Rozdział 1

Przepisy ogólne

§ 1. Użyte w zarządzeniu określenia oznaczają:

1) rozrachunek międzybankowy - przemieszczenie środków pieniężnych w złotych lub w euro pomiędzy prowadzonymi przez Narodowy Bank Polski, zwany dalej „NBP”, lub banki rachunkami banków lub pomiędzy rachunkami banków a rachunkami własnymi NBP bądź innego banku, prowadzącego rachunki banków, w celu wykonania zobowiązania powstałego z tytułu dokonywania rozliczeń pieniężnych pomiędzy:

a) bankami,

b) klientem banku a innym bankiem lub bankiem a posiadaczem rachunku w innym banku,

c) klientem banku a posiadaczem rachunku w innym banku;

2) bank - bank krajowy, instytucja kredytowa, oddział instytucji kredytowej oraz oddział banku zagranicznego;

3) system SORBNET2 - system rozrachunku brutto w czasie rzeczywistym (RTGS) obsługujący rachunki bankowe prowadzone w Centrali NBP, w którym przeprowadzane są rozrachunki międzybankowe w złotych;

4) Umowa o systemie SORBNET2 - umowa w sprawie warunków otwierania i prowadzenia rachunku bankowego w systemie SORBNET2;

5) system TARGET2 - system rozrachunku brutto w czasie rzeczywistym (RTGS) dla przeprowadzania, w pieniądzu banku centralnego, rozrachunku płatności w euro, składający się z krajowych komponentów prowadzonych przez poszczególne banki centralne Unii Europejskiej na jednolitej wspólnej platformie, stosownie do ram prawnych dotyczących systemu TARGET2, w szczególności zgodnie z Wytycznymi Europejskiego Banku Centralnego z dnia 5 grudnia 2012 r. w sprawie Transeuropejskiego Zautomatyzowanego Błyskawicznego Systemu Rozrachunku Brutto w czasie Rzeczywistym;

6) Umowa o systemie TARGET2-NBP - umowa w sprawie warunków otwierania i prowadzenia rachunku bankowego w euro w systemie TARGET2-NBP;

7) system będący komponentem systemu TARGET2 - system rozrachunku brutto w czasie rzeczywistym (RTGS) prowadzony przez dany bank centralny, stanowiący część systemu TARGET2 (krajowy komponent systemu TARGET2);

8) system TARGET2-NBP - polski system rozrachunku brutto w czasie rzeczywistym (RTGS), stanowiący krajowy komponent systemu TARGET2, prowadzony przez NBP;

9) jednolita wspólna platforma - infrastruktura techniczna systemu TARGET2, za pośrednictwem której, na tych samych zasadach technicznych, następuje składanie i przetwarzanie wszystkich zleceń płatniczych i otrzymywanie płatności;

10) system zewnętrzny - system zarządzany przez podmiot mający siedzibę w kraju należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego, podlegający nadzorowi właściwego organu, w którym przeprowadzane są:

a) rozliczenie zleceń płatniczych lub transakcji mających za przedmiot środki pieniężne,

b) rozliczenie lub rozrachunek transakcji mających za przedmiot instrumenty finansowe

- w wyniku których powstają zobowiązania pieniężne będące przedmiotem rozrachunku międzybankowego;

11) uczestnik systemu SORBNET2 - podmiot posiadający rachunek bankowy w systemie SORBNET2, zgodnie z zawartą z NBP Umową o systemie SORBNET2, i NBP;

12) uczestnik systemu TARGET22NBP - podmiot posiadający rachunek bankowy w systemie TARGET2-NBP, zgodnie z zawartą z NBP Umową o systemie TARGET2-NBP, i NBP;

13) wysokokwotowe zlecenia płatnicze - zlecenia płatnicze w złotych, których wynikiem - w przypadku ich realizacji - jest rozrachunek międzybankowy, dotyczące:

a) operacji banków z NBP,

b) operacji dokonywanych na międzybankowym rynku pieniężnym lub walutowym, jak również operacji dokonywanych w międzybankowym obrocie instrumentami finansowymi,

c) rozliczeń lub rozrachunku transakcji mających za przedmiot instrumenty finansowe, dokonywanych przez podmioty zarządzające systemami zewnętrznymi,

d) płatności w kwocie 1.000.000 złotych lub wyższej, dokonywanych przez klientów banków lub na ich rzecz, z wyjątkiem wpłat składek na ubezpieczenie społeczne, płatności dokonywanych na rzecz organów podatkowych oraz płatności dokonywanych na podstawie czeków oraz innych obciążeniowych zleceń płatniczych,

e) rozliczeń zleceń płatniczych lub transakcji mających za przedmiot środki pieniężne w ramach systemów płatności w złotych wymienionych w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 6 czerwca 2003 r. w sprawie określenia systemów, w których istnieje ryzyko systemowe (Dz. U. Nr 106, poz. 998, z 2004 r. Nr 238, poz. 2392 oraz z 2005 r. Nr 61, poz. 535).

§ 2. Rozrachunek międzybankowy w złotych jest przeprowadzany:

1) przez NBP:

a) w Centrali NBP w systemie SORBNET2 na zasadach określonych odpowiednio w rozdziale 2 lub 5 oraz w Umowie o systemie SORBNET2,

b) w oddziałach okręgowych NBP prowadzących rachunki banków w złotych na zasadach określonych w rozdziale 4 oraz w umowie rachunku bankowego, zawartej pomiędzy NBP a bankiem;

2) przez pozostałe banki prowadzące rachunki innych banków w złotych na zasadach określonych w rozdziale 4 lub 5 oraz w umowach zawartych pomiędzy tymi bankami.

§ 3. Rozrachunek międzybankowy w euro jest przeprowadzany przez:

1) NBP w systemie TARGET2-NBP, na zasadach określonych odpowiednio w rozdziale 3 lub 5 oraz w Umowie o systemie TARGET2-NBP;

2) pozostałe banki prowadzące rachunki innych banków w euro na zasadach określonych w § 20 oraz w umowach zawartych pomiędzy tymi bankami.

§ 4. 1. Rozrachunek międzybankowy jest przeprowadzany na podstawie zleceń płatniczych składanych przez:

1) NBP;

2) banki;

3) podmioty zarządzające systemami zewnętrznymi.

2. Zlecenia płatnicze składane do rozrachunku międzybankowego wynikają z:

1) jednostkowych operacji;

2) kompensaty wzajemnych zobowiązań i należności wynikających z przeprowadzonych operacji.

§ 5. Z zastrzeżeniem § 22 oraz jeżeli Umowa o systemie SORBNET2 nie stanowi inaczej, wysokokwotowe zlecenia płatnicze są kierowane do rozrachunku międzybankowego przeprowadzanego przez:

1) Centralę NBP w systemie SORBNET2, jeżeli dotyczą przemieszczenia środków pieniężnych pomiędzy bankami posiadającymi rachunki bieżące w złotych w Centrali NBP lub pomiędzy tymi bankami a NBP;

2) oddziały okręgowe NBP, o których mowa w § 2 pkt 1 lit. b, lub banki, o których mowa w § 2 pkt 2, w przypadkach innych niż określone w pkt 1.

Rozdział 2

Rozrachunek międzybankowy w systemie SORBNET2

§ 6. 1. Uczestnikami systemu SORBNET2 mogą być:

1) NBP;

2) bank;

3) podmiot zarządzający systemem zewnętrznym;

4) bank centralny innego państwa;

5) Krajowa Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo-Kredytowa w rozumieniu ustawy z dnia 5 listopada 2009 r. o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych (Dz. U. z 2012 r. poz. 855 i 1166), zwanej dalej „ustawą o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych”;

6) podmiot, którego siedziba znajduje się poza terytorium innych niż Rzeczpospolita Polska państw członkowskich Unii Europejskiej oraz Islandii, Liechtensteinu i Norwegii, prowadzący działalność analogiczną do działalności instytucji kredytowej, o której mowa w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe, podlegający nadzorowi właściwego organu;

7) Bankowy Fundusz Gwarancyjny;

8) podmiot zarządzający systemem analogicznym do systemu zewnętrznego, mający siedzibę poza Europejskim Obszarem Gospodarczym, podlegający nadzorowi właściwego organu.

2. Warunkiem uczestnictwa w systemie SORBNET2 podmiotów, o których mowa w ust. 1 pkt 2, jest spełnienie warunków określonych w uchwale nr 9/2013 Zarządu Narodowego Banku Polskiego z dnia 24 maja 2013 r. w sprawie warunków otwierania i prowadzenia rachunków banków przez Narodowy Bank Polski (Dz. Urz. NBP poz. 8), zwanej dalej „uchwałą w sprawie warunków otwierania i prowadzenia rachunków banków przez Narodowy Bank Polski”.

3. Warunkiem uczestnictwa w systemie SORBNET2 podmiotów, o których mowa w ust. 1 pkt 3, 4 i 8, jest uzyskanie, zgodnie z art. 51 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o Narodowym Banku Polskim(Dz. U. z 2005 r. Nr 1 poz. 2, z późn. zm.¹⁾), zwanej dalej „ustawą o Narodowym Banku Polskim”, zgody Prezesa Narodowego Banku Polskiego na prowadzenie rachunku w NBP.

4. Warunkiem uczestnictwa w systemie SORBNET2 podmiotu, o którym mowa w ust. 1 pkt 5, jest uznanie przez NBP sytuacji finansowej tego podmiotu za prawidłową.

5. Warunkiem uczestnictwa w systemie SORBNET2 podmiotów, o których mowa w ust. 1 pkt 6, jest spełnienie warunków określonych w ust. 3 i 4.

6. NBP, dokonując oceny sytuacji finansowej, o której mowa w ust. 4, podmiotów, o których mowa w ust. 1 pkt 5 i 6, może wystąpić do właściwego organu nadzorczego o przekazanie informacji, w tym danych, opinii i analiz, na temat sytuacji finansowej tych podmiotów.

§ 7. 1. Rozrachunek międzybankowy w systemie SORBNET2 jest przeprowadzany na podstawie wysokokwotowych zleceń płatniczych, z zastrzeżeniem § 5 pkt 2, i innych zleceń płatniczych, przewidzianych w Umowie o systemie SORBNET2.

2. Zlecenia płatnicze, o których mowa w ust. 1, obciążające rachunek banku, są wystawiane przez:

1) ten bank;

2) NBP;

3) podmioty zarządzające systemami zewnętrznymi;

4) podmioty zarządzające systemami zewnętrznymi, niebędące uczestnikami systemu SORBNET2, uprawnione do takiego działania na podstawie umów zawartych z NBP;

5) banki posiadające rachunki rezerw obowiązkowych w Centrali NBP.

3. NBP i podmioty zarządzające systemami zewnętrznymi mogą wystawiać zlecenia płatnicze, obciążające rachunek bieżący banku obsługiwany w systemie SORBNET2, na podstawie upoważnień określonych w Umowie o systemie SORBNET2 zawartej między NBP a bankiem.

§ 8. Zlecenie płatnicze nie spełniające wymogów formalnych określonych w Umowie o systemie SORBNET2 jest przez NBP odrzucane.

§ 9. 1. Zlecenie płatnicze uznaje się za wprowadzone do systemu SORBNET2 z chwilą zarejestrowania w systemie SORBNET2.

2. Zlecenie płatnicze nie może być odwołane i jest ostateczne od chwili jego wykonania, tzn. od momentu obciążenia rachunku w systemie SORBNET2 wskazanego w zleceniu płatniczym.

§ 10. 1. Zlecenia płatnicze, które spełniają wymogi formalne, są realizowane w systemie SORBNET2 w dniu wskazanym jako data realizacji, pod warunkiem że na obciążanym rachunku znajdują się wystarczające do ich zrealizowania środki pieniężne, po wyłączeniu środków zablokowanych z tytułów określonych w Umowie o systemie SORBNET2 lub wynikających z odrębnych przepisów.

2. Zlecenia płatnicze w systemie SORBNET2 są realizowane:

1) zgodnie z zasadą rozrachunku brutto, tj. w drodze odrębnej realizacji każdego zlecenia płatniczego;

2) zgodnie z zasadą rozrachunku w czasie rzeczywistym, tj. na bieżąco w ciągu dnia operacyjnego;

3) w kolejności wynikającej z zasad ustalania priorytetów określonych w Umowie o systemie SORBNET2.

§ 11. 1. Rozrachunek międzybankowy w systemie SORBNET2 jest przeprowadzany poprzez jednoczesne obciążenie i uznanie rachunków banków lub rachunków własnych NBP obsługiwanych w tym systemie, zgodnie z treścią zlecenia płatniczego, z zastrzeżeniem ust. 2.

2. Warunek jednoczesności, o którym mowa w ust. 1, nie musi być spełniony, jeżeli rozrachunek międzybankowy w systemie SORBNET2 jest przeprowadzany z wykorzystaniem rachunku podmiotu zarządzającego systemem zewnętrznym.

§ 12. Szczegółowe zasady prowadzenia rachunku uczestnika systemu SORBNET2 określa Umowa o systemie SORBNET2.

Rozdział 3

Rozrachunek międzybankowy w systemie TARGET2-NBP

§ 13. 1. Uczestnikami systemu TARGET2-NBP mogą być:

1) NBP;

2) bank;

3) podmiot zarządzający systemem zewnętrznym;

4) Krajowa Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo-Kredytowa w rozumieniu ustawy o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych.

2. Warunkiem uczestnictwa w systemie TARGET2-NBP podmiotów, o których mowa w ust. 1 pkt 2, jest spełnienie warunków określonych w uchwale w sprawie warunków otwierania i prowadzenia rachunków banków przez Narodowy Bank Polski.

3. Warunkiem uczestnictwa w systemie TARGET2-NBP podmiotów, o których mowa w ust. 1 pkt 3, jest uzyskanie, zgodnie z art. 51 ust. 1 pkt 4 ustawy o Narodowym Banku Polskim, zgody Prezesa Narodowego Banku Polskiego na prowadzenie rachunku w NBP.

4. Warunkiem uczestnictwa w systemie TARGET2-NBP podmiotu, o którym mowa w ust. 1 pkt 4, jest uznanie przez NBP sytuacji finansowej tego podmiotu za prawidłową.

5. NBP, dokonując oceny sytuacji finansowej, o której mowa w ust. 4, podmiotu, o którym mowa w ust. 1 pkt 4, może wystąpić do właściwego organu nadzorczego o przekazanie informacji, w tym danych, opinii i analiz, na temat sytuacji finansowej tego podmiotu.

§ 14. 1. Rozrachunki międzybankowe w systemie TARGET2-NBP są przeprowadzane na podstawie zleceń płatniczych w euro wystawianych przez:

1) banki będące posiadaczami rachunków w systemie TARGET2-NBP;

2) NBP;

3) podmioty zarządzające systemami zewnętrznymi.

2. NBP i podmioty zarządzające systemami zewnętrznymi mogą wystawiać zlecenia płatnicze, które obciążają rachunki bankowe w euro uczestnika systemu TARGET2-NBP, na podstawie upoważnienia określonego w Umowie o systemie TARGET2-NBP.

§ 15. 1. Zlecenie płatnicze uznaje się za wprowadzone do systemu TARGET2-NBP z chwilą obciążenia w systemie TARGET2 rachunku uczestnika wskazanego w zleceniu płatniczym.

2. Zlecenie płatnicze może być odwołane do momentu jego wprowadzenia do systemu TARGET2-NBP. Zlecenie płatnicze ujęte w algorytmie, o którym mowa w Umowie o systemie TARGET2-NBP, nie może zostać odwołane w okresie działania algorytmu.

§ 16. Szczegółowe zasady obsługi rachunku uczestnika systemu TARGET2-NBP określa Umowa o systemie TARGET2-NBP.

Rozdział 4

Rozrachunek międzybankowy w złotych przeprowadzany przez oddziały okręgowe NBP prowadzące rachunki banków oraz banki prowadzące rachunki innych banków

§ 17. 1. Rozrachunek międzybankowy przeprowadzany w oddziale okręgowym NBP jest przeprowadzany na podstawie zleceń płatniczych dotyczących operacji przewidzianych w umowie rachunku bankowego, zawartej pomiędzy tym oddziałem a bankiem.

2. Zlecenia płatnicze, o których mowa w ust. 1, obciążające rachunek banku, są wystawiane przez NBP lub bank.

§ 18. Do składania i realizacji zleceń płatniczych, o których mowa w § 17 ust. 1, stosuje się odpowiednio § 7 ust. 3, § 8 oraz § 10 ust. 1.

§ 19. 1. Zlecenie płatnicze, o którym mowa w § 17 ust. 1, jest realizowane w oddziale okręgowym NBP poprzez obciążenie rachunku banku i:

1) uznanie odpowiednio rachunku innego banku lub rachunku własnego NBP, prowadzonych przez ten oddział, w dniu jego przyjęcia do realizacji albo

2) skierowanie zlecenia płatniczego do innego oddziału okręgowego NBP lub innego banku najpóźniej w następnym dniu roboczym po dniu jego przyjęcia do realizacji, a w przypadku skierowania zlecenia płatniczego do systemu SORBNET2 w dniu jego przyjęcia do realizacji

- o ile w umowie rachunku bankowego, o której mowa w § 17 ust. 1, nie określono inaczej.

2. Rachunek banku prowadzony w oddziale okręgowym NBP jest uznawany na podstawie zlecenia płatniczego, o którym mowa w § 17 ust. 1:

1) w dniu realizacji zlecenia płatniczego, obciążającego rachunek innego banku lub rachunek własny NBP, prowadzone w tym samym oddziale okręgowym NBP albo

2) w dniu otrzymania przez ten oddział środków pieniężnych z Centrali NBP lub z innego oddziału okręgowego NBP, albo

3) najpóźniej w następnym dniu roboczym po dniu otrzymania z jednostki organizacyjnej innego banku zlecenia płatniczego przekazanego bez pośrednictwa systemu SORBNET2.

§ 20. 1. Rozrachunek międzybankowy przeprowadzany przez jednostkę organizacyjną innego niż NBP banku prowadzącą rachunek innego banku, jest przeprowadzany, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3, na podstawie zlecenia płatniczego, poprzez obciążenie tego rachunku i:

1) uznanie rachunku innego banku prowadzonego przez tę jednostkę lub rachunku własnego banku przeprowadzającego rozrachunek - w dniu przyjęcia zlecenia płatniczego do realizacji albo

2) skierowanie zlecenia płatniczego do innej jednostki organizacyjnej tego samego banku - najpóźniej w następnym dniu roboczym po dniu jego przyjęcia do realizacji, albo

3) skierowanie zlecenia płatniczego do jednostki organizacyjnej innego banku - najpóźniej w następnym dniu roboczym po dniu jego przyjęcia do realizacji, a w przypadku skierowania zlecenia płatniczego do systemu SORBNET2 - w dniu jego przyjęcia do realizacji, bez względu na liczbę banków pośredniczących w jego wykonaniu.

2. Do uznawania rachunku innego banku prowadzonego przez jednostkę, o której mowa w ust. 1, stosuje się odpowiednio § 19 ust. 2.

3. Dniem dokonania rozrachunku międzybankowego, o którym mowa w ust. 1 i 2, może być dzień wskazany przez zleceniodawcę w zleceniu płatniczym, o ile taką możliwość strony przewidziały w umowie rachunku bankowego.

Rozdział 5

Rozrachunek międzybankowy przeprowadzany w wyniku działania podmiotu zarządzającego systemem zewnętrznym

§ 21. Rozrachunek międzybankowy może być przeprowadzany na podstawie zleceń płatniczych składanych przez podmiot zarządzający systemem zewnętrznym, który określił:

1) obiektywne kryteria uczestnictwa, zapewniające równoprawny dostęp do obsługiwanego przez niego systemu,

2) zasady wymiany zleceń płatniczych pomiędzy uczestnikami systemu, o których mowa w pkt 1, lub rejestrowania obsługiwanych operacji oraz terminy i sposób regulowania zobowiązań z nich wynikających,

3) zasady dokonywania kompensaty wzajemnych zobowiązań i należności uczestników, wynikających z czynności, określonych w pkt 2, oraz procedury zapewniające udokumentowanie poszczególnym uczestnikom wyników kompensaty ich dotyczących, o ile taka kompensata jest dokonywana,

4) zakres wzajemnej odpowiedzialności podmiotu zarządzającego systemem zewnętrznym i uczestników

- oraz ustalił z bankiem, przeprowadzającym rozrachunek międzybankowy, zasady przekazywania zleceń płatniczych do tego banku i terminy przeprowadzenia rozrachunku międzybankowego.

§ 22. Rozrachunek międzybankowy na podstawie zleceń płatniczych składanych przez podmiot zarządzający systemem zewnętrznym, wynikających z kompensaty wzajemnych zobowiązań i należności uczestników wynikających z wysokokwotowych zleceń płatniczych, może być przeprowadzany, jeżeli podmiot zarządzający systemem zewnętrznym, oprócz spełnienia wymogów określonych w § 21, ustali procedury zapewniające:

1) że zlecenie płatnicze uczestnika przekazane do obsługiwanego przez niego systemu lub rozliczana w nim transakcja, lub inna operacja nie zostaną z niego wycofane po dokonaniu rozrachunku międzybankowego skompensowanych zobowiązań i należności,

2) skierowanie skompensowanych zobowiązań i należności do rozrachunku międzybankowego w czasie pozwalającym na przeprowadzenie tego rozrachunku w tym samym dniu co wymiana zleceń płatniczych uczestników,

3) przeprowadzenie, w razie braku wystarczających funduszy u uczestników, rozrachunku międzybankowego w terminie ustalonym zgodnie z § 21

- oraz zabezpieczy obsługiwany przez siebie system pod względem technicznym i operacyjnym, żeby, w przypadku awarii technicznej, przeprowadzenie rozrachunku międzybankowego było możliwe w tym samym dniu operacyjnym.

Rozdział 6

Przepisy końcowe

§ 23. Traci moc zarządzenie nr 3/2009 Prezesa Narodowego Banku Polskiego z dnia 10 marca 2009 r. w sprawie sposobu przeprowadzania rozrachunków międzybankowych (Dz. Urz. NBP Nr 5, poz. 5 oraz z 2011 r. Nr 15, poz. 16).

§ 24. Zarządzenie wchodzi w życie z dniem 10 czerwca 2013 r.