Załącznik do zarządzenia nr 57
Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi
z dnia 30 września 2021 r. (poz. 81)

STATUT
Narodowego Instytutu Kultury i Dziedzictwa Wsi [1]

Rozdział 1.

Przepisy ogólne

§ 1. Narodowy Instytut Kultury i Dziedzictwa Wsi, zwany dalej „Instytutem”, jest państwową instytucją kultury działającą na podstawie:

1) ustawy z dnia 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (Dz. U. z 2020 r. poz. 194), zwanej dalej „ustawą”;

2) ustawy z dnia 27 czerwca 1997 r. o bibliotekach (Dz. U. z 2019 r. poz. 1479);

3) zarządzenia nr 76 Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 października 2019 r. w sprawie połączenia państwowych instytucji kultury - Centralnej Biblioteki Rolniczej im. Michała Oczapowskiego i Narodowego Instytutu Kultury i Dziedzictwa Wsi (Dz. Urz. Min. Rol. i Roz. Wsi poz. 86);

4) niniejszego statutu.

§ 2. Siedzibą Instytutu jest miasto stołeczne Warszawa, a terenem działalności terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

§ 3. 1. Organizatorem Instytutu jest minister właściwy do spraw rolnictwa, zwany dalej „Ministrem”.

2. Instytut podlega wpisowi do rejestru instytucji kultury prowadzonego przez Ministra i posiada osobowość prawną.

3. Instytut działa w formie ośrodka badań i dokumentacji kultury i dziedzictwa obszarów wiejskich w celu badania, doradztwa oraz upowszechniania wiedzy w tym zakresie.

4. Nadzór nad Instytutem sprawuje Minister.

Rozdział 2.

Zakres działalności Instytutu

§ 4. 1. Do zakresu działalności Instytutu należy:

1) badanie, popularyzowanie, dokumentowanie i poszerzanie wiedzy na temat kultury mieszkańców obszarów wiejskich, w tym gromadzenie, ewidencjonowanie, przechowywanie, digitalizacja, opracowywanie, udostępnianie i zabezpieczanie materiałów i ich kopii, dotyczących kultury mieszkańców obszarów wiejskich;

2) współpraca z muzeami, jednostkami samorządu terytorialnego, podmiotami tworzącymi system szkolnictwa wyższego i nauki, szkołami rolniczymi prowadzonymi i nadzorowanymi przez Ministra, a także z innymi organizacjami, instytucjami oraz jednostkami, których zakres działania obejmuje problematykę obszarów wiejskich;

3) popularyzacja dorobku naukowego w zakresie badań nad kulturą mieszkańców obszarów wiejskich w Polsce i zagranicą;

4) inicjowanie, prowadzenie oraz wspieranie projektów naukowo-badawczych, edukacyjnych i akcji społecznych, które dotyczą kultury mieszkańców obszarów wiejskich, a także upowszechnianie ich wyników;

5) wspieranie tradycyjnej kultury ludowej i odrębności regionalnych;

6) kształtowanie postaw patriotycznych wśród mieszkańców obszarów wiejskich;

7) opracowywanie ekspertyz na zlecenie Ministra w zakresie obszarów wiejskich;

8) zachowanie dziedzictwa narodowego wsi oraz dziedzictwa przyrodniczego, w tym tradycyjnych odmian i gatunków roślin uprawnych;

9) gromadzenie i udostępnianie specjalistycznego księgozbioru dotyczącego wsi i rolnictwa w ramach biblioteki wchodzącej w skład Instytutu;

10) przechowywanie i udostępnianie księgozbioru należącego do Narodowego Zasobu Bibliotecznego;

11) tworzenie własnych baz danych i systemów informacji, także we współpracy z innymi podmiotami.

2. Instytut realizuje zadania statutowe przez:

1) współpracę z jednostkami naukowymi zajmującymi się badaniami naukowymi nad tradycyjną i współczesną kulturą mieszkańców wsi oraz historycznym dziedzictwem obszarów wiejskich;

2) opracowywanie i zlecanie badań, analiz i ekspertyz dotyczących stanu oraz prognozowanych kierunków rozwoju zjawisk kulturowych i społecznych na wsi;

3) upowszechnianie wyników badań, analiz i ekspertyz przez prace naukowe, materiały i wydawnictwa popularno-informacyjne, w tym multimedialne;

4) prowadzenie bazy twórców ludowych, uniwersytetów ludowych, kół gospodyń wiejskich, fundacji i stowarzyszeń mieszkańców wsi, prywatnych i społecznych muzeów etnograficznych i wspieranie ich działalności przez pomoc doradczą i merytoryczną;

5) prowadzenie portali internetowych i repozytoriów cyfrowych zawierających materiały dotyczące kultury i dziedzictwa mieszkańców wsi w celu ich popularyzacji;

6) prowadzenie bazy ekspertów w zakresie wybranych zjawisk kulturowych obszarów wiejskich;

7) organizowanie konferencji, seminariów, sympozjów, warsztatów, wystaw, festiwali, koncertów i innych wydarzeń oraz upowszechnianie ich wyników i osiągnięć;

8) zawieranie umów i porozumień z innymi podmiotami w celu wspólnej realizacji projektów, dotyczących zakresu działalności Instytutu;

9) gromadzenie i udostępnianie specjalistycznego naukowego zbioru informacji dotyczących wsi i rolnictwa w ramach biblioteki;

10) opracowywanie, przechowywanie i digitalizację zbiorów bibliotecznych;

11) dokumentowanie wydawnictw oraz tworzenie własnych baz danych i systemów informacji, także we współpracy z innymi podmiotami;

12) sporządzanie i rozpowszechnianie informacji bibliograficznych i dokumentacyjnych;

13) prowadzenie działalności naukowo-badawczej oraz dokształcanie i doskonalenie zawodowe pracowników bibliotek;

14) wymianę oraz przekazywanie materiałów bibliotecznych i informacji;

15) prowadzenie akcji promocyjnych, edukacyjnych, informacyjnych i kulturalnych w zakresie działalności Instytutu;

16) organizowanie konkursów dla młodzieży i dorosłych na temat kultury i dziedzictwa mieszkańców wsi oraz innych działań objętych zakresem działalności Instytutu;

17) organizowanie na polecenie Ministra działań związanych z przyznawaniem nagród i stypendiów Ministra, w tym ogłaszanie i przeprowadzanie konkursów;

18) realizowanie programów mających na celu finansowanie lub dofinansowanie zadań podmiotów prowadzących działalność w zakresie działalności Instytutu.

3. Realizując zadania statutowe, Instytut współpracuje przede wszystkim z:

1) ministrem właściwym do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego;

2) Biblioteką Narodową i sieciami bibliotecznymi;

3) muzeami;

4) jednostkami samorządu terytorialnego;

5) podmiotami tworzącymi system oświaty, szkolnictwa wyższego i nauki;

6) szkołami rolniczymi prowadzonymi i nadzorowanymi przez Ministra;

7) innymi organizacjami, instytucjami oraz jednostkami, których zakres działania wiąże się z zakresem działań Instytutu.

Rozdział 3.

Organy zarządzające i doradcze oraz organizacja Instytutu

§ 5. Organami Instytutu są:

1) Dyrektor;

2) Rada Programowa;

3) Rada Biblioteki.

§ 6. 1. Dyrektor zarządza działalnością Instytutu i reprezentuje go na zewnątrz.

2. Dyrektor odpowiada w szczególności za:

1) bieżącą działalność Instytutu;

2) przygotowywanie programów działania i planów finansowych na każdy rok kalendarzowy, z uwzględnieniem w szczególności ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 305, 1236 i 1535);

3) sporządzanie sprawozdań merytorycznych i rocznych sprawozdań finansowych za każdy rok kalendarzowy i przedkładanie ich do zatwierdzenia Ministrowi;

4) nadzór nad mieniem oraz racjonalnym i efektywnym gospodarowaniem posiadanymi środkami finansowymi i materialnymi.

3. W celu realizacji zadań związanych z zarządzaniem działalnością Instytutu Dyrektor może wydawać zarządzenia i inne wewnętrzne akty Instytutu.

4. Dyrektora powołuje i odwołuje Minister.

5. Dyrektor zarządza działalnością Instytutu przy pomocy trzech zastępców.

6. Zastępcę Dyrektora powołuje i odwołuje Minister.

7. W czasie nieobecności Dyrektora lub czasowej niemożności wykonywania przez niego obowiązków, Instytutem kieruje zastępca Dyrektora wskazany przez Ministra.

§ 7. 1. Rada Programowa jest organem opiniodawczo-doradczym Dyrektora.

2. W skład Rady Programowej wchodzi od 7 do 12 członków powołanych przez Ministra na wniosek Dyrektora.

3. Członkowie Rady Programowej są powołani na okres kadencji Rady Programowej, a ich członkostwo w Radzie Programowej wygasa w czasie jej kadencji w przypadku:

1) zrzeczenia się członkostwa;

2) ubezwłasnowolnienia lub choroby trwale uniemożliwiającej wykonanie obowiązków;

3) prawomocnego orzeczenia kary pozbawienia praw publicznych;

4) śmierci;

5) odwołania przez Ministra.

3a. Kadencja Rady Programowej trwa 5 lat. Członkowie Rady Programowej powołani w trakcie trwania kadencji Rady Programowej są powołani na okres do zakończenia jej kadencji.

3b. W trakcie trwania kadencji Rady Programowej jej skład:

1) podlega uzupełnieniu, jeżeli liczba członków Rady Programowej jest mniejsza niż 7;

2) może być uzupełniony, jeżeli liczba członków Rady Programowej jest równa lub większa niż 7.

4. Pierwsze posiedzenie Rady Programowej zwołuje Dyrektor, po powołaniu jej członków.

5. Członkowie Rady Programowej wybierają spośród siebie:

1) Przewodniczącego Rady Programowej;

2) zastępcę Przewodniczącego Rady Programowej;

3) sekretarza.

6. Za udział w pracach Rady Programowej jej członkowie nie otrzymują wynagrodzenia.

7. Koszty działania i obsługi Rady Programowej ponosi Instytut.

8. Pracownicy Instytutu nie mogą być członkami Rady Programowej.

§ 8. Do zadań Rady Programowej należy:

1) opiniowanie rocznych i wieloletnich programów i planów Instytutu;

2) analiza zadań podejmowanych przez Instytut i warunków ich realizacji;

3) przedstawianie propozycji nowych form wsparcia organizacyjnego, koncepcyjnego i finansowego działalności Instytutu;

4) wyrażanie opinii i składanie wniosków do Dyrektora w sprawach związanych z działalnością Instytutu;

5) wyrażanie opinii i składanie wniosków do Ministra w sprawach związanych z działalnością Instytutu, za pośrednictwem Dyrektora.

§ 9. 1. Rada Programowa odbywa posiedzenia nie rzadziej niż dwa razy w roku.

2. Posiedzenia Rady Programowej zwoływane są przez Przewodniczącego Rady Programowej.

3. W posiedzeniach Rady Programowej mogą uczestniczyć bez prawa głosu Minister, Dyrektor, przedstawiciel Ministra oraz inne osoby zaproszone przez Przewodniczącego Rady Programowej.

4. Posiedzenia Rady Programowej mogą być zwołane na żądanie:

1) co najmniej 5 członków Rady Programowej;

2) Ministra;

3) Dyrektora.

5. Posiedzenia Rady Programowej są protokołowane, a dokumentacja z posiedzeń jest przechowywana w siedzibie Instytutu.

6. Szczegółowy tryb działania Rady Programowej określa uchwalony przez nią regulamin.

§ 10. 1. Rada Biblioteki jest organem opiniodawczo-doradczym Dyrektora.

2. W skład Rady Biblioteki wchodzi od 5 do 7 członków powołanych przez Ministra na wniosek Dyrektora.

3. Członkowie Rady Biblioteki są powołani na okres kadencji Rady Biblioteki, a ich członkostwo w Radzie Biblioteki wygasa w czasie jej kadencji w przypadku:

1) zrzeczenia się członkostwa;

2) ubezwłasnowolnienia lub choroby trwale uniemożliwiającej wykonanie obowiązków;

3) prawomocnego orzeczenia kary pozbawienia praw publicznych;

4) śmierci;

5) odwołania przez Ministra.

3a. Kadencja Rady Biblioteki trwa 5 lat. Członkowie Rady Biblioteki powołani w trakcie trwania kadencji Rady Biblioteki są powołani na okres do zakończenia jej kadencji.

3b. W trakcie trwania kadencji Rady Biblioteki jej skład:

1) podlega uzupełnieniu, jeżeli liczba członków Rady Biblioteki jest mniejsza niż 5;

2) może być uzupełniony, jeżeli liczba członków Rady Biblioteki jest równa lub większa niż 5.

4. Pierwsze posiedzenie Rady Biblioteki zwołuje Dyrektor, po powołaniu jej członków.

5. Członkowie Rady Biblioteki wybierają spośród siebie:

1) Przewodniczącego Rady Biblioteki;

2) zastępcę Przewodniczącego Rady Biblioteki;

3) sekretarza.

6. Za udział w pracach Rady Biblioteki jej członkowie nie otrzymują wynagrodzenia.

7. Koszty działania i obsługi Rady Biblioteki ponosi Instytut.

8. Pracownicy Instytutu nie mogą być członkami Rady Biblioteki.

§ 11. Do zadań Rady Biblioteki należy:

1) opiniowanie rocznych i wieloletnich programów i planów Instytutu dotyczących funkcjonowania Centralnej Biblioteki Rolniczej Narodowego Instytutu Kultury i Dziedzictwa Wsi Oddział w Puławach, zwanej dalej „Oddziałem”;

2) analiza zadań podejmowanych przez Oddział i warunków ich realizacji;

3) przedstawianie propozycji nowych form wsparcia organizacyjnego, koncepcyjnego i finansowego działalności Oddziału;

4) wyrażanie opinii i składanie wniosków do Dyrektora w sprawach związanych z działalnością Oddziału;

5) wyrażanie opinii i składanie wniosków do Ministra w sprawach związanych z działalnością Oddziału, za pośrednictwem Dyrektora.

§ 12. 1. Rada Biblioteki odbywa posiedzenia nie rzadziej niż dwa razy w roku.

2. Posiedzenia Rady Biblioteki zwoływane są przez Przewodniczącego Rady Biblioteki.

3. W posiedzeniach Rady Biblioteki mogą uczestniczyć bez prawa głosu Minister, Dyrektor, przedstawiciel Ministra oraz inne osoby zaproszone przez Przewodniczącego Rady Biblioteki.

4. Posiedzenia Rady Biblioteki mogą być zwołane na żądanie:

1) co najmniej 3 członków Rady Biblioteki;

2) Ministra;

3) Dyrektora.

5. Posiedzenia Rady Biblioteki są protokołowane, a dokumentacja z posiedzeń jest przechowywana w siedzibie Instytutu.

6. Szczegółowy tryb działania Rady Biblioteki określa uchwalony przez nią regulamin.

§ 13. 1. Organizację wewnętrzną Instytutu określa regulamin organizacyjny nadawany przez Dyrektora, zgodnie z art. 13 ust. 3 ustawy.

2. W skład Instytutu wchodzą:

1) centrala składająca się z komórek wewnętrznych,

2) Centralna Biblioteka Rolnicza Narodowego Instytutu Kultury i Dziedzictwa Wsi Oddział w Puławach i jednostki terenowe Instytutu

- określone w regulaminie organizacyjnym.

Rozdział 4.

Majątek i finanse Instytutu

§ 14. Minister zapewnia środki potrzebne do utrzymania i rozwoju Instytutu.

§ 15. Majątek Instytutu wykorzystuje się do celów wynikających z zakresu działalności Instytutu.

§ 16. Instytut prowadzi samodzielną gospodarkę finansową na zasadach określonych w ustawie, ustawie z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych oraz innych obowiązujących w tym zakresie przepisach prawa.

§ 17. 1. Źródłami finansowania Instytutu są przychody z prowadzonej działalności, w tym ze sprzedaży składników majątku ruchomego, przychody z najmu i dzierżawy składników majątkowych, dotacje podmiotowe i celowe z budżetu państwa lub jednostki samorządu terytorialnego, środki otrzymane od osób fizycznych i prawnych oraz z innych źródeł.

2. Instytut może pobierać opłaty w ramach działającej w jego strukturach biblioteki, o których mowa w art. 14 ust. 2 ustawy z dnia 27 czerwca 1997 r. o bibliotekach.

3. Źródłami finansowania Instytutu są również inne przychody, w szczególności pochodzące z koordynacji lub prowadzenia projektów ze środków krajowych lub funduszy Unii Europejskiej oraz z prowadzonej przez Instytut działalności innej niż kulturalna, o której mowa w § 18.

4. Minister przekazuje środki finansowe dla Instytutu w formie dotacji:

1) podmiotowej na dofinansowanie działalności bieżącej w zakresie realizowanych zadań statutowych, w tym utrzymanie i remonty obiektów;

2) celowej na finansowanie lub dofinansowanie kosztów realizacji inwestycji;

3) celowej na realizację wskazanych zadań i programów.

§ 18. 1. Instytut może prowadzić działalność inną niż kulturalna, odpłatnie według zasad określonych w obowiązujących przepisach.

2. Działalność, o której mowa w ust. 1, może być prowadzona w zakresie:

1) obrotu prawami autorskimi, zmierzającego do wydania i sprzedaży książek, biuletynów, czasopism oraz filmów, zdjęć, materiałów audiowizualnych i multimediów;

2) organizacji i produkcji wydarzeń związanych z działalnością promocyjną, popularyzatorską, edukacyjną, kulturalną i wydawniczą, w tym konferencji, sympozjów, wystaw oraz warsztatów edukacyjnych;

3) promocji, reklamy i szkoleń;

4) sprzedaży publikacji, wydawnictw, materiałów promocyjnych oraz wyrobów przemysłu kultury, w tym materiałów audiowizualnych, innych niż określone w § 4 ust. 2;

5) wypożyczania, najmu, dzierżawy i innych form użytkowania posiadanego majątku.

3. Dochód z działalności, o której mowa w ust. 1, może być wykorzystany w celu finansowania realizacji zadań statutowych Instytutu oraz na zakup i remont środków trwałych.

Rozdział 5.

Przedstawicielstwo Instytutu

§ 19. Do dokonywania czynności prawnych w imieniu Instytutu, w tym składania oświadczeń woli w zakresie jego praw i obowiązków majątkowych, jest uprawniony Dyrektor.

§ 20. 1. Dyrektor może ustanawiać pełnomocników do dokonywania czynności prawnych w imieniu Instytutu, określając zakres pełnomocnictwa.

2. Udzielenie pełnomocnictwa wymaga formy pisemnej pod rygorem nieważności.

3. Udzielenie i odwołanie pełnomocnictwa podlega ujawnieniu w rejestrze instytucji kultury prowadzonym przez Ministra. Nie dotyczy to pełnomocnictw procesowych.

Rozdział 6.

Postanowienia końcowe

§ 21. 1. Zmiany statutu dokonuje się w trybie określonym dla jego nadania.

2. Połączenia, podziału lub likwidacji Instytutu dokonuje Minister w trybie i na zasadach określonych w obowiązujących przepisach.