Wyrok SN z dnia 13 stycznia 2021 r., sygn. I NSNk 3/20

Interpretacja przepisów ustawy o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego nie pozostawia wątpliwości, że roszczenia odszkodowawcze, czy prawo do zadośćuczynienia dotyczą osoby represjonowanej, a nie jej najbliższych, np. dzieci. W wypadku śmierci osoby represjonowanej, o której mowa w art. 11 ust. 1 ustawy, przysługujące jej uprawnienia do żądania od Skarbu Państwa odszkodowania za poniesioną szkodę i zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, przechodzą na osoby wymienione w art. 8 ust. 1 zdanie drugie ustawy z dnia 23 lutego 1991 r., to jest na małżonka, dzieci i rodziców. Podkreślić należy, że roszczenia tych osób nie są samoistne oraz limitowane są wysokością roszczeń, jaka przysługiwałaby samemu represjonowanemu, gdyby żył. Wykładnia powołanych przepisów prowadzi więc do wniosku, że nie jest możliwe zaspokojenie samoistnych roszczeń osób bliskich dla osoby represjonowanej. Oznacza to, że ustawa pozwalała sądom na zaspokojenie zadośćuczynienia tylko za okres do śmierci osoby represjonowanej, nie daje natomiast podstaw prawnych do naprawienia w drodze zadośćuczynienia krzywd osób najbliższych dla pokrzywdzonego.

Teza od Redakcji

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Krzysztof Wiak (przewodniczący, sprawozdawca)

SSN Jacek Widło

Bogdan Marian Gutowski (ławnik Sądu Najwyższego)

przy udziale Prokuratora Generalnego w sprawie z wniosku I. Ż. i J. S. o zadośćuczynienie po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych w dniu 13 stycznia 2021 r. skargi nadzwyczajnej wniesionej przez Prokuratora Generalnego od wyroku Sądu Apelacyjnego w (...) z 24 kwietnia 2002 r., sygn. akt II AKa (...), utrzymującego w mocy wyrok Sądu Okręgowego w W. z 14 grudnia 2001 r., sygn. akt VIII Ko (...),

1.oddala skargę nadzwyczajną;

2.wydatkami związanymi z rozpoznaniem skargi nadzwyczajnej obciąża Skarb Państwa.

Uzasadnienie

Dnia 20 kwietnia 2020 r. do Sądu Najwyższego wpłynęła skarga nadzwyczajna Prokuratora Generalnego od prawomocnego wyroku Sądu Apelacyjnego w (...) z 24 kwietnia 2002 r., sygn. akt II AKa (...), utrzymującego w mocy wyrok Sądu Okręgowego w W. z 14 grudnia 2001 r., sygn. akt. VIII Ko (...), w części w jakiej zasądzał od Skarbu Państwa na podstawie art. 8 ust. 1, art. 11 ust. 2 i art. 13 ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (Dz.U. nr 34, poz. 149 ze zm., dalej: ustawa z dnia 23 lutego 1991 r.) na rzecz wnioskodawczyń I. Ż. i J. S. tytułem zadośćuczynienia kwoty po 30.000 (trzydzieści tysięcy) zł, z ustawowymi odsetkami od dnia prawomocności wyroku.