Postanowienie SN z dnia 8 listopada 2018 r., sygn. III UZ 29/18

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Bohdan Bieniek (przewodniczący)
‎SSN Jolanta Frańczak
‎SSN Zbigniew Myszka (sprawozdawca)

w sprawie z odwołania K. K.
‎od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w R.
‎o rentę socjalną,

na skutek skargi odwołującego się

o wznowienie postępowania w sprawie zakończonej prawomocnym wyrokiem Sądu Apelacyjnego w […] z dnia 16 października 2013 r., sygn. akt III AUa […]

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w dniu 8 listopada 2018 r.,
‎zażalenia odwołującego się na postanowienie Sądu Apelacyjnego w […]
‎z dnia 10 maja 2018 r., sygn. akt III AUa […],

oddala zażalenie i przyznaje adwokat K. R.-K. od Skarbu Państwa - Sądu Apelacyjnego w […] kwotę 240 (dwieście czterdzieści) zł, powiększoną o należny podatek VAT tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.

UZASADNIENIE

Sąd Apelacyjny w […] III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych postanowieniem z dnia 10 maja 2018 r. odrzucił skargę wnioskodawcy K. K. o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem tego Sądu z dnia 16 października 2013 r., III AUa […], który był zaskarżony skargą kasacyjną nieprzyjętą do rozpoznania przez Sąd Najwyższy postanowieniem z dnia 7 maja 2014 r. (III UK 3/14). Jako podstawę wznowienia wnioskodawca wskazał na „pozbawienie go prawa do należytego reprezentowania w sądzie przez oddalenie wniosków o ustanowienie pełnomocnika z urzędu” oraz nierzetelną opinię biegłego powołanego w rozpoznanej sprawie oraz niedopuszczenie przez Sąd dowodu z opinii innego biegłego, a także na wniesienie przez ustanowionego dla niego pełnomocnika z urzędu skargi kasacyjnej „bez zachowania należytej procedury, co ostatecznie skutkowało jej odrzuceniem”. Sąd Apelacyjny wskazał, że instytucja wznowienia postępowania ma charakter wyjątkowy, bo opiera się na przysługującej poza tokiem instancji skardze skierowanej przeciwko prawomocnemu wyrokowi. Nadzwyczajny charakter tego środka prawnego powoduje, że przywrócenie stanu sprzed prawomocnego wyrokowania może nastąpić wyłącznie z powodów ściśle określonych w ustawie. Uwzględniają one” konieczność wywołania na nowo postępowania dotkniętego brakami formalnymi (nieważnością), bez względu na ich wpływ na rozstrzygnięcie (art. 401 pkt 1 i 2 k.p.c.), właściwe przyczyny restytucyjne (art. 403 k.p.c.) oraz fakt wydania wyroku lub postanowienia na podstawie aktu normatywnego uznanego przez Trybunał Konstytucyjny za niezgodny z Konstytucją, umową międzynarodową lub ustawą (art. 401 i art. 399 § 1 i 2 k.p.c.)”. Ponadto samo sformułowanie podstawy wznowienia w sposób odpowiadający ustawie nie oznacza, że skarga opiera się na ustawowej podstawie wznowienia, co wymaga zbadania przez Sąd, czy zarzuty lub twierdzenia skargi będą stanowiły taką ustawową podstawę. W przedmiotowej sprawie należało dokonać oceny wniesionego środka zaskarżenia na gruncie art. 401 pkt. 2 k.p.c., stanowiącego, że można żądać wznowienia postępowania, jeżeli strona nie miała zdolności sądowej lub procesowej albo nie była należycie reprezentowana bądź jeżeli wskutek naruszenia przepisów prawa była pozbawiona możności działania. Taki skutek w postaci braku należytej reprezentacji skarżący upatrywał w odmowie ustanowienia dla niego pełnomocnika z urzędu (w sprawie IV U […]), a pozbawienie możliwości obrony swych praw wiązał z nieprzeprowadzeniem przez sąd wnioskowanego dowodu z opinii innego biegłego sądowego. Odnosząc się do tych okoliczności Sąd Apelacyjny uznał, że nie stanowiły one prawidłowej ani uzasadnionej podstawy wznowienia, zważywszy że twierdzenie o pozbawieniu strony możności działania wskutek odmowy ustanowienia pełnomocnika z urzędu podlega weryfikacji w ramach dyskrecjonalnego uznania sędziowskiego. O pozbawieniu strony możności obrony swych praw z tej przyczyny można by mówić tylko wtedy, gdyby strona nie była w stanie skorzystać z prawnych możliwości prowadzenia sprawy skomplikowanej pod względem faktycznym lub prawnym. Tak w przedmiotowej sprawie nie było, gdyż wnioskodawca w toku postępowania pierwszoinstancyjnego nie zgłaszał wniosku o ustanowienie pełnomocnika z urzędu, a na rozprawie apelacyjnej był reprezentowany przez matkę.