Kontrola udzielania zamówień publicznych /Zastosowanie trybu zamówienia z wolnej ręki na podstawie art. 67 ust. 1 pkt 2 ustawy Prawo zamówień publicznych - przykłady nieprawidłowości stwierdzonych w toku kontroli przeprowadzanej przez Prezesa UZP/

Udzielenie zamówienia publicznego w trybie zamówienia z wolnej ręki jest rozwiązaniem wyjątkowym, w którym nie ma miejsca na realizację zasady konkurencyjności, możliwym  do zastosowania jedynie w sytuacjach, kiedy spełnione zostaną określone przesłanki enumeratywnie wymienione w art. 67 ust. 1 ustawy Pzp. Z uwagi na fakt,  że zastosowanie trybu zamówienia z wolnej ręki jest wyjątkiem od ogólnej zasady, przesłanki jego zastosowania należy interpretować ściśle, a podmiot, który się na nie powołuje musi być w stanie je udowodnić.

Zgodnie z przepisem art. 10 ust. 1 ustawy Prawo zamówień publicznych, zwanej dalej „ustawą Pzp”, podstawowymi trybami udzielania zamówienia są przetarg nieograniczony oraz przetarg ograniczony. Przepis ten wyraża zasadę prymatu trybów przetargowych (otwartych) nad innymi trybami udzielania zamówień publicznych. Zgodnie bowiem z brzmieniem art. 10 ust. 2 ustawy Pzp zamawiający może udzielić zamówienia w trybie negocjacji z ogłoszeniem, dialogu konkurencyjnego, negocjacji bez ogłoszenia, zamówienia z wolnej ręki, zapytania o cenę albo licytacji elektronicznej tylko w przypadkach określonych w ustawie. Przepisy określające przesłanki stosowania nieprzetargowych trybów udzielania zamówień publicznych winny być interpretowane ściśle. Wykładnia tych przepisów winna być dokonywana z uwzględnieniem podstawowych zasad udzielania zamówień publicznych, określonych w Rozdziale 2 Działu I ustawy Pzp, w sposób pozwalający na możliwie najpełniejszą ich realizację. Oznacza to, iż zastosowanie trybu udzielenia zamówienia publicznego innego niż tryb przetargowy jest możliwe wyłącznie w sytuacji, gdy okoliczności faktyczne zamówienia wpisują się ściśle w przesłanki dopuszczalności zastosowania określonego trybu szczególnego. W tym miejscu należy wskazać, iż zarówno Sąd Najwyższy jak i Naczelny Sąd Administracyjny, wielokrotnie podkreślał, iż przepisy zezwalające na odstąpienie od stosowania trybu podstawowego muszą być interpretowane ściśle, a lista przesłanek umożliwiających zastosowanie poszczególnych trybów jest zamknięta.