Na podstawie § 1 pkt 8 lit. c oraz § 2 pkt 14 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 9 lipca 1996 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra Obrony Narodowej (Dz. U. Nr 94, poz. 426), w związku z decyzją Nr 258/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 czerwca 2007 r. w sprawie powołania resortowego Zespołu do spraw wdrażania systemu kontraktowania usług poza Siłami Zbrojnymi Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. Urz. MON Nr 12, poz. 143 oraz z 2008 r. Nr 4 poz. 32) w celu wdrożenia przedmiotowego systemu ustala się, co następuje:

1. Z dniem 1 lipca 2008 r. wprowadza się do realizacji system kontraktowania usług poza Siłami Zbrojnymi Rzeczypospolitej Polskiej. Jego funkcjonowanie określa „Koncepcja wdrażania w resorcie obrony narodowej systemu kontraktowania usług poza Siłami Zbrojnymi Rzeczypospolitej Polskiej”, zwana dalej „Koncepcją”, stanowiąca załącznik Nr 1 do decyzji oraz harmonogram jej wdrażania, stanowiący załącznik Nr 2 do decyzji.

2. Przewidywane do kontraktowania poza Siłami Zbrojnymi Rzeczypospolitej Polskiej usługi ujęte w Koncepcji, są priorytetowymi dla odciążenia wojska od działalności nie wynikającej z pełnienia funkcji militarnych, a zakres ich wdrażania będzie determinowany potrzebami Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, zwanych dalej „Siłami Zbrojnymi^”.

3. Organizatorem systemu kontraktowania usług poza Siłami Zbrojnymi jest Szef Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych, który na podstawie wniosków i analiz ekonomiczno-finansowych ocenia zasadność i zakres usług oraz planuje środki na ich realizację. Szef Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych we współdziałaniu z dyrektorami (szefami) komórek organizacyjnych Ministerstwa Obrony Narodowej, dowódcami: rodzajów Sił Zbrojnych oraz Garnizonu Warszawa, Szefem Inspektoratu Wojskowej Służby Zdrowia i Komendantem Głównym Żandarmerii Wojskowej uczestniczy w planowaniu rzeczowo-finansowym w tym zakresie oraz monitoruje realizację kontraktowanych usług.

3a. W celu zapewnienia zabezpieczenia żywienia stanów osobowych na wypadek sytuacji kryzysowej oraz osiągania wyższych stanów gotowości bojowej w jednostkach wojskowych nie posiadających możliwości przygotowywania posiłków, dowódcy jednostek wojskowych (dysponenci budżetu III stopnia) mogą za pisemną zgodą dysponenta budżetu II stopnia zawierać umowy ramowe w celu ustalenia warunków dotyczących zamówień publicznych w przedmiocie usług żywienia i dostaw żywności.

3b. Klauzule gotowości wykonawcy (wykonawców) udzielenia zamówień na podstawie umowy ramowej, o której mowa w pkt 3a, nie mogą przewidywać z tego tytułu żadnego wynagrodzenia.

3c. W umowach, o których mowa w pkt 3a i 3b, należy zapewnić prawną ochronę interesów Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, w tym w zakresie gwarantowania przez wykonawcę wykonania zamówienia udzielonego w wyniku realizacji umowy ramowej.

4. Dowódcy: rodzajów Sił Zbrojnych oraz Garnizonu Warszawa, Szef Inspektoratu Wojskowej Służby Zdrowia i Komendant Główny Żandarmerii Wojskowej w terminie do dnia 30 marca każdego roku, opracują i prześlą do Szefa Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych ocenę i wnioski z realizacji przedsięwzięć wynikających z wdrażania systemu kontraktowania usług poza Siłami Zbrojnymi za miniony rok.

5. Dysponenci środków budżetowych drugiego stopnia opracują i prześlą do Szefa Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych, do dnia 30 marca każdego roku, analizy kosztów kontraktowania usług poza Siłami Zbrojnymi w poszczególnych obszarach działalności służbowej za miniony rok.

6. Resortowy Zespół do spraw wdrażania systemu kontraktowania usług poza Siłami Zbrojnymi, począwszy od 2010 r. do 30 czerwca każdego roku, dokona oceny stopnia wdrażania systemu kontraktowania usług i analizy skutków jej wprowadzania za miniony rok. Ponadto do końca 2011 r., na podstawie zebranych doświadczeń i analiz, dokona uszczegółowienia przedsięwzięć planowanych do realizacji w drugim etapie wdrażania systemu.

7. Decyzja wchodzi w życie z dniem ogłoszenia, z mocą od dnia podpisania.

Załączniki do decyzji Nr 318/MON Ministra Obrony Narodowej
z dnia 3 lipca 2008 r. (poz. 175)

Załącznik Nr 1

Koncepcja wdrażania w resorcie obrony narodowej systemu kontraktowania usług poza Siłami Zbrojnymi Rzeczypospolitej Polskiej

WSTĘP

Dotychczasowa struktura organizacyjna Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej zwanych dalej „Siłami Zbrojnymi” zakładała pełną ich samowystarczalność w sferze zaspokajania wewnętrznych potrzeb (zakupy, usługi remontowe, transportowe i ochrona), w tym również świadczenie usług socjalno-bytowych, takich jak żywienie, czy też utrzymanie czystości koszar. Możliwość samowystarczalności zapewniała rozbudowana struktura organizacyjna, duża liczba żołnierzy z poboru, a przede wszystkim przepisy wewnętrzne, dopuszczające angażowanie żołnierzy zasadniczej służby wojskowej do wykonywania prac gospodarczych.

Konsekwentne ograniczanie liczby żołnierzy z poboru (nadterminowa zasadnicza służba wojskowa, zawodowa służba wojskowa pełniona na podstawie kontraktu na pełnienie służby terminowej), skracanie czasu trwania zasadniczej służby wojskowej, liczna wymiana doświadczeń z innymi armiami Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego oraz zaangażowanie Polski w misje poza granicami kraju pokazały, że dalsze trwanie przy dotychczasowych rozwiązaniach jest niecelowe zarówno pod względem organizacyjnym jak i ekonomicznym.

Ponadto dbałość o właściwe wykorzystanie środków publicznych narzuca konieczność dokonania przeglądu rozwiązań organizacyjno-prawnych umożliwiających przejrzystość i racjonalizację wykorzystania funduszy przeznaczonych na zabezpieczenie funkcjonowania Sił Zbrojnych.

Efektem powyższego jest między innymi próba przekazania (kontraktowania) na zewnątrz zadań nie-związanych bezpośrednio z podstawową działalnością Sił Zbrojnych, a będących różnymi formami działalności usługowej.

W celu szerokiego wprowadzenia, usystematyzowania, a także ułatwienia dowódcom jednostek wojskowych kontraktujących usługi na rynku cywilnym, Minister Obrony Narodowej powołał decyzją Nr 258/MON z dnia 5 czerwca 2007 r. resortowy Zespół do spraw wdrażania systemu kontraktowania usług poza Siłami Zbrojnymi Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. Urz. MON Nr 12, poz. 143, z późn. zm.), którego głównym celem było, po dokonaniu wielu analiz, opracowanie Koncepcji i harmonogramu wdrażania w resorcie obrony narodowej systemu kontraktowania usług poza Siłami Zbrojnymi Rzeczypospolitej Polskiej.

ZAŁOŻENIA I KIERUNKI KONTRAKTOWANIA USŁUG POZA SIŁAMI ZBROJNYMI RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Reorganizacja Sił Zbrojnych, mająca na celu dalszą ich profesjonalizację, w tym pełne uzawodowienie, wymusza między innymi konieczność poszukiwania działań mających w sposób zdecydowany odciążyć resort obrony narodowej od wykonywania przedsięwzięć, które wprost nie wynikają z wypełniania funkcji militarnych, a absorbują potencjał wojskowy.

Jednym ze sposobów doskonalenia systemu wsparcia i zabezpieczenia logistycznego wojska jest wykorzystywanie zewnętrznych źródeł zaopatrywania i korzystanie z usług świadczonych przez podmioty spoza Sił Zbrojnych. Zmiany strukturalne zachodzące obecnie w systemie kierowania i dowodzenia Siłami Zbrojnymi stwarzają warunki do podejmowania działań kompleksowych w skali wojska, w sferze organizacyjnej i finansowej, w zakresie poszerzenia obszarów zlecanych do realizacji wyspecjalizowanym podmiotom zewnętrznym.

Podstawą do podjęcia takich działań przez Inspektorat Wsparcia Sił Zbrojnych jest następujący zapis zawarty w jego „Zakresie działania”: „Inspektorat Wsparcia jest organem zarządzania systemami kontraktowania usług poza Siłami Zbrojnymi Rzeczypospolitej Polskiej, przy czym zadania te realizuje we współdziałaniu z komórkami organizacyjnymi Ministerstwa Obrony Narodowej, dowództwami rodzajów Sił Zbrojnych i Agencją Mienia Wojskowego. Na podstawie analiz ekonomiczno-organizacyjnych ocenia opłacalność działań oraz określa obszary zadaniowe przedsięwzięć „outsourcingowych”. Planuje środki finansowe na kontraktowanie usług poza wojskiem. Współuczestniczy w planowaniu rzeczowo-finansowym w tym zakresie oraz monitoruje realizowanie kontraktowanych usług”.

W świetle powyższego zapisu Inspektorat Wsparcia Sił Zbrojnych odpowiada za organizację systemu kontraktowania usług poza Siłami Zbrojnymi i współpracuje z komórkami organizacyjnymi Ministerstwa Obrony Narodowej, dowództwami rodzajów Sił Zbrojnych i Agencją Mienia Wojskowego w tym zakresie.

Kontraktowanie usług dla Urzędu Ministra Obrony Narodowej realizuje Departament Administracyjny jako dysponent główny budżetu Urzędu Ministra Obrony Narodowej w systemie decentralnym, na dotychczasowych zasadach.

Obecnie kontraktowanie usług realizowane jest głównie decentralnie, bez koordynacji tego typu przedsięwzięć na szczeblu Sił Zbrojnych. Scentralizowane działania na rzecz pozyskiwania środków zaopatrzenia i sprzętu na rzecz Sił Zbrojnych są realizowane przede wszystkim przez Agencję Mienia Wojskowego i Departament Zaopatrywania Sił Zbrojnych Ministerstwa Obrony Narodowej. W praktyce Agencja dokonuje zakupów w następujących obszarach:

1) materiały pędne i smary (mps);

2) przedmioty zaopatrzenia mundurowego (pzm);

3) żywność na zapasy;

4) sprzęt i oprogramowanie komputerowe;

5) sprzęt i urządzenia powszechnego użytku;

6) paliwa grzewcze.

Dysponując wyspecjalizowanym zespołem Agencja realizuje zakupy, ale również nadzoruje realizację zawartych umów, w tym umów wieloletnich, egzekwuje kary umowne w zakresie sporów na tle niezrealizowanych umów, prowadzi postępowania reklamacyjne. Jej dotychczasowe doświadczenia w tym zakresie wskazują, że mogłaby być jednym z podmiotów, który mógłby podjąć się scentralizowanego kontraktowania usług w wyspecyfikowanych obszarach dla całych Sił Zbrojnych. W przyszłości, w przypadku likwidacji Agencji, jej rolę w centralnym kontraktowaniu dostaw środków materiałowych dla sił zbrojnych przejmie inny, powołany w jej miejsce podmiot. Należy również rozpatrywać możliwość przejęcia części jej zadań przez inne instytucje, które mogłyby centralnie kontraktować dostawy wybranych środków. Mógłby to być Inspektorat Wsparcia Sił Zbrojnych, ale wiązałoby się to z koniecznością zmiany istniejących przepisów oraz dokonania niezbędnych przekształceń organizacyjnych, polegających na utworzeniu w Inspektoracie komórki kontraktowania usług. Dokonując tego należy mieć na uwadze, że proces ów wymagał będzie czasu, a kontraktowanie środków materiałowych dla sił zbrojnych to proces ciągły. Należy więc uwzględniać to, że nie uda się dokonać zmiany obecnego systemu kontraktowania z dnia na dzień. Osobnym i dodatkowym problemem będzie szybkie stworzenie nowego i doświadczonego zespołu, który podoła realizacji kontraktowania dostaw środków dla całych sił zbrojnych.

Podstawą podejmowania decyzji przez poszczególnych dowódców w zakresie kontraktowania usług w podległych im instytucjach i jednostkach wojskowych muszą być wcześniej przeprowadzone wszechstronne analizy ekonomiczne i organizacyjno-prawne, mające za zadanie ocenić w perspektywie bliższej i dalszej celowość planowanych przedsięwzięć i wynikające z tego korzyści finansowe oraz organizacyjne.

Podejmując decyzję o kontraktowaniu usług w danym obszarze zawsze należy kierować się dobrem Sił Zbrojnych, obowiązującymi przepisami w tym zakresie, a w szczególności ustawą z dnia 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2007r. Nr 223, poz. 1655) oraz posiadanymi środkami finansowymi na tę działalność.

W Siłach Zbrojnych istnieje możliwość wdrożenia systemu kontraktowania usług poza wojskiem w czterech podstawowych formach:

1) umów jednorazowych - rocznych;

2) kontraktów długoterminowych - umów wieloletnich;

3) umów ramowych zawartych na okres do czterech lat;

4) otwartych kontraktów długoterminowych - tzw. umów uśpionych, których realizację uruchamia się na sygnał; zapłata będzie następowała za faktycznie wykonane usługi; zleceniodawcy ponosić będą jednak koszty związane z gotowością kontraktora do wykonania usług.

Upatruje się szerokie możliwości zastosowania outsourcingu w zakresie wsparcia i zabezpieczenia potrzeb Sił Zbrojnych, szczególnie w niżej wyspecyfikowanych pięciu obszarach:

1) logistyka;

2) pomoc prawna;

3) usługi administracyjne;

4) ochrona obiektów;

5) infrastruktury.

Duże możliwości zlecania usług poza wojsko generuje logistyka, niemniej w pozostałych obszarach występują także znaczne rezerwy w tym zakresie.

W obszarze logistyki należy podjąć działania outsourcingowe w następujących dziedzinach zadaniowych:

1) serwisowanie i obsługa:

a) uzbrojenia i sprzętu wojskowego,

b) systemów i urządzeń specjalistycznych do ochrony obiektów.

Wskazanym jest zapewnienie serwisowania po okresie gwarancyjnym przez producentów, autoryzowanych przedstawicieli lub podmioty odpowiedzialne za wprowadzenie do obrotu nowo wprowadzonego na wyposażenie Sił Zbrojnych uzbrojenia i sprzętu wojskowego, co jest najprostszą formą outsourcingu i powinno być korzystne ekonomicznie. Powinno to być zagwarantowane w ramach umów wieloletnich zawieranych przez właściwego zamawiającego te usługi.

W przypadku techniki, a szczególnie lotniczej, ze względu na jej specyfikę, przy podejmowaniu decyzji o outsourcingu nie można kierować się jedynie warunkami ekonomicznymi. Bardzo ważnym elementem jest wiarygodność, rzetelność i terminowość realizacji usług.

Serwisowanie nowoczesnego uzbrojenia i sprzętu wojskowego nie może powodować całkowitej likwidacji posiadanego potencjału remontowego jednostek Sił Zbrojnych, gdyż jej posiadanie umożliwiać będzie wykonywanie niezbędnych prac na sprzęcie starej generacji oraz zapewni możliwość wykonywania różnorodnych, drobnych prac i obsług. Outsourcing w zakresie serwisowania nie może też doprowadzić do zaniku zdolności remontowych na czas „W”;

2) zaspokajanie potrzeb w zakresie pozyskania:

a) pojazdów osobowych i ciężarowych (w tym na czas „W” i sytuacjach kryzysowych),

b) samochodów sanitarnych,

c) sprzętu przeładunkowego,

d) maszyn, agregatów i urządzeń specjalistycznych;

3) utylizacja:

a) środków bojowych (nieperspektywicznych),

b) rakietowych materiałów napędowych,

c) wyrobów gumowych,

d) środków chemicznych, odkażalników,

e) odpadów medycznych, przeterminowanych produktów leczniczych i wyrobów medycznych, środków i odpadków weterynaryjnych oraz trucizn,

f) innych odpadów, w tym odpadów kuchennych.

W działalności outsourcingowej priorytetem należy objąć utylizację zbędnych środków bojowych oraz rakietowych materiałów napędowych niemożliwych do zagospodarowania poprzez ich sprzedaż lub darowiznę. Podejmowane od kilku lat działania w tym zakresie nie przynoszą oczekiwanych rezultatów. Utrzymywanie zbędnych zapasów tych środków wymusza konieczność ponoszenia wysokich nakładów organizacyjno-finansowych na zapewnienie odpowiednich warunków ich przechowywania, w tym utrzymania infrastruktury. Nagromadzone ilości tych środków stanowią realne zagrożenie dla osób i mienia oraz środowiska naturalnego;

4) transport:

a) lotniczy;

b) kolejowy;

c) morski.

Kontraktowaniem usług poza wojskiem należałoby objąć zabezpieczenie usług transportowych przede wszystkim do zabezpieczenia działań poza granicami kraju jednostek sił wysokiej gotowości zdolnych do przerzutu w ciągu „N” dni oraz dla zabezpieczenia obsługi polskich kontyngentów wojskowych;

5) gromadzenie i utrzymywanie zapasów:

a) żywności,

b) umundurowania,

c) paliw,

d) produktów leczniczych i wyrobów medycznych.

Sukcesywne zwiększanie stanu uzawodowienia Sił Zbrojnych, planowane zmniejszenie liczebności wojsk i ograniczenie żołnierzy z poboru obniża możliwości rotacji przez zużycie w ramach wojska utrzymywanych zapasów szczególnie żywności i umundurowania. Odświeżanie zapasów poprzez ich sprzedaż poza wojsko przyniosłoby zbyt duże straty (około 50% wartości). W związku z tym, zapasy tych środków materiałowych zamierza się utrzymywać tylko dla jednostek objętych trzydziestodniowym wskaźnikiem osiągnięcia gotowości bojowej. Dla pozostałych wojsk zabezpieczenie potrzeb nastąpi w formie zakontraktowania gotowości dostaw w określonych terminach (kontrakty uśpione).

W obszarze żywności i żywienia podmioty zamierzające zawierać umowy na realizację usług będą musiały się zobowiązać do przyjęcia (poddanie się) kontroli wojskowych organów sanitarnych i weterynaryjnych zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa żywnościowego i implementowanymi regulacjami organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego.

Zapasy paliw będą utrzymywane na poziomie zapewniającym ich rotację w ramach rocznego zużycia na cele szkoleniowe i bytowe, z uwzględnieniem pojemności posiadanej bazy zbiornikowej spełniającej obowiązujące wymogi ochrony środowiska. Ewentualne brakujące ilości paliw do obowiązujących normatywów zapasów można będzie zabezpieczać w formie kontraktów uśpionych. Dotyczy to w równej mierze paliw używanych powszechnie na rynku (np. Pb-95), jak i paliw wykorzystywanych wyłącznie dla potrzeb Sił Zbrojnych (np. paliwo okrętowe F-75, paliwo lotnicze F-34);

6) zabezpieczenie potrzeb bytowych wojsk:

a) żywienia systemem zleconym,

b) usług pralniczo-naprawczych.

Przewiduje się, że w niedalekiej przyszłości nastąpi zmiana organizacji żywienia w jednostkach operacyjnych, które będą zabezpieczane przez Wojskowe Oddziały Gospodarcze. Zastosowanie outsourcingu w tym obszarze powinno w pierwszym etapie dotyczyć jednostek stacjonarnych typu ośrodki i centra szkolenia oraz jednostek w pełni uzawodowionych. Zlecanie żywienia w warunkach garnizonowych powinno dotyczyć tych jednostek i instytucji, które nie mają możliwości przygotowywania posiłków, w sytuacjach ekonomiczne uzasadnionych lub wynikających ze specyficznych warunków np. załóg okrętów i pływających jednostek pomocniczych. Również na zasadzie rejonowego kontraktowania usług poza wojskiem powinny być świadczone usługi pralniczo-naprawcze.

Również w zakresie usług pralniczych, sanityzacyjnych (sprzątania) usługodawcy muszą wiedzieć, że zawsze poziom tych usług nadzorowany będzie przez Wojskową Inspekcję Sanitarną, która ma prawo do prowadzenia planowych i interwencyjnych kontroli w tych zakładach. Wnioski z przeprowadzanych przez Wojskową Inspekcję Sanitarną kierowane będą do właściwych organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej;

7) utrzymanie nieruchomości wojskowych:

a) konserwacje, remonty, naprawy, kontrole budowlane i ekspertyzy,

b) obsługa i eksploatacja systemów energetycznych, wodno-kanalizacyjnych, gazowych, wentylacyjnych i klimatyzacyjnych,

c) usługi komunalne:

- zakup energii elektrycznej, cieplnej, wody i gazu,

- wywóz nieczystości stałych i płynnych,

- zrzut ścieków,

- utrzymanie czystości pomieszczeń, dróg, chodników, placów i terenów zielonych jednostek wojskowych i instytucji,

- czyszczenie przewodów kominowych,

- dostawa materiałów i sprzętu gospodarczego,

- dezynsekcja i deratyzacja,

- gospodarowanie odpadami komunalnymi.

Planowane uzawodowienie Sił Zbrojnych wymusza zapewnienie pełnej obsługi kompleksów koszarowych między innymi w zakresie utrzymania porządku i właściwego stanu sanitarno-higienicznego. Optymalnym rozwiązaniem w tym zakresie będzie objęcie tego obszaru odpowiednim zakontraktowaniem usług poza wojskiem, pozostawiając jednak część przedsięwzięć etatowym organicznym pododdziałom (np. utrzymywanie infrastruktury specjalnej, lotniskowej pododdziałom obsługi lotnisk baz lotniczych, magazynowej, szkoleniowej takiej jak place ćwiczeń, poligony);

8) szkolenie:

a) kierowców samochodów ciężarowych i pojazdów specjalistycznych,

b) operatorów sprzętu specjalnego,

c) obsług i personelu technicznego,

d) specjalistów techniki lotniczej.

Szkolenie kierowców w celu uzyskania prawa jazdy kategorii „C” i „C+E” przez podmioty cywilne jest zasadne i celowe w okresie przed powołaniem do służby wojskowej zarówno z ekonomicznego punktu widzenia jak również i efektywności wykorzystania kierowcy w jednostce. Wstępna analiza wskazuje, że średnie koszty szkolenia kierowców w ośrodkach cywilnych są niższe od kosztów przeszkolenia żołnierzy-kierowców w wojskowych ośrodkach szkolenia. Daje to również możliwość rozpatrzenia likwidacji niektórych wojskowych ośrodków, a tym samym zmniejszenie kosztów ponoszonych przez Siły Zbrojne na ich funkcjonowanie. Ośrodki cywilne nie są jednak w stanie sprostać oczekiwaniom Sił Zbrojnych w zakresie prowadzenia pojazdów w trudnych warunkach terenowych i poligonowych. Ponadto nie posiadają w swojej ofercie nauki kierowania pojazdami ciężarowo-terenowymi, transporterami czy czołgami. Dlatego koniecznym jest pozostawienie wybranych, mających najlepsze możliwości, ośrodków do prowadzenia szkolenia i doskonalenia kierowców w zakresie specjalistycznym, w tym szkolenia poligonowego. Należy więc przewidywać, że kierowców szkolić się będzie zarówno w cywilnych, jak i wojskowych ośrodkach szkolenia;

9) pomoc prawna.

Przewiduje się potrzebę zlecania niektórych usług prawnych kancelariom prawniczym. Kontraktowanie usług prawniczych dotyczyłoby między innymi prowadzenia postępowań i zawierania umów skutkujących wydatkowaniem środków publicznych lub dotyczących mienia znacznej wartości, wspomagając w tym zakresie jednostki organizacyjne resortu Obrony Narodowej;

10) usługi administracyjne.

Potrzeba stopniowego zlecania szeroko pojętych usług administracyjnych firmom w tym się specjalizującym. Uwolni to Siły Zbrojne od angażowania się w tych obszarach, co może z jednej strony usprawnić tę działalność, ale też w perspektywie może nieść za sobą likwidację części dotychczasowych stanowisk wojskowych zajmujących się tą problematyką;

11) ochrona obiektów.

Planowane pełne uzawodowienie Sił Zbrojnych wymusi zmianę struktury pododdziałów zapewniających ochronę obiektów i terenów jednostek wojskowych. Ulegną likwidacji warty wojskowe pełnione przez żołnierzy zasadniczej służby wojskowej, a ich zadania przejmą zawodowe etatowe pododdziały ochrony (ZEPO), oddziały wart cywilnych (OWC) i specjalistyczne uzbrojone formacje ochronne przedsiębiorców (SUFO). Przedsięwzięcia w tym zakresie powinny być realizowane zgodnie z założeniami do zmiany systemu fizycznej ochrony obiektów wojskowych, wynikającej z zawieszenia zasadniczej służby wojskowej, opracowanymi przez Pełnomocnika Ministra Obrony Narodowej do spraw Ochrony Informacji Niejawnych. Ponadto, w celu zapewnienia stabilizacji realizacji zadań ochronnych wykonywanych przez SUFO, umowy na realizację usług ochronnych powinny być zawierane przynajmniej na trzy lata;

12) zabezpieczenie polskich kontyngentów wojskowych:

a) kompleksowe żywienie wojsk,

b) dostawy produktów mps,

c) usługi pralnicze i naprawcze,

d) dostawy środków materiałowych powszechnego użytku,

e) organizacja obozowisk, zakwaterowania i usług socjalnych,

f) serwisowanie nowoczesnego sprzętu.

Zabezpieczenie logistyczne polskich kontyngentów wojskowych w zakresie wyżywienia, dostaw paliw, usług pralniczych należy realizować w oparciu o wyspecjalizowane firmy (np. tak jak to ma miejsce w Iraku). Rozwiązań systemowych wymaga natomiast organizacja zabezpieczenia warunków zakwaterowania i wyposażenia obozowisk, która może być realizowana zarówno na zasadzie outsourcingu, jak i we własnym zakresie przez Siły Zbrojne. Zasadnym jest serwisowanie eksploatowanego nowoczesnego sprzętu będącego w użytkowaniu w polskich kontyngentach wojskowych przez grupy serwisowe zakładów produkcyjnych danego rodzaju sprzętu, pod warunkiem wynegocjowania warunków finansowych, które nie będą przekraczać kosztów wyszkolenia i pracy serwisantów wojskowych.

Należy w tym obszarze wyodrębnić specyfikę zaopatrywania okrętów Marynarki Wojennej uczestniczących w programie Port Services Support realizowanym przez NAMSA (NATO Maintenance And Supply Agen-cy). Ponadto zaopatrywanie okrętów w morzu realizowane będzie w oparciu o wojskowe źródła np. DESC (De-fense Energy Suport Center).

ETAPY WDRAŻANIA KONTRAKTOWANIA USŁUG POZA SIŁAMI ZBROJNYMI RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Mając na uwadze przewidywane trudności z szerokim wprowadzeniem systemu kontraktowania usług poza Siłami Zbrojnymi, jego wprowadzenie rozłożono na dwa etapy. Pierwszy etap planuje się zakończyć do końca 2012 r. W jego trakcie przewiduje się stopniowe wprowadzanie kontraktowania usług w wytypowanych obszarach, w systemie decentralnym. Poszczególne osoby funkcyjne odpowiedzialne za dany obszar będą wdrażać zaplanowane przedsięwzięcia, zdobywając doświadczenie w tym zakresie. Drugi etap zaplanowano od 2013 r., a w nim przewiduje się szerokie stosowanie systemu kontraktowania usług poza Siłami Zbrojnymi. Zdobyte w pierwszym etapie doświadczenia w tym zakresie pozwolą na rozszerzenie kontraktowania usług na inne dziedziny działalności i umożliwią zlecanie tego typu usług jednej lub kilku firmom, które podejmą się kompleksowego kontraktowania usług dla Sił Zbrojnych.

Etap I. - lata 2008-2012

W etapie tym planuje się decentralne zlecanie kontraktowania usług poza Siłami Zbrojnymi w wyspecyfikowanych obszarach. Głównym celem tego etapu ma być zdobycie doświadczeń w zakresie przygotowania Sił Zbrojnych do kompleksowego kontraktowania usług w poszczególnych obszarach działalności. Głównym obszarem zlecania kontraktowania usług będzie zlecanie żywienia stanów osobowych jednostek w pełni uzawodowionych. Ważnym przedsięwzięciem w tym etapie będzie dokonywanie analizy opłacalności wprowadzania outsourcingu w poszczególnych obszarach działalności dla umożliwiania jego rozszerzania na inne dziedziny działalności.

1. W obszarze służb materiałowych:

1) zlecanie żywienia stanów osobowych w zakresie ustalanym przez Szefa Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych;

2) (uchylony);

3) zlecenie usług pralniczych od dnia 1 stycznia 2009 r.;

4) (uchylony);

5) zakontraktowanie usług w zakresie tankowania statków powietrznych Sił Zbrojnych paliwem lotniczym JET A-1 od dnia 1 stycznia 2010 r.;

6) zakontraktowanie usług na tzw. „tankowanie w drodze” w ruchu lądowym od dnia 1 stycznia 2009 r.;

7) (uchylony).

2. W obszarze techniki wojskowej:

1) serwisowanie pozyskiwanego nowoczesnego UiSW od stycznia 2008 r.;

2) program pilotażowy leasingu pojazdów grupy 5 - samochodów ogólnego przeznaczenia oraz podgrupy 4.4 grupy 4 - zestawów dalekiego zasięgu od 2011 r.

3. W obszarze infrastruktury:

1) obsługa i eksploatacja systemów energetycznych, wodno-kanalizacyjnych, gazowych, wentylacyjnych i klimatyzacyjnych od dnia 1 lipca 2008 r.;

2) zakup usług komunalnych od dnia 1 lipca 2008 r.;

3) konserwacje, remonty i naprawy zapobiegawcze budynków, budowli i stałych urządzeń technicznych od dnia 1 lipca 2008 r.

4. W obszarze transportu:

1) strategiczny transport lotniczy od dnia 1 stycznia 2009 r.;

2) transport kolejowy od dnia 1 stycznia 2009 r.;

3) transport morski od dnia 1 stycznia 2009 r.

5. W obszarze ochrony:

1) zastępowanie wart wojskowych pełnionych przez żołnierzy zasadniczej służby wojskowej wartami ZEPO, OWC i SUFO - w miarę istniejących możliwości oraz kontynuowanie instalowania nowoczesnych systemów i urządzeń alarmowych, kontroli dostępu, ogrodzeń, oświetlenia i zabezpieczeń mechanicznych, które docelowo umożliwią zmniejszenie liczebności sił ochrony fizycznej od dnia 1 stycznia 2009 r.;

2) modernizacja, konserwacja i naprawa technicznych środków wspomagających ochronę techniczną (w tym systemów i urządzeń alarmowych, kontroli dostępu, oświetlenia, ogrodzeń, zabezpieczeń mechanicznych i innych) od dnia 1 stycznia 2009 r.

6. W służbie zdrowia:

1) utylizacja trucizn, leków, odczynników i materiałów medycznych (umowy długoterminowe) od 2009 r.;

2) gromadzenie i utrzymywanie w gospodarce narodowej (u producentów i w hurtowniach) zapasów produktów leczniczych i wyrobów medycznych:

a) dla jednostek o terminach gotowości powyżej trzydziestu dni od dnia 1 stycznia 2009 r.,

b) dla jednostek o terminach gotowości do trzydziestu dni (w wysokości do 50% norm) od dnia 1 stycznia 2009 r.;

3) zaspokajanie potrzeb w zakresie samochodów sanitarnych od dnia 1 stycznia 2010 r.

7. W obszarze usług prawnych - zlecanie usług prawnych od 2009 r.

Etap II. - lata 2013-2018

W tym etapie planuje się dalsze rozszerzanie kontraktowania usług poza Siłami Zbrojnymi.

1. W obszarze służb materiałowych:

1) zlecanie żywienia stanów osobowych w zakresie ustalanym przez Szefa Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych;

2) (uchylony);

3) (uchylony);

4) (uchylony);

5) kontraktowanie usług w zakresie dostaw bieżących paliw do jednostek wojskowych od 2015 r.

2. W obszarze służb technicznych kontraktowanie usług transportowych w zakresie pojazdów grupy 5 – samochody ogólnego przeznaczenia oraz grupy 4, podgrupy 4.4 – zestawy dalekiego zasięgu (według „Nowej struktury transportu samochodowego Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej”) od 2013 r.

3. W obszarze usług administracyjnych - zlecanie usług administracyjnych od 2013 r.

ASPEKT FINANSOWY

Zlecanie realizacji wszelkich usług poza Siły Zbrojne każdorazowo musi być poprzedzane analizą kosztów i rynku w danym obszarze. Zawsze musi opierać się o przepisy ustawy - Prawo zamówień publicznych i poprzedzane być przetargami na dane usługi. Przedsięwzięcia te muszą być również zgodne z ustawą z dnia 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych (Dz.U. Nr 249, poz. 2104, Nr 169 poz. 1420 z 2006 r., Nr 45, poz. 319, Nr 104, poz. 708, Nr 170, poz. 1217 i 1218, Nr 187, poz. 1381 i Nr 249, poz. 1832 oraz z 2007 r. Nr 82 poz. 560, Nr, 88, poz. 587, Nr 115, poz. 791 i Nr 140, poz. 984) oraz ustawą z dnia 28 lipca 2005 r. o partnerstwie publiczno-prywatnym (Dz.U. Nr 169, poz. 1420).

Dla realizacji tej koncepcji wymagane będzie dokonanie zmiany przez właściwe organy finansowe środków budżetowych z dotychczasowych podziałek. Umiejętne, odpowiednio wczesne zaplanowanie środków finansowych umożliwi płynną realizację koncepcji kontraktowania usług poza Siłami Zbrojnymi.

W związku z planowanymi zmianami w Siłach Zbrojnych należy się liczyć ze wzrostem kosztów ich utrzymania. Szacuje się, że np. zlecenie kompleksowej konserwacji wojskowych obiektów budowlanych zwiększy koszty z ok. 65 mln zł. do ok. 94 mln zł. Z kolei koszt usług sprzątania terenów wojskowych wzrośnie z 80 mln zł. do 350 mln w skali roku.

Wydatki te muszą być uwzględniane w konstrukcji budżetu Ministerstwa Obrony Narodowej na lata w których przewidywane jest ich ponoszenie.

W przypadku kontraktowania usług pralniczo-naprawczych należy zwracać uwagę na fakt ponoszenia wysokich kosztów podatku od towarów i usług (VAT).

Z przeprowadzonych symulacji kosztów leasingowania pojazdów mechanicznych w grupie pojazdów osobowych okazało się, że na dzień dzisiejszy zastosowanie outsourcingu w tym obszarze jest nieopłacalne dla Sił Zbrojnych. Trzeba jednak zauważyć, że podobnie było w innych państwach Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego i dopiero po kilku latach udało się wynegocjować korzystne warunki dla Sił Zbrojnych.

W zakresie kontraktowania usług transportowych dostrzega się potrzebę zawarcia kontraktów długoterminowych - tzw. umów uśpionych na transport lotniczy (personelu) oraz morski (cargo). Szacuje się, że koszty związane z zawarciem takich umów, które zagwarantują gotowość środków transportu do użycia we wskazanym czasie wyniosą ok. 4 mln. rocznie. Rzeczywiste koszty w tym zakresie zostaną jednak ustalone po przeprowadzeniu procedury przetargowej. Odrębną kwestią będzie zawieranie umów wieloletnich na strategiczny transport powietrzny. Przy jego planowaniu należy szacować, że jedna godzina lotu samolotu transportowego (np. AN-124 lub C-17) kształtować się będzie na poziomie ok. 25 tys. euro.

W obszarze ochrony obiektów i planowanej zamiany wart wojskowych na pododdziały wart cywilnych i specjalistyczne formacje ochronne trzeba mieć na uwadze, że obecne koszty usług specjalistycznych uzbrojonych formacji ochronnych dotyczące ochrony obiektu kształtują się na poziomie 20-35 zł/godz. brutto i nieznacznie odbiegają od kosztów utrzymania oddziałów wart cywilnych. Dodatkowe wysokie koszty generowane będą przez konieczność kontraktowania innych usług, np. usługi konwojowania w przypadku prób wprowadzenia specjalistycznych uzbrojonych formacji ochronnych do ochrony np. Rejonowych Baz Materiałowych. Nasuwa się również wniosek o zmianę sposobu naliczania środków finansowych na zatrudnianie tych formacji.

Przewiduje się, że koszt finansowania nowo wprowadzanych wart specjalistycznych uzbrojonych formacji ochronnych do Sił Zbrojnych w 2008 r. wyniesie ok. 31 mln. Z kolei na sfinansowanie zastąpienia w latach 2009-2010 wszystkich pozostałych wart wojskowych pododdziałami wart cywilnych i specjalistycznymi uzbrojonymi formacjami ochronnymi (przy aktualnych kosztach) niezbędne będzie ok. 150 mln zł. Należy przewidzieć również wydatek ok. 20 mln rocznie na opłacenie usług związanych z rozbudową i konserwacją urządzeń specjalistycznych do ochrony obiektów i innych środków technicznych wspomagających ochronę fizyczną. Mając również na uwadze ciągle zwiększającą się ilość instalowanych systemów i urządzeń alarmowych i innych środków technicznych wspomagających ochronę fizyczną wykorzystywanych do ochrony obiektów należy przewidywać, że ww. kwota będzie rosła o około 10% w każdym następnym roku.

WNIOSKI

Kontraktowanie usług poza Siłami Zbrojnymi to potrzeba chwili obecnej i nieuchronny proces w latach następnych. Zmieniające się Siły Zbrojne muszą być elastycznie dostosowane do współczesnych wymagań zarówno operacyjnych jak i gospodarczych i rynkowych. Mając na uwadze doświadczenia państw Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego, które przedsięwzięcia outsourcingu wdrożyły w swoich Siłach Zbrojnych należy stwierdzić, że proces ten będzie trwał wiele lat zanim wypracuje się odpowiednie mechanizmy całkowicie satysfakcjonujące Siły Zbrojne, tym bardziej, iż muszą one być mocno sprzężone z gospodarką.

Jego wprowadzanie będzie trudne, gdyż dotyczy nowych dziedzin i obszarów. Ponadto brak jest na polskim rynku dużej firmy, która mogłaby kompleksowo kontraktować usługi dla wojska, a także posiadającej doświadczenia w kontraktowaniu usług w tak szerokim aspekcie, to zasadnicze czynniki nie sprzyjające temu przedsięwzięciu. Jednocześnie trzeba stwierdzić, że niewielka sfera kontraktowania usług funkcjonuje już w strukturze Sił Zbrojnych i jej realizatorzy posiadają dość znaczące doświadczenie. Należy w związku z tym stworzyć im warunki kontraktowania usług w szerszym zakresie.

Należy również zauważyć, że każdorazowa analiza opłacalności kontraktowania usług w danym obszarze musi być rzetelna i ujmująca wszystkie czynniki wpływające na koszty własne. Muszą być brane pod uwagę również uwarunkowania operacyjne oraz korzyści z odciążenia struktur wojskowych od realizacji przedsięwzięć nie związanych z działalnością operacyjną i szkoleniową. I tak na przykład kontraktowanie usług specjalistycznych uzbrojonych formacji ochronnych lub ewentualna zamiana ochrony wykonywanej przez oddziały wart cywilnych na specjalistyczne uzbrojone formacje ochronne realizowana powinna być jedynie w sytuacjach szczególnych, tylko po dogłębnej analizie kosztów i jakości gwarantowanego bezpieczeństwa. Innym czynnikiem warunkującym realizację tego przedsięwzięcia jest problem pozyskania pracowników do tych formacji, zwłaszcza w małych miejscowościach.

Właściwe przygotowanie kontraktowania usług w poszczególnych obszarach może być przedmiotem usług doradczych świadczonych przez firmy konsultingowe. Powinny one oceniać rzeczywiste koszty ponoszone przez resort obrony narodowej, prowadzić analizę rynku oraz służyć pomocą w przygotowywaniu postępowań przetargowych.

Mając jednak na uwadze dotychczasowe doświadczenia w tym zakresie mówiące, że oceny takie generują wysokie koszty i nie zawsze są w pełni przydatne dla Sił Zbrojnych - resortowy Zespół do spraw wdrażania systemu kontraktowania usług poza Siłami Zbrojnymi będzie w ciągu każdego roku zbierał opinie i doświadczenia z obszaru kontraktowania usług oraz prowadził analizy tego procesu. Pozwoli to w ciągu kilku lat na zebranie doświadczeń i wniosków z tego zakresu i umożliwi przygotowanie rozszerzenia procesu kontraktowania usług na inne dziedziny życia wojskowego.

Z przeprowadzonych przez zespół analiz wynika, że nie ma potrzeby stosowania eksperymentu w zakresie kontraktowania usług poza Siłami Zbrojnymi. Można rozpocząć wdrażanie kontraktowania usług, rozkładając realizację poszczególnych przedsięwzięć na kolejne lata oraz równolegle doskonalić procedury i mechanizmy w tym zakresie. Wyjątek stanowić będzie stosowanie w Siłach Zbrojnych leasingu pojazdów w zakresie grupy piątej. W tym przypadku przed zastosowaniem go w całych Siłach Zbrojnych należy przygotować i przeprowadzić w wytypowanych jednostkach wojskowych program pilotażowy przez okres co najmniej dwóch lat.

Ten czas powinien dać możliwość zebrania doświadczeń i wniosków co do zastosowania tej formy w całych Siłach Zbrojnych.

Należy liczyć się również z tym, że rozszerzenie kontraktowania usług poza Siłami Zbrojnymi spowoduje konieczność dokonania zmian organizacyjno-etatowych w jednostkach wojskowych, z uwzględnieniem w etatach i tabelach należności zmniejszenia liczby np. pojazdów ogólnego przeznaczenia oraz redukcji stanowisk etatowych, w tym kierowców posiadających prawo jazdy różnych kategorii. Ponadto w związku z zawarciem umów „uśpionych” należy dokonać korekt w etatach i tabelach należności odnośnie zabezpieczenia potrzeb wojennych (etaty czasu „W”).

Z kolei realizacja kontraktów długoterminowych, a w szczególności umów „uśpionych” wiąże się z ryzykiem ich nierzetelnego wykonywania. Oznacza to konieczność przewidzenia prowadzenia efektywnej kontroli wykonawców w zakresie wykonywania umów, w tym w zakresie np. utrzymywania zakładanych zdolności lub zapasów.

W pierwszych latach wdrażania koncepcji kontraktowania usług poza Siłami Zbrojnymi przewiduje się realizować większość przedsięwzięć w tym obszarze decentralnie, zbierając doświadczenia w tym zakresie, a w dalszej perspektywie, w miarę możliwości i sprzyjających warunków, zlecać poszczególne usługi dużym przedsiębiorstwom zapewniającym ich realizację na rzecz całych Sił Zbrojnych.

Ze wstępnych analiz wynika, że dla zapewnienia właściwej realizacji procesu kontraktowania usług niezbędna wydaje się potrzeba zmian niektórych przepisów ułatwiających ten proces, np. ustawy - Prawo zamówień publicznych. Dotyczy to głównie podpisywania umów na świadczenie usług outsourcingowych wieloletnich.

W procesie wdrażania kontraktowania usług poza Siłami Zbrojnymi Inspektorat Wsparcia Sił Zbrojnych będzie korzystał z doświadczenia i rozeznania rynku posiadanego przez inne instytucje resortu obrony narodowej np. przez Agencję Mienia Wojskowego, której obszary działalności zostały opisane w powyższej koncepcji.