Postanowienie SN z dnia 11 września 2019 r., sygn. I CZ 61/19

Możliwość uiszczenia opłaty sądowej przez stronę wnioskującą o zwolnienie od kosztów badana jest w aspekcie wysokości opłaty i możliwości finansowych strony. Dopiero analiza tych okoliczności daje podstawę do stwierdzenia, czy strona ze względu na trudną sytuację materialną nie może ponieść kosztów sądowych bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. Istotna pozostaje okoliczność, że strona przygotowująca się do postępowania powinna być gotowa na poczynienie oszczędności i ograniczenie innych wydatków, które nie są niezbędne. Opłaty sądowe są bowiem rodzajem danin publicznych, a przyznanie sądom prawa zwalniania od opłat nie ma charakteru swobodnego uznania sądu, lecz podlega określonym regułom. Zwalnianie od opłat stanowi nie tylko środek realizacji prawa obywatela do sądu, ale także uszczuplenie dochodów państwa. Pomiędzy ochroną obydwu tych wartości musi istnieć pewna równowaga, a sąd rozpoznający wniosek o zwolnienie od kosztów powinien w odpowiednich proporcjach uwzględnić zarówno interes fiskalny państwa, jak i faktyczne, a nie tylko prawne, gwarancje dostępu do sądu.