Wyrok SN z dnia 9 maja 2019 r., sygn. III UK 119/18

Prawo do emerytury przysługuje ex lege, ale uprawnienie do jego pobierania i wypłaty wymaga złożenia wniosku emerytalnego i jedynie deklaratoryjnego potwierdzenia w decyzji emerytalnej lub w wyroku sądowym spełnienia ustawowych warunków jego przysługiwania, które co do zasady wypłaca się od miesiąca złożenia wniosku emerytalnego.

Teza od Redakcji

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Dawid Miąsik (przewodniczący)

SSN Zbigniew Myszka (sprawozdawca)

SSN Andrzej Wróbel

w sprawie z odwołania Z. W. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w R. o rekompensatę, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w dniu 9 maja 2019 r., skargi kasacyjnej odwołującej się od wyroku Sądu Apelacyjnego w [...] z dnia 29 listopada 2017 r., sygn. akt III AUa [...],

oddala skargę kasacyjną, bez obciążania skarżącej kosztami zastępstwa procesowego pozwanego organu rentowego w postępowaniu kasacyjnym.

Uzasadnienie

Sąd Apelacyjny w [...] III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 29 listopada 2017 r., po rozpoznaniu apelacji organu rentowego, zmienił wyrok Sądu Okręgowego w R. z dnia 28 grudnia 2016 r. przyznający wnioskodawczyni Z. W. prawo do rekompensaty za utratę możliwości nabycia wcześniejszej emerytury z tytułu co najmniej 15-letniego szczególnego zatrudnienia i oddalił jej odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w R. z dnia 9 lipca 2015 r. odmawiającej przyznania jej prawa do spornej rekompensaty.

Po ponownym rozpoznaniu sprawy ustalono, że wnioskodawczyni (ur. 1 października 1954 r.) złożyła w dniu 16 czerwca 2015 r. w organie rentowym wniosek o emeryturę po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego, domagając się równocześnie przyznania jej rekompensaty za utratę możliwości nabycia wcześniejszej emerytury z tytułu zatrudnienia w warunkach szczególnych na stanowisku technika analityki medycznej w laboratorium analitycznym Samodzielnego Publicznego Zespołu Opieki Zdrowotnej w L. (od 1 kwietnia 1978 r. do 1 lipca 2015 r.). Decyzją z dnia 9 lipca 2015 r. przyznano wnioskodawczyni prawo do emerytury "powszechnej" od 1 czerwca 2015 r., a kolejną decyzją z tej samej daty - zaskarżoną w niniejszym postępowaniu - odmówiono jej prawa do spornej rekompensaty ze względu na brak co najmniej 15 lat szczególnego zatrudnienia. Oceniając charakter spornego zatrudnienia na stanowisku technika analityki medycznej ustalono, że do obowiązków wnioskodawczyni należało pobieranie krwi od pacjentów na oddziałach szpitala oraz w laboratorium, a także w domach pacjentów lub w zakładach pracy. W ramach tego zatrudnienia wnioskodawczyni przyjmowała materiały do badań, przygotowywała odczynniki chemiczne potrzebne do wykonywania oznaczeń laboratoryjnych, sporządzała zestawy wzorcowe, przeprowadzała badania pobranego materiału i myła użyte sprzęty medyczne. Pobrany materiał był przygotowywany do analizy, która wymagała jego odwirowania. W tym celu wnioskodawczyni przygotowywała potrzebne odczynniki, tj. odpowiednie związki chemiczne, zasady i kwasy, np. siarkowy, azotowy, octowy, a także cyjanek potasu, benzydynę i toluidynę, które wymagały zmieszania potrzebnego do dokonania analizy materiału badawczego. Analiza chemiczna, biologiczna lub medyczna wymagała użycia odpowiedniej ilości odczynników, które zachodziły w reakcję z badanym materiałem i oznaczeniu na odpowiedniej aparaturze. Oprócz badania krwi analizie poddawano również inny materiał biologiczny, w tym kał, mocz, treści żołądkowe, płyn rdzeńiowo-mózgowy. Wykonywane z tymi materiałami czynności badawcze sprawiały, że wnioskodawczyni miała ciągły kontakt z różnymi szkodliwymi czynnikami chemicznymi i biologicznymi o różnych właściwościach chemicznych, w tym żrących, toksycznych lub o działaniu rakotwórczym. W szczególności w spornym okresie nie używano automatycznych pipet, a odczynniki wymagały zasysania ustami. Ponadto w laboratoriach brakowało środków ochrony. U współpracujących z wnioskodawczynią trzech osób stwierdzono choroby zawodowe w związku ze szkodliwym środowiskiem pracy, z których dwie osoby zmarły. Także u wnioskodawczyni w 1993 r. stwierdzono chorobę zawodową - wirusowe zapalenie wątroby typu B. Pomimo to pracodawca odmówił wnioskodawczyni wydania świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych ze wskazaniem, że jej praca na stanowisku technika analityki medycznej w laboratorium analitycznym nie była pracą w warunkach szczególnych, o jakiej mowa w Dziale XII Wykazu A załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz. 43 ze zm.).