Wyrok SN z dnia 22 października 2014 r., sygn. II CSK 171/14

Z faktu, że art. 139 ust. 2 p.z.p. przewiduje formę pisemną dla zawierania umów w sprawie zamówień publicznych nie wynika, aby ta sama forma była przewidziana dla rozwiązania umowy i uregulowanie zawarte w art. 139 ust. 2 p.z.p. wyłączało możliwość rozwiązania takiej umowy poprzez tzw. czynności konkludentne, takie jak zaprzestanie wykonywania umowy przez strony. Takiej wykładni art. 139 ust. 2 p.z.p. sprzeciwia się podstawowy cel tej regulacji. Jest nim transparentność procesu wyłaniania wykonawcy robót finansowanych ze środków publicznych.

Teza od Redakcji

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Dariusz Zawistowski (przewodniczący, sprawozdawca)

SSN Dariusz Dończyk

SSA Barbara Trębska

w sprawie z powództwa Syndyka Masy Upadłości A. - B. Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w upadłości likwidacyjnej z siedzibą w P. przeciwko Gminie D. o zapłatę, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 22 października 2014 r., skargi kasacyjnej strony pozwanej od wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 14 listopada 2013 r.,

1. oddala skargę kasacyjną,

2. oddala wniosek strony powodowej o zasądzenie kosztów postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie

Wyrokiem z dnia 13 sierpnia 2012 r. Sąd Okręgowy w Ł. oddalił powództwo Syndyka masy upadłości A.-B. sp. z o.o. w upadłości w P. przeciwko Gminie D. o zapłatę 883.446,96 zł.

Ustalił, że 2 sierpnia 2006 r. strony zawarły umowę o roboty budowlane, której przedmiotem było wybudowanie przez "A. - B." sali sportowo - widowiskowej przy szkole w D., zgodnie z projektem budowlanym, złożoną przez wykonawcę ofertą oraz kosztorysem ofertowym. Strony uzgodniły, że w przypadku wystąpienia konieczności wykonania prac dodatkowych nie objętych kosztorysem ofertowym oraz specyfikacją techniczną, wykonawcy nie wolno ich realizować bez uzyskania dodatkowego zamówienia na podstawie odrębnej umowy. Strony zastrzegły w umowie prawo naliczania przez zamawiającego kar umownych za nieterminowe lub nienależyte wykonanie przedmiotu umowy, a wykonawca wyraził zgodę na potrącenie z faktur należności z tytułu kar umownych, natomiast zamawiający zastrzegł sobie prawo dochodzenia odszkodowania uzupełniającego do wysokości rzeczywiście poniesionej szkody. Strony ustaliły, że wykonawca wniesie zabezpieczenie należytego wykonania umowy w kwocie 180.879,88 zł w formie gwarancji bankowej, które w przypadku nienależytego wykonania umowy stanie się własnością zamawiającego i będzie wykorzystane do zgodnego z umową wykonania robót i pokrycia roszczeń z tytułu rękojmi i gwarancji jakości za wykonane roboty. Strony ustaliły wynagrodzenie ryczałtowe za wykonanie całego przedmiotu umowy w wysokości 3.617.597,69 zł, przy czym zaplata miała następować na podstawie faktur częściowych. Wszelkie zmiany umowy wymagały formy pisemnej zastrzeżonej pod rygorem nieważności. Umowa przewidywała prawo odstąpienia od niej w określonych sytuacjach. Odstąpienie od umowy powinno nastąpić w formie pisemnej pod rygorem nieważności i zawierać uzasadnienie. W trakcie realizacji budowy dochodziło do rozbieżności między inwestorem i wykonawcą na tle sposobu wykonania niektórych prac oraz zakresu robót koniecznych, a nie przewidzianych w umowie oraz jakości użytych materiałów. Dnia 13 sierpnia 2007 r. do Urzędu Gminy w D. wpłynęło pismo wykonawcy zawierające oświadczenie o odstąpieniu od umowy zawartej 2 sierpnia 2006 r., z powołaniem się na naruszenie przez zamawiającego jej postanowień i spowodowanie przez to utraty zasadniczych korzyści wynikających z umowy przez wykonawcę. Mimo złożonego oświadczenia, wykonawca kontynuował prace przy budowie aż do 20 września 2007 r. Dnia 17 sierpnia 2007 r. Gmina wystosowała pismo do wykonawcy, uznając, że dokonane przez niego odstąpienie od umowy jest bezpodstawne i nieskuteczne i wezwała do kontynuowania prac objętych umową z zastrzeżeniem możliwości odstąpienia do umowy przez inwestora w przypadku niezastosowania się do tego wezwania. Następnie, dnia 13 września 2007 r., Gmina złożyła oświadczenie o odstąpieniu od umowy z 2 sierpnia 2006 r. w części nie objętej protokołami odbiorów częściowych, powołując się na zaprzestanie realizacji przez wykonawcę dalszych prac przy budowie mimo wcześniejszego wezwania. Wykonawca zaprzestał prowadzenia dalszych prac dopiero po 20 września 2007 r. Mimo podejmowanych prób ponownego ich podjęcia, strony nie doszły do porozumienia. Przedmiotem sporu były przede wszystkim kwestie zapłaty za roboty dodatkowe, na które nie zostały zawarte umowy oraz przedłużenia terminu zakończenia prac. Wartość brutto robót ogólnobudowlanych wraz z kosztem pracy sprzętu wykonanych przez "A. - B.", w ramach umowy łączącej strony, wynosi 2.381.327,54 zł bez uwzględnienia kosztów zakupu przez wykonawcę blachy trapezowej na pokrycie dachu oraz kosztów niezbędnych do usunięcia wad wykonawczych. Poniesiony przez wykonawcę koszt zakupu blachy trapezowej położonej na dachu hali sportowo-widowiskowej, zamiast przewidzianej w pierwotnym projekcie blachy fałdowej wynosi 47.593,29 zł. Koszt usunięcia wad robót wykonanych przez "A. - B." wynosi 112.993,26 zł. Wartość pracy rusztowań faktycznie wykonanych przez "A. - B." na wysokość powyżej 4 metrów wyniosła 24.833,66 zł. Gmina zapłaciła wykonawcy za wykonane prace łącznie 2.521.469,95 zł, odmawiając zapłaty dwóch ostatnich faktur: na kwotę 370.610,45 zł obejmującą roboty podstawowe oraz na kwotę 332.113,04 zł obejmującą prace dodatkowe według wyceny wykonawcy. Dnia 1 października 2007 r. Gmina D. otrzymała od Banku P. kwotę 180.879,88 zł tytułem kary umownej z gwarancji udzielonej przez ten bank na zabezpieczenie należytego wykonania umowy.