Wyrok SN z dnia 30 października 2018 r., sygn. I PK 143/17

Sygn. akt I PK 143/17

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Katarzyna Gonera (przewodniczący)
‎SSN Bohdan Bieniek
‎SSN Jolanta Frańczak (sprawozdawca)

w sprawie z powództwa W. B.
‎przeciwko A. Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w B.
‎o ryczałty za noclegi,
‎po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w dniu 30 października 2018 r.,
‎skargi kasacyjnej powoda od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w K.
‎z dnia 16 marca 2017 r., sygn. akt IX Pa […],

uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Sądowi Okręgowemu w K. do ponownego rozpoznania oraz orzeczenia o kosztach postępowania kasacyjnego.

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy w S. wyrokiem z dnia 21 kwietnia 2016 r. zasądził od pozwanej A. Spółki z o.o. z siedzibą w B. (dalej jako Spółka) na rzecz powoda W. B. kwotę 28.213,27 zł wraz z ustawowymi odsetkami tytułem ryczałtów za noclegi za okres od czerwca 2012 r. do maja 2013 r. oraz orzekł o kosztach procesu.

Sąd Rejonowy ustalił, że powód był zatrudniony w pozwanej Spółce w okresie od dnia 2 czerwca 2012 r. do dnia 1 czerwca 2013 r. na stanowisku kierowcy w transporcie międzynarodowym i krajowym. Wykonywał kursy międzynarodowe na terytorium Europy Zachodniej, poruszając się w pojedynczej obsadzie pojazdami ciężarowymi przeznaczonymi dla dwóch kierowców. Zgodnie z warunkami umowy o pracę z chwilą przekazania pojazdu ponosił pełną odpowiedzialność za szkody w nim wyrządzone chyba, że szkody powstałyby z przyczyn od niego niezależnych. Ta sama zasada odnosiła się do przyjętego ładunku. Powód został zapoznany z obowiązującym w pozwanej Spółce regulaminem pracy oraz regulaminem wynagradzania i jego kolejnymi zmianami. Zgodnie z § 9 ust. 1 regulaminu wynagradzania z dnia 16 czerwca 2010 r., z dnia 16 grudnia 2012 r. i z dnia 16 stycznia 2013 r. pracownikowi wykonującemu na polecenie pracodawcy zadanie służbowe poza miejscowością, w której znajduje się siedziba pracodawcy, przysługują należności na pokrycie kosztów związanych z podróżą służbową. Przepis § 9 ust. 2 tego regulaminu ustalał należności i warunki wypłacania diet z tytułu podróży służbowych poza granicami kraju (40 euro za każdą dobę podróży służbowej). Wypłata należności z tytułu podróży służbowej miała następować do dnia 10-ego następnego miesiąca po miesiącu, w którym złożono dokumenty do rozliczenia, przelewem na konto pracownika lub w kasie firmy (§ 9 ust. 5). W dniu 31 maja 2012 r. powód podpisał oświadczenie, że zgodnie z art. 8 ust. 8 rozporządzenia (WE) nr 561/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 marca 2006 r. w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego (Dz.U. 2006 L 102, s. 1, dalej jako rozporządzenie nr 561/2006) dokonuje świadomego wyboru korzystania z homologowanego miejsca do spania, w które wyposażony jest pojazd, którym wykonuje transport drogowy. Podczas wykonywania przewozów międzynarodowych, które trwały od 4 do 5 tygodni, nocował w kabinie samochodów marki S. i I. Pojazdy wyposażone były w wysoką kabinę sypialną z podwyższonym dachem. Na tylnej ścianie kabiny obu pojazdów zamontowane były dwie rozkładane leżanki, z możliwością złożenia i zamiany na 2 pufy oraz stolik. Leżanka ma rozmiary około dwóch metrów na jeden metr. Kabiny były ogrzewane, klimatyzowane tylko przy włączonym silniku. Warunki techniczne zezwalały na dostęp do energii elektrycznej i podłączenie urządzeń elektrycznych. Powód we własnym zakresie zabierał w trasy kuchenkę do gotowania, garnki, talerze, sztućce, pościel. Pojazdy nie były wyposażone w bieżącą wodę, toaletę czy prysznic. Powód noclegi spędzał w kabinie pojazdu, zatrzymując się na parkingach przy stacjach benzynowych lub przy drodze. Za korzystanie z toalet (pryszniców) na stacjach benzynowych płacił z własnych środków i nie zwracał się do pracodawcy o ich zwrot. Nie wszystkie parkingi przydrożne były wyposażone w łazienki i sprawne toalety. Powód mógł korzystać z bazy pozwanej poza granicami Polski, wyposażonej w węzeł sanitarny (prysznice, toalety, umywalki), pralki, pomieszczenia socjalne i kuchnię. Niektóre bazy wyposażone były w pomieszczenia sypialne dla 2 do 5 osób. Jeśli trasa przebiegała przez miejscowości, w których znajdowały się bazy pozwanej Spółki, to powód korzystał z możliwości noclegu na ich terenie. Nocleg spędzał jednak w kabinie pojazdu, gdyż było to wygodniejsze. Korzystanie z noclegu w bazie wymagało przeniesienia swojej pościeli, rzeczy, sprzętu do gotowania, środków czystości i było połączone z koniecznością spania w wieloosobowych salach, w których nie zawsze były wolne miejsca do spania. Kierowcy woleli spędzać nocleg w kabinie, korzystając w bazach jedynie z węzła sanitarnego i socjalnego. O miejscu zatrzymania się na nocleg decydował kierowca, uwzględniając przebieg trasy. Powód starał się zatrzymywać na parkingach przy stacjach benzynowych lub w bazach pozwanej. Pozwana nie wymagała od powoda stałego przebywania w kabinie celem dozoru mienia, jednak odpowiedzialność kierowcy za pojazd i towar była jednym z istotnych elementów skłaniających powoda do nocowania w kabinie pojazdu. Powód nigdy nie nocował w innym miejscu niż kabina kierowcy. Pracodawca nie informował go o możliwości wykorzystania noclegu w innym miejscu niż kabina pojazdu czy baza A. Podpisując oświadczenie o wyborze do spania homologowanego łóżka w kabinie samochodu, powód nie był informowany, że może wybrać inne miejsce do spania. Pozwana tylko podczas transportu samochodu pociągiem lub promem zapewniała kierowcy miejsce w przedziale (kajucie), dostęp do sanitariatów, czasami posiłek. Powód dwukrotnie podróżował promem, jeździł także pociągami. Pozwana wypłacała powodowi zaliczki w kwocie 20 euro i 10 funtów. Z tytułu podróży służbowych pozwana wypłacała pracownikom diety. Pracownicy nie byli informowani, że na kwoty wypłacanych diet składają się także ryczałty za noclegi. Pozwana nie wypłacała powodowi ryczałtu za noclegi. Łącznie z tego tytułu powinien otrzymać od pracodawcy kwotę 27.999,54 zł.