Opinia rzecznika generalnego - 8 września 2016 r. - Avis rendu en vertu de l'article 218, paragraphe 11, TFUE - Sprawa Avis 3/15

OPINIA RZECZNIKA GENERALNEGO

NILSA WAHLA

przedstawiona w dniu 8 września 2016 r.(1)

Postępowanie w sprawie wydania opinii 3/15

wszczęte na wniosek Komisji Europejskiej

Zawieranie umów międzynarodowych przez Unię - Traktat z Marrakeszu o ułatwieniu dostępu do opublikowanych utworów osobom niewidomym, osobom niedowidzącym i osobom z innymi niepełnosprawnościami uniemożliwiającymi zapoznawanie się z drukiem - Kompetencje Unii - Podstawy prawne - Artykuł 19 TFUE - Artykuł 114 TFUE - Artykuł 153 TFUE - Artykuł 207 TFUE - Artykuł 209 TFUE - Dyrektywa 2001/29/WE

1.        Umowy międzynarodowe mogą mieć na celu osiągnięcie jednocześnie różnorodnych celów, dlatego też zawieranie takich umów przez Unię może w systemie prawnym Unii Europejskiej wiązać się z powstaniem pewnych specyficznych kwestii prawnych. W szczególności skomplikowanym zadaniem może niekiedy okazać się wskazanie prawidłowej podstawy prawnej dla zawarcia umowy międzynarodowej oraz określenie charakteru kompetencji przysługujących Unii przy jej zawieraniu. Niestety zdarza się, i nie jest to zaskakujące, że instytucje unijne i rządy państw członkowskich dochodzą czasami do różnych wniosków w tych kwestiach.

2.        Niniejsza sprawa stanowi przykład takiej sytuacji, w której Komisja zwraca się do Trybunału o wyjaśnienie, czy Unii przysługuje wyłączna kompetencja do zawarcia Traktatu z Marrakeszu o ułatwieniu dostępu do opublikowanych utworów osobom niewidomym, osobom niedowidzącym i osobom z innymi niepełnosprawnościami uniemożliwiającymi zapoznawanie się z drukiem (2) (zwanego dalej „traktatem z Marrakeszu”), przyjętego w ramach Światowej Organizacji Własności Intelektualnej (WIPO).

I -    Ramy prawne

A -    Traktat z Marrakeszu

        W preambule traktatu z Marrakeszu Umawiające się Strony określają między innymi powody i cel traktatu. W szczególności jako pierwsze powołują „zasady niedyskryminacji, równych szans, dostępności oraz pełnego i efektywnego uczestnictwa w życiu społecznym i integracji społecznej proklamowane w Powszechnej deklaracji praw człowieka i w Konwencji Narodów Zjednoczonych o prawach osób niepełnosprawnych”. Świadome „wyzwań stojących na przeszkodzie pełnemu rozwojowi osób niedowidzących lub cierpiących na inne zaburzenia odczytu druku” podkreślają „wagę ochrony praw autorskich jako zachęty i nagrody dla twórców utworów literackich i artystycznych”. Oświadczają, że są świadome „przeszkód utrudniających osobom niedowidzącym lub cierpiącym na inne zaburzenia odczytu druku dostęp do opublikowanych utworów” oraz „potrzeby zarówno zwiększenia liczby utworów w formatach umożliwiających dostęp osobom niepełnosprawnym, jak i poprawy obiegu takich utworów”. Uznają, że „pomimo różnic między przepisami dotyczącymi praw autorskich w poszczególnych krajach można zwiększyć pozytywny wpływ nowych technologii informacyjno-komunikacyjnych na życie osób niedowidzących i cierpiących na inne zaburzenia odczytu druku poprzez wzmocnienie ram prawnych na szczeblu międzynarodowym”.