Interpretacja indywidualna z dnia 23.10.2019, sygn. 0111-KDIB1-2.4010.347.2019.1.AW, Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0111-KDIB1-2.4010.347.2019.1.AW

Skutki podatkowe realizowania transakcji typu Sell-Buy Back (dalej: SBB), Buy-Sell Back (dalej: BSB), Repurchase Agreement (dalej: Repo) oraz Reverse Repurchase Agreement (dalej: Reverse Repo).

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 900 z późn. zm.), Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z 30 sierpnia 2019 r. (data wpływu 2 września 2019 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie skutków podatkowych realizowania transakcji typu Repo jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 2 września 2019 r. wpłynął do Organu ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego dotyczącej m.in. podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie skutków podatkowych realizowania transakcji typu Repo.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny i zdarzenie przyszłe:

Wnioskodawca jest polskim bankiem komercyjnym świadczącym usługi finansowe. W ramach prowadzonej działalności, Bank zawierał i zawiera transakcje Sell-Buy Back (dalej: SBB), Buy-Sell Back (dalej: BSB), Repurchase Agreement (dalej: Repo) oraz Reverse Repurchase Agreement (dalej: Reverse Repo) (wszystkie dalej łącznie jako: transakcje typu Repo), w ramach których następuje czasowe przeniesienie własności papierów wartościowych. W przypadku zdematerializowanych papierów wartościowych przeniesienie własności, a tym samym i sama transakcja typu Repo następuje w momencie dokonania odpowiedniego zapisu na rachunku papierów wartościowych. W transakcjach typu Repo warunki, takie jak data nabycia i data odkupu, cena nabycia i cena odkupu, rodzaj papierów oraz stopa repo (stanowiąca podstawę kalkulacji ceny odkupu) ustalane są z góry, w momencie zawierania transakcji. Obecnie oba rodzaje transakcji, SBB-BSB oraz Repo-Reverse Repo, od strony ekonomicznej i prawnej, są transakcjami o niemalże identycznej naturze i celu, jednakże pomiędzy tymi transakcjami występują pewne różnice. Transakcja Repo-Reverse Repo jest jednolitą umową, w której jedna ze stron sprzedaje papiery wartościowe, jednocześnie zobowiązując się do odkupienia w ustalonym czasie tych samych lub równoważnych papierów wartościowych po ustalonej z góry, w dniu zawarcia transakcji, cenie. Natomiast transakcje SBB-BSB składają się z dwóch odrębnych zobowiązań, powstałych na bazie jednej umowy osobne zobowiązanie sprzedaży/zakupu papierów wartościowych na rynku kasowym oraz osobne zobowiązanie zakupu/sprzedaży na rynku terminowym takich samych lub równoważnych papierów wartościowych po cenie ustalonej w dniu zawarcia transakcji. Ponadto, elementami odróżniającymi transakcje Repo-Reverse Repo od SBB-BSB są także: metoda kalkulacji ceny sprzedaży/odkupu papierów wartościowych w transakcjach Repo-Reverse Repo cena nie zawiera odsetek, w transakcjach SBB-BSB cena zawiera odsetki, sposób rozliczenia odsetek należnych w trakcie trwania umowy w transakcjach Repo-Reverse Repo płacone odsetki są przekazywane przez posiadacza papierów stronie zobowiązanej do odkupu papierów w dniu ich otrzymania, w transakcjach SBB-BSB nabywca papierów zatrzymuje odsetki, ale obniża o ich wysokość cenę odkupu. Z punktu widzenia Banku, jako strony wymienionych transakcji, można dokonać podziału transakcji na: transakcje Repo/SBB, transakcje Reverse Repo/BSB. W transakcjach Repo/SBB, Bank, jako sprzedający, zobowiązuje się wobec drugiej strony (kupującego) do sprzedaży określonych papierów wartościowych, najczęściej obligacji lub bonów skarbowych, a kupujący zobowiązuje się do odsprzedaży takich samych lub równoważnych papierów wartościowych z powrotem na rzecz Banku w przyszłości. Ekonomicznym sensem takiej transakcji jest udzielenie Bankowi finansowania, zabezpieczonego zbywanymi papierami wartościowymi, gdzie kosztem finansowania jest różnica pomiędzy ceną sprzedaży, a ceną odkupu papierów wartościowych. W transakcjach Reverse Repo/BSB sytuacja przedstawia się odwrotnie Bank, jako kupujący, zobowiązuje się wobec drugiej strony (sprzedającego) do zakupu określonych papierów wartościowych (udziela finansowania/pożyczki podmiotowi będącemu właścicielem papierów wartościowych), oraz jednocześnie sprzedający zobowiązuje się wobec Banku do odkupu w przyszłości takich samych lub równoważnych papierów wartościowych od Banku. Przychodem Banku w tych okolicznościach jest różnica pomiędzy ceną odkupu a ceną sprzedaży papierów wartościowych. Celem zawierania transakcji typu Repo jest w szczególności zarządzanie płynnością finansową Banku, czyli pozyskiwania krótkoterminowego finansowania lub lokowania nadwyżek finansowych w drodze udzielania finansowania. Po upływie terminu wyznaczonego w umowie następuje zwrot finansowania w z góry ustalonej kwocie i zwrot (odkup) wydanych papierów wartościowych. W momencie wystąpienia potrzeby pozyskania krótkoterminowego finansowania Bank zawiera transakcje Repo/SBB, natomiast w sytuacji nadpłynności Bank lokuje nadwyżki finansowe przy pomocy transakcji Reverse Repo/BSB. Transakcje typu Repo zawierane są w kilku formach prawnych, uwarunkowanych utrwaloną praktyką na rynku polskim i rynkach międzynarodowych. Do niedawna w ramach transakcji Repo oraz Reverse Repo wyróżniało się trzy typy transakcji, które znajdowały wyraz w ewidencji, odzwierciedlonej w depozycie papierów wartościowych prowadzonym przez KDPW: 1. transfer (przeniesienie własności) papierów wartościowych i ich rejestracja na rachunku nabywcy, 2. transfer (przeniesienie własności) papierów wartościowych i ich rejestracja na rachunku nabywcy, ale są one zablokowane na tym rachunku, 3. brak transferu (przeniesienia własności) papierów wartościowych, są one jedynie blokowane na rachunku zbywcy. Wykonanie transakcji SBB i BSB wiąże się każdorazowo ze zmianami zapisów w rejestrze KDPW. Obecnie ewidencja Repo oraz Reverse Repo prowadzona w KDPW ograniczona jest do typu opisanego w pkt 1, czyli analogicznie jak dla SBB i BSB. Jeżeli w ramach transakcji typu Repo dochodzi do przeniesienia własności papierów wartościowych na drugą stronę transakcji, ta zmiana dokonywana jest na rachunku papierów KDPW. W opisanych powyżej transakcjach typu Repo, niezależnie od faktu, iż każdorazowo na skutek wydania lub zwrotu papierów wartościowych dochodzi do odzwierciedlenia tego faktu w rejestrze KDPW poprzez przeniesienie pomiędzy rachunkami podmiotów uczestniczących w transakcji, najistotniejsze jest, iż mają one charakter ekonomiczny analogiczny do pożyczki służącej finansowaniu działalności. W przypadku transakcji typu Repo dochodzi do wydania (przeniesienia własności) papierów wartościowych z jednoczesnym zobowiązaniem wyrażonym przez strony transakcji do ich późniejszego zwrotu (odkupu), których warunki określone są z góry w dacie zawarcia transakcji. Mechanizm ten zbliża transakcje typu Repo do transakcji pożyczki, zaś elementem różniącym jest czasowa zmiana zapisów w rejestrze KDPW. Istotą ekonomiczną przedmiotowych transakcji jest udzielanie lub pozyskiwanie przez strony umowy krótkoterminowego finansowania, w zamian za wynagrodzenie dla podmiotu udzielającego finansowanie. Zmiana zapisów w rejestrze KDPW (przeniesienie), dokonywana na czas trwania danej transakcji na rzecz podmiotu udzielającego finansowanie ma na celu zabezpieczenie transakcji. Po wykonaniu transakcji i zwrocie środków w ramach finansowania następuje ponowna zmiana zapisów w rejestrze KDPW. W praktyce rynkowej utrwaliły się dotychczas dwa stanowiska w kwestii rozliczania transakcji typu Repo dla celów updop: tzw. podejście cywilistyczne oraz tzw. podejście bilansowe. Podejście cywilistyczne skupia się w głównej mierze na prawnym charakterze umowy. Zgodnie z nim każda transakcja traktowana jest jako faktyczna sprzedaż i zakup papierów wartościowych. W świetle powyższego, w momencie zawarcia transakcji typu Repo dochodzi do przeniesienia własności papierów wartościowych i należy rozpoznać w momencie zawarcia tego kontraktu przychód w wysokości ceny (wartości rynkowej) sprzedawanych papierów wartościowych. Natomiast wydatki poniesione na nabycie sprzedawanych papierów wartościowych powinny stanowić koszt uzyskania przychodów w momencie ich odpłatnego zbycia. Podejście bilansowe traktuje transakcje typu Repo w sposób analogiczny do umowy pożyczki. W tym przypadku papiery wartościowe traktowane są jako zabezpieczenie udzielanego finansowania krótkoterminowego, które po upływie oznaczonego czasu są zwracane sprzedawcy w zamian za kwotę długu wraz z wynagrodzeniem, traktowanym jako odsetki. Z uwagi na fakt, iż transakcje typu Repo nie zostały zdefiniowane w polskich przepisach podatkowych Bank dotychczas, niezależnie od ich charakteru ekonomicznego, stosował dla celów podatkowych podejście tzw. cywilistyczne, które odzwierciedlało przede wszystkim ich charakter prawny, wyprowadzony z brzmienia umowy zawierającej sformułowania mówiące o sprzedaży i odkupie papierów wartościowych, czyli: w transakcjach Repo/SBB Bank rozpoznaje odpłatne zbycie papierów wartościowych, generujące przychód podatkowy w wysokości ceny sprzedaży, jednocześnie zachowując prawo do rozpoznania wydatków na odkup tych papierów wartościowych jako kosztów uzyskania przychodów w momencie późniejszego odpłatnego zbycia tych papierów, w transakcjach Reverse Repo/BSB nabycie papierów wartościowych jako neutralne podatkowo w samym momencie nabycia, jednocześnie zachowując prawo do rozpoznania wydatków na nabycie jako kosztów uzyskania przychodów w momencie odsprzedaży papierów wartościowych. Jednocześnie Bank, zobowiązany jest do stosowania Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej (MSSF) i prezentacji transakcji typu Repo w sprawozdawczości finansowej, zgodnie z podejściem bilansowym, jako należności lub zobowiązania. W takim ujęciu papiery wartościowe, będące przedmiotem transakcji SBB i Repo prezentowane są jako pozostające w portfelu Banku, natomiast w przypadku transakcji BSB i Reverse Repo, nie dochodzi do zwiększenia stanu portfela papierów wartościowych. W odniesieniu do transakcji SBB i Repo (Bank jest podmiotem finansowanym), Bank zachowuje więc co do zasady całe ryzyko (np. zmiany ceny rynkowej papieru) i wszystkie korzyści (pożytki) wynikające z posiadania papierów wartościowych, natomiast w przypadku transakcji BSB i Reverse Repo (Bank jest podmiotem finansującym), Bank nie przejmuje tego ryzyka ani korzyści wynikających z papierów wartościowych będących przedmiotem transakcji, gdyż pozostają one po stronie wydającego te papiery. W związku z tym transakcja typu Repo, w sytuacji w której Bank jest podmiotem finansowanym nie powoduje usunięcia papierów wartościowych jako składnika aktywów Banku i jednoczesnego wyliczenia przychodu (zysku) lub kosztu (straty) na transakcji, natomiast są one przedstawiane jako z jednej strony wpływ gotówki i drugostronnie zobowiązanie do zwrotu otrzymanych środków pieniężnych. W sytuacji, w której Bank jest podmiotem finansującym, nie wykazuje papierów wartościowych, lecz odpowiednio wypływ gotówki i drugostronną należność, a w wyniku finansowym prezentowany jest odpowiednio koszt albo przychód związany z otrzymanym albo udzielonym finansowaniem. W obu przypadkach, wynik na transakcji co do zasady jest równy różnicy pomiędzy ustaloną w umowie ceną odnoszącą się do wydania i zwrotu papierów wartościowych oraz traktowany jako odpowiednio koszt albo przychód odsetkowy związany z otrzymanym albo udzielonym finansowaniem. Dla celów sprawozdawczości finansowej, Bank, podążając za podejściem bilansowym oraz zgodnie z Międzynarodowymi Standardami Rachunkowości, jako sprzedający nie rozpoznaje zbycia papierów wartościowych w ramach transakcji Repo/SBB (nie usuwa zbywanych papierów wartościowych ze swoich aktywów, gdyż nie dochodzi do utraty kontroli nad tymi aktywami), natomiast kupujący nie rozpoznaje nabycia papierów wartościowych w przypadku transakcji Reverse Repo/BSB (nie uwzględnia nabytych papierów wartościowych w swoich aktywach, gdyż nie dochodzi do przejęcia kontroli nad tymi aktywami). Transakcje typu Repo rozpoznawane są jako należność własna lub zaciągnięte zobowiązanie, ujmując w wyniku finansowym jedynie przychód lub koszt (z tytułu różnicy pomiędzy cenami nabycia a cenami odkupu) wynikający z transakcji.