Wyrok SN z dnia 17 lipca 2014 r., sygn. III KRS 21/14

Wybierając kandydatów do urzędu sędziego Krajowa Rada Sądownictwa powinna jako podstawowe kryterium przyjmować ich kwalifikacje zawodowe; nie może jednak pomijać ich ocen osobowościowych. Informacje o tych dwóch rodzajach okoliczności Rada uzyskuje z różnych źródeł, a najczęściej są one wyrażane w formie opisowej. Dlatego słuszna jest praktyka Rady dokonywania ogólnej oceny kandydatów, bez ustalania ich kolejności w oparciu o kryteria szczegółowe.

Teza od Redakcji

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Józef Iwulski (przewodniczący)

SSN Małgorzata Wrębiakowska-Marzec

SSN Jerzy Kuźniar (sprawozdawca)

w sprawie z odwołania M. D. od uchwały Krajowej Rady Sądownictwa Nr [...] z dnia 17 stycznia 2014 r. w przedmiocie przedstawienia wniosków o powołanie do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego Sądu Rejonowego [...], ogłoszonym w Monitorze Polskim [...],

z udziałem [...], po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 17 lipca 2014 r.,

oddala odwołanie.

Uzasadnienie

Krajowa Rada Sądownictwa w uchwale z dnia 17 stycznia 2014 r., podjętej w sprawie przedstawienia wniosków o powołanie do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego Sądu Rejonowego w [...] obwieszczonych w Monitorze Polskim [...], postanowiła o przedstawieniu Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej na to stanowisko z wnioskiem o powołanie do pełnienia urzędu: asystenta sędziego K. B., prokuratora prokuratury rejonowej - J. D., referendarza sądowego M. K., asystenta sędziego P. K., asystenta sędziego J. M., asystenta sędziego A. N., asystenta sędziego E. R., adwokata M. S. oraz referendarza sądowego A. W. W tej samej uchwale postanowiono, że 130 innych kandydatów, w tym adwokat M. D., nie zostanie przedstawionych Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej z wnioskiem o powołanie do pełnienia urzędu na to stanowisku, a w stosunku do 22 kandydatów postępowanie zostało umorzone. Uchwałę zaskarżył częściowo adwokat M. D., wnosząc o jej uchylenie w części dotyczącej jego oraz trzech osób, wobec których Rada podjęła decyzję o przedstawieniu ich kandydatur Prezydentowi - K. B., M. S. oraz M. K. Zarzucił, na podstawie art. 44 ust. 1 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o Krajowej Radzie Sądownictwa (Dz.U. Nr 126, poz. 714 ze zm.; dalej ustawa o KRS), sprzeczność zaskarżonej uchwały z prawem - art. 35 ust. 2 ustawy o KRS "polegającą na dokonaniu wyboru kandydatur M. S., K. i M. K. w sposób sprzeczny ze zgromadzonym materiałem dowodowym, w sytuacji, w której kandydatura skarżącego, w świetle ustalonych w uchwale kryteriów wyboru, spełniła wyższe wymagania w zakresie doświadczenia i dorobku zawodowego, stażu pracy, opinii i ocen sędziów wizytatorów lub wyników głosowań na Kolegium oraz Zgromadzeniu Przedstawicieli SO w [...], a także indywidualnych cech i predyspozycji do wykonywania zawodu sędziego", art. 33 ust. 1 ustawy o KRS w związku z art. 32 ust. 1 Konstytucji RP i art. 60 Konstytucji RP, "polegającą na podjęciu uchwały w zaskarżonej części bez wszechstronnego rozważenia sprawy, a nadto z naruszeniem zasad jednakowego dostępu do stanowisk w sferze publicznej oraz równego traktowania i niedyskryminacji, poprzez: - dokonanie oceny kandydatury skarżącego w sposób sprzeczny ze zgromadzonym materiałem dowodowym, - nieuzasadnione pominięcie przy ocenie kandydatury skarżącego szeregu korzystnych dla jego wyboru okoliczności, jak: oceny, opinie i rekomendacje zawarte w analizach i ocenach sporządzonych przez sędziów wizytatorów; doświadczenia zawodowego i stażu pracy; wyników głosowania Kolegium SO, bez odpowiedniego wyjaśnienia i podania motywów takiej decyzji, - dowolne, wykraczające poza granice swobodnego uznania i sprzeczne ze zgromadzonym materiałem dowodowym, przyjęcie w stosunku do skarżącego, że poparcie środowiska sędziowskiego nie może mieć decydującego znaczenia z uwagi na kandydowanie osób spoza okręgu warszawskiego, w sytuacji, w której zarówno skarżący jak i kandydatki M. S. i M. K. wykonują swoje zawody w okręgu Sądu Okręgowego w [...], natomiast skarżący otrzymał w głosowaniach Kolegium, a w przypadku ostatniej kandydatki, także w głosowaniu Zgromadzenia, znacząco wyższe wyniki, w rezultacie czego, uchwała w zaskarżonej części jest sprzeczna z powołanymi przepisami prawa". W uzasadnieniu odwołania skarżący podał, że ukończył studia z wynikiem dobrym, egzamin sędziowski złożył z oceną dostateczną, a zawód adwokata w W. wykonuje od 2006 r. Przedtem, w latach 1998 - 2005, pracował w kancelarii Prezydenta RP, m.in. na stanowisku radcy prawnego. Jego kwalifikacje zostały przedstawione w analizie pracy oraz ocenione pozytywnie przez dwóch sędziów wizytatorów - z zakresu prawa cywilnego i karnego. W ocenie sporządzonej przez sędziego wizytatora do spraw karnych, wskazano na: duże doświadczenie praktyczne w sprawach karnych prowadzonych zarówno przez sądy rejonowe jak i okręgowe, właściwy poziom wiedzy z zakresu prawa materialnego i procesowego, aktywność i rzetelność w wykonywaniu swoich funkcji, lojalność procesową wobec sądu i szacunek dla pracy innych osób. W ocenie sędziego wizytatora do spraw cywilnych, skarżący posiada wiedzę prawniczą pozwalającą mu na podejmowanie czynności zarówno w sprawach z zakresu prawa cywilnego, rodzinnego jak i gospodarczego. Wskazuje na dużą aktywność w reprezentowaniu interesów mocodawców przed sadami, związaną z właściwym ukierunkowaniem postępowania dowodowego i pomoc w sprawnym rozstrzyganiu sprawy oraz na doświadczenie przed sądami rejonowymi i okręgowymi, także w sprawach o wyższym stopniu skomplikowania. W głosowaniu na Kolegium S.O. w [...] skarżący uzyskał 3 głosy za, 0 przeciw i 2 wstrzymujące się oraz 9 punktów poparcia. W głosowaniu na Zgromadzeniu Przedstawicieli, skarżący uzyskał 9 głosów za, 24 przeciw i 18 wstrzymujących się. Porównując powyższe z trzema innymi kandydaturami, przedstawionymi w uchwale Krajowej Rady Sądownictwa z dnia 17 stycznia 2014 r. z wnioskiem o powołanie do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego, odwołujący się uznał, że w istocie nie wiadomo, jakie względy, zdecydowały o dokonaniu przez Krajową Radę Sądownictwa wyboru M. S. i pominięciu kandydatury skarżącego. W jego ocenie, odnośnie do tej kandydatury, KRS wzięła pod uwagę ukończenie studiów z wynikiem dobrym, złożenie egzaminu prokuratorskiego z łączną oceną dobrą oraz wykonywanie zawodu adwokata w [...] od 2006 r. Ocenił, że trudno uznać za istotne kryterium oceny kandydata fakt współpracy z Centrum Praw Kobiet w zakresie udzielania porad prawnych, skoro udzielanie porad prawnych jest ustawowym komponentem wykonywania zawodu adwokata. Podobne znaczenie ma fakt samego przyjęcia na studia podyplomowe o profilu prawniczym. Z opinii sędziego wizytatora o kandydatce wynika m.in., że posiada ona cechy, które "predysponują ją" do objęcia urzędu sędziego oraz, że wykazuje się dobrym poziomem wiedzy prawniczej w zakresie cywilistycznym. W głosowaniu Kolegium SO w [...] kandydatka otrzymała 0 głosów za, 3 przeciw i 2 wstrzymujące się a w ogólnej punktacji 0 głosów poparcia dla swojej kandydatury. Na Zgromadzeniu przedstawicieli kandydatka otrzymała 3 głosy za, 30 przeciw i 17 wstrzymujących. W ocenie skarżącego do podobnych wniosków prowadzi porównanie jego kandydatury z kandydaturami K. B. i M. K. Kandydatka M. K. uzyskała w głosowaniu Kolegium S.O. w [...] 2 głosy za, 0 przeciw i 3 wstrzymujące się oraz łącznie 4 punkty poparcia, natomiast K. B. otrzymała na Zgromadzeniu Przedstawicieli 5 głosów za, 25 przeciw i 18 wstrzymujących się. Zdaniem skarżącego jedyną okolicznością przy porównaniu kandydatury skarżącego, która mogłaby zostać oceniona na korzyść pozostałych kandydatek, jest wynik z egzaminu zawodowego. Jego zdaniem okoliczności tej, w zestawieniu z pozostałymi, nie powinno się jednak nadawać znaczenia istotnego dla rozstrzygnięcia. Ponadto skarżący przywołał pogląd zawarty w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 15 stycznia 2013 r., III KRS 33/12 (niepublikowany), według którego, odwołanie się do kryteriów ustawowych, określonych w art. 35 ust. 2 ustawy o KRS, oraz wskazanie, że wzięcie pod uwagę tych kryteriów uzasadnia wybór danego kandydata, musi znajdować oparcie w zgromadzonych w toku postępowania materiałach źródłowych, które taki właśnie wybór potwierdzają. Jeśli zatem Rada stwierdziła w uzasadnieniu swojej uchwały, że wybrany przez nią kandydat posiada najwyższe spośród uczestniczących w konkursie kwalifikacje zawodowe oraz doświadczenie zawodowe, to okoliczności te nie mogą pozostawać w sprzeczności z materiałami źródłowymi, na podstawie których zostały ustalone. Skoro uzasadnienie w tym zakresie nie spełnia wymogów przewidzianych art. 33 ust. 1 ustawy o KRS, przyjąć należy, że w stosunku do skarżącego uchwała w ogóle nie wskazuje motywów wyboru dokonanego w aspekcie omawianego kryterium. W orzecznictwie Sądu Najwyższego zgodnie przyjmuje się, że choć wyniki głosowania w Kolegium i na Zgromadzeniu nie wiążą Rady w ocenie kandydata na wolne stanowisko sędziowskie, "to jednak mają one istotniejsze znaczenie dla oceny kandydatów niż rekomendacje, publikacje, czy też inne dokumenty dołączone do karty zgłoszenia (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 lipca 2012 r., III KRS 17/12, OSNP 2013 r., nr 15-16, poz. 194). Z tego względu przyjmuje się, że Rada powinna umotywować swój wybór wówczas, gdy dotyczy on osoby, która uzyskała mniejsze poparcie środowiska zawodowego (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 września 2013 r., III KRS 212/13 - niepublikowany). W związku z powyższymi zarzutami skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonej uchwały (tak w oryginale) (uchwały w zaskarżonej części) i przekazanie sprawy Krajowej Radzie Sądownictwa do ponownego rozpoznania