Na podstawie art. 13 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (Dz. U. z 2018 r. poz. 1983 oraz z 2019 r. poz. 115, 730 i 1696) zarządza się, co następuje:

Załącznik do zarządzenia nr 77
Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi
z dnia 16 października 2019 r.

STATUT NARODOWEGO INSTYTUTU KULTURY I DZIEDZICTWA WSI

Rozdział 1

Przepisy ogólne

§ 1. Narodowy Instytut Kultury i Dziedzictwa Wsi, zwany dalej "Instytutem", jest państwową instytucją kultury działającą na podstawie:

1) ustawy z dnia 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (Dz. U. z 2018 r. poz. 1983, z późn. zm.), zwanej dalej "ustawą";

2) ustawy z dnia 27 czerwca 1997 r. o bibliotekach (Dz. U. z 2019 r. poz. 1479);

3) zarządzenia nr 76 Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 października 2019 r. w sprawie połączenia państwowych instytucji kultury - Centralnej Biblioteki Rolniczej im. Michała Oczapowskiego i Narodowego Instytutu Kultury i Dziedzictwa Wsi (Dz. Urz. Min. Roi. i Roz. Wsi poz. 86);

4) niniejszego statutu.

§ 2. Siedzibą Instytutu jest miasto stołeczne Warszawa, a terenem działalności terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

§ 3. 1. Organizatorem Instytutu jest minister właściwy do spraw rolnictwa, zwany dalej "Ministrem".

2. Instytut podlega wpisowi do rejestru instytucji kultury prowadzonego przez Ministra i posiada osobowość prawną.

3. Instytut działa w formie ośrodka badań i dokumentacji kultury i dziedzictwa obszarów wiejskich w celu badania, doradztwa oraz upowszechniania wiedzy w tym zakresie.

4. Nadzór nad Instytutem sprawuje Minister.

Rozdział 2

Zakres działalności Instytutu

§ 4. 1. Do zakresu działalności Instytutu należy:

1) badanie, popularyzowanie, dokumentowanie i poszerzanie wiedzy na temat kultury mieszkańców obszarów wiejskich, w tym gromadzenie, ewidencjonowanie, przechowywanie, digitalizacja, opracowywanie, udostępnianie i zabezpieczanie materiałów i ich kopii, dotyczących kultury mieszkańców obszarów wiejskich;

2) współpraca z muzeami, jednostkami samorządu terytorialnego, podmiotami tworzącymi system szkolnictwa wyższego i nauki, szkołami rolniczymi prowadzonymi i nadzorowanymi przez Ministra, a także z innymi organizacjami, instytucjami oraz jednostkami, których zakres działania obejmuje problematykę obszarów wiejskich;

3) popularyzacja dorobku naukowego w zakresie badań nad kulturą mieszkańców obszarów wiejskich w Polsce i zagranicą;

4) inicjowanie, prowadzenie oraz wspieranie projektów naukowo-badawczych, edukacyjnych i akcji społecznych, które dotyczą kultury mieszkańców obszarów wiejskich, a także upowszechnianie ich wyników;

5) wspieranie tradycyjnej kultury ludowej i odrębności regionalnych;

6) kształtowanie postaw patriotycznych wśród mieszkańców obszarów wiejskich;

7) opracowywanie ekspertyz na zlecenie Ministra w zakresie obszarów wiejskich;

8) zachowanie dziedzictwa narodowego wsi oraz dziedzictwa przyrodniczego, w tym tradycyjnych odmian i gatunków roślin uprawnych;

9) gromadzenie i udostępnianie specjalistycznego księgozbioru dotyczącego wsi i rolnictwa w ramach biblioteki wchodzącej w skład Instytutu;

10) przechowywanie i udostępnianie księgozbioru należącego do Narodowego Zasobu Bibliotecznego;

11) tworzenie własnych baz danych i systemów informacji, także we współpracy z innymi podmiotami.

2. Instytut realizuje zadania statutowe przez:

1) prowadzenie badań nad tradycyjną i współczesną kulturą mieszkańców wsi metodami etnograficznymi i socjologicznymi;

2) prowadzenie współpracy z jednostkami naukowymi zajmującymi się ochroną zagrożonych zasobów genetycznych w rolnictwie oraz rolnikami zainteresowanymi czynną ochroną tych zasobów;

3) prowadzenie badań historycznych nad kulturą i dziedzictwem mieszkańców wsi;

4) opracowywanie i zlecanie badań, analiz i ekspertyz dotyczących stanu oraz prognozowanych kierunków rozwoju zjawisk socjologicznych i kulturowych na wsi;

5) upowszechnianie wyników badań, analiz i ekspertyz przez prace naukowe, materiały i wydawnictwa popularno-informacyjne, w tym multimedialne;

6) prowadzenie bazy twórców ludowych, uniwersytetów ludowych, kół gospodyń wiejskich, fundacji i stowarzyszeń mieszkańców wsi, prywatnych i społecznych muzeów etnograficznych i wspieranie ich działalności poprzez pomoc doradczą i merytoryczną;

7) prowadzenie portali internetowych i repozytoriów cyfrowych zawierających materiały dotyczące kultury i dziedzictwa mieszkańców wsi w celu ich popularyzacji;

8) prowadzenie bazy ekspertów w zakresie wybranych zjawisk kulturowych obszarów wiejskich;

9) organizowanie konferencji, seminariów, sympozjów, warsztatów, wystaw, festiwali, koncertów i innych wydarzeń oraz upowszechnianie ich wyników i osiągnięć;

10) zawieranie umów i porozumień z innymi podmiotami w celu wspólnej realizacji projektów, dotyczących zakresu działalności Instytutu;

11) gromadzenie i udostępnianie specjalistycznego naukowego zbioru informacji dotyczących wsi i rolnictwa w ramach biblioteki;

12) opracowywanie, przechowywanie i digitalizację zbiorów bibliotecznych;

13) dokumentowanie wydawnictw oraz tworzenie własnych baz danych i systemów informacji, także we współpracy z innymi podmiotami;

14) sporządzanie i rozpowszechnianie informacji bibliograficznych i dokumentacyjnych;

15) prowadzenie działalności naukowo-badawczej oraz dokształcanie i doskonalenie zawodowe pracowników bibliotek;

16) wymianę oraz przekazywanie materiałów bibliotecznych i informacji;

17) prowadzenie akcji promocyjnych, edukacyjnych, informacyjnych i kulturalnych w zakresie działalności Instytutu;

18) organizowanie konkursów dla młodzieży i dorosłych na temat kultury i dziedzictwa mieszkańców wsi oraz innych działań objętych zakresem działalności Instytutu;

19) organizowanie na polecenie Ministra działań związanych z przyznawaniem nagród i stypendiów Ministra, w tym ogłaszanie i przeprowadzanie konkursów, oraz opiniowanie skierowanych do Ministra wniosków o przyznanie odznaczenia honorowego "Zasłużony dla kultury wsi im. J. S. Bystronia";

20) realizowanie programów mających na celu finansowanie lub dofinansowanie zadań podmiotów prowadzących działalność w zakresie działalności Instytutu.

3. Realizując zadania statutowe, Instytut współpracuje przede wszystkim z:

1) ministrem właściwym do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego;

2) Biblioteką Narodową i sieciami bibliotecznymi;

3) muzeami;

4) jednostkami samorządu terytorialnego;

5) podmiotami tworzącymi system szkolnictwa wyższego i nauki;

6) szkołami rolniczymi prowadzonymi i nadzorowanymi przez Ministra;

7) innymi organizacjami, instytucjami oraz jednostkami, których zakres działania wiąże się z zakresem działań Instytutu.

Rozdział 3

Organy zarządzające i doradcze oraz organizacja Instytutu

§ 5. Organami Instytutu są:

1) Dyrektor;

2) Rada Programowa, zwana dalej "Radą".

§ 6. 1. Dyrektor zarządza działalnością Instytutu i reprezentuje go na zewnątrz.

2. Dyrektor odpowiada w szczególności za:

1) bieżącą działalność Instytutu;

2) przygotowywanie programów działania i planów finansowych na każdy rok kalendarzowy, z uwzględnieniem w szczególności ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2019 r. poz. 869, z późn. zm.);

3) sporządzanie sprawozdań merytorycznych i rocznych sprawozdań finansowych za każdy rok kalendarzowy i przedkładanie ich do zatwierdzenia Ministrowi;

4) nadzór nad mieniem oraz racjonalnym i efektywnym gospodarowaniem posiadanymi środkami finansowymi i materialnymi.

3. W celu realizacji zadań związanych z zarządzaniem działalnością Instytutu Dyrektor może wydawać zarządzenia i inne wewnętrzne akty Instytutu.

4. Dyrektora powołuje i odwołuje Minister.

5. Dyrektor zarządza działalnością Instytutu przy pomocy dwóch zastępców.

6. Zastępcę Dyrektora:

1) powołuje Minister, na wniosek Dyrektora;

2) odwołuje Minister z własnej inicjatywy albo na wniosek Dyrektora.

7. W czasie nieobecności Dyrektora lub czasowej niemożności wykonywania przez niego obowiązków, Instytutem kieruje wskazany przez niego w regulaminie organizacyjnym Instytutu zastępca Dyrektora, a w przypadku nieobecności zastępcy Dyrektora lub czasowej niemożności wykonywania przez niego obowiązków, upoważniony przez Dyrektora pełnomocnik.

§ 7. 1. Rada jest organem opiniodawczo-doradczym Dyrektora.

2. Członkami Rady są:

1) Minister;

2) od 12 do 18 osób powołanych przez Ministra na wniosek Dyrektora.

3. Członek Rady pełniący funkcję Ministra nie przestaje być członkiem Rady po zakończeniu pełnienia funkcji, a jego członkostwo w Radzie wygasa w przypadku:

1) zrzeczenia się członkostwa;

2) ubezwłasnowolnienia lub choroby trwale uniemożliwiającej wykonanie obowiązków;

3) prawomocnego orzeczenia kary pozbawienia praw publicznych;

4) śmierci.

4. Członkowie Rady, o których mowa w ust. 2 pkt 2, są powołani na okres 5 lat, a ich członkostwo w Radzie wygasa w czasie jej kadencji w przypadku:

1) zrzeczenia się członkostwa;

2) ubezwłasnowolnienia lub choroby trwale uniemożliwiającej wykonanie obowiązków;

3) prawomocnego orzeczenia kary pozbawienia praw publicznych;

4) śmierci.

5. Pierwsze posiedzenie Rady zwołuje Dyrektor, po powołaniu osób, o których mowa w ust. 2 pkt 2.

6. Członkowie Rady wybierają spośród siebie:

1) Przewodniczącego Rady;

2) zastępcę Przewodniczącego Rady;

3) sekretarza.

7. Za udział w pracach Rady jej członkowie nie otrzymują wynagrodzenia.

8. Koszty działania i obsługi Rady ponosi Instytut.

9. Pracownicy Instytutu nie mogą być członkami Rady.

§ 8. Do zadań Rady należy:

1) opiniowanie rocznych i wieloletnich programów i planów Instytutu;

2) analiza warunków i zadań podejmowanych przez Instytut;

3) przedstawianie nowych form wsparcia organizacyjnego, koncepcyjnego i finansowego działalności Instytutu;

4) wyrażanie opinii i składanie wniosków do Dyrektora w sprawach związanych z działalnością Instytutu;

5) wyrażanie opinii i składanie wniosków do Ministra w sprawach związanych z działalnością Instytutu, za pośrednictwem Dyrektora.

§ 9. 1. Rada odbywa posiedzenia nie rzadziej niż dwa razy w roku.

2. Posiedzenia Rady zwoływane są przez Przewodniczącego Rady.

3. W posiedzeniach Rady mogą uczestniczyć bez prawa głosu Dyrektor, przedstawiciel Ministra oraz inne osoby zaproszone przez Przewodniczącego Rady.

4. Posiedzenia Rady mogą być zwołane na żądanie:

1) co najmniej 7 członków Rady;

2) Ministra;

3) Dyrektora.

5. Posiedzenia Rady są protokołowane, a dokumentacja z posiedzeń jest przechowywana w siedzibie Instytutu.

6. Szczegółowy tryb działania Rady określa uchwalony przez nią regulamin.

§ 10. 1. Organizację wewnętrzną Instytutu określa regulamin organizacyjny nadawany przez Dyrektora, zgodnie z art. 13 ust. 3 ustawy.

2. W skład Instytutu wchodzą:

1) centrala składająca się z komórek wewnętrznych,

2) oddziały i jednostki terenowe Instytutu, w tym oddział Instytutu w Puławach - określone w regulaminie organizacyjnym.

3. W skład Instytutu wchodzi również biblioteka naukowa.

4. Zadania, organizację oraz szczegółowy zakres działania biblioteki naukowej określa regulamin nadawany przez Dyrektora, zgodnie z art. 12 ustawy z dnia 27 czerwca 1997 r. o bibliotekach.

Rozdział 4

Majątek i finanse Instytutu

§ 11. Minister zapewnia środki potrzebne do utrzymania i rozwoju Instytutu.

§ 12. Majątek Instytutu wykorzystuje się do celów wynikających z zakresu działalności Instytutu.

§ 13. Instytut prowadzi samodzielną gospodarkę finansową na zasadach określonych w ustawie, ustawie z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych oraz innych obowiązujących w tym zakresie przepisach prawa.

§ 14. 1. Źródłami finansowania Instytutu są przychody z prowadzonej działalności, w tym ze sprzedaży składników majątku ruchomego, przychody z najmu i dzierżawy składników majątkowych, dotacje podmiotowe i celowe z budżetu państwa lub jednostki samorządu terytorialnego, środki otrzymane od osób fizycznych i prawnych oraz z innych źródeł.

2. Instytutu może pobierać opłaty w ramach działającej w jego strukturach biblioteki naukowej, o których mowa w art. 14 ust. 2 ustawy z dnia 27 czerwca 1997 r. o bibliotekach.

3. Źródłami finansowania Instytutu są również inne przychody, w szczególności pochodzące z koordynacji lub prowadzenia projektów ze środków krajowych lub funduszy Unii Europejskiej oraz z prowadzonej przez Instytut działalności innej niż kulturalna, o której mowa w § 15.

4. Minister przekazuje środki finansowe dla Instytutu w formie dotacji:

1) podmiotowej na dofinansowanie działalności bieżącej w zakresie realizowanych zadań statutowych, w tym utrzymanie i remonty obiektów;

2) celowej na finansowanie lub dofinansowanie kosztów realizacji inwestycji;

3) celowej na realizację wskazanych zadań i programów.

§ 15. 1. Instytut może prowadzić działalność inną niż kulturalna, odpłatnie według zasad określonych w obowiązujących przepisach.

2. Działalność, o której mowa w ust. 1, może być prowadzona w zakresie:

1) obrotu prawami autorskimi, zmierzającego do wydania i sprzedaży książek, biuletynów, czasopism oraz filmów, zdjęć, materiałów audiowizualnych i multimediów;

2) organizacji i produkcji wydarzeń związanych z działalnością promocyjną, popularyzatorską, edukacyjną, kulturalną i wydawniczą, w tym konferencji, sympozjów, wystaw oraz warsztatów edukacyjnych;

3) promocji, reklamy i szkoleń;

4) sprzedaży publikacji, wydawnictw, materiałów promocyjnych oraz wyrobów przemysłu kultury, w tym materiałów audiowizualnych, innych niż określone w § 4 ust. 2;

5) wypożyczania, najmu, dzierżawy i innych form użytkowania posiadanego majątku.

3. Dochód z działalności, o której mowa w ust. 1, może być wykorzystany w celu finansowania realizacji zadań statutowych Instytutu oraz na zakup i remont środków trwałych.

Rozdział 5

Przedstawicielstwo Instytutu

§ 16. Do dokonywania czynności prawnych w imieniu Instytutu, w tym składania oświadczeń woli w zakresie jego praw i obowiązków majątkowych, uprawniony jest Dyrektor.

§ 17. 1. Dyrektor może ustanawiać pełnomocników do dokonywania czynności prawnych w imieniu Instytutu, określając zakres pełnomocnictwa.

2. Udzielenie pełnomocnictwa wymaga formy pisemnej pod rygorem nieważności.

3. Udzielenie i odwołanie pełnomocnictwa podlega ujawnieniu w rejestrze instytucji kultury prowadzonym przez Ministra. Nie dotyczy to pełnomocnictw procesowych.

Rozdział 6

Postanowienia końcowe

§ 18. 1. Zmiany statutu dokonuje się w trybie określonym dla jego nadania.

2. Połączenia, podziału lub likwidacji Instytutu dokonuje Minister w trybie i na zasadach określonych w obowiązujących przepisach.