Wyrok SN z dnia 1 marca 2017 r., sygn. IV CSK 350/16

Nieważność postępowania z powodu pozbawienia strony możności obrony swych praw zachodzi w sytuacji, w której strona na skutek naruszenia przepisów przez sąd lub przeciwnika w sporze nie mogła brać udziału w postępowaniu lub jego istotnej części albo podejmować czynności procesowych zmierzających do ochrony swojej sfery prawnej. Do stwierdzenia nieważności postępowania nie wystarcza przy tym samo ustalenie, że doszło do naruszenia przepisów dotyczących udziału strony w postępowaniu, konieczne jest jeszcze wykazanie, że strona nie miała możliwości usunięcia skutków tych uchybień na rozprawie przed wydaniem wyroku w danej instancji. Odmowa ustanowienia dla strony pełnomocnika z urzędu per se nie usprawiedliwia zarzutu nieważności postępowania wskutek pozbawienia strony możności obrony swych praw. Sytuacja taka może zachodzić tylko wtedy, gdy strona z powodu nieporadności nie była w stanie wykorzystać prawnych możliwości prowadzenia sprawy skomplikowanej pod względem faktycznym lub prawnym.

Teza od Redakcji

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Irena Gromska-Szuster (przewodniczący)

SSN Roman Trzaskowski

SSN Bogumiła Ustjanicz (sprawozdawca)

w sprawie z powództwa W.G. przeciwko Komornikowi sądowemu przy Sądzie Rejonowym w [...] - L. B.i Skarbowi Państwa - Sądowi Rejonowemu w [...] o zapłatę, po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej w dniu 1 marca 2017 r., skargi kasacyjnej powoda od wyroku Sądu Apelacyjnego w [...] z dnia 28 września 2015 r., sygn. akt V ACa .../15,

1) oddala skargę kasacyjną;

2) przyznaje adwokatowi A. N. od Skarbu Państwa - Sądu Apelacyjnego w [...] kwotę 7200 zł (siedem tysięcy dwieście) podlegającą podwyższeniu o podatek od towarów i usług (VAT) oraz kwotę 196 zł (sto dziewięćdziesiąt sześć) tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu w postępowaniu kasacyjnym;

3) nie obciąża powoda kosztami postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie

Powód domagał się zobowiązania pozwanych do wydania mu gospodarstwa rolnego położonego w [...] o powierzchni 5,08 ha alternatywnie zasądzenia in solidum odszkodowania w wysokości 2 630 500 zł za utratę tego gospodarstwa, odszkodowania za zdewastowanie jego części, poniesionych kosztów utrzymania, utraconych korzyści, pozbawienia ciągłości ubezpieczenia rolniczego w wysokości 6 503 505,20 zł, zadośćuczynienia w wysokości 300 000 zł, na przyszłość miesięcznych kwot po 5 000 zł na pokrycie kosztów utrzymania i realizację zobowiązań alimentacyjnych, zwrotu poniesionych kosztów egzekucyjnych 11 888,83 zł oraz uiszczonego wpisu 863,90 zł za przybicie oraz od wszystkich tych sum ustawowych odsetek liczonych od ich wymagalności.