Na podstawie § 4 ust. 2 Regulaminu Działania Komisji Egzaminacyjnej, stanowiącego załącznik nr 1 do rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 września 2002 r. w sprawie sposobu organizowania i przeprowadzania egzaminu na audytora wewnętrznego oraz działania Komisji Egzaminacyjnej (Dz. U. Nr 166, poz. 1364), ogłasza się:

1) szczegółowy zakres tematów egzaminu na audytora wewnętrznego, stanowiący załącznik nr 1 do Komunikatu;

2) wykaz literatury niezbędnej osobom przygotowującym się do przystąpienia do egzaminu na audytora wewnętrznego, stanowiący załącznik nr 2 do Komunikatu.

Załączniki do Komunikatu nr 5/KF/2003 Ministra Finansów
z dnia 28 lutego 2003 r. (poz. 24)

Załącznik nr 1

Szczegółowy zakres tematów egzaminu na audytora wewnętrznego

Metodyka przeprowadzania audytu

1. Przygotowanie planu audytu:

1) zasada planowości, plan roczny i plan strategiczny,

2) elementy planu strategicznego,

3) elementy planu rocznego,

4) audyt poza planem.

2. Przygotowanie programu zadania audytowego:

1) przydzielenie zadania audytowego,

2) czynniki mające wpływ na treść programu,

3) elementy programu.

3. Przeprowadzenie zadania audytowego:

1) wstępny przegląd,

2) zawiadomienie o audycie i narada otwierająca,

3) czynności audytowe:

a) zastosowanie metod analitycznych w audycje,

b) rodzaje procedur analitycznych (analiza trendu, analiza wskaźnikowa, analiza prognostyczna),

c) akta stałe i bieżące.

4. Składanie sprawozdań:

1) narada zamykająca,

2) projekt sprawozdania,

3) elementy sprawozdania,

4) cechy sprawozdania,

5) postępowanie po przeprowadzeniu audytu.

5. Czynności sprawdzające (Audyt sprawdzający).

Standardy audytu wewnętrznego

Standardy audytu wewnętrznego:

1) standardy ogólne - Organizacja,

2) standardy szczegółowe - Wykonywanie Zawodu,

3) standardy szczegółowe - Realizacja Audytu Wewnętrznego.

Oszacowanie ryzyka

1. Identyfikacja, analiza i zarządzanie ryzykiem w standardach międzynarodowych i standardach audytu wewnętrznego w jednostkach sektora finansów publicznych.

2. Pojęcie istotności w audycie.

3. Definicje i zrozumienie podstawowych terminów z analizy ryzyka.

4. Zastosowania analizy ryzyka w audycie wewnętrznym.

5. Znajomość poszczególnych etapów w analizie ryzyka:

1) identyfikowanie czynników ryzyka,

2) określenie poziomu wrażliwości systemu na ryzyko,

3) przeprowadzenie analizy ryzyka,

4) dokonanie interpretacji uzyskanych wyników.

6. Praktyczna znajomość metod prowadzenia analizy ryzyka przy wykonaniu planu rocznego:

1) metody szacunkowe,

2) metody matematyczne.

7. Praktyczna znajomość metod prowadzenia analizy ryzyka przy wykonaniu zadania audytowego. Zastosowanie macierzy ryzyka.

8. Samoocena ryzyka. Kwestionariusze samooceny.

Administracja publiczna

l. Zagadnienia ogólne

1. Pojęcie administracji publicznej i jej podziały (administracja rządowa i samorządowa).

2. Kategoria podmiotów administracyjnych - organy i urzędy administracyjne.

3. Podstawy prawne działania administracji oraz źródła prawa (prawo powszechnie obowiązujące, prawo wewnętrzne, kategoria prawa miejscowego, publikacja aktów normatywnych).

4. Prawne formy działania administracji:

1) akty administracyjne:

a) decyzje administracyjne,

b) zezwolenia,

c) koncesje,

d) licencje,

2) akty normatywne administracji,

3) działania faktyczne administracji,

4) umowy.

II. Ustrój administracji publicznej

1. Organizacja i funkcjonowanie administracji centralnej w RP:

1) prezydent RP a administracja publiczna,

2) rządowa administracja centralna:

a) Rada Ministrów i jej powoływanie,

b) kompetencje Rady Ministrów,

c) rola i funkcje Prezesa Rady Ministrów,

d) ministrowie w systemie administracji centralnej: Członkowie Rady Ministrów i samodzielne organy administracji,

e) ministrowie kierujący działami administracji rządowej - pojęcie działu, przydzielanie przez Prezesa Rady Ministrów działów ministrom, kompetencje ministrów działowych,

f) ministrowie „bez teki" - swoista sytuacja prawna, sposób powoływania i określania zakresu działania,

g) odpowiedzialność ministrów,

h) aparat pomocniczy organów centralnych: Kancelaria Prezesa Rady Ministrów i ministerstwa,

i) pozycja prawna organów centralnych nie będących ministerstwami,

j) agencje rządowe i inne podmioty wchodzące w skład administracji centralnej (przykłady i kompetencje).

2. Organizacja i funkcjonowanie terenowej administracji rządowej:

1) rządowa administracja zespolona i niezespolona. Istota zespolenia administracyjnego,

2) wojewoda jako organ administracji ogólnej,

3) wojewoda jako szef administracji zespolonej,

4) wojewoda jako przedstawiciel Rządu w terenie,

5) rządowa administracja niezespolona - ogólna charakterystyka oraz miejsce w systemie administracji terenowej. Przegląd organów administracji niezespolonej,

6) powierzanie zadań samorządowi terytorialnemu.

3. Administracja samorządu terytorialnego:

1) pojęcie i istota samorządu. Rodzaje samorządu. Podstawowe znaczenie samorządu terytorialnego,

2) struktura samorządu terytorialnego: samorząd gminny, powiatowy i województwa. Ogniwa samorządu regionalnego i samorządu lokalnego (rozróżnienie na podstawie ról i funkcji),

3) władze samorządu terytorialnego (pojęcie władz, referendum, organy uchwałodawcze i kontrolne oraz organy wykonawcze, sposób kierowania organów),

4) ogólna charakterystyka zadań samorządu terytorialnego,

5) problematyka mienia samorządu,

6) nadzór nad samorządem terytorialnym.

III. Podstawowe zagadnienia procedury administracyjnej

1. Pojęcie, cele i regulacja prawna procedur administracyjnych. Podstawowa rola Kodeksu postępowania administracyjnego.

2. Postępowanie administracyjne według Kodeksu postępowania administracyjnego. Charakterystyka instytucji podstawowych. Przebieg postępowania w l instancji. Odwołanie i postępowanie odwoławcze. Weryfikacja rozstrzygnięć ostatecznych.

3. Problematyka zaświadczeń.

4. Postępowania administracyjne odrębne (ogólna charakterystyka, m.in. postępowanie wg Ordynacji podatkowej i Kodeksu celnego).

IV. Obowiązek ochrony informacji niejawnych. Klasyfikacja i klauzule tajności

V. Obowiązek udzielania informacji przez administrację publiczną

1. Podmioty obowiązane do udzielania informacji.

2. Zakres prawa do informacji.

VI. Zamówienia publiczne

1. Zasady udzielania zamówień publicznych:

1) progi kwotowe wyznaczające zasady udzielania zamówień publicznych,

2) wymogi stawiane oferentom,

3) preferencje krajowe,

4) wymogi dokumentacyjne,

5) komisja przetargowa,

6) wnoszenie wadium i zabezpieczenia wykonania umowy,

7) specyfikacja istotnych warunków zamówienia,

8) unieważnienie postępowania,

9) wybór najkorzystniejszej oferty,

10) tryby postępowań przetargowych - zasady wyboru i przeprowadzania, terminy,

11) przetarg nieograniczony,

12) przetarg ograniczony,

13) przetarg dwustopniowy,

14) inne tryby udzielania zamówień publicznych.

3. Protest, odwołanie i skarga.

4. Umowy w sprawach o zamówienie publiczne:

1) czas trwania umowy,

2) forma umowy,

3) zabezpieczenia należytego wykonania umowy,

4) zmiany i odstąpienie od umowy,

5) nieważność umowy.

VII. Sprawy pracownicze

1. Nawiązywanie, zmiana i rozwiązanie stosunku pracy z pracownikami (państwowymi, członkami korpusu służby cywilnej, funkcjonariuszami, pracownikami samorządowymi oraz zatrudnionymi na podstawie Kodeksu pracy).

2. Obowiązki pracodawcy i pracownika w zakresie przestrzegania prawa pracy:

1) czas pracy,

2) urlopy pracownicze,

3) obowiązki i uprawnienia członka korpusu służby cywilnej,

4) odpowiedzialność porządkowa i dyscyplinarna.

3. Podstawowe obowiązki pracodawcy związane z pobieraniem składek na ubezpieczenia zdrowotne i społeczne oraz zaliczek na podatki.

4. Gospodarowanie funduszem socjalnym.

VIII. Kontrola wewnętrzna

1. Funkcja kontroli a funkcje pokrewne (nadzór, dozór). Rodzaje kontroli. Kryteria kontroli i standardy kontroli. Procedury kontrolne.

2. System kontroli w państwie - ogólna charakterystyka. Główne podziały w ramach systemu kontroli i elementy składowe systemu.

3. Instytucje kontroli zewnętrznej. Kontrola parlamentarna. Kontrola państwowa (Najwyższa Izba Kontroli). Sądowa kontrola administracji. Kontrola obywatelska.

4. Kontrola wewnątrz aparatu administracyjnego. Pojęcie kontroli wewnątrzadministracyjnej i jej systematyka. Charakterystyka instytucji kontroli wewnątrzadministracyjnej (kontrola rządowa i w samorządzie terytorialnym, kontrola resortowa, inspekcje specjalne, dozory, nadzory).

Finanse publiczne

l. Zagadnienia ogólne - podstawowe pojęcia i zakres

1. Pojęcie finansów publicznych.

2. Dziedziny finansów publicznych.

3. Pojęcie Skarbu Państwa.

4. Sektor finansów publicznych:

1) pojęcie i zakres,

2) podmioty sektora finansów publicznych.

5. Podstawowe źródła prawa finansów publicznych.

6. Wybrane zasady finansów publicznych:

1) jedności,

2) zupełności (powszechności),

3) równowagi,

4) szczegółowości.

7. Metody ograniczenia długu i deficytu publicznego.

8. Podatki - pojęcie, elementy stałe i zmienne; rodzaje podatków.

9. Ordynacja podatkowa - zakres, cele i podstawowe zasady.

10. Podstawowe wskaźniki makroekonomiczne:

1) zjawisko inflacji - pojęcie,

2) PKB - jako podstawowy wskaźnik konstrukcji budżetu.

11. Dług publiczny i deficyt budżetowy - podstawowe zagadnienia.

12. Narodowy Bank Polski - organy i podstawowe uprawnienia.

13. Fundusze strukturalne. Fundusz Spójności oraz fundusze przedakcesyjne - podstawowe zagadnienia.

14. Relacje finansowe między budżetem państwa, budżetami jednostek samorządu terytorialnego a budżetem Unii Europejskiej.

II. Budżet państwa

1. Ustawa budżetowa, prowizorium budżetowe - pojęcia.

2. Układ i szczegółowość budżetu państwa.

3. Planowanie i uchwalanie budżetu państwa.

4. Zasady wykonywania budżetu państwa - zadania i kompetencje poszczególnych organów.

5. Dochody budżetu państwa.

6. Wydatki budżetu państwa.

7. Przychody i rozchody budżetu państwa.

III. Budżet jednostki samorządu terytorialnego

1. Uchwała budżetowa - pojęcie.

2. Planowanie i uchwalanie budżetu jednostki samorządu terytorialnego.

3. Zasady konstrukcji budżetu jednostki samorządu terytorialnego:

1) decentralizacja finansowa,

2) zasada adekwatności,

3) zasada samodzielności,

4) zasada szczegółowości.

4. Wykonywanie budżetu jednostki samorządu terytorialnego - zadania i kompetencje poszczególnych organów.

5. Dochody jednostek samorządu terytorialnego.

6. Przychody i rozchody jednostek samorządu terytorialnego.

7. Wydatki jednostek samorządu terytorialnego.

8. Subwencja ogólna, dotacje celowe - podstawowe pojęcia.

9. Źródła finansowania deficytu i długu państwowego jednostek samorządu terytorialnego.

IV. Kontrola finansowa

1. Pojęcie kontroli finansowej.

2. Rodzaje kontroli finansowej:

1) kontrola środków pieniężnych,

2) kontrola rozrachunków i roszczeń,

3) kontrola zapasów,

4) kontrola aktywów trwałych,

5) kontrola zatrudnienia i wynagrodzeń,

6) kontrola kosztów,

7) kontrola przychodów,

8) kontrola funduszy,

9) inwentaryzacja jako element kontroli finansowo-księgowej,

10) kontrola systemów informatycznych.

3. Kryteria kontroli finansowej.

4. Nadzór.

5. Pozycja skarbnika i głównego księgowego.

6. Standardy kontroli finansowej.

7. Model COSO.

V. Podstawowe zasady rachunkowości jednostek sektora finansów publicznych

1. Normy prawne w zakresie prowadzenia rachunkowości.

2. Księgi rachunkowe (formy, zapisy w porządku chronologicznym i systematycznym - dziennik, księga główna i księgi pomocnicze, zestawienia obrotów i sald kont księgi głównej oraz sald kont pomocniczych).

3. Dowody księgowe (rodzaje, sprawdzanie i kwalifikowanie do ujęcia w księgach rachunkowych).

4. Dokumentacja opisująca przyjęte przez jednostki zasady (politykę) rachunkowości.

5. Otwieranie i zamykanie ksiąg rachunkowych.

6. Inwentaryzacja (pojęcie, zakres, terminy, tryb przeprowadzania, rozliczanie różnic inwentaryzacyjnych).

7. Ochrona danych (ochrona i przechowywanie dokumentacji, ksiąg rachunkowych, dowodów księgowych, dokumentów inwentaryzacyjnych i sprawozdań finansowych).

8. Zasady ewidencji aktywów i pasywów w księgach rachunkowych z uwzględnieniem specyfiki poszczególnych jednostek:

1) ujęcie w księgach rachunkowych składników majątku zaliczanych do aktywów obrotowych,

2) ujęcie w księgach rachunkowych składników majątku zaliczanych do aktywów trwałych,

3) ujęcie w księgach rachunkowych funduszy własnych,

4) ujęcie w księgach rachunkowych zobowiązań i rezerw na zobowiązania.

9. Wycena aktywów i pasywów (podstawowe zasady).

10. Ujęcie w księgach rachunkowych przychodów i kosztów (kosztów i przychodów działalności operacyjnej, pozostałych kosztów i przychodów operacyjnych, kosztów i przychodów finansowych).

11. Ujęcie w księgach rachunkowych operacji nadzwyczajnych (zysków i strat nadzwyczajnych).

12. Sprawozdania finansowe jednostek sektora finansów publicznych posiadających osobowość prawną.

13. Badanie i ogłaszanie sprawozdań finansowych jednostek sektora finansów publicznych posiadających osobowość prawną.

14. Rachunkowość jednostek w szczególnych sytuacjach: rozpoczęcie działalności, przekształcenie, zakończenie działalności, likwidacja.

VI. Szczególne zasady rachunkowości i sprawozdawczości wykonywania budżetów

1. Ewidencja środków pieniężnych na rachunkach budżetu dotyczących realizacji dochodów budżetu.

2. Ewidencja dochodów budżetu ujętych w sprawozdaniach o dochodach budżetowych, powiązanie z rachunkowością podatkową.

3. Ewidencja środków pieniężnych przekazywanych z rachunków budżetu na realizację planów finansowych wydatków budżetowych dysponentów środków publicznych (jednostek budżetowych).

4. Ewidencja wydatków budżetowych ujętych w sprawozdaniach o wydatkach budżetowych.

5. Ewidencja środków realizowanych z tytułu dochodów i wydatków innych budżetów.

6. Niewygasające wydatki budżetu.

7. Przychody i rozchody budżetu powodujące zmiany w aktywach i pasywach finansowych, dług publiczny.

8. Przychody i rozchody z tytułu prywatyzacji.

9. Operacje niekasowe związane z wykonywaniem budżetu.

10. Ewidencja nadwyżki budżetowej lub deficytu budżetowego.

11. Środki z tytułu bezzwrotnej pomocy zagranicznej oraz środki Unii Europejskiej.

12. Sprawozdania budżetowe łączne i zbiorcze, sprawozdanie z wykonania budżetu, bilans budżetu, powiązanie z kontami księgowymi oraz analiza wykonania w stosunku do ustawy budżetowej lub uchwały budżetowej.

VII. Jednostki budżetowe

1. Charakterystyka jednostki budżetowej.

2. Zasady tworzenia jednostek budżetowych.

3. Plan finansowy jednostki budżetowej - zasady tworzenia, zmiany planu i jego wykonywanie.

4. Rachunki bankowe w działalności jednostek budżetowych.

5. Osoby odpowiedzialne za wykonywanie zadań, planów finansowych oraz gospodarowanie mieniem i za rachunkowość.

6. Ustalanie i gromadzenie dochodów budżetowych w jednostkach budżetowych:

1) należności z tytułu dochodów budżetowych dotyczących wykonania planu finansowego dochodów budżetowych roku bieżącego,

2) należności z tytułu dochodów budżetowych dotyczących budżetów lat przyszłych,

3) wymagalne należności z tytułu dochodów budżetowych, odsetki za zwłokę,

4) należności z tytułu niewłaściwie wykorzystanych, nadmiernych lub niewykorzystanych dotacji budżetowych. Kasowe wykonanie dochodów budżetowych - legalność dochodów budżetowych,

5) zwroty nadpłat w dochodach budżetowych,

6) przelewy do budżetu zrealizowanych dochodów budżetowych,

7) sprawozdania budżetowe o dochodach budżetowych - powiązanie danych sprawozdawczych z poszczególnymi kontami księgowymi, analiza wykonania planu finansowego dochodów budżetowych,

8) zastosowanie klasyfikacji budżetowej środków publicznych w zakresie dochodów budżetowych w ewidencji księgowej i sprawozdawczości budżetowej,

9) analiza zapisów na kontach księgowych i danych sprawozdawczych pod względem dyscypliny finansów publicznych i naruszeń prawa.

7. Dysponowanie środkami na wydatki budżetowe, dokonywanie wydatków budżetowych oraz rachunkowość wydatków budżetowych w jednostkach budżetowych:

1) zaangażowanie wydatków budżetowych dotyczących planu finansowego wydatków budżetowych roku bieżącego,

2) zaangażowanie wydatków budżetowych dotyczących wykonania budżetu lat przyszłych,

3) zobowiązania z tytułu wydatków budżetowych, w tym zobowiązania wymagalne i odsetki za zwłokę,

4) wpływy środków na wydatki budżetowe od dysponenta budżetu lub dysponenta środków budżetowych wyższego stopnia, przelewy środków na wydatki budżetowe dla dysponentów niższego stopnia,

5) zwroty niewykorzystanych środków na wydatki budżetowe do budżetu lub dysponenta środków budżetowych wyższego stopnia,

6) kasowa realizacja wydatków budżetowych - legalność wydatków budżetowych,

7) refundacja wydatków budżetowych roku bieżącego i lat ubiegłych - analiza przyczyn, wpływ na koszty,

8) zwroty dotacji niewłaściwie wykorzystanych, nadmiernych lub niewykorzystanych,

9) wydatki ze środków bezzwrotnej pomocy zagranicznej z Unii Europejskiej,

10) wydatki budżetowe, a koszty działalności jednostki budżetowej - analiza zależności, powiązanie z innymi źródłami finansowania,

11) sprawozdania budżetowe o wydatkach budżetowych - powiązanie danych sprawozdawczych z poszczególnymi kontami księgowymi, analiza wykonania planu finansowego wydatków budżetowych,

12) zastosowanie klasyfikacji budżetowej środków publicznych w zakresie wydatków budżetowych w ewidencji księgowej i sprawozdawczości budżetowej,

13) analiza zapisów na kontach księgowych i danych sprawozdawczych pod względem wykonywania zadań, planu finansowego oraz dyscypliny finansów publicznych i naruszeń prawa.

8. Dysponowanie mieniem rzeczowym i środkami obcymi oraz funduszami specjalnymi, realizacja inwestycji.

VIII. Środki specjalne jednostek budżetowych

1. Charakterystyka środka specjalnego.

2. Podstawy prawne prowadzenia gospodarki finansowej w formie środka specjalnego.

3. Plany finansowe środków specjalnych - zasady tworzenia, zmiany planów i ich wykonywanie.

4. Rachunki budżetowe dla dysponowania środkami specjalnymi.

5. Osoby odpowiedzialne za wykonywanie zadań i planów finansowych.

6. Gospodarowanie środkami specjalnymi jednostek budżetowych oraz rachunkowość:

1) należności dotyczące wykonania planu finansowego przychodów środków specjalnych,

2) zobowiązania dotyczące planu finansowego wydatków środków specjalnych - współfinansowanie kosztów oraz inwestycji jednostki budżetowej,

3) kasowe wykonanie przychodów i wydatków środków specjalnych,

4) rozliczenie środków specjalnych z budżetem - nadwyżka środków obrotowych,

5) sprawozdania budżetowe o środkach specjalnych - powiązanie danych sprawozdawczych z poszczególnymi kontami księgowymi, analiza wykonania planu finansowego środka specjalnego,

6) zastosowanie klasyfikacji budżetowej środków publicznych w ewidencji księgowej i sprawozdawczości,

7) analiza kont księgowych i danych sprawozdawczych pod względem wykonywania zadań, planu finansowego oraz dyscypliny finansów publicznych i naruszeń prawa.

IX. Zakłady budżetowe

1. Charakterystyka zakładu budżetowego.

2. Zasady tworzenia zakładów budżetowych.

3. Plan finansowy zakładu budżetowego - zasady tworzenia, zmiany planów i ich wykonywanie.

4. Rachunki bankowe w działalności zakładów budżetowych.

5. Osoby odpowiedzialne za wykonywanie zadań, planu finansowego oraz gospodarowanie mieniem i za rachunkowość.

6. Wykonywanie zadań i rachunkowość zakładu budżetowego:

1) operacje gospodarcze dotyczące planu finansowego przychodów zakładu budżetowego, w tym z tytułu dotacji budżetowych na pierwsze wyposażenie w środki obrotowe, podmiotowych oraz przedmiotowych,

2) operacje gospodarcze dotyczące wykonania planu finansowego wydatków zakładu budżetowego,

3) nadwyżka środków obrotowych oraz zwroty dotacji budżetowych,

4) realizacja inwestycji, w tym finansowanych ze środków własnych zakładu budżetowego oraz dotacji celowych na inwestycje,

5) sprawozdania budżetowe o zakładach budżetowych - powiązanie danych sprawozdawczych z poszczególnymi kontami księgowymi, analiza wykonania planu finansowego zakładu budżetowego i rozliczeń z budżetem,

6) zastosowanie klasyfikacji budżetowej środków publicznych w ewidencji księgowej i sprawozdawczości,

7) analiza zapisów na kontach księgowych i danych sprawozdawczych pod względem .wykonania zadań, planu finansowego oraz dyscypliny finansów publicznych.

X. Gospodarstwo pomocnicze

1. Charakterystyka gospodarstwa pomocniczego.

2. Zasady tworzenia gospodarstw pomocniczych.

3. Plan finansowy gospodarstwa pomocniczego - zasady tworzenia, zmiany planów i ich wykonywanie.

4. Rachunki bankowe w działalności gospodarstw pomocniczych.

5. Osoby odpowiedzialne za wykonywanie zadań, planu finansowego oraz gospodarowanie mieniem i za rachunkowość.

6. Wykonywanie zadań i rachunkowość gospodarstwa pomocniczego:

1) operacje gospodarcze dotyczące planu finansowego przychodów gospodarstwa pomocniczego, w tym z tytułu dotacji budżetowych na pierwsze wyposażenie w środki obrotowe, podmiotowych oraz przedmiotowych,

2) operacje gospodarcze dotyczące wykonania planu finansowego wydatków gospodarstwa pomocniczego,

3) wpłata z zysku do budżetu oraz zwroty dotacji budżetowych,

4) realizacja inwestycji, w ty m finansowanych ze środków własnych gospodarstwa pomocniczego oraz środków na wydatki budżetowe,

5) sprawozdania budżetowe o gospodarstwach pomocniczych - powiązanie danych sprawozdawczych z poszczególnymi kontami księgowymi, analiza wykonania planu finansowego gospodarstwa pomocniczego i rozliczeń z budżetem,

6) zastosowanie klasyfikacji budżetowej środków publicznych w ewidencji księgowej i sprawozdawczości,

7) analiza zapisów na kontach księgowych i danych sprawozdawczych pod względem wykonywania zadań, planu finansowego oraz dyscypliny finansów publicznych i naruszeń prawa.

XI. Pozostałe jednostki sektora finansów publicznych (wymienione w art. 5 ustawy z dnia 26 listopada 1998 r. o finansach publicznych)

1. Charakterystyka pozostałych jednostek sektora finansów publicznych i podstawy prawne ich działania.

2. Plany finansowe - zasady tworzenia, zmiany i wykonywanie.

3. Rachunki bankowe w działalności pozostałych jednostek sektora finansów publicznych - zarządzanie wolnymi środkami finansowymi.

4. Osoby odpowiedzialne za wykonywanie zadań, planu finansowego oraz gospodarowanie mieniem i za rachunkowość.

5. Wykonywanie zadań i sprawozdawczość:

1) operacje gospodarcze dotyczące planu finansowego przychodów, w tym z tytułu dotacji budżetowych,

2) operacje gospodarcze dotyczące wykonania planu finansowego,

3) sprawozdania z wykonywania planu finansowego i sprawozdania budżetowe - powiązanie danych sprawozdawczych z poszczególnymi kontami księgowymi, analiza wykonania planu finansowego funduszu celowego,

4) realizacja inwestycji (budowa środków trwałych),

5) zastosowanie klasyfikacji budżetowej środków publicznych w ewidencji księgowej i sprawozdawczości,

6) mienie i zobowiązania,

7) analiza zapisów na kontach księgowych i danych sprawozdawczych pod względem wykonania zadań, planów finansowych oraz dyscypliny finansów publicznych i naruszeń prawa.

Mikroekonomia

1. Teoria producenta:

1) formy przedsiębiorstw,

2) zysk, utarg, koszt a rachunek wyników,

3) bilans - podstawowe elementy,

4) prawo malejących przychodów,

5) minimalna efektywna skala produkcji,

6) decyzje przedsiębiorstwa o podaży,

7) decyzje przedsiębiorstwa o inwestycji.

2. Rola państwa w gospodarce - podstawowe zagadnienia:

1) koszty prywatne i społeczne działalności podmiotów gospodarczych,

2) polityka antymonopolowa,

3) polityka przemysłowa,

4) nacjonalizacja a prywatyzacja,

5) cykl koniunkturalny,

6) Artur Laffer o opodatkowaniu, efektywności i równości.

3. Formy rynku:

1) wolna konkurencja,

2) oligopol,

3) monopol,

4) bariery wejścia i wyjścia,

5) monopol naturalny,

6) monopol wielozakładowy.

4. Czynniki produkcji:

1) podaż kapitału a stopa procentowa,

2) wartość pieniądza w czasie,

3) rynek pracy,

4) rynek ziemi,

5) funkcjonalny i podmiotowy podział dochodów,

6) teoria produkcyjności krańcowej.

5. Gospodarowanie zasobami jednostki:

1) wypłacalność,

2) zyskowność,

3) płynność finansowa.

6. Ocena racjonalnego wykorzystania majątku trwałego:

1) rentowność,

2) produktywność majątku,

3) metody amortyzacji.

7. Gospodarowanie majątkiem obrotowym.

8. Problematyka wykorzystania kapitałów:

1) efekt dźwigni finansowej,

2) inwestycje,

3) metody oceny nakładów inwestycyjnych,

4) ryzyko jako nieodłączny element inwestowania.

Załącznik nr 2

Wykaz literatury niezbędnej osobom przygotowującym się do przystąpienia do egzaminu na audytora wewnętrznego

Metodologia przeprowadzania audytu

1. Ustawa z dnia 26 listopada 1998 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2003 r. Nr 15, poz. 148).

2. Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 20 września 2002 r. w sprawie sposobu organizowania i przeprowadzania egzaminu na audytora wewnętrznego oraz działania Komisji Egzaminacyjnej (Dz. U. Nr 166, poz. 1364).

3. Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 5 lipca 2002 r. w sprawie szczegółowego sposobu i trybu przeprowadzania audytu wewnętrznego (Dz. U. Nr 111, poz. 973).

4. Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 20 grudnia 2002 r. w sprawie określenia kwot przychodów oraz wydatków środków publicznych dokonywanych w ciągu roku kalendarzowego, których przekroczenie powoduje obowiązek prowadzenia audytu wewnętrznego w jednostkach sektora finansów publicznych (Dz. U. Nr 234, poz. 1970).

1. Podręcznik audytu wewnętrznego w administracji publicznej. Ministerstwo Finansów, marzec 2003 r., www.mf.gov.pl.

2. Zasady wdrażania kontroli finansowej i audytu wewnętrznego, Ministerstwo Finansów, styczeń 2003 r., www.mf.gov.pl.

3. Europejskie wytyczne dla stosowania standardów kontroli INTOSAI. Wytyczna 24: Procedury analityczne. Str. 75-85.

Standardy Audytu

Standardy audytu wewnętrznego w jednostkach sektora finansów publicznych. Ministerstwo Finansów 2003 r. (Dz. Urz. M. F. Nr 3, poz. 14) www.mf.gov.pl.

Oszacowanie ryzyka

1. Ocena ryzyka podczas planowania audytu, Wytyczna ISACA, www.isaca.org.pl.

2. T. Kaczmarek, Zarządzanie ryzykiem handlowym, finansowym, produkcyjnym dla praktyków. Wydawnictwo Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr Sp. z o.o. Gdańsk Oliwa. Str. 57-66 i Str. 164-184.

Administracja publiczna

1. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 1997 r. Nr 78, poz. 483 z późn. zm.).

2. Ustawa z dnia 4 września 1997 r. o działach administracji rządowej (Dz. U. z 1999 r. Nr 82, poz. 928 z późn. zm.).

3. Ustawa z dnia 8 sierpnia 1996 r. o Radzie Ministrów (Dz. U. z 2003 r. Nr 24, poz. 199).

4. Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o administracji rządowej w województwie (Dz. U. z 2001 r. Nr 80, poz. 872 z późn. zm.).

5. Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1590 z późn. zm.).

6. Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1592 z późn. zm.).

7. Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 z późn. zm.).

8. Ustawa z dnia 20 czerwca 2002 r. o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza i prezydenta miasta (Dz. U. Nr 113, poz. 984 z późn. zm.).

9. Ustawa z dnia 22 stycznia 1999 r. o ochronie informacji niejawnych (Dz. U. Nr 11, poz. 95 z późn. zm.) - rozdz. 1.

10. Ustawa z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz. U. Nr 112, poz. 1198) - rozdz. 1.

1. M. Wierzbowski (redakcja), Prawo administracyjne, Wydawnictwo Prawnicze Lexis Nexis 2002 r., Rozdział l pkt 1-2, Rozdział II, Rozdział V pkt 1-5, Rozdziały VI-XI i XIII.

2. J. Boć (redakcja), Prawo administracyjne, Wydawnictwo Kolonia Limited 2001 r.. Rozdział 1, Rozdział 3 pkt IV, Rozdział 4 pkt II, III (1-5), IV, VIII; Rozdział 6, Rozdział 9.

3. E. Ochendowski, Prawo administracyjne. Część Ogólna, Toruń 1999 r.. Dział l Rozdział 1 pkt l-IV; Dział III; Dział IV; Dział V.

4. J. Stelmasiak, J. Szreniawski (redakcja), Prawo administracyjne ustrojowe: podmioty administracji publicznej, Oficyna Wydawnicza BRANTA 2002 r.

5. M. Wierzbowski (redakcja), M. Szubiakowski, A. Wiktorowska, Postępowanie administracyjne: ogólne, podatkowe i egzekucyjne, C.H. Beck, Warszawa 2002 r.

6. B. Adamiak, J. Borkowski, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, C.H. Beck, Warszawa 2001 r.

7. J. Jagielski, Kontrola administracji publicznej, Wydawnictwo prawnicze, 1999 r.

8. S. Jędrzejowski, H. Nowicki, Kontrola administracji publicznej, COMER 1995 r.

Zamówienia publiczne

1. Ustawa z dnia 10 czerwca 1994 r. o zamówieniach publicznych (Dz. U. z 2002 r. Nr 72, poz. 664 z późn. zm.).

2. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 grudnia 1994 r. w sprawie stosowania preferencji krajowych przy udzielaniu zamówień publicznych (Dz. U. Nr 140, poz. 776).

3. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 24 czerwca 2002 r. w sprawie dokumentów, jakich zamawiający może żądać od dostawcy lub wykonawcy w celu potwierdzenia spełniania warunków uprawniających do udziału w postępowaniu o zamówienie publiczne (Dz. U. Nr 91, poz. 817).

4. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 16 lipca 2002 r. w sprawie zabezpieczenia należytego wykonania umowy o zamówienie publiczne (Dz. U. Nr 115, poz. 1002).

5. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 4 czerwca 2002 r. w sprawie szczegółowych zasad powoływania członków komisji przetargowej oraz trybu jej pracy (Dz. U. Nr 82, poz. 743).

J. Pieróg, Zamówienia publiczne. Komentarz, C.H. Beck 2002 r.

Sprawy pracownicze

1. Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.).

2. Ustawa z dnia 18 grudnia 1998 r. o służbie cywilnej (Dz. U. z 1999 r. Nr 49, poz. 483 z późn. zm.).

3. Ustawa z dnia 22 marca 1990 r. o pracownikach samorządowych (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1593 z późn. zm.).

4. Ustawa z dnia 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych (Dz. U. z 2001 r. Nr 86, poz. 953 z późn. zm.).

5. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 marca 2000 r. w sprawie zasad wynagradzania pracowników nie będących członkami korpusu służby cywilnej zatrudnionych w urzędach administracji rządowej i pracowników innych jednostek (Dz. U. Nr 24, poz. 299 z późn. zm.).

6. Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 29 października 1999 r. w sprawie określenia stanowisk urzędniczych, wymaganych kwalifikacji zawodowych, stopni służbowych urzędników służby cywilnej, mnożników do ustalania wynagrodzenia oraz szczegółowych zasad ustalania i wypłacania innych świadczeń przysługujących członkom korpusu służby cywilnej (Dz. U. Nr 89, poz. 996 z późn. zm.).

Finanse publiczne

1. Ustawa z dnia 26 listopada 1998 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2003 r. Nr 15, poz. 148).

2. Ustawa budżetowa na rok 2003 z dnia 18 grudnia 2002 r. (Dz. U. Nr 235, poz. 1981).

3. Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694).

4. Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 17 sierpnia 2000 r. w sprawie zasad rachunkowości i planu kont dla prowadzenia ewidencji podatników i niepodatkowych należności budżetowych przez urzędy skarbowe jako organy podatkowe (Dz. U. Nr 77, poz. 876).

5. Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 25 maja 1999 r. w sprawie zasad rachunkowości i planu kont dla prowadzenia ewidencji podatków i opłat dla organów podatkowych jednostek samorządu terytorialnego (Dz. U. Nr 50, poz. 511 z późn. zm.).

6. Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 29 grudnia 2000 r. w sprawie szczegółowych zasad gospodarki finansowej jednostek budżetowych, zakładów budżetowych, gospodarstw pomocniczych jednostek budżetowych oraz szczegółowych zasad i terminów rocznych rozliczeń i wpłat do budżetu przez zakłady budżetowe i gospodarstwa pomocnicze jednostek budżetowych (Dz. U. Nr 122, poz. 1333).

7. Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 23 września 1999 r. w sprawie klasyfikacji części budżetowych oraz określenia ich dysponentów (Dz. U. Nr 78, poz. 880 z późn. zm.).

8. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 16 stycznia 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu umarzania, odraczania lub rozkładania na raty spłat należności pieniężnych, do których nie stosuje się przepisów ustawy - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2001 r. Nr 6, poz. 54).

9. Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 29 grudnia 2000 r. w sprawie szczegółowego sposobu wykonywania budżetu państwa i szczegółowych zasad obsługi rachunków bankowych budżetu państwa oraz zakresu i terminów sporządzania przez Narodowy Bank Polski informacji i sprawozdań z wykonania budżetu państwa w ramach obsługi bankowej budżetu państwa (Dz. U. z 2001 r. Nr 122, poz. 1335).

10. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 2 października 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad finansowania inwestycji z budżetu państwa (Dz. U. z 2001 r. Nr 133, poz. 1480).

11. Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 29 grudnia 2000 r. w sprawie ustalenia stawek dotacji przedmiotowych dla państwowych zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych państwowych jednostek budżetowych oraz określenia szczegółowych zasad i trybu udzielania i rozliczania tych dotacji (Dz. U. Nr 122, poz. 1334 z późn. zm.).

12. Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 10 marca 2000 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu udzielania i rozliczania dotacji przedmiotowych (Dz. U. Nr 20, poz. 244 z późn. zm.).

13. Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 10 listopada 2000 r. w sprawie szczegółowych zasad, trybu i terminów opracowywania planów finansowych zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych jednostkom samorządu terytorialnego ustawami oraz przekazywania jednostkom samorządu terytorialnego dotacji celowych na realizację tych zadań (Dz. U. Nr 100, poz. 1077 z późn. zm.).

14. Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 18 lipca 2000 r. w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów (Dz. U. Nr 59, poz. 688 z późn. zm.).

15. Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 18 grudnia 2001 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego oraz niektórych jednostek sektora finansów publicznych (Dz. U. Nr 153, poz. 1752).

16. Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 13 marca 2001 r. w sprawie sprawozdawczości budżetowej (Dz. U. Nr 24, poz. 279).

17. Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. Nr 123, poz. 776 z późn. zm.).

18. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627 z późn. zm.).

19. Ustawa z dnia 12 września 1990 r. o szkolnictwie wyższym (Dz. U. Nr 65, poz. 385 z późn. zm.).

20. Ustawa z dnia 25 lipca 1985 r. o jednostkach badawczo-rozwojowych (Dz. U. z 2001 r. Nr 33, poz. 388 z późn. zm.).

21. Ustawa z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (Dz. U. Nr 91, poz. 408 z późn. zm.).

22. Ustawa z dnia 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (Dz. U. z 2001 r. Nr 13, poz. 123 z późn. zm.).,

23. Ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. Nr 137, poz. 887 z późn. zm.).

24. Ustawa z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 1998 r. Nr 7, poz. 25 z późn. zm.).

25. Ustawa z dnia 25 kwietnia 1997 r. o Polskiej Akademii Nauk (Dz. U. Nr 75, poz. 469 z późn. zm.).

26. Przepisy systemowe regulujące działalność agencji państwowych:

a) ustawa z dnia 7 czerwca 1990 r. o utworzeniu Agencji Rynku Rolnego (Dz. U. z 1997 r. Nr 142, poz. 951 z późn. zm.),

b) ustawa z dnia 9 listopada 2000 r. o utworzeniu Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości (Dz. U. Nr 109, poz. 1158 z późn. zm.),

c) ustawy z dnia 30 maja 1996 r. o rezerwach państwowych oraz zapasach obowiązkowych paliw (Dz. U. Nr 90, poz. 404 z późn. zm.).

1. Standardy kontroli finansowej w jednostkach sektora finansów publicznych, Ministerstwo Finansów 2003 r. (Dz. Urz. M. F. Nr 3, poz. 13), www.mf.gov.pl.

2. E. Chojna-Duch, Polskie Prawo Finansowe. Finanse Publiczne, Wydawnictwo Prawnicze Lexis Nexis, Warszawa 2003 r.

3. C. Kosikowski, Z. Szpringer, Finanse publiczne. Komentarz do ustawy z dnia 26 listopada 1998 r., Zielona Góra 2000 r.

4. S. Owsiak, Finanse Publiczne. Teoria i Praktyka, Wydawnictwo naukowe PWN, Warszawa 2002 r.

5. E. Malinowska, W. Misiąg, Finanse Publiczne w Polsce. Przewodnik 2002, Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr Sp. z o.o., Gdańsk 2002 r.

6. J. Małecki, A. Gomułowicz, Podatki i prawo podatkowe, Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa 2002 r.

7. A. Jaruga, T. Martyniuk, Komentarz do ustawy o rachunkowości (rachunkowość, MSR, podatki), Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr Sp. z o.o., Gdańsk 2002 r.

8. Kontrola Wewnętrzna. Zintegrowana Koncepcja Ramowa, Fundacja Rozwoju Rachunkowości, Warszawa 1999 r.

9. J. Marzec, Badanie sprawozdań finansowych, Polskie Towarzystwo Ekonomiczne, Warszawa 2002 r. Str. 145-164.

Mikroekonomia

1. D. Begg, Ekonomia - Mikroekonomia, PWE, Warszawa 2003 r.

2. W. Bień, Zarządzanie finansami w przedsiębiorstwie. Difin, Warszawa 2000 r.