Postanowienie SN z dnia 28 listopada 2018 r., sygn. II UZ 24/18

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Romualda Spyt (przewodniczący, sprawozdawca)
‎SSN Zbigniew Korzeniowski
‎SSN Zbigniew Myszka

w sprawie z wniosku D. S., M. P.
‎przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w T.
‎o ustalenie,
‎po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w dniu 28 listopada 2018 r.,
‎zażalenia organu rentowego na wyrok Sądu Apelacyjnego w […]
‎z dnia 15 maja 2018 r., sygn. akt III AUa […],

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Apelacyjnemu w […] do rozpoznania i orzeczenia o kosztach postępowania zażaleniowego.

UZASADNIENIE

Decyzją z 18 sierpnia 2016 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. stwierdził, że M. P. jako pracownik u płatnika składek M. […] nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od dnia 4 maja 2016 r. M. P., jak i D. S. wnieśli odwołania od tej decyzji. Postanowieniem z dnia 14 listopada 2016 r. Sąd Okręgowy we W. zarządził połączenie spraw z obydwu odwołań celem ich wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia.

Sąd Okręgowy we W. wyrokiem z dnia 11 kwietnia 2017 r., IV U […], oddalił oba odwołania, ustalając, że zgłoszenie M. P. do ubezpieczeń społecznych jako pracownika zmierzało do obejścia prawa a celem tej czynności było wyłącznie uzyskanie podstaw do ubiegania się o zasiłek chorobowy.

Wyrok Sądu Okręgowego zaskarżył M. P. w całości. Apelujący zmarł w dniu 19 sierpnia 2017 r.

Sąd Apelacyjny w […] wyrokiem z 15 maja 2018 r., sygn. akt III AUa […], uchylił zaskarżony wyrok oraz poprzedzającą go decyzję organu rentowego i przekazał sprawę bezpośrednio Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w T. do ponownego rozpoznania.

Sąd Apelacyjny stwierdził, że w tym postępowaniu M. P. miał status „innej osoby, której praw i obowiązków dotyczy zaskarżona decyzja”. Sąd zauważył, że przepisy o postępowaniu odrębnym w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych nie przewidują żadnych szczególnych uregulowań dotyczących przekształceń podmiotowych po stronie innej osoby, której praw i obowiązków dotyczy zaskarżona decyzja na wypadek jej śmierci. Przekształcenia takie są więc możliwe tylko na zasadach ogólnych, co oznacza, że mogą nastąpić tylko w razie przejścia praw i obowiązków majątkowych na następców prawnych zmarłego. Sąd jednocześnie podkreślił, że zawieszenie postępowania w razie śmierci strony - na podstawie art. 174 § 1 pkt 1 k.p.c. - wchodzi w grę tylko w sytuacjach, gdy istnieje możliwość podjęcia postępowania, i to z urzędu, z udziałem następców prawnych zmarłego lub z udziałem kuratora spadku - na podstawie art.180 pkt 1 k.p.c. Sąd ocenił, że w tej sprawie osobisty charakter prawa o ustalenie istnienia obowiązku ubezpieczenia społecznego sprawia, że prawo to nie należy do spadku jako ściśle związane z osobą zmarłego (art. 922 § 2 k.c.). Skoro spór w rozpoznawanej sprawie zainicjowany został stanowiskiem M. P., który negował wydaną z urzędu decyzję organu rentowego, to zdaniem Sądu, uznać należało, że ta sprawa dotyczy jego praw i obowiązków. W konsekwencji, jego śmierć jako innej osoby, której praw i obowiązków dotyczy zaskarżona decyzja, w toku postępowania apelacyjnego, skutkować powinna umorzeniem tego postępowania w całości. Sąd Apelacyjny w tym zakresie odwołał się do postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 28 czerwca 2016 r., II UZ 18/16.