Wyrok SN z dnia 22 października 2014 r., sygn. II CSK 764/13

Biorąc pod uwagę treść art. 67 § 2 k.p.c. można uznać, że w sprawach dotyczących solidarnej odpowiedzialności Skarbu Państwa z komornikiem czynności procesowe powinien podejmować za Skarb Państwa organ sądu. Stosownie do art. 22 § 3 ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych prezes sądu okręgowego wykonuje czynności administracji sądowej w stosunku do sądów rejonowych na obszarze właściwości sądu okręgowego oraz sprawuje nadzór nad działalnością tych sądów. Prezes sądu okręgowego jest więc właściwym organem do podejmowania czynności za Skarb Państwa w tego rodzaju sprawach.

Teza od Redakcji

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Dariusz Zawistowski (przewodniczący)

SSN Dariusz Dończyk

SSA Barbara Trębska (sprawozdawca)

w sprawie z powództwa K. P. przeciwko Skarbowi Państwa - Prezesowi Sądu Okręgowego w P. o zapłatę, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 22 października 2014 r., skargi kasacyjnej powódki od wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 10 stycznia 2013 r.,

1. oddala skargę kasacyjną,

2. nie obciąża powódki kosztami postępowania kasacyjnego,

3. oddala wniosek pełnomocnika powódki o zasądzenie kosztów nieopłaconej pomocy prawnej.

Uzasadnienie

K. P. wniosła o zasądzenie od Skarbu Państwa reprezentowanego przez Prezesa Sądu Okręgowego w P. kwoty 451.290,41 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 26 marca 2003 r., tytułem odszkodowania za szkody wyrządzone przez wadliwe działania komornika i sądów przy egzekucji alimentów od dłużnika W. P.

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów procesu.

Wyrokiem z dnia 15 września 2011 r. Sąd Okręgowy w P. oddalił powództwo. Ustalił, że w ugodzie z dnia 22 marca 1990 r. zawartej przed Sądem Rejonowym w P., W. P. zobowiązał się łożyć do rąk powódki alimenty na rzecz małoletniego wówczas syna J. P. w wysokości 30% pobieranego miesięcznie wynagrodzenia za pracę łącznie ze wszystkimi dodatkami, nie mniej niż 170.000 zł miesięcznie, począwszy od 1 lutego 1990 r. Ugoda ta stanowiła podstawę egzekucji komorniczej prowadzonej przez Komornika sądowego Rewiru IV przy Sądzie Rejonowym w P. w sprawie [...]. Dłużnik zatrudniony był wówczas w Biurze Podróży i Turystyki "A." Zrzeszenia Studentów Polskich w P. i stąd nadsyłane były do komornika informacje o jego wynagrodzeniu za pracę. Pismem z dnia 8 maja 1990 r. komornik dokonał zajęcia wynagrodzenia za pracę dłużnika we wskazanej wysokości wraz z zaległymi alimentami i kosztami postępowania. W zajęciu komornik zobowiązał pracodawcę dłużnika do przekazywania zajętych należności alimentacyjnych bezpośrednio wierzycielowi egzekwującemu. W piśmie z dnia 10 maja 1990 r. komornik wezwał pracodawcę do nadesłania zestawienia wysokości wynagrodzenia dłużnika łącznie ze wszystkimi dodatkami za miesiące od lutego do maja 1990 r., aby ustalić ostateczny stan zadłużenia oraz koszty egzekucyjne. W piśmie z 28 maja 1990 r. pracodawca zawiadomił komornika o wysokości zarobków dłużnika, a z treści notatki wynika, że na dzień 12 czerwca 1990 r., według oświadczenia powódki, dłużnik nie posiadał zaległości. Z dniem 30 listopada 1990 r. W. P. przestał być pracownikiem Biura Podróży "A." w P. i rozpoczął pracę w Przedsiębiorstwie Wielobranżowym "P." sp. z o.o. w P. na stanowisku dyrektora. W dniu 10 grudnia 1990 r. komornik zwrócił się do tej spółki o udzielenie informacji, czy zostało przyjęte do realizacji zajęcie wynagrodzenia dłużnika z dnia 8 maja 1990 roku. W dniu 7 stycznia 1991 r. nadeszła odpowiedź, podpisana przez W. P. jako dyrektora będącego wspólnikiem spółki, że zajęcie zostało przyjęte do realizacji wraz z podaniem wysokości jego wynagrodzenia w spółce i wykazem potrąceń należności alimentacyjnych. W dniu 6 października 1995 r. komornik po raz kolejny zwrócił się do zakładu pracy dłużnika o udzielenie informacji o wysokości potrąceń alimentacyjnych za ostatnie 6 miesięcy, a pismem z dnia 14 listopada 1995 r. zwrócił się do powódki z zapytaniem, czy nadal ma prowadzić postępowanie egzekucyjne oraz o podanie zaległości alimentacyjnych, pod rygorem zawieszenia postępowania. Dnia 12 grudnia 1995 r. powódka udzieliła odpowiedzi, że domaga się dalszego prowadzenia egzekucji oraz wysunęła podejrzenia, że dłużnik ukrywa swoje dochody. Zwróciła się do komornika o ustalenie w urzędzie skarbowym rzeczywistych dochodów dłużnika i wyegzekwowanie różnicy alimentów z należnymi odsetkami. Urząd skarbowy odmówił udzielenia informacji o wysokości dochodów dłużnika. Na żądanie komornika w dniu 15 lutego 1996 r. spółka kierowana przez dłużnika udzieliła komornikowi informacji o wysokości jego zarobków, potrąceń złożyła odpis deklaracji PIT-11 za 1995 rok i zestawienie potrąceń alimentacyjnych. W dniu 9 września 1996 r. powódka zawiadomiła komornika, że dłużnik wprowadza go w błąd co do wysokości dochodów i dołączyła opinię sporządzoną przez biegłego sądowego na okoliczność szacowanych dochodów zobowiązanego, wskazując jednocześnie ściągnięcia jakich kwot alimentów domaga się jeszcze za okres od 1993 do 1996 roku. Domagała się egzekucji świadczeń alimentacyjnych z rachunków bankowych dłużnika oraz z jego majątku. Komornik dokonał zajęć rachunków bankowych, lecz okazało się, że nie są to rachunki dłużnika. Wzywał też dłużnika do stawienia się w kancelarii celem złożenia wyjaśnień, lecz bezskutecznie. Na wezwanie komornika w piśmie z dnia 2 lipca 2012 r. powódka poinformowała go o należnych jeszcze, jej zdaniem, alimentach. Na skutek wniosków powódki z dnia 27 sierpnia 2001 r. oraz 22 lutego 2002 r. komornik dokonał zajęcia udziałów dłużnika w spółce oraz egzekwował zaległe alimenty wraz z odsetkami według informacji podanej przez powódkę. Te czynności komornika zostały jednak uchylone przez sąd na skutek skargi dłużnika. Alimenty w wysokości procentowej od wynagrodzenia dłużnika obowiązywały do 30 czerwca 2001 r., z tym, że za okres od 1 marca 1996 r. do 30 czerwca 2001 r. zostały one podwyższone prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego w P. z dnia 20 lipca 2001 r. W toku postępowania biegli sądowi wydawali opinie mające na celu ustalenie rzeczywistych dochodów dłużnika. W piśmie z dnia 11 września 2001 r. dłużnik ten, działając w imieniu Biura Podróży "P." sp. z o.o. w P., udzielił informacji o wysokości przekazywanych alimentów i dołączył zestawienia swoich wynagrodzeń oraz potwierdzenia wpłat i pokwitowania odbioru alimentów. W kolejnym piśmie z dnia 22 lutego 2002 r. powódka domagała się prowadzenia egzekucji zaległych alimentów wraz z odsetkami, podając w jej ocenie wysokość zaległości. W dniu 8 marca 2002 r. wierzyciel J. P. stał się pełnoletni. W dniu 5 grudnia 2002 r. cofnął wniosek egzekucyjny w całości. Postanowieniem z dnia 18 grudnia 2002 r., na wniosek wierzyciela, komornik umorzył postępowanie egzekucyjne.