Wyrok SN z dnia 12 maja 2011 r., sygn. II PK 277/10

Bezpodstawne wzbogacenie nie może zastępować ani uzupełniać pracowniczej odpowiedzialności materialnej. Odpowiedzialność pracownika wobec pracodawcy z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia jest odpowiedzialnością na pewno różną i odległą do odpowiedzialności pracowniczej, w tym odpowiedzialności materialnej, co nie znaczy, że całkowicie wykluczoną. Mogą wystąpić sytuacje, które nie są uregulowane w prawie pracy i wymagają odpowiedzialności pracownika (art. 405 k.c. w związku z art. 300 k.p.).

Sąd Najwyższy w składzie: SSN Małgorzata Wrębiakowska-Marzec (przewodniczący) SSN Zbigniew Korzeniowski (sprawozdawca) SSN Romualda Spyt

w sprawie z powództwa Artura K. - właściciela przedsiębiorstwa A. w K. przeciwko Tomaszowi C. o zapłatę, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 12 maja 2011 r., skargi kasacyjnej pozwanego od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w P. z dnia 9 lipca 2010 r.,

oddala skargę kasacyjną.

Uzasadnienie

Sąd Okręgowy w P. wyrokiem z 9 lipca 2010 r. oddalił apelację pozwanego Tomasza C. od wyroku Sądu Rejonowego w Ż. z 2 marca 2010 r. zasądzającego od niego na rzecz powoda Artura K. 23.925 zł z odsetkami i kosztami. W sprawie powód dochodził naprawienia szkody - wskazując w pozwie podstawę z art. 122 k.p. - wynikającej z zapłaty za pozwanego mandatu karnego. Powód prowadził przedsiębiorstwo transportowe i zatrudniał pozwanego jako kierowcę - mechanika, który jeździł samochodem ciężarowym na trasach międzynarodowych. 3 września 2008 r. pozwany na swój wniosek otrzymał od powoda kartę urlopową poświadczającą, iż w tym dniu nie prowadził pojazdów w ramach przewozów drogowych. Następnie pozwany otrzymał polecenie wyjazdu do Belgii. 4 września 2008 r. pozwany został zatrzymany przez policję belgijską, która stwierdziła zatajenie tarczy tachografu, wystawienie zaświadczenia urlopowego w dniu, w którym kierowca prowadził pojazd oraz wyciągnięcie tarczy z tachografu przed końcem dnia pracy. Za te naruszenia zakwalifikowane jako wykroczenie pozwany otrzymał mandat karny 5.000 euro. Do czasu zapłacenia mandatu funkcjonariusze policji uniemożliwili pozwanemu dalszą jazdę samochodem ciężarowym. Powód zapłacił mandat celem uwolnienia samochodu zatrzymanego przez policję. Po powrocie pozwany przebywał na zwolnieniach lekarskich i z końcem września wypowiedział umowę o pracę. Sąd Rejonowy stwierdził, że odpowiedzialność pozwanego nie mogła się opierać na przepisach o odszkodowawczej odpowiedzialności pracownika wobec pracodawcy, ale jedynie na bezpodstawnym wzbogaceniu pozwanego. Decydujące znaczenie miało popełnienie przez pozwanego wykroczenia i ukarania mandatem nie można było podważyć. Nieprzydatne były dowody na okoliczność, jakie były faktyczne przyczyny dopuszczenia się wykroczenia. Mandat został nałożony na pozwanego jako sprawcę wykroczenia, stąd nie powodował szkody w majątku powoda. Nie miał on żadnego prawnego obowiązku, aby mandat zapłacić za pozwanego. Powód spłacił dług osobisty pozwanego i przysługuje mu zwrot świadczenia. Skoro powód zapłacił za pozwanego bez żadnej podstawy prawnej nałożony na niego mandat karny, to mógł dochodzić od niego zwrotu równowartości z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia. Spłacając osobisty dług pozwanego powód zmniejszył wysokość jego pasywów. Bez znaczenia były zarzuty, iż powód miał aprobować, nakłaniać, czy też zmuszać swoich pracowników - kierowców w transporcie międzynarodowym do łamania przepisów o czasie pracy kierowców w celu zwiększenia przez nich wydajności pracy i uzyskania wyższego wynagrodzenia. Konstrukcja prawna bezpodstawnego wzbogacenia nie przewiduje przyczynienia się do powstania szkody, tak jak przy odpowiedzialności odszkodowawczej z umowy lub deliktu - art. 362 k.c. w związku z art. 300 k.p. Sąd Rejonowy oddalił żądanie powoda w zakresie kosztów manipulacyjnych związanych z zapłatą mandatu, gdyż nie stanowiły długu pozwanego.