Opinia rzecznika generalnego - 23 grudnia 2015 r. - Polska przeciwko Parlamentowi i Radzie - Sprawa C-358/14

OPINIA RZECZNIKA GENERALNEGO

Juliane Kokott

przedstawiona w dniu 23 grudnia 2015 r.(1)

Sprawa C‑358/14

Rzeczpospolita Polska

przeciwko

Parlamentowi Europejskiemu

i

Radzie Unii Europejskiej

Skarga o stwierdzenie nieważności - Zbliżanie ustawodawstw - Dyrektywa 2014/40/UE - Produkcja, prezentowanie i sprzedaż wyrobów tytoniowych i powiązanych wyrobów - Papierosy mentolowe - Wybór art. 114 TFUE jako podstawy prawnej - Zasada proporcjonalności - Zasada pomocniczości

I -    Wprowadzenie

1.        Czy prawodawca Unii miał prawo zakazać sprzedaży papierosów mentolowych na europejskim rynku wewnętrznym począwszy od dnia 20 maja 2020 r.? To dość emocjonalne pytanie(2) stanowi w swej istocie problem prawny, przedstawiony w niniejszej sprawie Trybunałowi przez Rzeczpospolitą Polską w jej skardze o stwierdzenie nieważności Dyrektywy 2014/40/UE(3). Skarga ta wpisuje się w szereg sporów, które przez lata powstawały w odniesieniu do różnych regulacji stanowionych na szczeblu Unii w przedmiocie produkcji, prezentowania i sprzedaży wyrobów tytoniowych oraz powiązanych wyrobów na europejskim rynku wewnętrznym(4).

2.        Inaczej niż w przypadku wcześniejszych postępowań, w niniejszej sprawie nie została zasadniczo zakwestionowana zdatność art. 114 TFUE (poprzednio art. 95 WE lub art. 100a traktatu EWG) do stanowienia podstawy prawnej nowej dyrektywy. Kwestia ta została poruszona jedynie w odniesieniu do niektórych szczegółowych aspektów. W związku z tym kompetencja prawodawcza nie odgrywa w niniejszej sprawie tak centralnej roli jak wcześniej. W centrum zainteresowania znalazło się natomiast pytanie, czy obejmujący całą Unię zakaz papierosów mentolowych jest zgodny z zasadą proporcjonalności. Oprócz tego chodzi o wymagania, które wynikają dla tego rodzaju regulacji z zasady pomocniczości.

        Za tymi pytaniami, które najwyraźniej są zwłaszcza w Polsce związane z poważnymi interesami gospodarczymi i ponadto mają wpływ na codzienne życie milionów obywateli Unii kryje się ostatecznie podstawowa problematyka: jaki zakres działania pozostaje ustawodawcy Unii dla zapewnienia, że produkty mogą zostać wprowadzone do obrotu na jednolitych warunkach w całej Unii bez pominięcia fundamentalnego celu wysokiego poziomu ochrony zdrowia, który jest ustanowiony w prawie pierwotnym w wyróżnionym miejscu (art. 9 TFUE, art. 114 ust. 3 TFUE, art. 168 ust. 1 TFUE i art. 35 zdanie drugie Karty praw podstawowych Unii Europejskiej, zwanej dalej „kartą praw podstawowych”)?