Opinia rzecznika generalnego M. Szpunara przedstawiona w dniu 2 maja 2019 r., sygn. C-683/17

Wydanie tymczasowe

OPINIA RZECZNIKA GENERALNEGO

MACIEJA SZPUNARA

przedstawiona w dniu 2 maja 2019 r.(1)

Sprawa C683/17

Cofemel Sociedade de Vestuário SA

przeciwko

G-Star Raw CV

[wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Supremo Tribunal de Justiça (sąd najwyższy, Portugalia)]

Odesłanie prejudycjalne Prawo autorskie i prawa pokrewne Ochrona prawna wzorów Prawo do zwielokrotniania Odzież

 Wprowadzenie

1.        Ochrona prawna dzieł sztuki użytkowej jest praktycznie tak stara jak ochrona własności intelektualnej w ogóle(2). Napotyka ona jednak nadal trudności w odnalezieniu swojego miejsca w systemie prawa własności intelektualnej. Własność intelektualna obejmuje trzy główne obszary: ochronę wynalazków w ramach prawa patentowego, ochronę twórczości intelektualnej w ramach prawa autorskiego i ochronę renomy w ramach prawa znaków towarowych. Ze względu na ich charakter jednocześnie dekoracyjny i użytkowy oraz na ich przeznaczenie zarówno artystyczne, jak i przemysłowe, dzieła sztuki użytkowej mogą podlegać tym trzem formom ochrony, jednak nie wpasowują się w pełni w cele ani w mechanizmy żadnej z nich(3). Jakkolwiek wypracowane zostały systemy ochrony sui generis, w szczególności w Europie, ochrona ta nie uzyskała jednak nigdy statusu ochrony wyłącznej: zawsze może ona być łączona z innymi rodzajami ochrony(4).

2.        Niniejsza sprawa dotyczy konkretnie kumulacji ochrony wzorów w ramach systemu sui generis z ich ochroną jako utworów na podstawie prawa autorskiego. Relacja między tymi dwoma systemami ochrony jest od zawsze źródłem wątpliwości zarówno dla ustawodawcy, jak i w orzecznictwie, a także przyczyną kontrowersji.

        Z jednej strony funkcjonalny i użytkowy charakter dzieł sztuki użytkowej oraz ich przeznaczenie do masowej przemysłowej produkcji wzbudzają wątpliwości co do możliwości chronienia ich poprzez prawo autorskie i co do zgodności tej ochrony z jego podstawami aksjologicznymi (osobisty związek wiążący autora ze swoim dziełem) oraz jego celami (wynagrodzenie za twórczy wysiłek intelektualny). Ochrona wzorów w ramach prawa autorskiego stwarza w szczególności dwa rodzaje zagrożeń: nadmierne rozszerzenie ochrony na podstawie prawa autorskiego i przeszkodę dla wolnej konkurencji gospodarczej(). Z tego powodu w wielu systemach prawnych zostały wypracowane mechanizmy zmierzające do zastrzeżenia ochrony na podstawie prawa autorskiego dla wzorów o wysokiej wartości artystycznej. Można tu wymienić doktrynę scindibilit w prawie włoskim, Stufentheorie w prawie niemieckim lub ograniczenie czasu trwania ochrony dla wyrobów produkowanych na skalę przemysłową w prawie Zjednoczonego Królestwa().