Postanowienie TK z dnia 19 maja 2009 r., sygn. Ts 158/07

173/3/B/2009

POSTANOWIENIE

z dnia 19 maja 2009 r.

Sygn. akt Ts 158/07

Trybunał rozważył przyczyny i skutki wprowadzenia instytucji opłaty podstawowej ponoszonej przez osoby zwolnione z ponoszenia kosztów sądowych w postępowaniu cywilnym oraz ocenił, że nie stanowi ona, w świetle wzorców konstytucyjnych, nadmiernego ograniczenia w korzystaniu z prawa do sądu (art. 45 ust. 1 Konstytucji), prawa dochodzenia naruszonych praw na drodze sądowej (art. 77 ust. 2 Konstytucji) oraz prawa zaskarżania orzeczeń wydanych w pierwszej instancji (art. 78 Konstytucji).

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Teresa Liszcz - przewodnicząca

Andrzej Rzepliński - sprawozdawca

Maria Gintowt-Jankowicz,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 3 lipca 2008 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Wojciecha i Wandy Kowalskich,

postanawia:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE

1. W skardze konstytucyjnej Wojciech i Wanda Kowalscy (dalej: skarżący) wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 9 lipca 2007 r. skarżący domagali się zbadania zgodności z Konstytucją art. 14 ust. 2 i art. 149 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 167, poz. 1398, ze zm.; dalej: u.k.s.c.), podnosząc, iż prowadzą one do naruszenia zasady ochrony zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa, zasady ochrony praw nabytych (art. 2 Konstytucji), zasady równości wyrażonej w art. 32 oraz art. 64 ust. 2 Konstytucji, a także art. 77 ust. 2 Konstytucji. W treści uzasadnienia skarżący przytaczają ponadto argumenty odnoszące się do naruszenia w ich sprawie prawa do sądu (art. 45 ust. 1 Konstytucji). W ocenie skarżących, na podstawie postanowienia sądu w przedmiocie zwolnienia ich w całości od ponoszenia kosztów sądowych, nabyli prawo, którego nowa ustawa o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w istocie ich pozbawiła. Wynika to z okoliczności, że przepisy dawne - nieprzewidujące opłaty podstawowej wnoszonej przez stronę zwolnioną z ponoszenia kosztów sądowych na podstawie postanowienia sądu - stosuje się, zgodnie z zaskarżonym art. 149 ust. 1 u.k.s.c., tylko do zakończenia sprawy w danej instancji. Tym samym skarżący ponoszą konsekwencję nieopłacenia opłaty podstawowej, wymaganej przez ustawę nową, która weszła w życie przed wniesieniem przez nich apelacji. Kryterium powstania obowiązku uiszczenia opłaty podstawowej stanowi data zakończenia postępowania w danej instancji, będąca okolicznością wypadkową i niezależną od woli stron postępowania. Naruszenie zasady równości i zasady równej dla wszystkich ochrony praw majątkowych, wynikające z zastosowania art. 14 ust. 2 u.k.s.c., skarżący upatrują w zróżnicowaniu sytuacji strony zwolnionej od ponoszenia kosztów sądowych z mocy ustawy (art. 100 ust. 1 u.k.s.c.), która nie jest zobowiązana do wniesienia opłaty podstawowej oraz sytuacji strony zwolnionej od ponoszenia kosztów sądowych na podstawie postanowienia sądu (art. 14 ust. 2 u.k.s.c.), obciążonej obowiązkiem uiszczania od każdego pisma opłaty podstawowej w wysokości 30 zł. Stanowi to - w ocenie skarżących - element nadmiernego fiskalizmu, stanowiący zagrożenie prawa do sądu. Skarżący ponieśli także, że zaskarżona regulacja ogranicza prawo do sądu ludziom ubogim; tymczasem zgodnie z art. 77 ust. 2 Konstytucji ustawa nie może nikomu zamykać drogi sądowej dochodzenia naruszonych praw. Nie zmienia tej oceny, ich zdaniem, przywołana przez Sąd Apelacyjny długa vacatio legis nowej u.k.s.c., pozwalająca na zgromadzenie niezbędnych 30 zł, na wypadek postępowania apelacyjnego; nie można bowiem tracić z oczu powodów instytucji całkowitego zwolnienia od ponoszenia kosztów sądowych, które stosuje się w sytuacjach wyjątkowych i przeznaczona jest ona dla osób ubogich, niemogących zgromadzić jakichkolwiek środków finansowych wymaganych w związku z wszczęciem i prowadzeniem postępowania cywilnego. Skarżący wnieśli skargę konstytucyjną w związku z odrzuceniem ich apelacji wniesionej przez ustanowionego z urzędu pełnomocnika, ze względu na nieopłacenie jej opłatą podstawową, postanowieniem Sądu Okręgowego w Świdnicy z 14 marca 2007 r. (sygn. akt I C 1430/03). Postanowieniem z 26 kwietnia 2007 r. (sygn. akt I ACz 592/07) Sąd Apelacyjny we Wrocławiu oddalił zażalenie skarżących od postanowienia Sądu Okręgowego w Świdnicy.