Postanowienie SN z dnia 31 stycznia 2020 r., sygn. V CSK 327/19

Przepis art. 192 pkt 3 k.p.c. ma zastosowanie w wypadku zbycia nieruchomości przez dłużnika w toku sprawy o zobowiązanie go do złożenia oświadczenia woli o zawarciu przyrzeczonej umowy sprzedaży tej nieruchomości. Rozważając, czy zastosowania tego przepisu nie wyklucza okoliczność braku prawnych możliwości realizacji orzeczenia uwzględniającego powództwo przeciwko nabywcy na podstawie art. 788 § 1 k.p.c, uznał, że wydane orzeczenie ma moc wiążącą nie tylko w stosunkach pomiędzy stronami, ale obejmuje także nabywców nieruchomości. Jednakże w razie prawomocnego uwzględnienia powództwa na nabywcę rzeczy nie przechodzi obowiązek zawarcia umowy przyrzeczonej, lecz wynikający z jej zawarcia obowiązek zadośćuczynienia jej skutkowi rzeczowemu. Przejście to jest uzależnione od tego, czy prawa do przedmiotu umowy przyrzeczonej nabył on w warunkach zapewniających mu ochronę, przy czym za kryterium określające zakres tej ochrony służy stosowany odpowiednio art. 59. Sam wyrok stwierdzający zawarcie umowy przyrzeczonej nie stanowi tytułu uprawniającego do windykacji nieruchomości ani nie jest wystarczającą podstawą dokonania wpisu własności w księdze wieczystej, w której figuruje inna osoba niż strona zobowiązana w orzeczeniu. Wierzyciel może natomiast skorzystać z drogi procesu o ustalenie, że zobowiązanym wobec niego w zakresie obowiązku rzeczowego wynikającego z umowy przyrzeczonej ujętej w wyroku jest nabywca rzeczy, lub wytoczyć powództwo o wydanie nieruchomości. W tych postępowaniach nabywca może podjąć obronę, zaprzeczając przejściu na niego obowiązku przeniesienia własności.