Wyrok SN z dnia 9 listopada 2016 r., sygn. II CSK 800/15

Wpis w księdze wieczystej nie konwaliduje nieważnej czynności prawnej stanowiącej podstawę jego dokonania, ale jego obalenie wymaga wykazania orzeczeniem sądowym nieważności podstawy wpisu. Wpis taki, nawet o charakterze konstytutywnym nie sanuje braków materialnoprawnych czynności, z których wynika nieważność ustanowienia prawa (art. 58 § 1 i 2 k.c.), co stwierdza się w postępowaniu ustalającym (art. 189 k.p.c.).

Teza od Redakcji

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Irena Gromska-Szuster (przewodniczący)

SSN Wojciech Katner (sprawozdawca)

SSN Anna Owczarek

w sprawie z powództwa U. O. i I. K. przeciwko K. K. i T. P. o ustalenie, po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej w dniu 9 listopada 2016 r., skargi kasacyjnej powódki U. O. od wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 26 czerwca 2015 r., sygn. akt I ACa (...),

uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Sądowi Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania wraz z rozstrzygnięciem o kosztach postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie

Wyrokiem z dnia 19 czerwca 2015 r. Sąd Apelacyjny oddalił apelację powódek U. O. i I. K. od wyroku Sądu Okręgowego w P. z dnia 30 grudnia 2014 r.,

mocą którego oddalone zostało powództwo przeciwko pozwanym K. K. i T. P. o ustalenie, że jest nieważna, zawarta w formie aktu notarialnego, umowa z dnia 4 października 1996 r. o sprzedaży przez T. P. K. K. działki nr 27/1 o pow. 625 m , położonej w P. Oddalenie powództwa, a następnie apelacji powódek nastąpiło ze względu na uznanie, że nie przysługiwało im roszczenie na podstawie art. 10 ustawy o księgach wieczystych i hipotece oraz że nie wystąpiła sprzeczność z zasadami współżycia społecznego jako przesłanka nieważności powołanej umowy sprzedaży na podstawie art. 58 § 2 k.c., a także bezpodstawne byłoby zastosowanie art. 5 k.c. W uzasadnieniu wyroku Sądu drugiej instancji wskazano -z odwołaniem się do art. 386 k.p.c. - na niedopuszczalność dokonania dopiero w postępowaniu apelacyjnym zmiany żądania pozwu i nowego jego uzasadnienia przez wskazanie nowej podstawy materialnoprawnej dochodzonego roszczenia, którą miałoby być dopuszczenie się czynu niedozwolonego przy zawieraniu umowy sprzedaży (art. 415 k.c.).