Wyrok SN z dnia 23 czerwca 2017 r., sygn. I CSK 614/16

Sąd jest związany w sprawie cywilnej tylko tymi ustaleniami wydanego w postępowaniu karnym prawomocnego wyroku, które dotyczą popełnienia przestępstwa. Prejudycjalność wyroku karnego oznacza więc, że sąd rozpoznający sprawę cywilną obowiązują ustalenia faktyczne sądu karnego, które w sprawie cywilnej nie mogą być obalone ani pominięte. Odnosi się to do osoby sprawcy, przedmiotu przestępstwa i czynu przypisanego oskarżonemu (skazanemu).

Teza od Redakcji

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Grzegorz Misiurek (przewodniczący)

SSN Krzysztof Pietrzykowski (sprawozdawca)

SSN Agnieszka Piotrowska

w sprawie z powództwa A.C. przeciwko D.K., S.J. i X. spółce z o.o. w W. o ochronę dóbr osobistych, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 23 czerwca 2017 r., skargi kasacyjnej powoda od wyroku Sądu Apelacyjnego w W. z dnia 24 marca 2016 r.,

uchyla zaskarżony wyrok w części dotyczącej pkt II lit. a) - h) i pkt IV i w tym zakresie przekazuje sprawę Sądowi Apelacyjnemu w W. do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie

A.C. w powództwie wniesionym przeciwko D.K., S.J. i X. spółce z o.o. w W. domagał się ochrony niemajątkowej i majątkowej dóbr osobistych.

Sąd Okręgowy w W. wyrokiem z dnia 30 stycznia 2014 r. uwzględnił powództwo w zakresie żądań niemajątkowych i zasądził na rzecz powoda solidarnie od pozwanych kwotę 150 000 zł tytułem zadośćuczynienia, a w pozostałym zakresie oddalił powództwo. Ustalił, że w dniu [...] 2007 r. w nr [...] tygodnika X. ukazał się artykuł D. K. pt. "[...]", w którym wskazano na osoby profesorów A.C. i J. W. z Uniwersytetu [...], tworzących pewnego rodzaju "front antylustracyjny" w stosunku do ustawy wymagającej oświadczenia lustracyjnego od przedstawicieli nauki piastujących określone urzędy i funkcje akademickie. Stwierdzono, że takie stanowisko tych osób jest podyktowane ich bojaźnią przed groźbą ujawnienia na ich temat zasobów IPN. Podano dalej, że tygodnik dotarł do dokumentów, z których wynika, że profesorowie W. i C. byli współpracownikami tajnych służb PRL, współpracowali ze służbą bezpieczeństwa do końca istnienia PRL, a ostatnie raporty na ten temat pochodzą z 1989 r. Podkreślono, że A.C., pełniący funkcję rektora Uniwersytetu [...], był tajnym współpracownikiem służby bezpieczeństwa o kryptonimie "L". Wskazano, że profesor A.C. jako agent inwigilował dyplomatów i obcokrajowców mających kontakt z Uniwersytetem [...]. Artykuł ten ukazał się także w serwisie internetowym [...] Przed ukazaniem się artykułu D. K. telefonicznie kontaktowała się z powodem, chcąc uzyskać od A.C. potwierdzenie, że był czasach PRL współpracownikiem służby bezpieczeństwa, jednakże powód zaprzeczył. Po ukazaniu się tego artykułu powód wystąpił do redaktora naczelnego Tygodnika X. o dokonanie sprostowania w trybie przepisów ustawy z dnia 26 stycznia 1984 r. - Prawo prasowe (Dz.U. Nr 5, poz. 24 ze zm.; dalej: "pr. pras."), ale redaktor odmówił. W tej sytuacji powód, jako rektor Uniwersytetu [...], wystosował list otwarty, w którym odniósł się do podawanych w artykule okoliczności, zaprzeczając ich prawdziwości. Zwrócił się również do Rady Etyki Mediów i wystąpił z wnioskiem o wszczęcie postępowania karnego przeciwko pozwanej do prokuratury. Opublikowanie artykułu "[...]" spowodowało liczne komentarze internautów, w większości obraźliwe dla powoda. W dniu [...] 2007 r. w nr [...] tygodnika X. ukazał się artykuł D. K. pt. "[...]", w którym wskazano, że tygodnik dotarł do nowych materiałów IPN dowodzących, że A.C. był współpracownikiem służby bezpieczeństwa. W dniu [...] 2007 r. w nr [...] tygodnika X. został opublikowany kolejny artykuł D. K. pt. "[...]", w którym wskazano na nowe dokumenty i informacje dowodzące, że powód był agentem służby bezpieczeństwa o pseudonimie "L". Powód, jako rektor Uniwersytetu [...], złożył oświadczenie lustracyjne, w którym zaprzeczył, aby był świadomym i tajnym współpracownikiem służb PRL. W listopadzie 2007 r. Oddział IPN w [...] wszczął postępowanie lustracyjne w stosunku do A.C., uznając, że złożył on nieprawdziwe oświadczenie lustracyjne. Sąd Okręgowy wyrokiem lustracyjnym z dnia 15 marca 2011 r. orzekł, że powód złożył zgodne z prawdą oświadczenie lustracyjne. Sąd Apelacyjny, po rozpoznaniu apelacji wniesionej przez prokuratora IPN, wyrokiem z dnia 7 lipca 2011 r. utrzymał w mocy wyrok Sądu Okręgowego. D. K. uzyskała pewne dokumenty odnoszące się do tajnego współpracownika o kryptonimie "L.", przeprowadziła konsultacje z historykiem P. G. i rozmowę z Prezesem IPN. Stanowiło to podstawę publikacji wskazanych artykułów. Treść uzyskanych dokumentów i planowanych artykułów została omówiona przed kolegium redakcyjnym X. i została zaakceptowana jako rzetelna. Pozwani S. J. i D. K. zostali prawomocnie skazani wyrokiem Sądu Rejonowego w W. za popełnione względem powoda na jego szkodę czyny pomówienia określone w art. 212 § 1 i § 2 k.k.