepło, paliwa, urządzenia, instalacje, sieci, przedsiębiorstwo energetyczne, regulację, taryfę, w rozumieniu art. 3 pkt 1-3, 9, 10, 11, 12 oraz 15 i 17 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne, zwanej dalej „ustawą”;

6) koncesja – koncesję w rozumieniu przepisów ustawy;

7) nieetatowy energetyk – żołnierza lub pracownika wojska, któremu powierzono wykonywanie obowiązków energetyka, posiadającego wykształcenie techniczne (wyższe lub średnie) oraz właściwe kwalifikacje, potwierdzone świadectwem w zakresie dozoru nad eksploatacją energetycznych urządzeń techniki wojskowej lub uzbrojenia;

8) energetyczne urządzenia techniki wojskowej lub uzbrojenia – urządzenia uzbrojenia i sprzętu wojskowego (UiSW) wymienione w załączniku Nr 4 do niniejszego zarządzenia, bez ograniczeń mocy.

§ 3. Organem właściwym w sprawach regulacji gospodarki paliwami i energią dla jednostek organizacyjnych jest WIGE.

§ 4. Zadaniem WIGE jest kontrola przestrzegania przepisów ustawy i zasad prowadzenia racjonalnej gospodarki paliwami i energią w jednostkach organizacyjnych.

§ 5. WIGE, jako uprawniony wojskowy specjalistyczny organ, podlega Ministrowi, a bezpośrednie podporządkowanie określają odrębne przepisy.

§ 6. W skład WIGE wchodzą – Biuro WIGE w Warszawie oraz delegatury WIGE z siedzibą:

1) w Bydgoszczy;

2) w Krakowie;

3) we Wrocławiu.

§ 7. Działalnością WIGE kieruje Szef, który jest przełożonym stanu osobowego Biura WIGE oraz delegatur WIGE.

§ 8. Szczegółowy obszar działania Wydziału Kontroli w Biurze WIGE oraz delegatur WIGE, określa załącznik Nr 1 do niniejszego zarządzenia.

§ 9. Szef WIGE, w uzasadnionych przypadkach, może zlecić podległym komórkom organizacyjnym wykonywanie czynności na obszarze innym, niż wynikający z właściwości, określonych w załączniku Nr 1 do niniejszego zarządzenia.

§ 11. Do zakresu kompetencji i obowiązków Kierownika Wydziału Kontroli w Biurze WIGE oraz szefów (dyrektorów) delegatur WIGE należy:

1) wykonywanie kontroli prowadzenia gospodarki paliwami i energią w jednostkach organizacyjnych, stosownie do § 8 i 9;

2) kontrola stosowania ograniczeń w dostarczaniu i poborze paliw gazowych, energii elektrycznej lub ciepła, stosownie do art. 11 ustawy;

3) kontrolowanie posiadania wymaganych kwalifikacji przez osoby zajmujące się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci energetycznych;

4) występowanie do kierowników jednostek kontrolowanych o okresowe lub trwałe wycofanie z eksploatacji określonych urządzeń, instalacji i sieci energetycznych, w celu zapobieżenia:

a) zagrożeniom bezpieczeństwa obsługi, mienia lub otoczenia,

b) nieuzasadnionemu zużywaniu paliw i energii,

c) zagrożeniom wystąpienia awarii lub pożaru;

5) kontrolowanie parametrów jakościowych dostaw i obsługi odbiorców w zakresie obrotu paliwami i energią;

6) występowanie do właściwych przełożonych o ukaranie winnych naruszeń, o których mowa w art. 56 ustawy;

7) opiniowanie dokumentów, o których mowa w § 48;

8) kontrola stosowania przez przedsiębiorstwa energetyczne stawek opłat, zawartych w taryfach;

9) uzgadnianie nowatorskich rozwiązań technicznych i technologicznych w zakresie racjonalizacji gospodarki paliwami i energią dla jednostek organizacyjnych;

10) udzielanie pomocy w opracowywaniu i realizacji gminnych planów zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe, w części dotyczącej jednostek organizacyjnych;

11) prowadzenie doradztwa technicznego i ekonomicznego oraz popularyzacja zasad racjonalnego i oszczędnego gospodarowania paliwami i energią w eksploatacji urządzeń, instalacji i sieci, o których mowa w art. 51 ustawy;

12) kontrola przestrzegania przepisów z obszaru właściwości WIGE, dotyczących modernizacji systemów energetycznych z udziałem pozabudżetowych środków, w resorcie obrony narodowej;

13) prowadzenie szkoleń dla nieetatowych energetyków;

14) współpraca z właściwymi terytorialnie oddziałami Urzędu Regulacji Energetyki;

15) wykonywanie innych zadań, postawionych przez Szefa WIGE, w zakresie dotyczącym gospodarki paliwami i energią.

§ 12. Kontrola w zakresie, o którym mowa w § 11 pkt 1-3, 5, 8 i 12, polega w szczególności na:

1) ustaleniu stanu faktycznego w badanym zakresie i jego udokumentowaniu;

2) porównaniu stwierdzonego stanu ze stanem wymaganym, określonym przepisami prawa, decyzjami i wytycznymi Ministra, normami oraz innymi przepisami określającymi zakres działania jednostki kontrolowanej;

3) określeniu przyczyn i skutków występujących różnic pomiędzy stanem stwierdzonym, a stanem wymaganym oraz ewentualnym wskazaniu odpowiedzialnych za nie osób;

4) wskazaniu sposobów umożliwiających usunięcie stwierdzonych nieprawidłowości.

§ 13. Do przeprowadzenia kontroli uprawnia imienne upoważnienie wraz z legitymacją służbową lub innym dokumentem tożsamości. Wzór upoważnienia określa załącznik Nr 2 do niniejszego zarządzenia.

§ 14. Kontrolujący, po przybyciu do jednostki kontrolowanej, zapoznaje jej kierownika z tematem kontroli, w zakresie niezbędnym do realizacji czynności kontrolnych.

§ 15. Czynności kontrolne wykonuje się w miejscu i czasie wykonywania zadań przez jednostkę kontrolowaną, a w uzasadnionych przypadkach również w dniach wolnych od pracy i poza godzinami służbowymi, według ustaleń przewodniczącego zespołu kontrolującego.

§ 16. Pobranie dokumentów i przedmiotów rzeczowych powinno odbywać się w obecności osób odpowiedzialnych za kontrolowane zagadnienia.

§ 17. W celu ustalenia stanu obiektu (urządzeń, instalacji, sieci energetycznych) lub innych składników majątkowych, kontrolujący przeprowadzają oględziny.

§ 18. Oględziny, o których mowa w § 17, przeprowadza się w obecności osoby odpowiedzialnej za przedmiot (obiekt) poddany oględzinom, a w razie jej nieobecności – pracownika wyznaczonego przez kierownika jednostki kontrolowanej.

§ 19. Kontrolujący mogą sporządzić lub zlecić jednostce kontrolowanej wykonanie niezbędnych kserokopii, odpisów oraz wyciągów z dokumentów, jak również zestawień i obliczeń opartych na dokumentach. Zgodność kopii, odpisów, wyciągów, zestawień i obliczeń, opartych na dokumentach finansowo-księgowych potwierdza główny księgowy, a pozostałych – kierownik komórki, w której te dokumenty występują.

§ 20. Żołnierze (pracownicy) jednostki kontrolowanej są obowiązani udzielić w wyznaczonym terminie wyjaśnień ustnych lub pisemnych w sprawach związanych z przedmiotem kontroli.

§ 21. Kontrolujący, w razie ujawnienia w toku kontroli rażących nieprawidłowości w prowadzeniu gospodarki paliwami i energią, występują do kierownika jednostki kontrolowanej z wnioskiem o wydanie poleceń natychmiastowego ich usunięcia.

§ 22. Szef WIGE lub szef (dyrektor) delegatury WIGE może wydać decyzje o okresowym lub trwałym wycofaniu z eksploatacji, w określonym terminie, urządzeń, instalacji i sieci energetycznych, przekraczających uzasadniony technicznie poziom zużycia, powodujących straty paliw i energii lub nie spełniających wymogów ochrony środowiska.

§ 23. W przypadku stwierdzenia bezpośredniego zagrożenia bezpieczeństwa obsługi lub otoczenia, kontrolujący mają prawo nakazać natychmiastowe wyłączenie z eksploatacji urządzeń, instalacji i sieci energetycznych.

§ 24. Kontrolujący są uprawnieni do:

1) swobodnego wstępu o każdej porze do obiektów i pomieszczeń w jednostce kontrolowanej w zakresie dotyczącym kontrolowanej dziedziny, bez potrzeby uzyskiwania dodatkowych dokumentów upoważniających, z zachowaniem wymagań, wynikających z przepisów o ochronie informacji niejawnych, o ochronie osób i mienia oraz Regulaminu Ogólnego Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej;

2) wglądu do wszelkich dokumentów związanych z kontrolowaną dziedziną działalności, pobierania oraz zabezpieczania dokumentów i innych materiałów dowodowych, z zachowaniem przepisów o ochronie informacji niejawnych;

3) zasięgania niezbędnych informacji w jednostkach nie kontrolowanych w związku z prowadzoną kontrolą;

4) dostępu do urządzeń, instalacji i sieci;

5) przeprowadzenia oględzin, prób, pomiarów i innych czynności kontrolnych, niezbędnych do oceny stanu gospodarki paliwami i energią;

6) wglądu do protokołów (notatek) z kontroli przeprowadzonych przez inne organy kontroli, z obszaru tematycznie związanego z prowadzoną kontrolą.

§ 25. Kontrolujący dokonują ustaleń stanu faktycznego na podstawie czynności kontrolnych, o których mowa w § 24.

§ 26. Kierownik jednostki kontrolowanej zapewnia kontrolującym warunki i środki niezbędne do sprawnego przeprowadzenia kontroli, w tym pomieszczenie z dostępem do wojskowej stacji telefonicznej (WST) z uprawnieniami do łączności w resortowej sieci międzygarnizonowej.

§ 27. Kontrolowani, w szczególności, są obowiązani:

1) wskazać osoby odpowiedzialne za gospodarkę paliwami i energią oraz wyznaczyć osoby koordynujące zbieranie i dostarczanie kontrolującym żądanych materiałów;

2) współpracować z kontrolującymi oraz udzielać im pomocy w czynnościach kontrolnych;

3) przedkładać, na żądanie kontrolujących, wszelkie dokumenty i materiały w zakresie objętym kontrolą oraz dokonywać z nich niezbędnych odpisów, kopii, wyciągów, zestawień, obliczeń, z zachowaniem przepisów o ochronie informacji niejawnych;

4) terminowo udzielać wyjaśnień ustnych lub pisemnych, w zakresie objętym kontrolą;

5) udostępniać kontrolującym, w miarę możliwości, urządzenia techniczne i środki transportu;

6) zapewniać nienaruszalność zabezpieczonych przez kontrolujących dowodów, pozostawionych na przechowanie w jednostce kontrolowanej;

7) przedstawiać wykaz stanowisk pracy, o którym mowa w § 36, oraz świadectw kwalifikacyjnych osób zajmujących się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci energetycznych.

§ 28. Z przeprowadzonej kontroli kontrolujący sporządzają protokół, który powinien zawierać:

1) opis stanu faktycznego stwierdzonego w toku kontroli, w tym ustalone nieprawidłowości,

osoby za nie odpowiedzialne oraz przyczyny i skutki powstania tych nieprawidłowości;

2) wskazanie przepisów, które zostały naruszone;

3) wnioski i zalecenia pokontrolne.

§ 29. Jeżeli po sporządzeniu protokołu, o którym mowa w § 28, przed jego podpisaniem, zgłoszone zostaną umotywowane zastrzeżenia, co do faktów zapisanych w protokole, kontrolujący powinien je zbadać, a po uznaniu ich zasadności, uwzględnić w protokole.

§ 30. Protokół, o którym mowa w § 28, podpisuje przewodniczący zespołu kontrolującego i kierownik jednostki kontrolowanej, a w razie jego nieobecności osoba pełniąca jego obowiązki.

§ 31. Protokół, o którym mowa w § 28, przesyła się do przełożonego kierownika jednostki kontrolowanej oraz pozostałych osób wymienionych w rozdzielniku.

§ 32. Kierownik jednostki kontrolowanej, w ciągu 14 dni od dnia otrzymania zaleceń pokontrolnych, może odwołać się od wyznaczonego terminu lub określonego zakresu wykonania zaleceń, do właściwego organu nadrzędnego nad przeprowadzającym kontrolę za pośrednictwem organu przeprowadzającego kontrolę.

§ 33. Kierownik jednostki kontrolowanej, w wyznaczonym terminie, składa pisemny meldunek o stanie realizacji zaleceń do bezpośredniego przełożonego oraz organu, który przeprowadził kontrolę.

§ 34. W celu uzyskania wybranych informacji o stanie gospodarki energetycznej, sprawdzenia realizacji zaleceń pokontrolnych lub w innych uzasadnionych przypadkach, może być stosowane postępowanie kontrolne w ograniczonym zakresie.

§ 35. Z postępowania, o którym mowa w § 34, sporządza się notatkę służbową, którą podpisuje kontrolujący, a z jej treścią zapoznaje się – za podpisem – kierownik jednostki kontrolowanej.

§ 36. Jednostki organizacyjne powinny posiadać wykaz stanowisk pracy, na których wymagane jest posiadanie kwalifikacji w zakresie eksploatacji urządzeń, instalacji i sieci energetycznych, zgodnie ze wzorem, stanowiącym załącznik Nr 3 do niniejszego zarządzenia.

§ 37. Rodzaje urządzeń, instalacji i sieci energetycznych, przy których eksploatacji jest

wymagane posiadanie świadectwa kwalifikacyjnego, określają:

1) w odniesieniu do urządzeń techniki wojskowej lub uzbrojenia – załącznik Nr 4 do niniejszego zarządzenia;

2) w odniesieniu do pozostałych urządzeń, instalacji i sieci energetycznych – załącznik Nr 1 do rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 28 kwietnia 2003 r. w sprawie szczegółowych zasad stwierdzania posiadania kwalifikacji przez osoby zajmujące się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci (Dz. U. Nr 89, poz. 828 i Nr 129, poz. 1184 oraz z 2005 r. Nr 141, poz. 1189).

§ 38. Sprawdzenia posiadania kwalifikacji, w stosunku do osób zajmujących się eksploatacją urządzeń i instalacji elektrycznych, cieplnych i gazowych w jednostkach organizacyjnych, dokonują w drodze egzaminu:

1) Wojskowe Energetyczne Komisje Kwalifikacyjne, powołane przez Ministra – w odniesieniu do urządzeń techniki wojskowej lub uzbrojenia;

2) Wojskowa Energetyczna Komisja Kwalifikacyjna Nr 1 przy WIGE, powołana przez Ministra – w odniesieniu do urządzeń techniki wojskowej lub uzbrojenia oraz do pozostałych urządzeń, instalacji i sieci energetycznych;

3) komisje kwalifikacyjne, powołane przez Prezesa URE – w odniesieniu do pozostałych urządzeń, instalacji i sieci energetycznych.

§ 39. Za przeprowadzenie egzaminu, o którym mowa w § 38 pkt 1 i 2, egzaminującym przysługuje łącznie wynagrodzenie w wysokości 20 zł. za jednego egzaminowanego, na podstawie umowy zlecenia, zawartej z oddziałem gospodarczym obsługującym Wojskową Energetyczną Komisję Kwalifikacyjną.

§ 40. Wypłata należności poszczególnym członkom komisji za przeprowadzone egzaminy będzie dokonywana według stawek zawartych w regulaminie działalności Wojskowej Energetycznej Komisji Kwalifikacyjnej, zatwierdzonym przez kierownika jednostki, przy której została powołana komisja, w cyklu kwartalnym, zgodnie z protokołem rozliczeniowym sporządzonym przez sekretarza komisji i zatwierdzonym przez przewodniczącego Wojskowej Energetycznej Komisji Kwalifikacyjnej.

§ 41. W sprawach dotyczących powołania i działalności Wojskowych Energetycznych Komisji Kwalifikacyjnych, nie uregulowanych w niniejszym zarządzeniu, stosuje się przepisy rozporządzenia, o którym mowa w § 37 pkt 2, oraz regulamin działalności Wojskowej Energetycznej Komisji Kwalifikacyjnej.

§ 42. Kierownicy przedsiębiorstw energetycznych, o których mowa w § 10 pkt 6, występują do Szefa WIGE o udzielenie koncesji i zatwierdzenie taryf dla ciepła.

§ 43. Realizacja zadań w jednostkach organizacyjnych powinna uwzględniać zasady racjonalnego gospodarowania paliwami i energią, przy zachowaniu wymogów bezpieczeństwa obsługi i otoczenia oraz ochrony środowiska.

§ 44. Za organizację eksploatacji, stan techniczny oraz zapewnienie obsługi urządzeń, instalacji i sieci energetycznych przez osoby o odpowiednich kwalifikacjach odpowiada kierownik jednostki organizacyjnej.

§ 45. W jednostkach organizacyjnych eksploatację urządzeń, instalacji i sieci energetycznych prowadzą etatowe osoby funkcyjne, posiadające świadectwa kwalifikacyjne, o których mowa w § 37, według zasad określonych w obowiązujących przepisach, normach i instrukcjach eksploatacji.

§ 46. W jednostkach organizacyjnych, w których eksploatowane są energetyczne urządzenia techniki wojskowej lub uzbrojenia, a nie występuje etatowe stanowisko dozoru nad tymi urządzeniami, kierownik jednostki organizacyjnej wyznacza nieetatowego energetyka, dla którego określa zadania obejmujące w szczególności:

1) kontrolę eksploatacji energetycznych urządzeń techniki wojskowej lub uzbrojenia, w zakresie przestrzegania wymogów zawartych w obowiązujących przepisach, normach i instrukcjach eksploatacji;

2) sprawowanie nadzoru nad przestrzeganiem wymogu posiadania świadectw kwalifikacyjnych;

3) sprawdzanie ukompletowania urządzeń techniki wojskowej lub uzbrojenia w elektroizolacyjny sprzęt ochronny i narzędzia pracy oraz zgodności ich użytkowania z obowiązującymi przepisami;

4) składanie kierownikowi jednostki organizacyjnej meldunków o stwierdzonych nieprawidłowościach w stanie technicznym i eksploatacji energetycznych urządzeń techniki wojskowej lub uzbrojenia;

5) opracowywanie w porozumieniu z osobami funkcyjnymi odpowiedzialnymi za eksploatację urządzeń techniki wojskowej lub uzbrojenia wykazu, o którym mowa w § 36;

6) organizowanie szkoleń dla osób prowadzących eksploatację energetycznych urządzeń techniki wojskowej lub uzbrojenia;

7) udział w szkoleniach prowadzonych przez WIGE.

§ 47. Nieetatowy energetyk, zadania określone w § 46, wykonuje jako czynności o charakterze stałym, za które przysługuje mu dodatkowe wynagrodzenie, według odrębnych przepisów.

§ 48. Organy realizujące zadania inwestycyjne i remontowe w kompleksach wojskowych obowiązane są przedstawiać do zaopiniowania przez WIGE w szczególności:

1) programy organizacyjno-użytkowe;

2) programy inwestycji;

3) koncepcje programowo-przestrzenne;

4) opracowania studialne;

w zakresie dotyczącym:

a) budowy, rozbudowy lub przebudowy podstawowych oraz awaryjnych źródeł energii,

b) budowy, rozbudowy lub przebudowy przyłączy i sieci: elektroenergetycznych, cieplnych i gazu ziemnego,

c) montażu lub wymiany instalacji, urządzeń odbiorczych energii cieplnej, elektrycznej i gazu o łącznej mocy powyżej 50 kW dla każdego rodzaju energii

oraz audyty i bilanse energetyczne.

§ 49. W sprawach dotyczących regulacji gospodarki paliwami i energią w jednostkach organizacyjnych, nie objętych przepisami niniejszego zarządzenia, stosuje się przepisy wydane na podstawie ustawy.

§ 50. Traci moc decyzja Nr 22/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 15 stycznia 2007 r. w sprawie gospodarki energetycznej w resorcie obrony narodowej (Dz. Urz. MON Nr 2, poz. 20).

§ 51. Zarządzenie wchodzi w życie z dniem 1 kwietnia 2011 r.