Postanowienie SN z dnia 4 kwietnia 2017 r., sygn. I CSK 514/16

Zawarte w art. 109 ust. 1 u.k.w.h. określenie, że hipoteka przymusowa obciąża "wszystkie nieruchomości" dłużnika, nie oznacza ani hipoteki generalnej, ani hipoteki łącznej, a tylko wskazuje przedmiot zabezpieczenia. Art. 111¹ ust. 1 u.k.w.h. nakłada na wierzyciela obowiązek wskazania we wniosku o wpis hipoteki sposobu repartycji obciążenia poszczególnych nieruchomości. Zasadą jest niedopuszczalność łącznego obciążania kilku nieruchomości hipoteką, chyba, że przepis ustawy to przewiduje, względnie nieruchomości te są już obciążone inną hipoteka łączną albo stanowią własność dłużników solidarnych. Zakłada to również powołany art. 111 ¹ ust. 2 u.k.w.h. Konstrukcja hipoteka łącznej z uwagi na możliwość żądania przez wierzyciela według swego wyboru zaspokojenia w całości lub części z każdej obciążonej nieruchomości z osobna, z niektórych z nich lub ze wszystkich łącznie, stwarza dla właściciela obciążonych nieruchomości, czy użytkownika wieczystego w przypadku obciążenia hipoteką przysługującego mu prawa użytkowania wieczystego gruntu i własności znajdujących się na tym gruncie budynków, nadmierną uciążliwość w postaci spadku wartości rynkowej nieruchomości lub prawa użytkowania wieczystego. Tego rodzaju nadmierne zabezpieczenie jest określane jako nadzabezpieczenie. W związku z tym dopuszczalne jest zabezpieczenie określonej wierzytelności w drodze tzw. repartycji, polegającej na obciążaniu wielu nieruchomości dłużnika, tak jednak, aby suma zabezpieczeń hipotecznych nie przewyższała sumy wierzytelności określonej zgodnie z art. 110¹ u.k.w.h. Oznacza to, że hipoteka przymusowa obciążająca każdą z nieruchomości dłużnika zabezpiecza inną część wierzytelności, a nie z osobna całość tej wierzytelności ustalonej w sposób określony w art. 110¹ u.k.w.h.

Teza od Redakcji

Sąd Najwyższy w składzie: