OPINIA RZECZNIKA GENERALNEGO YVES'A BOTA przedstawiona w dniu 24 kwietnia 2012 r.(1) Sprawa C-128/11 Axel W. Bierbach, syndyk masy upadłościowej UsedSoft GmbH, przeciwko Oracle International Corp., sygn. C-128/11

[wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Bundesgerichtshof (Niemcy)]

Ochrona prawna programów komputerowych - Dyrektywa 2009/24/WE - Wprowadzanie do obrotu używanego oprogramowania komputerowego pobranego z Internetu - Wyczerpanie prawa do rozpowszechniania

1. Niniejszy wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 4 ust. 2 i art. 5 ust. 1 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/24/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie ochrony prawnej programów komputerowych(2).

2. Pytania zostały postawione w ramach sporu między UsedSoft GmbH, reprezentowaną przez Axela W. Bierbacha jako syndyka masy upadłościowej tej spółki(3), a Oracle International Corp(4). w związku z wprowadzaniem przez UsedSoft do obrotu "używanego" oprogramowania komputerowego Oracle.

I - Ramy prawne

A - Prawo międzynarodowe

3. Światowa Organizacja Własności Intelektualnej (WIPO) sporządziła w Genewie w dniu 20 grudnia 1996 r. traktat WIPO o prawie autorskim. Traktat ten został zatwierdzony w imieniu Wspólnoty Europejskiej decyzją Rady 2000/278/WE z dnia 16 marca 2000 r.(5).

4. Zgodnie z art. 4 tego traktatu programy komputerowe są chronione jak utwory literackie w rozumieniu art. 2 konwencji berneńskiej. Ochrona ta odnosi się do programów komputerowych niezależnie od sposobu lub formy przejawiania się.

5. Artykuł 6 traktatu WIPO o prawie autorskim, zatytułowany "Prawo wprowadzania do obrotu" [prawo do rozpowszechniania], stanowi:

"1. Autorom utworów literackich i artystycznych przysługuje wyłączne prawo zezwalania na publiczne udostępnianie oryginału i zwielokrotnionych egzemplarzy utworów drogą sprzedaży lub innej formy przeniesienia własności.

2. Niniejszy traktat nie ogranicza swobody Umawiających się Stron określenia ewentualnych warunków, w których następuje wyczerpanie prawa, o którym mowa w ust. 1, po dokonanej za zezwoleniem autora pierwszej sprzedaży lub innej formy przeniesienia własności oryginału lub zwielokrotnionego egzemplarza utworu".

- Język oryginału: francuski. - Dz.U. L 111, s. 16. - Zwaną dalej "UsedSoft". - Zwaną dalej "Oracle". - Dz.U. L 89, s. 6. - Dz.U. L 122, s. 42. - Dz.U. L 167, s. 10. - Dyrektywa Rady z dnia 19 listopada 1992 r. w sprawie prawa najmu i użyczenia oraz niektórych praw pokrewnych prawu autorskiemu w zakresie własności intelektualnej (Dz.U. L 346, s. 61). - BGBl. 1965 I, s. 1273. - Dz.U. 1994, L 1, s. 3. - Wyrok w sprawie C-203/02, Zb.Orz. s. I-10415, pkt 58, 59. - COM(2000) 199 wersja ostateczna. - Wyrok w sprawie 19/84, Rec. s. 2281. - W szczególności wyroku z dnia 28 kwietnia 1998 r. w sprawie C-200/96 Metronome Musik, Rec. s. I-1953. - W przedmiocie genezy tej zasady i jej uzasadnień zob. B. Castell, PUF, Paris, 1989. - Zobacz F.K. Beier, , "Journal du droit international" 1971, s. 5, a zwłaszcza s. 14. - Wyrok w sprawie 78/70, Rec. s. 487. - Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/95/WE z dnia 22 października 2008 r. mająca na celu zbliżenie ustawodawstw państw członkowskich odnoszących się do znaków towarowych (Dz.U. L 299, s. 25). Artykuł 7 dyrektywy 2008/95 przewiduje: - Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 96/9/WE z dnia 11 marca 1996 r. w sprawie ochrony prawnej baz danych (Dz.U. L 77, s. 20). Artykuł 5 lit. c) zdanie drugie dyrektywy 96/9 stanowi, iż "[p]ierwsza sprzedaż kopii bazy danych w [Unii] przez uprawnionego lub za jego zgodą wyczerpuje prawo do kontrolowania odsprzedaży tej kopii w [Unii]". - Rozporządzenie Rady (WE) nr 2100/94 z dnia 27 lipca 1994 r. w sprawie wspólnotowego systemu ochrony odmian roślin (Dz.U. L 277, s. 1; sprostowanie: Dz.U. 2001, L 111. s. 31). Artykuł 16 rozporządzenia nr 2100/94 stanowi: - Artykuł 1 ust. 4 dyrektywy 92/100 stanowi, że "[p]rawa określone w ust. 1 nie wygasną ani przez sprzedaż oryginałów lub egzemplarzy powielonych utworów chronionych prawem autorskim i innych przedmiotów ochrony wskazanych w art. 3 ust. 1, ani przez inne dotyczące ich czynności rozpowszechniania". - Zobacz P. Bräutigam, , "Computer Law Review International", 1/2012, s. 1; T. Overdijk, P. van der Putt, E. de Vries, T. Schafft, , "Computer Law Review International" 2/2011, s. 33. - Zobacz S. Frankel, L. Harvey, , "Intellectual Property Magazine", marzec 2011, s. 40. - Zobacz w szczególności A. Strowel, E. Derclaye, Bruylant, Bruxelles, 2001. Zobacz podobnie M. Vivant, , "La semaine juridique - Édition entreprise", 1991, nr 47, s. 479. Autor artykułu wskazuje na "niezdolność redaktorów [dyrektywy] do oddzielenia od siebie pojęć twórczości intelektualnej i nośnika" (pkt 16.2, s. 484). - Zobacz podobnie wyrok z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie C-246/05 Häupl, Zb.Orz. s. I-4673, pkt 43 i przytoczone tam orzecznictwo. - Zobacz podobnie wyrok z dnia 22 grudnia 2010 r. w sprawie C-393/09 Bezpečnostní softwarová asociace, dotychczas nieopublikowany w Zbiorze, pkt 30 i przytoczone tam orzecznictwo. - Wyrok w sprawach połączonych od C-414/99 do C-416/99, Rec. s. I-8691. - Punkty 41-43. - Co oznacza, że do wyczerpania prawa dochodzi tylko w przypadku sprzedaży. - Co oznacza, że wyczerpanie prawa, które następuje w następstwie sprzedaży, nie pozwala na późniejszy najem kopii. Zobacz B. Czarnota, R. Hart, Butterworths, 1991, s. 60: - Wyżej wymieniony wyrok w sprawie Metronome Musik. - Zobacz wyrok z dnia 17 kwietnia 2008 r. w sprawie C-456/06 Peek & Cloppenburg, Zb.Orz. s. I-2731. - Zobacz podobnie S. Dusollier, Larcier, Bruxelles, 2007, nr 529 i 530. Autor określa ten proces mianem "skomplikowanej [.] czynności umownej", którą można podzielić na umowę sprzedaży nośnika lub umowę o świadczenie usług, jeśli w grę wchodzi pobieranie lub korzystanie na odległość, i umowę licencyjną odnoszącą się do praw autorskich do dzieła utrwalonego na nośniku lub przenoszonego w formie cyfrowej. - Zobacz s. 18 tego sprawozdania. - Moje podkreślenie. - Punkt 30 wyroku i przytoczone tam orzecznictwo. - Zobacz motyw 15 tej dyrektywy. - Nie rozumiem, w jaki sposób z orzeczenia dotyczącego graficznych interfejsów użytkownika można wywnioskować, że prawo publicznego udostępniania, o którym mowa w art. 3 ust. 1 dyrektywy 2001/29, mogłoby znajdować zastosowanie do programów komputerowych, w sytuacji gdy Trybunał wyraźnie stwierdził, że graficzne interfejsy użytkownika nie stanowią formy wyrażenia programu komputerowego. - Zobacz pkt 69 niniejszej opinii. - Moje podkreślenie. - Zobacz podobnie motyw 18 dyrektywy 2000/31/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 8 czerwca 2000 r. w sprawie niektórych aspektów prawnych usług społeczeństwa informacyjnego, w szczególności handlu elektronicznego w ramach rynku wewnętrznego (dyrektywy o handlu elektronicznym) (Dz.U. L 178 z 17.7.2000, s. 1). - Zobacz wyroki: z dnia 23 kwietnia 2002 r. w sprawie C-143/00 Boehringer Ingelheim i in., Rec. s. I-3759, pkt 28); a także z dnia 4 października 2011 r. w sprawach połączonych C-403/08 i C-429/08 Football Association Premier League i in., dotychczas nieopublikowany w Zbiorze, pkt 106 i przytoczone tam orzecznictwo. - Wyżej wymieniony wyrok w sprawach połączonych Football Association Premier League i in., pkt 106-109 i przytoczone tam orzecznictwo. - Tamże, pkt 115 i 116. - Należy też zauważyć, że w komunikacie Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów z dnia 11 stycznia 2012 r. w sprawie spójnych ram na rzecz wzmocnienia zaufania na jednolitym rynku cyfrowym handlu elektronicznego i usług online [COM(2011) 942 wersja ostateczna] Komisja zobowiązała się do podjęcia działań zmierzających do "dopilnowania szybkiej i ambitnej realizacji europejskiej strategii na rzecz praw własności intelektualnej, w szczególności poprzez [.] przegląd [dyrektywy 2001/29]" (zob. pkt 2 kluczowych działań, s. 8).