Wyrok SN z dnia 27 stycznia 2012 r., sygn. II UK 103/11

Sąd Najwyższy w składzie :

SSN Roman Kuczyński (przewodniczący)

SSN Józef Iwulski

SSN Zbigniew Korzeniowski (sprawozdawca)

Sąd Najwyższy w sprawie z wniosku Zdzisława G.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w E.

o emeryturę,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 27 stycznia 2012 r.,

skargi kasacyjnej wnioskodawcy od wyroku Sądu Apelacyjnego w G.

z dnia 23 listopada 2010 r., uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Apelacyjnemu w G. oraz orzeczenia o kosztach postępowania kasacyjnego.

UZASADNIENIE

Sąd Apelacyjny w G. uwzględnił apelację organu rentowego i wyrokiem z 23 listopada 2010 r. zmienił wyrok Sądu Okręgowego w E. z 4 marca 2010 r., przyznający wnioskodawcy Zdzisławowi G. emeryturę i oddalił jego odwołanie od decyzji pozwanego z 17 grudnia 2009 r., odmawiającej mu emerytury z braku wymaganego okresu 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Wnioskodawca wystąpił o wcześniejszą emeryturę z tytułu pracy w szczególnych warunkach. Od pracodawcy Przedsiębiorstwa I. w G., u którego był zatrudniony od 9 września 1963 r. do 31 sierpnia 2001 r., otrzymał świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach w okresach od 1 lipca 1966 r. do 31 lipca 1978 r., od 1 października 1989 r. do 31 sierpnia 1994 r. i od 1 maja 1997 r. do 31 maja 2000 r., przy spawaniu, pracach monterskich, robotach wodno-kanalizacyjnych. Pracodawca podał także, że wnioskodawca pracował jako monter-spawacz oraz iż była to praca określona w zarządzeniu nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z 1 sierpnia 1983 r. w sprawie wykazu stanowisk pracy w zakładach pracy nadzorowanych przez tego Ministra, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach uprawniające do wcześniejszego przejścia na emeryturę oraz do wzrostu emerytury lub renty (Dz. Urz. MB 1983 nr 3, poz. 6; powoływane dalej także jako „zarządzenie nr 9”) - wykaz A dział V poz. 1 p. 6 i poz. 5 p. 1 oraz dział XIV poz. 12 p. 1. W kolejnym świadectwie pracy w szczególnych warunkach pracodawca podał, że wnioskodawca od 1 sierpnia 1978 r. do 30 września 1989 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach jako dozór inżynieryjno-techniczny - wykaz A do zarządzenia nr 9, dział XIV poz. 24 i dział V poz. 1, 5, 6. Pozwany zakwestionował te świadectwa pracy w szczególnych warunkach, gdyż praca na stanowisku montera-spawcza nie mogła być uznana za pracę w szczególnych warunkach, albowiem wnioskodawca pracował jako majster i monter instalacji wodno-kanalizacyjnych. W decyzji z 17 grudnia 2009 r. pozwany odmówił uznania wskazanych czterech okresów jako pracy w szczególnych warunkach, gdyż nie można dokładnie ustalić charakteru, wymiaru czasu pracy oraz stałości, a powierzane wnioskodawcy obowiązki często ulegały zmianie. Sąd Okręgowy ustalił, że wnioskodawca posiada 31 lat pracy w szczególnych warunkach, w tym 20 lat jako monter-spawacz. Na tę pracę składa się okres od 1 sierpnia 1978 r. do 30 września 1989 r., gdy skarżący był na stanowisku dozoru inżynieryjno-technicznego, a także okresy od 1 lipca 1966 r. do 31 lipca 1978 r., od 1 października 1989 r. do 31 sierpnia 1994 r. i od 1 maja 1997 r. do 31 maja 2000 r., jako że wnioskodawca w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace przy spawaniu, prace monterskie, roboty wodnokanalizacyjne, które przez pracodawcę zostały zaliczone do prac wykonywanych w szczególnych warunkach. Sąd Okręgowy przesłuchał trzech świadków współpracowników wnioskodawcy oraz wnioskodawcę i uznał, że zeznania oraz dokumenty potwierdziły wskazane przez pracodawcę okresy pracy w szczególnych warunkach. Przedsiębiorstwo pracodawcy zakładało instalacje grzewcze, wentylacyjne na konstrukcjach na wysokościach. Wnioskodawcy podlegali głównie spawacze, monterzy urządzeń i konstrukcji metalowych na wysokościach, a więc osoby, które zgodnie z działem V ust. 5 pkt 1 zarządzenia nr 9 wykonywali pracę w warunkach szczególnych. Wnioskodawca gdy był majstrem, to wykonywał prace spawalnicze oraz prace polegające na nadzorze inżynieryjno-technicznym na budowach, na których jako podstawowe wykonywane były prace wymienione w wykazie. Zgodnie z działem XIV pkt 24 również ten okres pracy można zaliczyć do pracy w szczególnych warunkach. Wnioskodawca spełniał zatem warunki wcześniejszej emerytury z § 4 rozporządzenia z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz. 43; powoływane dalej także jako „rozporządzenie”). W apelacji pozwany zakwestionował ustalenia i ocenę, że wnioskodawca wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy prace przy spawaniu oraz dozór inżynieryjno-techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie A do rozporządzenia. Sąd Apelacyjny w uzasadnieniu zmiany wyroku Sądu Okręgowego i oddalenia odwołania wnioskodawcy od decyzji pozwanego wskazał przede wszystkim, że pomimo obszernego uzasadnienia trudno było poddać ocenie sposób dokonanych przez ten Sad ustaleń. Wnioskodawca odbył praktyczną naukę zawodu jako monter centralnego ogrzewania i w 1968 r. uzyskał świadectwo robotnika wykwalifikowanego - montera instalacji przemysłowej. W 1967 r. wynagradzany był ze stawką montera wodno-kanalizacyjnego i c.o. W 1972 r. powierzono mu funkcję brygadzisty przy określeniu jego stanowiska jako montera. W 1975 r. uzyskał tytuł mistrza w zawodzie monter instalacji wodno-kanalizacyjnej i gazowej. Dopiero w zaświadczeniu kwalifikacyjnym z 21 lipca 1976 r. stanowisko pracy skarżącego zostało określone jako monter-spawacz. W 1977 r. powierzono mu prace spawacza-montera w KR W. Od 1 kwietnia 1977 r. został przeniesiony na stanowisko majstra budowy w Kierownictwie Robót nr 15. W karcie kwalifikacyjnej pracownika na stanowisku nierobotniczym z 1982 r. zajmowane przez wnioskodawcę stanowisko podano „majster” a jako inne udokumentowane kwalifikacje podano „mistrz-monter instalacji wodno-kanalizacyjnych”. W 1989 r. zajął stanowisko „montera-spawacza brygadzisty”. W 1998 r. aneksem do umowy jego stanowisko określono jako monter instalacji wodno-kanalizacyjnych i c.o. W 1968 r. wnioskodawca miał kurs podstawowy ze spawania acetylenowego i w 1969 r. uzyskał książeczkę spawacza. Zważając na te stanowiska pracy Sąd Apelacyjny nie podzielił poglądu Sądu Okręgowego, że głównym zajęciem wnioskodawcy od 1 lipca 1966 r. do 31 grudnia 1998 r. była praca spawacza wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy (dział XIV, pkt 12 wykazu A załącznika do rozporządzenia). W okresie od 1 sierpnia 1966 r. do 21 lipca 1976 r. wnioskodawca pracował jako monter instalacji sanitarnych i c.o., bądź monter instalacji wodnokanalizacyjnych i nie sposób przyjąć, iż zatrudnienie to mogło być kwalifikowane jako roboty wodnokanalizacyjne w głębokich wykopach bądź praca przy montażu konstrukcji metalowych na wysokości (dział V, pkt 1 i 5 wykazu A załącznika do rozporządzenia). Poczynając od 21 lipca 1976 r. do 31 marca 1977 r. stanowisko skarżącego określone było jako monter-spawacz, podobnie jak w kolejnym okresie od 16 października 1989 r. do 31 października 1998 r. W tych okresach nie wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy zatrudnienia na stanowisku spawacza, gdyż część jego zadań sprowadzała się do przygotowania (montowania) instalacji c.o., wodnokanalizacyjnych i gazowych, a następnie ich spawania. Nie sposób również przyjąć za świadkami i skarżącym, że całość robót przy montażu instalacji c.o., wodnokanalizacyjnych i gazowych odbywała się na wysokości, bądź odpowiadała pracy na stanowisku montera instalacji sanitarnych i grzewczych (wykaz A, dział V poz. 1 pkt 6 zarządzenia nr 9). Również w odniesieniu do zatrudnienia na stanowisku mistrza od 1 kwietnia 1977 r. do 23 lipca 1987 r. nie zostało wykazane by podlegli wnioskodawcy pracownicy, jako podstawowe czynności wykonywali prace w warunkach szczególnych (dział XIV pkt 24 wykazu A do rozporządzenia). Zebrane dowody były niewystarczające do stwierdzenia, że praca wnioskodawcy w okresie od 1 lipca 1966 r. do 31 grudnia 1998 r. odpowiadała pracy określonej w art. 32 ust. 2 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS.