Postanowienie w sprawie interpretacji prawa podatkowego z dnia 12.07.2005, sygn. PO/005-4/05, Urząd Skarbowy w Tarnowskich Górach, sygn. PO/005-4/05

Czy spółka z o.o. może sprzedać swoje udziały osobom fizycznym (udziałowcom) po nominalnej cenie zakupu, jeśli księgowa wartość spółki liczona jako wartość aktywów pomniejszona o zobowiązania jest wyższa o ok. 900 tys. zł. Czy ustalona w umowie sprzedaży cena może być zakwestionowana przez organ podatkowy, a jeśli tak to co powinno stanowić podstawę wyceny wartości udziałów.

Ze stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę w piśmie wynika, że Spółka sp. z o. o. posiada w innej spółce z o.o. udziały, które zamierza sprzedać osobom fizycznym (udziałowcom) po nominalnej cenie zakupu, a księgowa wartość spółki liczona jako wartość aktywów pomniejszona o zobowiązania jest aktualnie wyższa o ok. 900 tys. zł od kapitału zakładowego, który wynosi 100 tys. zł. Spółka zwraca się z zapytaniem, czy może sprzedać udziały po cenie nominalnej i czy ustalona w umowie sprzedaży udziałów cena może być zakwestionowana przez organ podatkowy, a jeśli tak to co powinno stanowić podstawę wyceny wartości udziałów. Zdaniem Spółki określoną w art. 6 ust. 1 pkt. c ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (j.t. Dz. U. z 2005 r. Nr 41, poz. 399) wartość rynkową będącą podstawą opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych stanowi w tym przypadku cena sprzedaży zawarta w umowie tj. ustalona między stronami. Wszelkie inne metody ustalenia ceny mogą prowadzić (zdaniem spółki) wyłącznie do ustalenia ceny teoretycznej, a nie rynkowej możliwej do uzyskania. Oceniając powyższe stanowisko w zakresie podatku od czynności cywilnoprawnych należy stwierdzić, że nie jest ono prawidłowe.Umowa sprzedaży zarówno rzeczy jak i praw majątkowych objęta została zakresem przedmiotowym ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych ( j. t. Dz. U. Nr 41, poz. 399 ). Art. 1 ust. 1 pkt. 1 lit. a ustawy stanowi, że podatkowi podlegają umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych, w związku z czym sprzedaż udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością jako praw majątkowych podlega ww. podatkowi. Stawka podatku w takim przypadku wynosi zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 1 lit. b ustawy 1% a podstawę opodatkowania zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 1 lit. c ustawy - wartość rynkowa.Z treści art. 353 k. c. wynika swoboda kontraktowania, pozwalająca na ułożenie stosunku prawnego przez strony według swego uznania. Cena sprzedaży może być swobodnie kształtowana przez obie strony transakcji, lecz postanowienia stron umowy wywierają skutek prawny jedynie na gruncie prawa cywilnego. Dla organów podatkowych ustalenia te nie mają charakteru wiążącego. Organ podatkowy ma prawo zakwestionować wartość przedmiotu czynności cywilnoprawnej podanej przez strony takiej czynnościi wezwać strony do podwyższenia wartości. Zgodnie z postanowieniami art. 6 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych podstawę opodatkowania stanowi:- przy umowie sprzedaży rzeczy ruchomych nabywanych do przerobu lub odsprzedaży - cena sprzedaży - przy umowie sprzedaży zawieranej przez nierezydentów - równowartość w złotych kwoty zagranicznych środków płatniczych, określonej w zezwoleniu dewizowym, przeznaczonych do zapłacenia ceny - w pozostałych przypadkach - wartość rynkowa rzeczy lub prawa majątkowego. Wartość rynkową przedmiotu czynności cywilnoprawnej określa się na podstawie przeciętnych cen stosowanych w danej miejscowości w obrocie rzeczami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem ich stanu i stopnia zużycia oraz w obrocie prawami majątkowymi tego samego rodzaju z dnia dokonania tej czynności bez odliczenia długów i ciężarów. Cena przeciętna to wypadkowa między cenami najwyższymi a cenami najniższymi. Przy uwzględnieniu wartości rynkowej przedmiotu czynności cywilnoprawnej uwzględnić należy ceny rzeczywiste. Pojęcie wartości rynkowej odnosi się do rzeczywistego obrotu prawami majątkowymi tj. do cen, jakie w danym terenie można uzyskać w przypadku sprzedaży prawa tego rodzaju.Zgodnie z art. 6 ust. 3 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, w sytuacji gdy strony czynności cywilnoprawnej nie określiły wartości przedmiotu tej czynności lub wartość określona przez strony nie odpowiada - według oceny organu podatkowego - jej wartości rynkowej, organ podatkowy może wezwać strony do jej podwyższenia, określenia lub obniżenia wartości w terminie nie krótszym niż 14 dni od dnia doręczenia wezwania, podając jednocześnie wartość według własnej wstępnej oceny. Tylko organ podatkowy ma możliwość kwestionowania wartości przedmiotu czynności cywilnoprawnej podanej przez strony takiej czynności. Z cytowanego przepisu wynika określony tryb postępowania organu podatkowego stosowany w przypadku, gdy nie określono wartości przedmiotu czynności cywilnoprawnej według zasad ustalonych w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych. Rozpoczęcie tego postępowania następuje wtedy, gdy zachodzi jedna z przesłanek określonych w ustawie tj. brak określenia wartości przedmiotu czynności przez strony albo określenie przez strony wartości przedmiotu czynności, która według oceny dokonanej przez organ podatkowy różni się od wartości przedmiotu podanej przez strony czynności cywilnoprawnej tj. nie odpowiada wartości rynkowej. Po bezskutecznym upływie terminu, o którym mowa w art. 6 ust. 3 ustawy tzn. wtedy, gdy strony - pomimo wezwania - nie określiły wartości przedmiotu czynności cywilnoprawnej lub podały wartość nieodpowiadającą wartości rynkowej, organ podatkowy powołuje biegłego i określa wartość na podstawie jego opinii. Przepis art. 6 ust. 4 ustawy jest przepisem szczególnym w stosunku do postanowień art. 197 Ordynacji podatkowej regulujących udział biegłego w postępowaniu podatkowym. We wszystkich przypadkach, w których przepisy szczególne dopuszczają powołanie biegłego organ podatkowy po wyczerpaniu normatywnie określonych przesłanek jest zobowiązany go powołać , na co wskazuje wyraźnie art. 197 §2 Ordynacji podatkowej, według którego powołanie biegłego następuje z urzędu, jeżeli opinii biegłego wymagają przepisy prawa podatkowego. Zgodnie z KSH udział jest częścią kapitału zakładowego, który jako prawo obligatoryjne może być przedmiotem obrotu. Rozumiany jako kompleks praw i obowiązków może być przenoszony na inną osobę. Wraz z przeniesieniem tych praw i obowiązków dochodzi do przeniesienia pewnych wartości majątkowych wynikających z bilansu spółki, a przypadających na wartość udziału. Kwoty otrzymywane za udział mogą odpowiadać jego wartości nominalnej, ale mogą również zupełnie się z nią "rozmijać". W szczególności wartość zbywcza udziału może być wyższa od wartości nominalnej, jeżeli stan majątku spółki uzasadnia taką cenę. O cenie udziału decyduje zbywca i nabywca, jednak podstawą obliczenia podatku od czynności cywilnoprawnych jest wartość rynkowa udziału. Wartość rynkowa udziałów, czy akcji spółek handlowych prowadzących działalność gospodarczą zwykle jest różna od ich wartości nominalnej. Wynika to główniez faktu, że spółki prowadząc działalność gospodarczą gromadzą kapitały zapasowe, zdobywając pozycję rynkową, są zdolne do generowania zysków. W takich sytuacjach wartość bilansowa udziałów (rozumiana jako suma kapitałów własnych spółki przypadających na jeden udział czy akcję), czy wartość zbywcza (rozumiana jako cena, jaką można osiągnąć za udział, czy akcję na rynku) jest wyższa od ich wartości nominalnej. Nie są też wykluczone sytuacje odwrotne, jeżeli spółki ponoszą straty.Mając na uwadze powyższe stwierdzić należy, że stanowisko podatnika w omawianym stanie faktycznym nie jest właściwe w świetle obowiązującego prawa.